ۋاقىت اعزامنىڭ ادىلەتتىلىگىندە شاك بار ما؟! بويىندا ءتۋابىتتى جاعىمپازدىق، جاندايشاپتىعى بار جاندى قانداي قوعامعا، قانداي داۋىرگە سالسا دا، ونىڭ و باستاعى بولمىسى اركەز كورىنىپ تۇرادى. كەشە كەڭەسشىل بولعان ءبىراز اقساقالدارىمىزدىڭ بۇگىن بەيكەڭەسشىل بولىپ كورىنگەنىمەن، سۇتپەن بىتكەن مىنەزدەرى ءبارىبىر كەتپەيدى ەكەن. بۇرىن «كەڭەس حالقى جاساسىن» دەپ ۇران كوتەرگەن، «كۇن كوسەمنىڭ» ساقالىنا «پەرىشتەلەر ۇيالاعانىن» دارىپتەپ اتتانداعان قارتتارىمىزدىڭ مىڭ جەردەن قۇدايشىل بولىپ كورىنگىسى كەلسە دە، دارۆيندىك ءىلىمنىڭ داعۋاسىن ويلارىنان جۋا المايتىنىنا تالاي كۋا بولدىق. ماسەلەنكي، بۇكىل قازاق اقىندىعىن قۇرمەتتەپ، اقساقالدىعىن اسپەتتەۋمەن كەلە جاتقان تۇماعاڭدى - تۇمانباي مولداعاليەۆتى الايىقشى. كەڭەس وداعى كەزىندە سول جۇيەگە قارسى پىكىر ايتپاق تۇگىلى، «ىڭىرشاق شاققانىن» ەستىسەك، قۇلاعىمىز كەرەڭ بولسىن. «ستۋدەنت داپتەرىنەن» باستالعان ليريكالىق نازىكتىكتىڭ ءيليچتى جىرلاۋعا كەلگەندە تالاي قاتارلاستارىن سان سوقتىرعانى جاسىرىن ەمەس. اۋەلى، «كۇن كوسەمگە» ارناپ جەكە جىر جيناعىن شىعارۋ ناۋقانىندا دا ەلدەن وزعانداردىڭ ءبىرى وسى كىسى. ارناۋ ولەڭ جازۋدىڭ «حاس شەبەرى» سانالاتىن تۇماعاڭ تاۋەلسىزدىكتەن بەرى «كۇن كوسەمنەن» كورگەن جاقسىلىعىن مۇلدەم ۇمىتتى دا، پرەزيدەنتتى جىرلاۋعا بارىن سالدى. مۇندا دا وڭاي-وسپاق، جونشەپكىم ماداقشىلدارعا دەس بەرە قويعان جوق، ءالى دە «قارا ءۇزىپ» كەلەدى. جاڭالىق جاراتتى دەسەك، ارتىق، ون بەسىندە قالاي جىر جولىن باستاعان بولسا، سولاي. باياعى سارىن، باياعى ىرعاق.

ۋاقىت اعزامنىڭ ادىلەتتىلىگىندە شاك بار ما؟! بويىندا ءتۋابىتتى جاعىمپازدىق، جاندايشاپتىعى بار جاندى قانداي قوعامعا، قانداي داۋىرگە سالسا دا، ونىڭ و باستاعى بولمىسى اركەز كورىنىپ تۇرادى. كەشە كەڭەسشىل بولعان ءبىراز اقساقالدارىمىزدىڭ بۇگىن بەيكەڭەسشىل بولىپ كورىنگەنىمەن، سۇتپەن بىتكەن مىنەزدەرى ءبارىبىر كەتپەيدى ەكەن. بۇرىن «كەڭەس حالقى جاساسىن» دەپ ۇران كوتەرگەن، «كۇن كوسەمنىڭ» ساقالىنا «پەرىشتەلەر ۇيالاعانىن» دارىپتەپ اتتانداعان قارتتارىمىزدىڭ مىڭ جەردەن قۇدايشىل بولىپ كورىنگىسى كەلسە دە، دارۆيندىك ءىلىمنىڭ داعۋاسىن ويلارىنان جۋا المايتىنىنا تالاي كۋا بولدىق. ماسەلەنكي، بۇكىل قازاق اقىندىعىن قۇرمەتتەپ، اقساقالدىعىن اسپەتتەۋمەن كەلە جاتقان تۇماعاڭدى - تۇمانباي مولداعاليەۆتى الايىقشى. كەڭەس وداعى كەزىندە سول جۇيەگە قارسى پىكىر ايتپاق تۇگىلى، «ىڭىرشاق شاققانىن» ەستىسەك، قۇلاعىمىز كەرەڭ بولسىن. «ستۋدەنت داپتەرىنەن» باستالعان ليريكالىق نازىكتىكتىڭ ءيليچتى جىرلاۋعا كەلگەندە تالاي قاتارلاستارىن سان سوقتىرعانى جاسىرىن ەمەس. اۋەلى، «كۇن كوسەمگە» ارناپ جەكە جىر جيناعىن شىعارۋ ناۋقانىندا دا ەلدەن وزعانداردىڭ ءبىرى وسى كىسى. ارناۋ ولەڭ جازۋدىڭ «حاس شەبەرى» سانالاتىن تۇماعاڭ تاۋەلسىزدىكتەن بەرى «كۇن كوسەمنەن» كورگەن جاقسىلىعىن مۇلدەم ۇمىتتى دا، پرەزيدەنتتى جىرلاۋعا بارىن سالدى. مۇندا دا وڭاي-وسپاق، جونشەپكىم ماداقشىلدارعا دەس بەرە قويعان جوق، ءالى دە «قارا ءۇزىپ» كەلەدى. جاڭالىق جاراتتى دەسەك، ارتىق، ون بەسىندە قالاي جىر جولىن باستاعان بولسا، سولاي. باياعى سارىن، باياعى ىرعاق. «كاپيتال» مەن «قۇراننىڭ» اراسىن ءبىر-اق اتتاعان» (تۇرسىنجان شاپاي) اعالارعا تاڭ قالۋدىڭ قاجەتسىزدىگى وسىندايدا ويعا ورالادى.

وسى بىلۋىمىزشە، تۇماعاڭنىڭ الماعان بيىگى، اسپاعان اسۋى (اتاق پەن داڭق تۇرعىسىنان) كەمدە-كەم. مارقۇم ءابدىراشتىڭ جاراسقانى ت. مولداعاليەۆ تۋرالى ءازىل ولەڭىندە ءومىر بويى جەتىممىن دەپ ءبارىن الدىڭىز دەۋشى ەدى. كەڭەستىڭ قىزىعىن ءبىر كىسىدەي كورگەن قازاق وسى تۇماعاڭداي-اق بولار. «لەنين-كومسومولدان» باستالعان ماراپاتتار شەرۋىندەگى سولكەبايلاردىڭ ءبارىن كەۋدەسىنە قادار بولساق، اقىنىمىزدىڭ ءوڭىرى «سىلدىرماقتاردان» كورىنبەي، ونىڭ سىلدىرىنا شومىلىپ تۇرماسا، ارعى قولىڭىزدى بەرى اكەلىڭىز. لەنيننىڭ «باسىنان» قانشاسىن قاداعانىن ءبىر قۇداي بىلمەسە، ءبىزدىڭ ون ساۋساعىمىز جەتپەيتىنى بەلگىلى. ال تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن دە تالاي «ءتوس بەلگىنى» كەۋدەسىندە «كىسىنەتتى». ءتىپتى جاستارمەن بىرگە تالاي ءمۇشايرالاردا دا «توپ جاردى». قىزعانعان ءبىز جوق، قارتىن سىيلايتىن حالىقپىز. ەل بەرگەسىن الادى دا...

جۋىردا عانا سونداي ماراپاتتىڭ كەزەكتى ءبىرىن پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قولىنان الدى. «ۇلتارالىق تاتۋلىق پەن دوستىققا قوسقان ايرىقشا ۇلەسى ءۇشىن» ءى دارەجەلى «دوستىق» وردەنىن يەلەندى. دوستىق پەن ىنتىماققا قانداي ۇلەس قوسقانىن كىم ءبىلسىن؟ بىراق... استاناعا «قۇر قول» بارماپتى قارتىمىز. قاشانعى ۇيرەنشىكتى ادەتى بويىنشا قالتاسىنان «سياسى كەپپەگەن» جىرىن پرەزيدەنتكە وقىپ بەردى. قانداي دەيسىز عوي. كادىمگىدەي ولەڭ. باياعى تۇماعاڭنىڭ «كۇن كوسەمگە» ەرتەرەكتە جازىپ قويعان «تسيكلدارىنىڭ» ورنى اۋىسقانىمەن ءمانى وزگەرمەيتىن سارىنى. سەنبەسەڭىز، قىسقاشا سوزبە-ءسوز كەلتىرسەك، بىلاي:

«...مەن ولمەيمىن ەشقاشان، شىنىم وسى،

كوكىرەگىم تولعانشا وردەندەرگە!...»

ال ايتىڭىزدارشى، مۇنى نە دەپ اقتايمىز، نە دەپ ماقتايمىز؟

ءبىز باياعىدا-اق بۇل كىسىنىڭ كوكىرەگى وردەندەردەن كورىنبەيتىن شىعار دەپ جۇرسەك، ولاي ەمەس ەكەن... تۇماعاڭ وسى ولەڭىنىڭ ءتۇيىنىن «نۇرەكە، ءسىز قانداي ماراپات ۇسىنساڭىز دا الا بەرەم، الا بەرەم» دەگەن سىڭايمەن الداعى ۋاقىتقا دا «ەمەۋرىن» تانىتۋدى ۇمىتپادى. ءتىس قاققاندىق دەمەي كورىڭىز مۇنى.

وسىنداي كەزدە اتاق پەن داڭقتىڭ سوڭىنا شام الىپ تۇسكەن اعالار تۋرالى امالسىز ويعا باتاسىڭ; قۇداي-اۋ، تىم قۇرىسا وسىنداي ماراپات ۇسىنعان حالقىم ءۇشىن ءالى دە ەڭبەك ەتىپ، ۇزاق جاساعىم كەلەدى دەۋدىڭ ورنىنا قايداعى ءبىر تەمىر ءۇشىن ءومىر سۇرگىم كەلەدى دەيتىندەي باستارىنا نە كۇن تۋدى ەكەن؟ اشتان ءولىپ، كوشتەن قالىپ جاتقان ادەبيەتتەگى شال-شاۋقاندى كورمەدىك. بالاسىنىڭ، ولار تۇگىل نەمەرەسىنىڭ قامىن جەي مە دەيىن دەسەك، اباي حاكىم ايتپاقشى، ويلارىنا ساۋلە بەرمەسە، اتالارى العان ماراپات پەن جيعان داۋلەتتەن ولارعا قايىر بولار-بولماسىن كىم ءبىلىپتى؟ وسى سارپالداڭ تىرلىكتە اتاق پەن داڭقتان دا جالىعار كەزى بولماۋشى ما ەدى پەندە بالاسىنىڭ. شاۋ تارتقان جان «ماعان ءبارىن بەر» دەپ ەمەس، «حالقىما نە بەردىم» دەپ ويلاسا كەرەك-ءتى. جوق، بىزدەگى ۇلكەندەر ودان ادا. «نە بەرسەڭ دە الام، نە ۇسىنساڭ دا ماعان لايىق، مەنەن كەيىنگىلەر ءبۇل بولماسا كۇل بولسىننان» تايىنبايدى. بۇل - اۋرۋ. ادەبيەتتەگى، مادەنيەتتەگى اۋرۋ. ەندى سول اۋرۋدى جۇقتىرعان جاستار ءوسىپ كەلەدى. ولار دا قازىردەن دايىندىقتى باستاپ كەتتى.

الدا قىزىل قىرمان، الامان، بايگە...

«اباي-اقپارات»

ر. S.

وسىدان تۋرا 16 جىل بۇرىن پرەزيدەنت ءتۇرلى دارەجەدەگى مەملەكەتتىك وردەندەر تۋرالى قاۋلىعا قول قويعان.