يشاعى جاعىپارقىزى، ابايدىڭ شوبەرەسى: وسكەمەندە ابايعا ەسكەرتكىش ورناتىلاتىنىن ەستىپ ريزا بولىپ جاتىرمىز
دانا ابايدان دانيارعا دەيىن
وسى ءبىز ۇلى ابايدىڭ ۇرپاقتارى جونىندە نە بىلەمىز؟ اسىلدىڭ سىنىق¬تارى قايدا ءجۇر؟ نە ىستەپ ءجۇر؟ بۇل ساۋالدارعا كەلگەندە كوپشىلىگىمىزدىڭ كۇمىلجيتىنىمىز راس.
بىلە-بىلسەك، ۇلىنىڭ ۇرپاعى بولۋ¬دىڭ ءوزى - جاۋاپكەرشىلىك. سول جاۋاپ¬كەرشىلىك جۇگىن كىمدەر ارقالاپ ءجۇر؟ اقي¬قاتىن ايتساق، اسىلدىڭ سىنىق¬تارى بۇگىندە ات توبەلىندەي از قالدى. ساۋساقپەن سانارلىقتاي عانا. ولار كىمدەر؟ ايتايىق.
قازىر اباي اتامىزدىڭ بەس ۇرپا¬عىنىڭ كوزى ءتىرى. اقىلباەۆ ايدار اق¬تاۋ¬دا تۇرادى. ول – اباي اتامىزدىڭ شوبەرەسى. اقىلبايدىڭ الىمقۇل دەگەن ۇلىنىڭ باعفۋر دەگەن بالاسىنان تۋعان. ال ايداردىڭ دانيار دەگەن ۇلى بار. ول – دانا ابايدىڭ ءشوپ¬شەگى، بەسىنشى ۇرپاعى، ەركەك كىندىكتى¬دەن قالعان جالعىز تۇياعى، سوڭعى ءۇمىتى.
كۇلزيپا ىسرايىلقىزى (1925 جى¬لى تۋعان). قازىر زايساندا. ول – اقىل¬بايدىڭ ۇلى ىسرايىلدىڭ قىزى. ۇلى اقىننىڭ كوزى ءتىرى نەمەرەلەرىنىڭ ءبىرى.
اپالى-ءسىڭلىلى يشاعى (1922 جى¬لى تۋعان) مەن عازەل (1925 جىلى تۋ¬عان) جا¬عىپاروۆا. بۇل كىسىلەر ۇلى اباي¬دىڭ وزىنە تارتىپ تۋعان اقىن ۇلى، “ەڭلىك-كەبەك”، “مەدعات-قا¬سىم”، “ابى¬لاي” پوەمالارىنىڭ اۆتو¬رى ماعاۋيانىڭ بەل بالاسى جاعى¬پاردان تارايدى.
اباي اتامىزدىڭ كوزى ءتىرى ۇرپاق¬تا¬رىنىڭ ىشىندە ەڭ ۇلكەنى يشاعى اپامىز. قازىر الماتىدا تۇرادى. 87 جاستا. ءبىز اپامىزدىڭ ۇيىنە ارنايى بارىپ، حاكىمنىڭ ۇرپاقتارى جونىندە، ءوز ءومىرى تۋراسىندا اڭگىمە-دۇكەن قۇردىق.
قۇنانباي بابامنىڭ جاسىنان استىم
دانا ابايدان دانيارعا دەيىن
وسى ءبىز ۇلى ابايدىڭ ۇرپاقتارى جونىندە نە بىلەمىز؟ اسىلدىڭ سىنىق¬تارى قايدا ءجۇر؟ نە ىستەپ ءجۇر؟ بۇل ساۋالدارعا كەلگەندە كوپشىلىگىمىزدىڭ كۇمىلجيتىنىمىز راس.
بىلە-بىلسەك، ۇلىنىڭ ۇرپاعى بولۋ¬دىڭ ءوزى - جاۋاپكەرشىلىك. سول جاۋاپ¬كەرشىلىك جۇگىن كىمدەر ارقالاپ ءجۇر؟ اقي¬قاتىن ايتساق، اسىلدىڭ سىنىق¬تارى بۇگىندە ات توبەلىندەي از قالدى. ساۋساقپەن سانارلىقتاي عانا. ولار كىمدەر؟ ايتايىق.
قازىر اباي اتامىزدىڭ بەس ۇرپا¬عىنىڭ كوزى ءتىرى. اقىلباەۆ ايدار اق¬تاۋ¬دا تۇرادى. ول – اباي اتامىزدىڭ شوبەرەسى. اقىلبايدىڭ الىمقۇل دەگەن ۇلىنىڭ باعفۋر دەگەن بالاسىنان تۋعان. ال ايداردىڭ دانيار دەگەن ۇلى بار. ول – دانا ابايدىڭ ءشوپ¬شەگى، بەسىنشى ۇرپاعى، ەركەك كىندىكتى¬دەن قالعان جالعىز تۇياعى، سوڭعى ءۇمىتى.
كۇلزيپا ىسرايىلقىزى (1925 جى¬لى تۋعان). قازىر زايساندا. ول – اقىل¬بايدىڭ ۇلى ىسرايىلدىڭ قىزى. ۇلى اقىننىڭ كوزى ءتىرى نەمەرەلەرىنىڭ ءبىرى.
اپالى-ءسىڭلىلى يشاعى (1922 جى¬لى تۋعان) مەن عازەل (1925 جىلى تۋ¬عان) جا¬عىپاروۆا. بۇل كىسىلەر ۇلى اباي¬دىڭ وزىنە تارتىپ تۋعان اقىن ۇلى، “ەڭلىك-كەبەك”، “مەدعات-قا¬سىم”، “ابى¬لاي” پوەمالارىنىڭ اۆتو¬رى ماعاۋيانىڭ بەل بالاسى جاعى¬پاردان تارايدى.
اباي اتامىزدىڭ كوزى ءتىرى ۇرپاق¬تا¬رىنىڭ ىشىندە ەڭ ۇلكەنى يشاعى اپامىز. قازىر الماتىدا تۇرادى. 87 جاستا. ءبىز اپامىزدىڭ ۇيىنە ارنايى بارىپ، حاكىمنىڭ ۇرپاقتارى جونىندە، ءوز ءومىرى تۋراسىندا اڭگىمە-دۇكەن قۇردىق.
قۇنانباي بابامنىڭ جاسىنان استىم
– يشاعى اپا، ءوزىڭىز ۇلى اباي¬دىڭ ۇرپاعىسىز. اقىننىڭ ءتورتىنشى ۇلى ماعاۋيانىڭ جاعىپارىنىڭ قى¬زى، ياعني ابايدىڭ شوبەرەسى بولاسىز. بيىل 87 جاسقا كەلىپ قالعان ەكەنسىز. اڭگىمەمىزدى ۇلى تۇلعانىڭ سوڭىندا قالعان ۇرپاقتارىنان باستاساق.
– مەن اباي اتامىزدىڭ ءتورتىنشى ۇلى ماعاۋيانىڭ نەمەرەسى بولامىن. اكەم جاعىپار - ماعاۋيانىڭ كەنجە بالاسى. ول كىسىنىڭ ءۇش قىز، ەكى ۇلى بولعان. سونىڭ بۇگىندە كوزى ءتىرىسى - ءسىڭلىم عازەل ەكەۋمىز. باسقالارى ءدۇ¬نيە¬دەن ەرتە قايتتى. 60 جاسقا دا جەتكەن جوق. بارىنەن مەنىڭ جاسىم وزدى. قازىر 87-دەمىن. قۇنانباي قاجى اتامىز 86 جاسىندا دۇنيەدەن قايتقان ەكەن. مەنىڭ قازىر ۇلى بابامنىڭ جاسى¬نان اسقان جاعدايىم بار. اكەمىز 1934 جىلى قايتىس بولدى. مۇعالىم بولىپ قىزمەت ىستەدى. وقىعان كىسى ەدى. اكەمىز دۇنيەدەن وتكەننەن كەيىن باس¬تاپقىدا ءبىر تۋىستارىمىزدىڭ قولىن¬دا تۇردىق. سودان سوڭ سەمەيدەگى 11-ءشى مەكتەپ-ينتەرناتتا تاربيەلەندىك. ين¬ت¬ەرناتتىڭ 9-سىنىبىندا وقىپ ءجۇر¬گەندە سوعىس باستالدى. الدىمەن وتباسىمىزداعى ۇلدار مايدانعا اتتاندى.
– بىلۋىمشە، ۇلى اقىننىڭ ءاۋ¬لەتى¬نەن ءوزىڭىزدى قوسقاندا 10 شاقتى ادام مايدانعا قاتىناسقان ەكەن.
– ءيا، ءبىزدىڭ اۋلەتتەن ونشاقتى ادامنىڭ مايدانعا الىنعانى راس. سونىڭ مەنەن باسقا ەشقايسىسى ەلگە ورالعان جوق. ءبارى حابارسىز كەتتى. ءبىز¬دىڭ ۇيدەن مەنىڭ اعام مەن ءىنىم دە سو¬عىسقا قاتىناستى. بىرەۋىنىڭ اتى جو¬شى¬حان ماعاۋين ەدى. ءوزى اقىن بولا¬تىن. سوعىستا ءجۇرىپ قارىنداسى عا¬زەل¬گە ولەڭدەر جازادى ەكەن. سوعىستا جازىلعان شىعارمالار جيناعىنا جوشىحاننىڭ ەكى ولەڭى ەنگىزىلگەن.
– ءوزىڭىز دە سوعىسقا قاتىستىڭىز ەمەس پە؟
– مەن مايدان دالاسىنا 1942 جىلى مامىردىڭ 2-ءسى كۇنى اتتاندىم. ءبىر توپ قۇربىلارىممەن بىرگە. ءبىز سەمەيلىك ءۇش-ءتورت قىز مايدانعا ءوز ەركىمىزبەن اسكەري كوميسسارياتقا بارىپ تۇرىپ سۇراندىق. ۇلدار كەتسە، ءبىز دە كەتەمىز دەدىك. جاسپىز. اڭعال¬مىز. مەن نەبارى 20 جاستامىن. جاس¬تىقتىڭ قىزۋىمەن مايدانعا قالاي سۇ¬رانعانىمىزدى دا بايقاماي قال¬دىق. سول قىزداردىڭ ىشىندە كورنەكتى جازۋشى ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ جۇبايى حاليما دا بولدى.
1946 جىلى 4 قاڭتاردا الماتىعا كەلدىم. قالاعا كەلگەننەن كەيىن قىزپي-گە وقۋعا ءتۇستىم. ودان كەيىن ول وقۋدى اياقتاماي قازىرگى اباي اتىن¬داعى الماتى پەداگوگيكالىق ينستي¬تۋتىنا سىرتتاي وقۋعا تاپسىردىم. ويتكەنى، اپكەم مەن ءسىڭلىم بولدى. ەش¬قايسىسى جۇمىس ىستەمەدى. جان باعۋ كەرەك. ءسويتىپ مەن الماتىداعى مەليوراتسيا جانە سۋ شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە جۇمىسقا ورنالاستىم. سول جەردە قىرىق جىلعا جۋىق كادر بولىمىندە قىزمەت ىستەدىم. سول جەردەن زەينەتكەرلىككە شىقتىم.
اباي اتامنىڭ شوپشەگى اقتاۋدا تۇرادى
— مۇحتار اۋەزوۆپەن قانداي قا¬رىم-قاتىناستا بولدىڭىز؟ ول كىسىنى كوردىڭىز بە؟
– ارينە، كورگەندە قانداي! ول كىسىنى كورىپ قانا قويعان جوقپىن، ايالى الاقانىنىڭ جىلۋىن، اعالىق قامقور¬لىعىن سەزىندىم. مۇحتار اعانىڭ ما¬عاۋيا¬نىڭ قىزىنا قالاي عاشىق بولعا¬نىن، قالاي ۇيلەنگەنىن – ءبارىن-ءبارىن بەس ساۋساعىمداي بىلەمىن.
سوعىستان سوڭ الماتىعا كەلگەندە، ەڭ الدىمەن تۇسكەن جەرىم دە اۋەزوۆ¬تىڭ ءۇيى. قالادا اباي اتامنىڭ ماعا¬ۋيا¬سىنىڭ ءۋاسيلا دەگەن ۇلكەن قىزى تۇراتىن. سونىڭ قولىنا كەلىپ تۇردىم. ءبىز مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ۇيىندە كوپ بولا¬تىنبىز. سوندا مۇحاڭ “مەن ماعاۋيا¬دان تاراعاندارعا اسا كوڭىل بولەمىن” دەيتىن. ويتكەنى، ءوزى ماعاۋيانىڭ قىزى كاميلانى العان عوي. ماعاۋيانىڭ مۇحاڭا تيگەن كاميلاسى عانا ەمەس، ءۋاسي¬لاسىنىڭ دە، ەكى قىزىنىڭ دا اۋەزوۆكە سىڭىرگەن ەڭبەگى وتە كوپ. ءبىز ولە-ولگەنشە اۋەزوۆتىڭ ۇيىندە باس قوسىپ، كەزدەسىپ جۇردىك. اۋەزوۆ اباي اتامنان قالعان ۇرپاقتارىن جىلىنا ءبىر-ەكى مارتە ۇيىنە شاقىرىپ قوناق قىلاتىن، اڭگىمەلەسەتىن. بىزگە ايرىقشا قامقورلىق تانىتتى. ەرەكشە جاقسى كوردى. ءبىر جاي ەسىمە ءتۇسىپ وتىر. ايتا¬يىن. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ “اباي جولىن” جازىپ جاتقان كەزى ەكەن. سوعىس ۋاقى¬تىندا اباي اتامنىڭ باۋىرىندا وسكەن ءۋاسيلا اپايىمىز اۋەزوۆتىڭ كۇيەۋ بالاسى مۇساتاي اقىنجانوۆتىڭ ۇيىندە وتىرسا كەرەك. مۇساتاي سول ۋاقىتتا ۋنيۆەرسيتەتتە ساباق بەرگەن، پروفەسسور بولاتىن. مۇحاڭ وسى كۇيەۋ بالاسىنىڭ ۇيىنە ءبىر شارۋالارمەن كەلىپ قالادى دا، قوناق بولىپ وتىرعان ءۋاسيلانى باي¬قاپ قالادى. مۇحتاردىڭ 1927 جىل¬دان كەيىن ءۋاسيلانى كورىپ تۇرعانى سول ەكەن. مۇحاڭ سول جەردە ءۋاسيلانى كور¬گەننەن كەيىن ءۇن-ءتۇنسىز كەتىپ قالادى. كەت¬ىپ قالادى دا، بىردەن جاڭاعى كۇيەۋ با¬لاسىنا تەلەفون سوعادى. “مەن ءۋاسي¬لانىڭ الدىندا ۇياتتىمىن. ونىڭ كا¬ميلا دەگەن ءسىڭلىسىن قاتتى رەنجىتتىم. ۋاسيلامەن مەن قالاي كەزدەسسەم ەكەن، ودان كەشىرىم سۇراۋىم كەرەك” دەيدى. مۇساتاي اقىنجانوۆ مۇحتارعا “سەن ءۋاسيلانى ۇيىڭە قوناققا شاقىرىپ، سوسىن كەشىرىم سۇرا” دەپ كەڭەس بەرەدى. ءۋاسيلا اپايىمىز سونداي اقىلدى، باي¬سالدى، سابىرلى جان ەدى. ءسويتىپ، مۇ¬حاڭ ءۋاسيلانى ۇيىنە شاقىرىپ قوناق قىلىپ، ءسىڭلىسىن رەنجىتكەنىنىڭ سەبەبىن ايتىپ، ارادا قانداي ۋاقيعا بولعانىن جەتكىزىپ، كەشىرىم سۇراپ وتى¬رىپ بىلاي دەيدى: “مەن قازىرگى ۋاقىتتا اباي اتامدى جازىپ جاتىرمىن. اباي اتام¬نىڭ كاميلاداي قىزىن رەنجىت¬كە¬نىم ءۇشىن قايتسەم دە جارىققا شىعارا¬مىن. سول ارقىلى ءوز كىنامدى جۋىپ-شايۋعا تىرىسامىن” دەگەندە، ءۋاسيلا اپامىز “كەشىردىم، اكەمدى جازىپ، شى¬عا¬رىپ جاتساڭىز، كەشىرمەگەندە قاي¬تەمىن” دەيدى. مۇحاڭ كەشىرىم سۇراعان¬نان كەيىن ولار جاقسى ارالاسىپ كەتەدى.
– ابايدى جۇرت قانشا جاقسى بىلگەنىمەن اقىننىڭ سوڭىندا قالعان ۇرپاقتارى جونىنەن كوبى بەيحابار. وسى تۋرالى كەڭىرەك ايتىپ وتسەڭىز. بۇگىندە اباي اتامىزدىڭ ۇرپاقتارىنان كوزى ءتىرى كىمدەر قالدى؟ قايدا ءجۇر؟
قاي جەردە جۇمىس ىستەپ جاتىر؟
– اباي اتامىزدىڭ ۇرپاقتارىنان قازىر كوزى ءتىرى بەس ادام قالدىق. سونىڭ ىشىندە ۇلكەنى - مەن. سودان كەيىن تۋعان ءسىڭىلىم عازەل. قازىر الماتىدا تۇرادى. ول كەزىندە الماتىداعى كينواكتەر ۋچيليششەسىن بىتىرگەن. س. كيروۆ اتىن¬داعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسي¬تەتىندە وقىعان. عازەلدى تاربيەلەپ، ۇلكەن ءومىر جولىنا تۇسىرگەن – مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءوزى. ءبىز ءبارىمىز سوعىسقا كەت¬كەن¬دە عازەل مىنا جاقتا جالعىز ءوزى قال¬دى عوي. سول كەزدە ول اۋەزوۆتىڭ ۇيىنە بارادى. اۋەزوۆ ونى قاسكەلەڭدەگى بالالار ۇيىنە ورنالاستىرادى. سودان كەيىن ۋنيۆەرسيتەتكە وقۋعا تۇسىرەدى. ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەننەن كەيىن ءبىراز ۋاقىت جۇمىسقا كىرە الماي جۇرەدى. سوندا مۇحتار اۋەزوۆ شاكەن ايما¬نوۆقا ايتىپ، ونى كومەكشىسى قىلىپ جۇمىسقا ورنالاستىرادى. بىرەۋ بىلەر، بىرەۋ بىلمەس، “قىز جىبەك” فيلمىندەگى قىز جىبەك رولىندە ويناعان قىزدى مەنىڭ ءسىڭلىم تاۋىپ بەرگەن. ونىڭ قىز جىبەك رولىنە لايىق قىزدى ىزدەپ، بار¬ماعان جەرى، باسپاعان تاۋى قالمايدى. سەمەي بارادى. جامبىل بارادى. نە كەرەك، ەلىمىزدىڭ بىرنەشە قالاسىن ارالايدى. ەڭ اقىرىندا الماتىداعى ءبىر مەكتەپكە كەلەدى. سول مەكتەپتىڭ 8-ءشى سىنىبىندا وقىپ جۇرگەن ءبىر قىز كوزگە تۇسەدى. ونى شاكەن ايمانوۆقا الىپ كەلەدى. ءسويتىپ، سول قىز كينوعا تۇسەدى. ول قىز - قازىر ەلىمىزگە تانىمال اكتريسا مەرۋەرت وتەكەشوۆا. عازەل سانالى ءومىرىن كينوستۋديادا وتكىزدى. ۇزاق جىلدار بويى كينوستۋديانىڭ جانىنان قۇرىلعان ش.ايمانوۆ اتىن¬داعى مۇراجايدىڭ ديرەكتورى بولىپ قىزمەت اتقاردى. قازىر زەينەتكەرلىكتە. اباي اتامىزدىڭ ماعاۋياسىنان تاراعان كوزى ءتىرى ۇرپاعى وسى ەكەۋمىز.
ال ۇلى اتامىزدىڭ تۇڭعىش ۇلى اقىلبايدان تاراعان ەكى ۇرپاق بار. ونىڭ ءبىرى اقىلبايدىڭ ىسرايىلىنىڭ قىزى كۇلزيپا. كۇلزيپا ۇزاق جىل سەمەي وبلىسى، اباي اۋدانىنىڭ قاراۋىل اۋىلىندا تۇردى. مۇعالىم بولىپ قىزمەت ىستەدى. قازىر شىعىس قا¬زاقستان وبلىسىنىڭ زايسان قالاسىندا تۇرادى. زەينەتكەرلىكتە.
نەمەرە، شوبە¬رە سۇيگەن باقىتتى انا.
ال اقىلبايدىڭ نەمەرەسى باعفۋر¬دان وربىگەن ۇرپاقتار قازىر اقتاۋدا تۇ¬رىپ جاتىر. ولار اقىلباەۆ ايدار مەن ونىڭ ۇلى دانيار. ايدار اباي اتاما شوبەرە بولسا، دانيار شوپشەك بولىپ كە¬لەدى. ايدار 1949 جىلى دۇنيە¬گە كەل¬گەن. ماماندىعى مۇنايشى. ۇزاق جىل¬دار وسى سالادا قىزمەت ىستەدى. ءالى دە ات ۇستىندە. بۇگىندە 60 جاسقا كەلدى. دا¬نيار 1971 جىلى ءومىر ەسىگىن اشتى. ال¬تى جىل سانكت-پەتەربۋرگتە وقىدى. ما¬ماندىعى مۇحيتتا¬نۋشى. ەلىمىزدە مۇن¬داي ماماندىق العان جاندار وتە سيرەك. سول سيرەكتىڭ ءبىرى، دانا ابايدىڭ شوپشەگى دانيار. وتباسىن قۇرعان. ەكى قىزى بار. اباي اتامىزدىڭ ۇرپاقتارى اراسىندا بۇگىندە كوزى ءتىرى ەركەك كىندىكتەن قالعان جالعىز تۇياق، جالعىز ۇل وسى دانيار. سوندىقتان وعان ارتار سەنىمىمىز مول. ۇلى اتاسىنىڭ ۇرپاعىن عاسىردان عاسىرعا جالعاي بەرسىن.
شاكارىم اتام مەنى سارى قىز دەيتىن
– وكىنىشتى بولسا دا ايتايىق، وسكە¬مەن قالاسىندا الەمگە ايگىلى اباي اتامىزدىڭ اتىندا ەسكەرتكىش جوق. وسى ماسەلەنى شىعىس قازاقستان وبلى¬سىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆ كو¬تەرىپ جاتىر. اللا ءساتىن سالسا، ءىس وڭى¬نان شەشىلمەك. ابايدىڭ ۇرپاعى رەتىندە ءسىز نە ايتار ەدىڭىز؟
– اباي اتامىزدىڭ ءوزىنىڭ تۋعان جەرى، كىندىك قانى تامعان التىن بەسىك اتامەكەنى شىعىس قازاقستان وبلى¬سىن¬دا، اسىرەسە ونىڭ ورتالىعى وسكە¬مەن قالاسىندا ەڭسەلى ءبىر ەسكەرتكىشى¬نىڭ بولماۋى ۇيات نارسە. اباي – قا¬زاققا عانا ەمەس، الەمگە ورتاق تۇلعا. رەسپۋبليكامىزدىڭ ءار ايماعىنداعى قالالارداعى اباي اتامنىڭ ەسكەرت¬كىش¬تەرى، كوشە اتاۋلارى مەن ۋنيۆەر¬سيتەت، مەكتەپتەردى بىلاي قويعاندا، ول كىسىنىڭ اتىندا گەرمانيانىڭ استا¬ناسى بەرليندە كوشە بار. وسىدان ءبىر-ەكى جىل بۇرىن ماسكەۋدە ەسكەرت¬كىش تۇرعىزىلدى. سوندا الەم قۇر¬مەتتەگەن ابايدىڭ قادىرىنە ءوز جەرى، ءوز توپىراعى جەتە الماعانى ما؟ اباي اتاما ەسكەرتكىش باياعىدا قويىلىپ، كوشە اتى ەندىگى بەرىلۋگە ءتيىس ەدى. وبلىس اكىمى، بەلگىلى ازامات بەردىبەك ساپارباەۆ اباي اتاما ەسكەرتكىش قوي¬ىپ جاتسا، وعان ءدان ريزامىز. ازا¬ماتتىڭ ەڭبەگى جەمىستى بولسىن. بىزدەر ەندى قارتايدىق. اسارىمىزدى اسادىق، جا¬سارىمىزدى جاسادىق. اباي اتامىز¬عا كورسەتىلگەن قۇرمەت – سول دانانى دۇنيەگە اكەلگەن حالىققا كورسەتىلگەن قۇرمەت. ەندەشە، يگى ءىس وڭىنان بول¬عاي!
– ءوزىڭىز اباي اتامىزعا قاتىستى شارالاردىڭ بارلىعىنا قاتىسىپ، باسى-قاسىندا جۇرەتىن شىعارسىز؟
– قاتىسامىن. بارامىن. ۇنەمى شاقىرىپ تۇرادى. سەمەيگە بىرنەشە رەت باردىم. بارىنە قاتىسامىن. بارلىق جەرگە شاقىرادى. قالدىرمايدى. استانادا نەشە مارتە بولىپ قايتتىم. مەن تۋرالى ءۇش-ءتورت كىتاپ تا جازىلعان.
بىلتىر شاكارىم اتامنىڭ باسىنا بارىپ قايتتىم. 150 جىلدىعى بول¬دى عوي. مەن ول كىسىنى كورگەن اداممىن. ول كىسىنى گپۋ اتقاندا مەن ون جاستامىن. ءبىزدىڭ ۇيگە كەلىپ تۇراتىن. ۇنەمى كەبىس، ءماسى كيىپ جۇرەتىن. شاكارىم اتام مەنى سارى قىز دەيتىن.
— جيدەبايعا بارىپ تۇراسىز با؟
– بارىپ تۇرامىن. اكە-شەشەمنىڭ سۇيەگى سوندا جاتىر. اقشوقىعا قويىلعان. ءوز اكەم قۇنانباي قاجىنىڭ قاسىنا جەرلەنگەن. اكەمنىڭ شە¬شەسى، قارىنداسى بارلىعى سول جەردە. بىزگە دە ولاي-بۇلاي بولىپ كەتسەك، سول جاقتان توپىراق بۇيىرار...
– جىل سايىن بارىپ تۇراسىز با؟
– جىل سايىن بارا المايمىن. دەنساۋلىق كوتەرمەيدى. ولاي-بۇلاي كوپ جۇرە بەرمەيمىز. 90-جىلدارى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد “اتامۇرا” كور¬پو¬راتسياسىن باسقارىپ تۇرعاندا جاڭا جىلدىڭ بىرىندە بانكەت ۇيىمداستىرىپ، زيالىلاردى، ءبىزدى شاقىردى. ءبىر جولى سونداي شاقىرۋدىڭ بىرىندە مۇحتار بىلاي دەدى: “وسىندا اباي اتامىزدىڭ ۇرپاقتارى، ماعاۋيانىڭ ەكى قىزى، ءبىزدىڭ اپايلا¬رىمىز وتىر. وسى ەكى اپايىما مەن ءوزىمنىڭ كورپوراتسيامنىڭ اتىنان 20 مىڭنان زەينەتاقى تاعايىندايمىن. يشاعى اپايعا، عازەل اپايعا”. ءبىر-ەكى اي وتكەندە ءوزى استانادان ارنايى كەلىپ، ءبىزدى شاقىرىپ الىپ، قاۋلىسىن شىعارىپ، ءومىر بويىنا زەينەتاقى تاعايىندادى. ءالى كۇنگە الىپ تۇرامىز. اۋەزوۆتەن كەيىن بىزگە كومەك قولىن سوزعان – وسى مۇحتار قۇل-مۇحاممەد باۋىرىمىز. ول كوپ كىسىگە قارايلاسادى. الگى، تىكۇشاق قۇلاعاندا ءبىراز كىسى مەرتىكتى، ال مۇحتاردىڭ امان قالعانى دا سودان بولار. سونىڭ ءبارى ەلدىڭ العىسى، اق تىلەگىنىڭ ارقاسى عوي. قايدا جۇرسە دە، امان بولسىن، اينالايىن! ەلى ءۇشىن تۋعان ازامات قوي. ايتپاقشى، ەلىمىزگە بەلگىلى سيازبەك مۇقاشەۆ دەگەن ازامات بار. سول كىسى اباي اتامىزعا شوپشەك بولىپ كەلەدى. اباي اتامىزدىڭ ۇلكەن اتاسى ىرعىزباي جاعىنان تۋىس. ءوزى ءبىر كەڭ-پەيىلدى ازامات. اباي اتامنىڭ، شاكارىم اتامنىڭ تويلارىن اتاۋسىز قالدىرعان جوق. اس بەرىپ، مال سويعىزدى. قازىر 70-تە. استانادا تۇرادى.
ازامات قاسىم.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى 6 ماۋسىم 2009 جىل