قويۋشى-رەجيسسەر رۇستەم ابدىراشەۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل جوبانىڭ جالعاسىن تۇسىرۋگە حالىقتىڭ سۇرانىسى تۇرتكى بولعان. سەريالعا دايىندىق جۇمىستارى جازدا باستالىپ كەتكەن كورىنەدى.

– قازاق حاندىعى" سەريالى حالقىمىزدىڭ تاريحقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتتى. شىعارماشىلىق توپتىڭ اتىنا كوپتەگەن العىس حاتتار كەلىپ ءتۇستى. عالامتور مەن الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى جىلى لەبىزدەر الدىق. تالاي پىكىرتالاس بولدى، سىن دا ايتىلدى. مەن ءۇشىن مۇنداي جوبانى ءتۇسىرۋ – ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك پەن ماقتانىش، – دەيدى رۇستەم ابدىراشەۆ.

قامال تۇبىندەگى قالىڭ اسكەر

كينوكارتينادا جاس مەملەكەتتىڭ نىعايىپ، كورشى جۇرتتارعا ءبىرجولا تانىلعان تاريحى باياندالادى. شايبانشاح پەن قازاق حاندارى اراسىنداعى ساياسي كۇرەس اشىق جاۋلاسۋعا ۇلاسادى. كەرەي مەن جəنىبەك سىعاناق شاھارىن شاۋىپ الادى. سول جورىقتا كەرەي قايتىس بولىپ، ءاز جəنىبەكتى اق كيىزگە كوتەرىپ، حان سايلايدى. بۇرىندىق، قاسىم سۇلتانداردىڭ مەملەكەت قۇرۋداعى جان-جاقتى ىستەرى دە نازاردان تىس قالمايدى.10 بولىمنەن تۇراتىن ەكىنشى ماۋسىم اقىلگوي كوسەم، ايبارلى اسكەرباسى حاقنازار حاننىڭ دۇنيەگە كەلۋىمەن اياقتالادى.

تەلەسەريالدىڭ ەكىنشى ماۋسىمى "قازاق حاندىعى. التىن تاق" دەگەن اتاۋمەن شىعادى

ستسەناري ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ "كوشپەندىلەر" رومانىنىڭ جەلىسىمەن جازىلعان. بىراق رەجيسسەرلىك ستسەناري كىتاپتى دالمە-ءدال قايتالامايدى.

ادەبي نۇسقامەن سالىستىرعاندا ستسەناريگە اۆتورلار كوپ وزگەرىس ەنگىزگەن. ءارتۇرلى دەرەككوزدى پايدالانىپ، بۇرىن-سوڭدى اشىلماعان، كەزىندە ايتۋعا تىيىم سالىنعان مالىمەتتەردى قوسقان. تريلوگيادان تەك ەكرانعا لايىق كورىنىستەردى ىرىكتەپ الىپتى.

ال تەلەسەريال جانرىنا سايكەس كەلەتىن جالپى سيۋجەتتى وزدەرى ويلاپ تاپقان. ستسەناري اۆتورلارى – رۇستەم ابدىراشەۆ، سماعۇل ەلۋباي جانە تيمۋر جاقسىلىقوۆ ("جاۋجۇرەك مىڭ بالا", "رەكەتير").

– مىسالى، تيمۋر جاقسىلىقوۆ وقيعانى قازىرگى زاماننىڭ ۇردىسىنە ساي ءوربىتىپ، قىزىقتى قىلىپ جازا بىلەدى. سول جاعىنان كوپ ۇلەس قوستى دەپ ويلايمىن. جاس ستسەناريستىڭ پايداسى كوپ ءتيدى. ەندى بالانس جاعىنان، تاريحي مەنتاليتەت، قازاق ءتىلىنىڭ ءداستۇرى، ادەبيەت پەن مادەنيەت ءداستۇرى جاعىنان سماعۇل اعامىزدىڭ سالماعى باسىم. قاي-قايسىمىز بولماسىن قولىمىزدان كەلەتىن نارسەنى وسى جوباعا الىپ كەلۋگە تىرىسىپ جاتىرمىز، – دەيدى رۇستەم ابدىراشەۆ.

 بايىرعى قازاقتىڭ ءسوز ساپتاۋ ۇلگىسىن ەرلان تولەۋتاي جەتىك بىلەدى

الايدا قاتىپ قالعان قاعيدا جوق. كينو الاڭى ءوز ءتارتىبىن ورناتادى. ءتۇسىرىلىم بارىسىندا ستسەناري ءجيى وزگەرەدى. كەيدە ديالوگتاردى شيراتىپ، ءفيلمنىڭ دراماسىن كۇشەيتۋ كەرەك بولادى.

وندايدا ەرلان تولەۋتاي وتىرا قالىپ قاعازعا شۇقشيىپ، جالما-جان قاجەتتى ديالوگتاردى جازىپ بەرە قويادى. ەرلاننىڭ ءوزى ەسكىشە ورالىمعا جۇيرىك. بايىرعى قازاقتىڭ ءسوز ساپتاۋىن جەتىك بىلەدى.

 جاس اكتەرلەردى شەبەرلىگىن شىڭداۋ دا ءبىر توبە ءىس

– بۇرىنعى حان-سۇلتاندار مەن بي-شەشەندەر ءسوزدىڭ مايىن تامىزىپ، شىرايىن كىرگىزىپ، ماقالداپ-ماتەلدەپ، تۇسپالداپ سويلەگەن. ارينە، ءبارى ءبىز ويلاعانداي بولا بەرمەيدى. كەيدە قينالامىز. اسىرەسە، ومىرىندە ءبىرىنشى رەت ەستىگەن كونەرگەن سوزدەردىڭ ءمانىن-ماعىناسىن جاس اكتەرلار تۇسىنبەيدى. ولاردىڭ تۇسىنبەگەنى ەكراندا ايقىن كورىنىپ قالادى، كادردا سەزىلىپ تۇرادى ەكەن. اكتەردىڭ كوزى ايتىپ تۇرادى. سودان كەيىن ولارعا شەبەرلىك ساباعىن وتكىزىپ: ء"اي، شىراعىم، ول – مىنانداي ءسوز عوي. سەن ونى مىنا سەبەپپەن، مىناداي ماعىنادا ايتىپ تۇرسىڭ" دەپ ءتۇسىندىرىپ تۇرۋعا تۋرا كەلەدى، – دەيدى ەرلان تولەۋتاي.

جانىبەك حان – قازاق تاريحىنداعى ايرىقشا تۇلعا. حالىق ساناسىندا اۋليەگە پارا-پار ءامىرشى رەتىندە تاڭبالانعان، جاي عانا جانىبەك ەمەس، ءاز-جانىبەك اتانعان ادام. ۇلى حاننىڭ بەينەسىن ەركەبۇلان دايىروۆ سومدايدى.اكتەر ءوز كەيىپكەرىن زەرتتەپ، كوپ ىزدەنگەن، توم-توم كىتاپ اقتارعان. ونىڭ ايتۋىنشا، وبراز دەگەن – ەسىگىن اشىپ كىرىپ، قايتادان شىعىپ كەتەتىن بولمە ەمەس. تاريحي دۇنيە زور ىجداعاتتىلىقتى تالاپ ەتەدى.

– قازىرگى وسكەلەڭ ۇرپاق وسى كوگىلدىر ەكراننان كورگەن ادامىن جادىندا ساقتايدى عوي. ءبىز كەزىندە "قىز جىبەكتە" تولەگەندى، بەكەجاندى قالاي كوردىك، سولاي بوپ سانامىزعا ءسىڭىپ قالدى. ءار اكتەر ءوزى سومداعان كەيىپكەردىڭ حالىقتىڭ ەسىندە قالعانىن تىلەيدى. سوندىقتان قولدان كەلگەنشە بار بىلگەن-تۇيگەنىمىزدى، قابىلەتىمىزدى وسى ءرولدى سومداۋعا سالىپ جاتقان جايىمىز بار، – دەيدى ەركەبۇلان دايىروۆ.

دەرەككوزى: https://informburo.kz