قىرعىز جۇرتى تاۋەلسىزدىك تاريحىنداعى بەسىنشى پرەزيدەنتىن سايلادى. ول - ساۋرانباي جيەنبەكوۆ.  بۇگىن الاتاۋدىڭ ارعى جاعىنداعى باۋىرلاس قىرعىز حالقى كەزەكتى سايلاۋىن اياقتادى.

ايىر قالپاقتى اعايىننىڭ 54,75 پايىزى داۋىس بەردى. قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسى تاراتقان مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، قازىرگى پرەزيدەنت اتامباەۆتىڭ پارتيالاسى ءام ءىزىن جالعاۋشى ساۋرانباي جيەنبەكوۆكە داۋىس بەرۋشىلەردىڭ سانى وزگە كانديداتتاردان كوش ىلگەرى كورىنەدى. جيەنبەكوۆ - بيلەۋشى پارتيا اتىنان تۇسكەندىكتەن، بيلىكتىڭ وكىلى سانالادى. ونىڭ ۇستىنە سايلاۋ دوداسىنىڭ سۋ جاڭا جەڭىمپازى - پرەزيدەنتتىك جارىسقا قاتىسۋ ءۇشىن پرەمەر-مينيستر قىزمەتىن ءوز ەركىمەن تاپسىرىپ بەرگەن.

ساۋرانباي جيەنبەكوۆ - سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتيا اتىنان سايلاۋعا ءتۇسىپ، سايلاۋ الدىنداعى ۇگىت-ناسيحات كەزىندە قازىرگى پرەزيدەنت المازبەك اتامباەۆتىڭ جولىن ءارى قاراي جالعايتىنىن ايتقان بولاتىن.

ال ونىڭ باستى قارسىلاسى سانالاتىن وپپوزيتسيا وكىلى ومىربەك بابانوۆ ەكىنشى ورىندا. ومىربەك توقتوعۇلۇلى بابانوۆتى قولداعان قىرعىزدىڭ سانى 33,8 پايىزدى قۇرادى.

ءسويتىپ نازارباەۆتان باتا العان بابانوۆ سايلاۋدا جەڭىسكە جەتە المادى. بابانوۆقا بار بولعانى 565 515 قىرعىز داۋىس بەرىپتى.

ال قازاقستانمەن قاتىسى بار دەپ ايىپتالعان تاعى ءبىر كانديدات، قىرعىز بيلىگىنىڭ تاعى ءبىر ەكس-پرەمەر-ءمينيسترى تەمىر ساريەۆ ءتورتىنشى پوزيتسيانى قاناعات تۇتتى. قازاقستاندىق وليگارح بولات وتەمۇراتوۆتان قولداۋ سۇراعان تەمىر ساريەۆكە قىرىق مىڭنان استام قىرعىز داۋىس بەرگەن.

مارەگە جاقىن ۇشتىكتى اداحان مادۋماروۆ تۇيىندەيدى. ونىڭ ەنشىسىندە 6,47 پايىز قىرعىزدىڭ داۋىسى بار.

بيۋلەتەندە بەلگىلەنگەن كانديداتتاردىڭ ەشبىرىنە داۋىس بەرمەگەندەردىڭ سانى 12 مىڭنان اسىپ جىعىلعان.

قىرعىزدىڭ قىرىق-پىشاق بولىپ ءجۇرىپ وتكىزگەن بەسىنشى پرەزيدەنتتىك سايلاۋى وسىنداي كورسەتكىشپەن تۇيىندەلدى.

اتامىزدىڭ ارۋاعىن تىلدەپ، اسىلىق سويلەگەن المازبەك اتامباەۆتىڭ قىزمەتتىك قۇزىرەتى 1-جەلتوقساندا اياقتالادى. قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جەكە ادرەسىنە دۇركىن-دۇركىن پرەتەنزيا ايتقان المازبەك بايكە اقىرىندا "بىزگە قىلىش كەزەنىپ كەلگەندەر باسىن بەرىپ كەتەدى" دەگەندى ايتتى.

اتامباەۆ تاققا مىنگەن 6 جىلدا پرەزيدەنت نازارباەۆ پەن اراسىنداعى قارىم-قاتىناس قالاي وربىگەنى كوز الدىمىزدا. ەكەۋارا ءسوز جارىسقا ەكى ەلدىڭ اراسىنا قىلداي قيانات تۇسىرمەس بولار دەدىك.

بىراق المازبەك شارشەنوۆيچتىڭ قازاق تاۋەلسىزدىگى جولىندا قانىن توگىپ، جانىن بەرگەن حان كەنەنى تىلدەۋى، ارۋاققا تاس اتقاندىقپەن پارا-پار بولدى. قازاقتا "بەتەگە كەتسە بەل قالار، بەكتەر كەتەر ەل قالار" دەگەن ءسوز بار. كرەملدىڭ قوناق ۇيىندە "مەن رەسەيدى سۇيەمىن!" دەپ سويلەگەن اتامباەۆ سەكىلدى وڭعاق ساياساتكەرلەر كەلەدى، كەتەدى. قازاق-قىرعىز ىقىلىمنان كورشىلەس وتىرعان قوس ەل، تۋىسقان ەل بولىپ قالادى، ءتۇپ تاريحتا.

ساۋرانباي جيەنبەكوۆ جەڭدى. ءبىز بىرتۋعان قىرعىزدى ەل دامۋىنداعى جاڭا بەلەسىمەن قۇتتىقتاپ، ساۋرانباي بايكەنىڭ ساپارىنا ساتتىلىك تىلەدىك.  بۇل قىرعىز حالقىنىڭ تاڭداۋى.

قىرعىز جۇرتىنىڭ سايلاۋ ناتيجەلەرى بەلگىلى بولىسىمەن قازاقستان سەناتىنىڭ سپيكەرى قاسىم-جومارت توقاەۆ مىرزا ءوز پىكىر ءبىلدىردى.

"قىرعىزستان پرەزيدەنتى بولىپ، قازاقستانمەن جان-جاقتى ارىپتەستىكتىڭ ماڭىزىن جاقسى تۇسىنەتىن، تاجىربيەلى ساياساتكەر س.جيەنبەكوۆ تاڭدالدى", دەپ جازدى توقاەۆ ءوزىنىڭ "تۆيتتەردەگى" پاراقشاسىندا.

1-جەلتوقساننان باستاپ پرەزيدەنت مىندەتىنە تولىق كىرىسەتىن ساۋرانباي جيەنبەكوۆتىڭ بۇل مانساپتى مەنشىكتەي وتىرىپ جاسايتىن ەڭ ءبىرىنشى شەتەلدىك ساپارى قايدا باعىتتالماق؟ پرەزيدەنت ساۋرانباي جيەنبەكوۆ پرەزيدەنت بولىسىمەن قايدا بارادى؟ ماسكەۋ؟ استانا؟ تاشكەنت؟

ماسكەۋ قىرعىزدىڭ ىشكى ءام سىرتقى ساياساتىنداعى نەگىزگى ءرول وينايدى. المازبەك اتامباەۆ بيلىگى قىرعىزدان ناتو بازاسىن شىعارىپ جىبەرىسىمەن، كەدەندىك وداققا كىردى. ارتىنشا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق مۇشەسى اتاندى. قىرعىزدىڭ رەسەيمەن ينتەگراتسياسى جاقسى ەكەنى، ونىڭ ۇستىنە جيەنبەكوۆتىڭ جول باستاۋشىسى اتامباەۆتىڭ كرەملدەگى قوجايىنىمەن قوش ساياساتتى ۇستاناتىنى تاعى بار.

الدە، اتامباەۆ ەموتسياعا بەرىلىپ تۇرىپ، باقانداي ءۇش رەت تىلدەگەن قازاقستانعا كەلە مە؟ ورتالىق ازياداعى استانانىڭ  اتقاراتىن ءرولى مەن قازاق-قىرعىز كەدەنىندەگى كەلەڭسىزدىكتەردى ەسكەرسەك، جيەنبەكوۆتىڭ ءجونىن تاۋىپ استاناعا كەلۋى دە ىقتيمال جاعداي...

"قازاقستان - ءبىزدىڭ كورشىمىز. قۇداي قوسقان كورشىمىز. باۋىرلاس ەل، جانە ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ سۋۆەرەنيتەت پەن تاۋەلسىزدىگىمىزدى قۇرمەتتەۋىمىز قاجەت. سولاي بولعان جانە بولادى دا", - دەگەن ەدى ساۋرانباي جيەنبەكوۆ.

ءبىز دە قازاق-قىرعىز اراسى تاتۋ بولعانىن قالايمىز. حاندار دا، بەكتەر دە، ماناپتار دا مەزگىلى جەتسە مىنبەدەن تۇسەدى. ال ىقىلىم تاريحتان قازاق پەن قىرعىز بىرگە كەلەدى.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz