مۇنان 4-5 جىل بۇرىن ءبىزدىڭ ۇكىمەت پەن ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ مينيسترلىگى 3 ميلليوننان استام ادامنىڭ ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتەتىنى تۋرالى رەسمي تۇردە مالىمدەگەن-ءدى. ولاردىڭ قاتارىنا قوراسىندا بەس-التى تاۋىعى بار اۋىل تۇرعىندارى دا ەنىپ كەتكەن بولاتىن. بىراق سونان كەيىنگى ۋاقىت ىشىندە بۇل «ەكونوميكالىق سۋبەكتىلەر» تۋرالى ەشكىم ەش نارسە دەمەي وتىر...

ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتۋ دەگەنىمىز نە؟ بۇل - كاپيتاليزم ءا دەپ باستالعاندا ورىن الاتىن كورىنىس. ايتالىق، كەشەگى كەڭەس وداعى تاراپ، ونىڭ كەڭىستىگىندە كاپيتاليزم شاڭ بەرگەن 90 جىلدارى ءبىزدىڭ قوعامدا «ەركىن ەڭبەك، ەركىن تابىس» تابۋعا ۇمتىلعانداردىڭ العاشقى وتريادى پايدا بولدى. بۇل، شىنداپ كەلگەندە، قانداي ادىسپەن بولسا دا، ايتەۋىر اقشا تابۋدى ماقسات ەتكەن كۇنكورىس قامى ەدى. سول كەزدەن-اق ءتۇرلى سالىقتاردى اينالىپ ءوتىپ، جەر ءسۇزدىرىپ كەتۋدى بىلمەيتىن ءبىزدىڭ حالىق ءوز بەتىنشە ەڭبەك ەتۋ، ەركىن كۇنكورىس دەپ تۇسىنگەنى راس. ءسويتىپ، مەملەكەتتىڭ ءوزى ءالى نارىق تەتىگىن جاساپ ۇلگەرمەي-اق، ادامدار جوق جەردەن بازار، دۇڭگىرشەكتەر اشىپ، جابايى نارىقتى باستاپ كەتتى. ساۋدا جاسادى. ونەركاسىپ، وندىرىستەر، جەر تەلىمدەرىنەن باستاپ ينە-تۇيمەگە دەيىن، قىسقاسى، حالىق قولىنا نە تۇسسە، شاماسى نە نارسەگە كەلسە، سونى ساتا باستادى. اۋىل قولدا بار مالىن سەمىرتىپ، ونى ساتۋمەن اينالىستى.

مۇنان 4-5 جىل بۇرىن ءبىزدىڭ ۇكىمەت پەن ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ مينيسترلىگى 3 ميلليوننان استام ادامنىڭ ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتەتىنى تۋرالى رەسمي تۇردە مالىمدەگەن-ءدى. ولاردىڭ قاتارىنا قوراسىندا بەس-التى تاۋىعى بار اۋىل تۇرعىندارى دا ەنىپ كەتكەن بولاتىن. بىراق سونان كەيىنگى ۋاقىت ىشىندە بۇل «ەكونوميكالىق سۋبەكتىلەر» تۋرالى ەشكىم ەش نارسە دەمەي وتىر...

ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتۋ دەگەنىمىز نە؟ بۇل - كاپيتاليزم ءا دەپ باستالعاندا ورىن الاتىن كورىنىس. ايتالىق، كەشەگى كەڭەس وداعى تاراپ، ونىڭ كەڭىستىگىندە كاپيتاليزم شاڭ بەرگەن 90 جىلدارى ءبىزدىڭ قوعامدا «ەركىن ەڭبەك، ەركىن تابىس» تابۋعا ۇمتىلعانداردىڭ العاشقى وتريادى پايدا بولدى. بۇل، شىنداپ كەلگەندە، قانداي ادىسپەن بولسا دا، ايتەۋىر اقشا تابۋدى ماقسات ەتكەن كۇنكورىس قامى ەدى. سول كەزدەن-اق ءتۇرلى سالىقتاردى اينالىپ ءوتىپ، جەر ءسۇزدىرىپ كەتۋدى بىلمەيتىن ءبىزدىڭ حالىق ءوز بەتىنشە ەڭبەك ەتۋ، ەركىن كۇنكورىس دەپ تۇسىنگەنى راس. ءسويتىپ، مەملەكەتتىڭ ءوزى ءالى نارىق تەتىگىن جاساپ ۇلگەرمەي-اق، ادامدار جوق جەردەن بازار، دۇڭگىرشەكتەر اشىپ، جابايى نارىقتى باستاپ كەتتى. ساۋدا جاسادى. ونەركاسىپ، وندىرىستەر، جەر تەلىمدەرىنەن باستاپ ينە-تۇيمەگە دەيىن، قىسقاسى، حالىق قولىنا نە تۇسسە، شاماسى نە نارسەگە كەلسە، سونى ساتا باستادى. اۋىل قولدا بار مالىن سەمىرتىپ، ونى ساتۋمەن اينالىستى.

اۋىلدار داعدارىسقا ۇشىراي كەلە، ءىرى قالالاردىڭ ماڭىنا اعىلعان ادامدار ساۋدادان وزگە ءتۇرلى جالدامالى قىزمەت تۇرلەرىن كورسەتۋگە كوشتى. قول جۇگىن تاسيتىن ارباكەشتەردەن باستاپ، اقىلى كولىك تاسىمالى، جوندەۋ-قۇرىلىس جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، دەل­دالدىق قىزمەت كورسەتۋ ت.س.س. كۇن­كورىس ادىستەرىن يگەردى.

ال قالالاردا 90 جىلدارى وندىرىستەر مەن ونەركاسىپتەر جاپپاي جابىلىپ، ميلليونداعان ادامدار جۇمىسسىز دالادا قاڭعىرىپ قالعان كەزدە، مەملەكەت ەمەس، ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتۋ تىرلىگى مىڭداعان وتباسىن اشتىق پەن جالاڭاشتىقتان قۇتقارعانى راس. بىراق بۇلاي كۇن كورۋ قيىن ءارى قاۋىپسىز دە ەمەس ەدى. سوعان قاراماستان، كۇنىنە سەگىز ساعات قاتاڭ جۇمىس تارتىبىنە داعدىلانعان كەشەگى كەڭەستىك ادامدار ءۇشىن بۇل ەركىندىكتى سەزىنۋدىڭ ءبىر بەلگىسى سياقتى بولعانى - شىندىق.

شىنىندا دا، بۇل سول كەزدەگى ناعىز ەكونوميكالىق ەركىندىك بولاتىن: ءوزىنىڭ كۇنكورىسىن جاقسارتۋ ءۇشىن تاپقىرلىق پەن تاباندىلىق تانىتۋ، ءوز تۇتىنۋشىلارىڭدى ىزدەپ تابۋ ەركىن ءجۇردى. ءسويتىپ، كەز كەلگەن ادام ءوزىنىڭ اقىل-ويى مەن تالانتىن رەسمي ەڭبەك نارىعىندا عانا ەمەس، رەسمي ەمەس ەڭبەك نارىعىندا دا تانىتا باستادى.

رەسمي ەڭبەك نارىعى - ول كەسىمدى ايلىعى بار، بۋحگالتەرلىك ەسەبى مەن باسشىسى بار ەڭبەك نارىعى. رەسمي ەمەس ەڭبەك نارىعى بۇعان كەرىسىنشە: اركىم وزىنە كەرەك جۇمىستى ءوزى ىزدەپ تابادى، ءوز ەسەبىن ءوزى جۇرگىزەدى، بار تابىسى تەك ءوزىنىڭ قالتاسىنا تۇسەدى.

ەكونوميستەردىڭ ايتۋىنشا، ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتە­تىندەر قوعامدا بەلسەندىلىك تۋدىرادى، ۇساق بۋرجۋازيانى قالىپتاس­تىرادى، ورتا تاپتىڭ قاتارىن كوبەي­تەدى.

بىراق بەلگىلى ءبىر نارىق زاڭىنا باعىندىرىلماسا، مۇنىڭ ءتيىمسىز جاقتارى دا جوق ەمەس. ماسەلەن، قازاقستاندا سوناۋ 90 جىلدارى ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتكەن­دەردىڭ بىرقاتارى ءىرى كاسىپكەرلەرگە اينالدى. ءبىر كەزدە توي-جيىنداردا جاي انشەيىن سۋرەتكە ءتۇسىرىپ جۇرگەندەر قازىر تۇتاس ءبىر فوتوسالوندار جۇيەسىن اشىپ الدى دەگەن سياقتى...

ەكونو­ميكانىڭ ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتا­ماسىز ەتۋ سەگمەنتى ۇلكەن قارجى كوزىن قالىپتاستىرۋعا قابىلەتتى بولا باستادى.

ءبىر كەزدە جاپپاي الا دوربا ارقالاپ، الىپساتارلىقپەن اينالىس­قان جۇرتتىڭ الدى ەكونوميكانىڭ جوعارعى يەرارحياسىنا قول جەتكىزدى. ەندى ولار سالىق تولەپ، مەملەكەت الدىندا ەسەپ بەرەتىن بولدى. بىراق ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتەتىندەردىڭ ءبارى بىردەي بۇل جولعا تۇسە قويمادى. «ءوز قالتاسىنا عانا ەڭبەك ەتۋ» تاۋەلسىزدىگىن ارتىق كورەتىندەر رەسمي ەمەس ەڭبەك نارىعىنىڭ شەڭبەرىندە ءالى دە قالىپ وتىر. ەلدەگى ەكونومي­كالىق داعدارىس، جاپپاي جۇمىس­سىزدىق ولاردىڭ قاتارىن كوبەيتپەسە، ازايتپايتىنعا ۇقسايدى. ولار قازىرگە دەيىن سول قالىپتاسقان (وزدەرى قالىپ­تاستىرعان) ءادىس بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. تابىسىنىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگى كۇنكورىسىنە كەتەدى، ودان ارتىلعانىن جينايدى. ازعانا قور جيناعان سوڭ، ءوزىنىڭ قاراپايىم كاسىبىن شاماسى كەلگەنشە ۇلعايتۋعا تىرىسادى. ونداي كاسىپ تۇرلەرىنە اۋلاسىندا جيھاز جاساۋ، قارابازارعا جاڭا كونتەينەر قويۋ نەمەسە جالعا بەرۋ ءۇشىن اۆتوكولىك ساتىپ الۋ، ت.س.س. جاتادى.

مۇنداي كاسىپپەن اينالىساتىندار­دىڭ دەنى ءوزىنىڭ كۇنكورىس تىرلىگى مەن تابىس مولشەرىن جاريا ەتۋدى قالامايدى. شاماسى كەلسە، سالىق كوميتەتىندە تىركەلمەۋگە تىرىسادى. الدى 15-20 جىل ۋاقىتتان بەرى ەركىن اقشا تاۋىپ داعدىلانىپ قالعاندار مەملەكەت تاراپىنان بولاتىن ءتۇرلى باقىلاۋدى سۋقاندارى سۇيمەيدى. ءسويتىپ، ولار ەكونوميكانىڭ كۇنگەيى ەمەس، كولەڭكەلى جاعىن تولىقتىرۋدا.

بۇگىن ۇكىمەت ءۇشىن وسى الەۋمەتتىك توپقا قاتىستى ەكى ءتۇرلى قيىندىق ورىن الاتىن سياقتى. ءبىرىنشىسى - رەسمي ەمەس ەڭبەك نارىعىنىڭ جالپى ەكونوميكاعا قانداي ىقپالى بار ەكەنى وسى ۋاقىتقا دەيىن انىقتالماعانى، ەكىنشىسى - ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتەتىندەردى باسقارۋ تەتىگىنىڭ جاسالماعانى. ەگەر رەسپۋبليكاداعى ەڭبەك ءبولىنىسى بويىنشا العاندا، ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتا­ماسىز ەتەتىندەر رەسپۋبليكاداعى ەڭبەككە جارامدىلاردىڭ 40 پايىزىن قۇرايدى ەكەن. رەسمي تۇردە تىركەلگەن جۇمىسسىزداردى قوسپاعاندا، ەڭبەككە جارامدى ادامداردىڭ زەينەتاقى قورىنا تولەگەن جارناسى بويىنشا انىقتالعان كورسەتكىش وسىنداي. بىراق رەسمي ورىنداردىڭ ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتەتىندەردىڭ جارتىسىنا جۋىعى زەينەتاقى جارناسىن تولەمەيدى دەگەنىن ەسكەرسەك، ولاردىڭ قاتارى 40 پايىزدان دا كوپ دەگەن ءسوز!

باسقا ەلدى قايدام، ءبىزدىڭ قازاق­ستاندا ءوز كۇنىن ءوزى كورەتىندەردىڭ سانىن انىقتاۋ وتە كۇردەلى كورىنەدى. ماسەلەن، اۋىل ادامىنىڭ قانشا مال باعىپ، قانشا قۇس ءوسىرىپ، ونىڭ قان­شاسىن ءوز ازىعىنا قالدىرىپ، قان­شاسىن ساتۋعا جىبەرەتىنىن قالاي ءدال انىقتاۋعا بولادى؟

نەمەسە ءوز ەسەبى­نەن پاتەرىن ەۋروجوندەۋدەن وتكىزگەن ادامنىڭ الىپساتارلىقپەن اينالىساتىنىن قالاي دالەلدەۋگە بولادى؟

ءسويتىپ، ءار وتباسىنىڭ اقشا اينالىمىن انىقتاۋ ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتەتىن ميلليونداعان قازاقستاندىق­تاردىڭ اراسىندا مۇمكىن بولماي وتىر.

ەكونوميكانىڭ سالىقتان تىس سەگمەنتىنىڭ قالىپتاسىپ، كۇننەن-كۇنگە شارىقتاپ بارا جاتقانى ۇكىمەتتىڭ كوڭى­لىنەن شىعادى دەۋگە بولماس... ءبى­ر­اق بۇل ماسەلەنى تۇبەگەيلى تۇردە نەمەسە رەپرەسسيالىق جاعدايمەن شەشۋگە بولمايتىنى تاعى دا انىق. ءبىز تۇگىلى، دامىعان ەلدەردىڭ ءوزى دە مۇنداي كو­لەڭكەلى ەكونوميكادان بىردەن قۇتىلا قويماعان، كەرەك دەسەڭىز، ونىڭ كەيبىر سارقىنشاقتارى ولاردا ءالى بار... ءبىر كەزدە ستيحيالى تۇردە تۋىنداپ، بۇگىن دامىپ بارا جاتقان رەسمي ەمەس ەڭبەك ءتۇرىن قالاي «جارىققا شىعارۋعا» بولادى؟

ادەتتە، سالىق كوميتەتتەرى سالىق تولەۋدىڭ پاتەنتتىك جۇيەسى بويىنشا ولاردى «جارىققا شىعارۋعا» تۋرا كەلەتىنىن ايتادى. ەكىنشى ءبىر ءادىس - كاسىپكەردىڭ ءبىر كۇنگى ەڭبەك كورسەتكىشىن تانىتاتىن ەڭبەك بيرجاسىن اشۋ. وسى بيرجادا ءتۇرلى كەلىسىم-شارتتاردىڭ جاسالۋىنا جول اشىپ، سول ارقىلى دا ەڭبەك تابىسىن انىقتاۋعا بولادى.

بىراق ەركىن ەڭبەك تابىسىنا باسشىلىق جاساۋ اكىمدىكتىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. ءوز بەتىمەن كۇن كورە­تىندەر ەسەپ بەرۋدى، باقىلاۋ جاسا­عاندى ۇناتا بەرمەيدى. سوندىق­تان دا ستيحيالى ەڭبەك نارىعىنا اكىمشىلىك نۇسقاۋ جاساۋ وتە كۇردەلى. بۇل جەردە وزگەشە باسقارۋ تەتىگى قاجەت. وزگە جاعىنان الىپ قاراعاندا، ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتەتىن­دەر مەملەكەت ءۇشىن الەۋمەتتىك تۇراق­تىلىقتى قامتاماسىز ەتىپ وتىرعانى دا راس. بيلىك بولسا ءوز تاراپىنان بۇعان الەۋ­مەتتىك-ەكونو­ميكالىق تۇراقتىلىق ەمەس، ساياسي تۇراقتىلىق دەپ تە قاراي­دى. ەكونو­ميكانىڭ بۇل سەكتورىن اسا قىرىنا الا بەرمەيتىنى دە سوندىقتان بولسا كەرەك. وسى تۇرعىدان العاندا، ۇكىمەت ءۇشىن سالىق­تان قۇرالا­قان قالۋ دەگەنىڭ تۇك بولماسا كەرەك. سالىقتان قۇر قالۋ ۇكىمەت ءۇشىن قور­قىنىشتى ەمەس، ۇكىمەت ءۇشىن قور­قىنىشتى بولىپ وتىرعان نارسە - بۇگىن زەينەتاقى قورىنا جارنا تولەمەي وتىرعاندار ەرتەڭگى كۇنى قوعامنىڭ مارگينال توبىنا اينالا ما دەگەن قاۋىپ...

ال بۇل مەملەكەتتىڭ يىعىنا سايا­سي جۇك بولماسىنا سەنىم از! بىراق قازىردىڭ وزىندە بۇل الەۋمەتتىك توپ قوعامدى تۇراقسىز­دىققا اكەلە مە دەگەن بولجام جوق ەمەس. سەبەبى، ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتەتىندەردىڭ اراسىندا تۇراقتى جۇمىس تابا الماي، ءبىر كۇندىك ەڭبەكپەن ولمەستىڭ كۇنىن كورىپ جۇرگەن­دەر كوپ.

سوندا دا، ءبىزدىڭ بيلىك بۇل ماسەلەنى شەشۋگە اسا قۇلشىنىپ وتىرعان جوق سياقتى. سەبەبى، مەملەكەت ولاردى باقىلاۋعا العىسى كەلگەن سايىن، ءوزىن ەڭبەكپەن قامتاماسىز ەتەتىندەر ولارعا ۇلكەن سەنىمسىزدىكپەن قارايدى. ءتىپتى ولاردىڭ بولاشاعىن جاقسارتۋعا مەملەكەت كومەك جاسايدى دەگەن ويدان مۇلدە اۋلاق.

مۇنىڭ ۇلكەن ءبىر استارى - ەلدەگى جەمقورلىق ماسەلەسىنە كەلىپ تىرەلەتىنى انىق! مەملەكەتكە دەگەن سەنىمسىزدىكتىڭ ەكىنشى ءبىر استارى - ءوزى جۇمىس تاۋىپ، ءوز جوسپارى مەن ەسەبىن ءوزى جۇرگىزە­تىندەر ەڭ الدىمەن اقشا تابۋ ەركىن­دىگىنەن ايىرىلىپ قالۋدان قورقادى! ولاردىڭ دەنى اكىمشىلىك پەن سالىق كوميتەتىنە تىركەلۋدىڭ ادامعا ەش پايداسى جوق دەگەن پىكىردە!

سالىق كوميتەتى ءوز تاراپىنان تىركەلمەگەن كاسىپكەرلىكپەن كۇرەسكەن بولادى. ولار بۇل ءۇشىن گازەت بەتتەرىندەگى جارنامالاردان باستاپ، باعاناداعى حابارلاندىرۋلاردى دا پايدالانادى! بىراق سونىڭ وزىندە الگى جارناما نەمەسە حابارلاندىرۋ بو­يىنشا الگى ادامنىڭ كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋىن دالەلدەۋ قيىنعا تۇسەدى ەكەن! ياعني بۇل جەردە دە ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتەتىندەردى جارعا جىعا قويۋ قيىن! ءتىپتى دالەلدەگەن كۇندە، ءارى كەتكەندە 50-60 مىڭ تەڭگە ايىپپۇل سالىنادى. بۇل اقشانى الگى ادام ءبىر اپتانىڭ ىشىندە ەكى-ءۇش ەسە ەتىپ قايتارىپ الادى. ونىڭ ۇستىنە، سالىق كوميتەتى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ايتۋى بو­يىنشا، تىركەلمەگەن كاسىپكەرلىك تۇگىلى، تىركەلگەن ءىرى كاسىپكەرلىكتى تەكسەرۋدىڭ وزىنە مۇمكىندىكتەرى جەتپەيتىن كورىنەدى. 600-700 مىڭ تۇرعىنى بار اۋداندى ونشاقتى ينسپەكتور قانشا ۋاقىتتا ارالاپ شىعا الادى؟

اكىمدىك پەن سالىق كوميتەتىنىڭ ەندىگى بار ۇمىتتەرى - قازاقستاننىڭ ءار ازاماتى ءوزىنىڭ تابىسىن زاڭدى تۇردە جاريا ەتەتىن ۋاقىتقا جەتۋ. بىراق مۇنىڭ دا قانشالىقتى ءتيىمدى بولاتىنى كۇماندى. سەبەبى، قازىرگى بار زاڭدىلىقتار بويىنشا دا ءار ازامات ءوز تابىسىن مەملەكەتتەن جاسىرماۋعا ءتيىس! بىراق ءبىز مۇنى كورىپ وتىرعان جوقپىز.

ونىڭ ۇستىنە، ءوزىن-ءوزى ەڭبەكپەن قامتۋ سەگمەنتى ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ەش ۇلەس قوسپايدى، الەمدىك نارىق باسەكەلەستىگىنە ۇمتىلمايدى، تەك كولەڭكەلى ەكونوميكانىڭ شەكاراسىن ۇلعايتقانى بولماسا... سوندا دا، ەكونوميكانىڭ بۇل سەكتورىن ءبىرجولا قاتاڭ باقىلاۋعا الۋعا ۇكىمەت قاۋقار­سىزدىق تانىتىپ وتىر. سەبەبى، كاسىپ­كەرلىكتى ساۋاتتى ءارى زاڭدى جۇرگىزۋ مادەنيەتى بىزدە دامىماعان!

ءبىر قىزىعى، زاڭعا قانشا جەردەن قايشى كەلىپ جاتسا دا، ەكونو­ميكانىڭ وسى بولىگى عانا ادامداردىڭ كوڭىلىنە ەرتەڭگى كۇنگە دەگەن سەنىم ۇيالاتاتىن كورىنەدى! ولار ەشبىر نەسيەسىز-اق، ەشكىمگە سالماق سالماي-اق كۇن كورە الادى. ميلليون ادام وسى ىسپەن اينالىسىپ، ميلليون ادام ونىڭ يگىلىگىن كورەدى! جەكەمەنشىك كاسىپورىن­داردا جۇمىس ىستەپ، اقشاسىن الا الماي جۇرگەندەر مەن مەملەكەتتىك مەكە­مە­نىڭ بولماشى ايلىعىن جەتكىزە الماي قينالىپ جۇرگەندەرمەن سالىس­تىر­عاندا، بۇلاردىڭ كۇنكورىسى كوپ رەتتە كوش ىلگەرى ەكەنى دە راس.

سوندىقتان دا ولار بۇگىنگى ستاتۋس­تارىن جوعالت­قىلارى كەلمەيدى. مىنە، سول سەبەپتى ۇكىمەت بولسىن، الەۋ­مەتتىك قامسىز­داندىرۋ مينيستر­لىگى بولسىن، ءوزىن-ءوزى قامتاماسىز ەتەتىن­دەر تۋرالى ۇلكەن ساقتىقپەن سويلەيدى.

جانە ولاردىڭ «تىنىشتىعىن بۇزۋ» قىمبات­قا تۇسەتى­نىن دە بىلەدى. ءوز كۇنىن ءوزى كورۋگە داعدىلانعان «شاڭىراق­تاعى» جەرگە قاتىستى وقيعا، الماتى مەن استانا­داعى ءىرى-ءىرى بازارداعى ەرەۋىل­دەر نەنى بىلدىرەدى دەپ ويلايسىز؟

«D»

«وبششەستۆەننايا پوزيتسيا»

(پروەكت «DAT» № 02 (85) 19 قاڭتار 2011 جىل.