...بيىل جازدا دا تابىلدى ماعان: «ەلگە كەلسەڭشى، ماعان دەندەرگە سوقساڭشى!» دەپ ءبىر-ەكى رەت تەلەفون شالدى. جازدا قول تيمەي، قىركۇيەكتىڭ سوڭىندا عانا ورالعا، تۋعان ەلگە تابان تىرەدىم. وندا دا اعامنىڭ بالاسى اسكەربەك اۋىرىپ، سونى قىتايداعى ءۇرىمشى قالاسىنا اپارىپ كەلە جاتىپ، الماتىعا كوپ ايالداماي، ورالعا استىم. سوڭعى بەس جىلدان سوڭ كەلۋىم. ورالداعى اعام نۇربولات بۇرىنعى داعدىسىنا سالىپ، قالاداعى كلاستاستارىمنىڭ باسىن قوسىپ، قوناق ەتتى. تابىلدى دا سول شاقتا قىزى اقباياننىڭ جاساۋىن الۋعا ورالعا كەلىپ جاتىر ەكەن. «ىزدەگەنگە - سۇراعان»، راشيد ەكەۋى سول قوناقتىقتا بىرگە بولىپ، ءان شىرقادى. ەتتەن سوڭ شايعا قاراماي، «دەمالامىز» دەپ ۇيگە اسىقتى.

...بيىل جازدا دا تابىلدى ماعان: «ەلگە كەلسەڭشى، ماعان دەندەرگە سوقساڭشى!» دەپ ءبىر-ەكى رەت تەلەفون شالدى. جازدا قول تيمەي، قىركۇيەكتىڭ سوڭىندا عانا ورالعا، تۋعان ەلگە تابان تىرەدىم. وندا دا اعامنىڭ بالاسى اسكەربەك اۋىرىپ، سونى قىتايداعى ءۇرىمشى قالاسىنا اپارىپ كەلە جاتىپ، الماتىعا كوپ ايالداماي، ورالعا استىم. سوڭعى بەس جىلدان سوڭ كەلۋىم. ورالداعى اعام نۇربولات بۇرىنعى داعدىسىنا سالىپ، قالاداعى كلاستاستارىمنىڭ باسىن قوسىپ، قوناق ەتتى. تابىلدى دا سول شاقتا قىزى اقباياننىڭ جاساۋىن الۋعا ورالعا كەلىپ جاتىر ەكەن. «ىزدەگەنگە - سۇراعان»، راشيد ەكەۋى سول قوناقتىقتا بىرگە بولىپ، ءان شىرقادى. ەتتەن سوڭ شايعا قاراماي، «دەمالامىز» دەپ ۇيگە اسىقتى.

تابىلدى مەنى يندەر اۋدانى­نىڭ مادەني-كونتسەرتتىك كۇن­دەرىنە اتىراۋعا بارۋعا 4 قازانعا قوناققا شاقىردى. بىراق ودان بۇرىن، 2 قازان كۇنى، تەلەفون شا­لىپ تۇر: «ورالدا جاتا بەرەسىڭ بە، بۇگىن اۆتوبۋسپەن شىق، ءبىز سەنى يندەردىڭ جولايرىعىندا ابىل ەكەۋمىز توسىپ الامىز» دەپ. ورالداعى تۋىستارعا ەسكەرتتىم دە، جولعا شىعىپ كەتتىم. تابىلدىمەن يندەر جولايرىعىندا قۇشاقتاسىپ تابىستىق. تابىلدىڭ اكەسى اياش اقساقالمەن تانىستىق. ول كىسى ءان ايتۋعا قاراجاياۋ ەمەس ەكەن. ءبىز ەستىمەگەن 1-2 حالىق ءانىن، ءبىر تەرمەنى ايتتى.
كەلەسى كۇنى كۇندىز اۋدانداعى ءوزى باسقارىپ وتىرعان كونتسەرتتىك ۇجىمدى تانىستىردى، ولاردىڭ رەپەتيتسيا­سىن تاماشالادىق. كەشكىسىن ماحامبەت اۋدانىندا اۋداندىق گازەت رەداكتورى نۇرىم ەرعاليەۆ كۋرستاسىمىزدى، ايەلى بانۋ ەكەۋىن شاقىرىپ، قوناق قىلدى. نۇرىم ۇشەۋمىز ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىنا دەيىن ستۋدەنتتىك كۇندەردەگى اندەردى «تريو» جاساپ، جاقسى وتىردىق. نۇرىمدى شىعارىپ سالعان سوڭ، مەنىڭ توسەگىمنىڭ قاسىنا تابىلدى قاعاز بەن قالام قويدى دا: «ەسىڭە بىرنارسە كەلسە، جازارسىڭ!» دەدى. تاڭەرتەڭ ەرتە تۇرىپ كەتتىم. قاسىمدا جاتقان داپتەرگە مىنا ولەڭدى جازدىم.

جەرىڭە كەلدىم، ەلىڭە كەلدىم، تابىلدى!
نارىننىڭ قۇمىن، ارالاپ وتەم  شاعىلدى!
يندەرگە كەلسەم، سەندەرگە كەلسەم، ءبىر ساتكە،
ساعىنىش سازى كەۋدەمنەن مەنىڭ اعىلدى!

الاشتىڭ ۇلى، اياشتىڭ ۇلى تابىلدى،
ءانىڭدى سەنىڭ قازاقتىڭ ەلى ساعىندى.
جايىققا كەلسەم، نارىندى كورسەم  بىر ساتكە،
ەسىمە الدىم بالالىق  سوناۋ-ۋ شاعىمدى.

يندەر عوي مىناۋ، مۇنارتىپ  تاۋى كورىنگەن!
اينالدىم سەنىڭ ءوزىڭدى تۋعان ەلىڭنەن.
وركەنىڭ جايسىن،  ۇرپاعىڭ سەنى كوگەرتسىن!
ماڭگىلىك جاسا قارلىعاش اتتى  كەلىنمەن!

سياسى كەپپەگەن ولەڭدى تاڭعى شايدا وقىپ بەرگەم، تابىلدى دا، قارلىعاش تا ءماز بولدى. تابىلدى ءوز ولەڭدەرىن ۇلكەن ءبىر سومكەگە جيناپ ءجۇر ەكەن. دەرەۋ سونى الدىردى دا، سالىپ قويدى. «ماعان ارناپ ولەڭ جازعان ءبىراز كىسىلەر بار، سودان ءبىر ولەڭ-كىتاپ قۇراستىرعالى ءجۇرمىن» دەدى.
4 قازان كۇنى ءبىز «ۆولگامەن» ار­مان جۇرگىزۋشى، تابىل، ابىل - تورتەۋ­مىز ەرتە تاڭمەن قوزعالدىق. اتىراۋدا كاسىپكەرلىكپەن اينالىساتىن قۇر­مەت ايباتىروۆ دەگەن ءوزىنىڭ قۇرداس-دوسىنىڭ ۇيىنە قوناق بولىپ، اس جەپ، شاي ىشتىك. كەشكىسىن كونتسەرت بولدى، ول 5-6 ساعاتقا ۇلاستى.
تۇندەلەتىپ قايتتىق. ەرتەسىنە مەن اتىراۋدان ساتىپ العان ءۇش كەنەپكە تابىلدىنىڭ ءۇيى ءۇشىن كارتينا سالا باستادىم. بىرەۋىنە - جايىقتىڭ ساعاسىن، ەكىنشىسىنە - «ۆودوزابور» دەگەن ءۇيدى، ال ۇشىنشىسىنە تابىلدى: «ماعان «دومباەۆ ءدوڭىن» سالىپ بەرشى!» دەدى. ابىل ۇشەۋمىز ماشيناعا مىندىك تە، ۇلكەن توبەنىڭ باسىنا شىق­تىق. توبەدەن يندەر الاقانداعىداي كورىنەدى ەكەن. بىراق توبە باسى - تۇنعان بوساعان بوتەلكەلەر. تابىلدى ايتتى: «بۇل جەرگە جاستار جينالادى، «ماەۆكا» جاسايدى. ۇيلەنگەن جاستار ءتۇن­دە وسى جەرگە جينالادى». مەن توبەنى مايلى بوياۋمەن سالۋ ءۇشىن ماشينامەن وڭتايلى جەر تاۋىپ، تومەنگە ءتۇستىم. مەن سالا باستاعاننان-اق تابىلدى «قازىر كەلەم» دەدى دە، ماشينامەن ءۇي جاققا كەتتى.
كارتينا سالىنىپ بىتە بەرە، ول قايتا كەلدى دە، قالتاسىنان فوتوسۋرەت سۋىرىپ الىپ: «مىنا كۇمبەزدى، مازاردى دا سالا سال!» دەدى. مەن: «مازار نەگە كەرەك؟» دەسەم، «مەن ەسەنجول اعاما، دومباەۆقا، ۋادە بەرگەم، ءسىزدىڭ مازارىڭىزدى وسى توبەگە ورناتام!» دەپ قوياردا-قويماي سالدىردى. مازاردىڭ ۇشار باسىنا ساداقتىڭ ۇشىنداي بەلگى سالدىردى. «بۇل - اداي تاڭباسى!» دەدى.
وسى كارتينا قازىر تاكەڭنىڭ ەكى­قاباتتى ءۇيىنىڭ جوعارعى بولمەسىندە ءىلىنۋلى تۇر. تابىلدى مەنى قۇشاق­تاپ تۇرىپ: «بۇل بولمەدە ابىلقايىر جانتاسوۆتىڭ، ايتباي قۇلباەۆتىڭ كارتينالارى، ەندى، مىنە، سەنىڭ سۋرەتتەرىڭ ورىن تەپتى. وسى بولمەدەن جايىق جاقسى كورىنەدى، وسى بولمە - سەنىڭ شەبەرحاناڭ!» - دەپ تەبىرەنە سويلەدى...
ەرتەڭگى كۇنى 130 شاقىرىم نارىن قۇمىن جۇرگىزۋشىسى ارمان ەكەۋى كەسىپ ءوتىپ، ەڭ اۋەلى شايدوللا ابۋعاليەۆ­تىڭ ۇيىندە قوناق بولعىزىپ، سونان سوڭ مەنىڭ «نوۆايا كازانكاداعى» جەزدەم مالىك پەن اپام قانىمزيانىڭ ۇيىنە دەيىن شىعارىپ سالىپ، تۇنگى ساعات 3-كە دەيىن قوناق بولىپ، ءان ايتىپ وتىردىق. قونۋعا قالمادى. كەتەردە كوڭىلى بوسادى: «ەر-اعا، ەندى قاشان كەزدەسەمىز، مەن ەمدەلۋگە جاتۋىم كەرەك، امان-ەسەن قاۋىشۋعا جازسىن!» - دەپ كوزىنەن جاس ىرشىتىپ، قۇشاقتادى.
بۇل ءبىزدىڭ 6 قازان كۇنى سوڭعى كورىسۋىمىز ەكەن. مەن جولشىباي ۇيا­لىداعى تۋىپ-وسكەن اۋىلىما سوعىپ، ونداعى اكەمنىڭ بەيىتىنە باتا جاساپ، كلاستاستارىم سايلاۋ مۇحتاروۆ پەن تۇراربەك يمانعاليەۆتىڭ ۇيلەرىنەن ءبىر-ءبىر شاي ءىشىپ، جەزدەم مالىك ەكەۋمىز ورال قالاسىنا استىق. 18 قا­زانعا استانا پويىزىنا بيلەت الىپ قويعان ەدىم. 16 قازان كۇنى ورالداعى مەحانيكا زاۋىتىنىڭ مونشاسىنان شىعىپ، كوپتەن كورمەگەن دوسىم، جۋرناليست فاتيحوللا ماشتاحوۆ ەكەۋمىز «جولاياق» اتتى كافەدە وتىرعانبىز، قالتا تەلەفونىم شىر ەتە قالدى. ورالدىق ءانشى سەرىك ءابدىراحمان ەكەن. «ەرەكە، ەستىدىڭ بە، تا­بىلدىدان ايىرىلىپ قالدىق قوي!» دەدى. ءتۇسىم وزگەرىپ، جان دۇنيەم الاي-تۇلەي بولىپ كەتتى. «نە ايتىپ تۇرسىڭ، نە دەيسىڭ؟» دەي بەردىم. فاتيحوللا دا ءمان-جايدى ۇققان سوڭ: «سەن ەندى توسىلما، دوسىڭا بۇگىن-اق جول تارتا بەر!» - دەدى.
مەن تۋىستارعا ەسكەرتتىم دە، تاكسيمەن يندەرگە قايتا جول تارتتىم.
«و، جالعان-اي! - دەيمىن. - قا­لايشا مىناۋ قاس-قاعىم ساتتە ءبارى دە وزگەرىپ كەتتى! كۇنى كەشە ەدى عوي، ەكەۋمىزدىڭ ارمانداعانىمىز، كۇنى كەشە ەدى عوي، يندەردە تابىلدى اۋلاعا مونشا سالدىرامىن دەپ، الماتى جاقتان كەلگەن مونشاشى جىگىتتى ىزدەگەنى، ونى ۇيگە اكەلىپ، جوسپارىن كورسەتكەنى! كەلەسى جىلى، اللا قوسسا، دوستارمەن وسى مونشادا تويلاتامىز!» - دەپ كەڭ-قولتىق، ارقا-جارقا كۇلىپ وتىرعانى، كۇنى كەشە، وسىدان 10 كۇن بۇرىن ەدى عوي!»
كەشەگى دۋماندى ءۇي بۇگىن قارا جامىلعان. وتە-موتە اۋىر بولدى، ۇيگە كىرۋگە ماعان.
قايران دوسىم-اي، سەن جاتقان بولمەگە كىرىپ ەدىم. ەشتەڭە بولما­عانداي ءۇنسىز جاتىرسىڭ! كەۋدەمدى الابوتەن وكسىك بۋىپ، «قوش!» دەيمىن. انا بولمەدە ەكى گيتاراڭ جەتىمسىرەسە، ۇيدە قالعان التى جان «اھ» ۇرۋدا. جان-جارىڭ قارلىعاشتان سۇراسام: «تاڭەرتەڭ ويانباي قالدى»، - دەپ وكسىدى. ءوزىڭ جازىپ كەتكەن «ءومىرزايا» ولەڭىڭ وسى ساتتەردى بەينەلەپ تۇرعانداي:

ويانباي قالام، بۇل - شىندىق، ۇرىسپا، قالقام،
شولمەك-تىرلىكتىڭ بەلگىلى قۇلاي سىنارى.
گيتارامدى الىپ، ەلەۋسىز بۇرىشتا قالعان،
باۋىرىڭا باسىپ، ەگىلىپ جىلايسىڭ ءالى.

جۇرەكتە - قايعى، باستا - مۇڭ، كوڭىلدە - قىراۋ،
وڭاي ما، جانىم، جانىڭدى قايعى اۋىرتقاسىن.
جۇرەتىن كەزىم بولا ما ومىردە مىناۋ،
شاراپتان ەمەس، شاتتىقتان
اينالىپ باسىم؟!.

تابىلدىنىڭ قازاسىنا ادام وتە كوپ جيىلدى. تابىلدىنىڭ ونەرىن، ءوزىن قولپاشتايتىن قاتارلاستارى - ءبارى سابىلىپ، كومەكتەسىپ ءجۇر. تابىلدىنىڭ اندەرى قارالى ميتينگ الدىندا رەت-رە­تىمەن بەرىلىپ تۇردى. قارالى جيىندى ءجۇر­گىزىپ تۇرعان اۋداننىڭ بۇرىنعى اكىمى - تابىلدىنىڭ دوسى تالعات دوسان، اقىن، جۋرناليست قويشىعۇل جىلقىشيەۆ، راشيد شاقۋوۆتار، ءسوز العان الماتىلىق دوسى، اقىن جۇماباي قۇليەۆ وتە جۇيەلى سويلەپ، ساي-سۇيەكتى سىرقىراتتى. اقىن دوسى ساعىنتاي بيسەنعاليەۆ، كۋرستاسى، اقتاۋدان كەلگەن مايرا عۇماروۆا، دوسى، ءانشى ەلەنا ابدىحالىقوۆا، اقىن سۆەتقالي نۇرجانوۆ، جۋرناليست، جازۋشى باۋىرجان عۇبايدۋلليندەر سوڭعى قوشتاسۋ سوزدەرىن ايتىپ، جۇباتۋ ايتتى... جان دوسى - استانادان ۇشىپ جەتكەن ابۋباكىر سمايىلوۆ سول كۇنى توپىراق سالۋعا ۇلگەردى.
سول جيىندا تابىلدىنىڭ ءان­دەرىن، ونەرىن قولپاشتاعان، اتىراۋدا اكىم بولىپ تۇرعان كەزدە وسى ەكىقابات­تى ءۇيىن سالىپ بەرۋگە قارجىلاي كو­مەكتەسكەن، «قارا سۇلىك» گيتارانى سىيعا تارتقان، ەلىمىزدىڭ ءبىرتۋار ازاماتى، قازىرگى استانا قالاسىنىڭ اكىمى يمانعالي تاسماعامبەتوۆتەن قايعىعا باسۋ ايتقان جەدەلحات جەتتى.
مىنەكي، كۇنى كەشە عانا تابىلدى ەكەۋمىز ومىردەن كەتكەن، وتكەن دوستار جايلى ەستەلىك ايتىپ وتىرعان ەدىك. ەندى بۇگىن مەن تابىلدى جايلى جازىپ وتىرمىن.
مەن بىلەم، ەكەۋمىزدىڭ دوستىعى­مىز ەكى دۇنيەدە دە ۇزىلمەسىن...
ءوزىڭنىڭ «تۇعىرىم مەنىڭ - تۋعان جەر» اتتى ولەڭ-ءانىڭ بىلاي اياقتال­ماي ما:

جۇماققا جۇرتىن جەتكىزەم دەگەن
كەشىكتى نەگە اسان-بي؟
قازاقتىڭ الدە سەزىندى مە ەكەن،
اتاكۇلدىگىن قيماسىن...

دەندەردە تۋدىڭ، اتاكۇلدىگىڭ دەندەردە بۇل دۇنيەمەن قوش ايتىستىڭ. تاڭدا، ماشقاردا كەزدەسۋگە جازسىن، مەنىڭ اسىل دوسىم!

ەرسايىن جاپاق،
سۋرەتشى-سازگەر

«انا ءتىلى» گازەتى