سىمبات سۇلۋوۆا. «ونداي كومپوزيتوردى كورسەم كوزىم شىقسىن»
التىنبەك قورازباەۆقا كومپوزيتورلار مۇراتحان ەگىنباەۆ پەن مارات ءىلياسوۆ «اڭساعان اۋىلىم» جانە «سارىارقا سازى» دەگەن تۋىندىلاردىڭ تونىن اۋدارىپ، اتىن اۋىستىرىپ اۆتورىنا اينالدى دەگەن ايىپ تاققانى تۋرالى حابارلاعانبىز. جاپا شەگۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، اتالعان اندەردى قورازباەۆ «قىزىم، ساعان ايتامىن» جانە «سارىارقا» دەگەن اتپەن مەنشىكتەپ الىپتى. ماسەلەنىڭ اق-قاراسىن انىقتاماق ويمەن التىنبەك قورازباەۆقا تەلەفون شالدىق. تانىمال تۋىندىلاردىڭ اۆتورى بولسا سىمسىز بايلانىستىڭ ارعى جاعىنان اقتارىلا كەتتى.
التىنبەك قورازباەۆ:
التىنبەك قورازباەۆقا كومپوزيتورلار مۇراتحان ەگىنباەۆ پەن مارات ءىلياسوۆ «اڭساعان اۋىلىم» جانە «سارىارقا سازى» دەگەن تۋىندىلاردىڭ تونىن اۋدارىپ، اتىن اۋىستىرىپ اۆتورىنا اينالدى دەگەن ايىپ تاققانى تۋرالى حابارلاعانبىز. جاپا شەگۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا، اتالعان اندەردى قورازباەۆ «قىزىم، ساعان ايتامىن» جانە «سارىارقا» دەگەن اتپەن مەنشىكتەپ الىپتى. ماسەلەنىڭ اق-قاراسىن انىقتاماق ويمەن التىنبەك قورازباەۆقا تەلەفون شالدىق. تانىمال تۋىندىلاردىڭ اۆتورى بولسا سىمسىز بايلانىستىڭ ارعى جاعىنان اقتارىلا كەتتى.
التىنبەك قورازباەۆ:
«مۇراتحان ەگىنباەۆ پەن مارات ءىلياسوۆتىڭ كوكسەگەندەرى ماعان قيانات جاساپ، شىعىن وتەپ الۋ. ولاردىڭ ايتقاندارى قىپ-قىزىل وتىرىك، جالا عانا. كەشە سوتقا باردىق. سوت توراعاسى ەل بىلەتىن ادامداردىڭ جاعا جىرتىسىپ جاتقانى كوزگە وعاش، مۇمكىن كەلىسىپ، تاتۋلاسارسىڭدار دەپ باسۋ ايتتى. قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن بۇلبۇلى روزا اپامىزدان ايىرىلىپ قالدىق، ال ەرمەك سەركەباەۆ، بيبىگۇل تولەگەنوۆا باستاعان ونەر مايتالماندارىنىڭ ءبارى حات جازىپ، بۇل اندەردىڭ مەنىكى ەكەنىن دالەلدەۋ ۇستىندە. جالپى، مۋزىكادا ءبىر-بىرىنە اندەردىڭ ۇقساس كەلۋى كەزدەسىپ تۇراتىن جاعداي. ماسەلەن، ءXVىىى عاسىردا ءومىر سۇرگەن عازيز دەگەن حالىق كومپوزيتورىنىڭ «عازيز» دەگەن ءانى شاشۋبايدىڭ «اققايىڭىنان» اۋمايدى. مەن 1984 جىلى «ساعىندىم كەنەن اتامدى» دەگەن ءانىمدى شىعارىپ، ءوزىمنىڭ ءپىرىم نۇرعيسا تىلەنديۆكە ورىنداپ بەردىم. سول كەزدە ول «سارى بالا، ءانىڭ جاقسى ەكەن. بىراق، اۋەنى كىشكەنە مەنىكىنە كەلىڭكىرەيتىن سياقتى ما، قالاي دەدى؟!». مەن مۇدىرمەستەن «اعا، ءسىزدىڭ «قىز جىبەك» فيلمىنە ارناپ جازعان ءانىڭىز دە كەنەننىڭ تۋىندىلارىنا ۇقسايدى ەمەس پە» دەپ جاۋاپ قاتتىم. ماسەلەن، كەنەننىڭ «بازار-نازار» انىنە نۇرعيسا اعامىزدىڭ «الاتاۋ» ءانى ۇقساس. كوردىڭىز بە، مۋزىكادا مۇنداي ۇقساستىقتار بولىپ تۇرادى. الايدا، مەن ۇرلاسام تىلەنديەۆتەن نەمەسە باسقا دا ۇلى كومپوزيتورلاردان «ۇرلايمىن». وزگەلەردىڭ تۋىندىسىندا شاتاعىم جوق. ولار ماعان ون ميلليون كولەمىندە مورالدىق شىعىن تولەسىن دەپ وتىر. بۇل دەگەنىڭ قوماقتى قارجى ەمەس پە؟! مەنىڭ ولارعا ەشقانداي مورالدىق شىعىن سۇراماي-اق، قول ۇشىن بەرگەن كەزىم بولعان. نۇرعالي ءنۇسىپجانوۆ، كەڭەس دۇيسەكەەۆ، مىڭجاسار ماڭعىتاەۆ سەكىلدى ەل تانيتىن كومپوزيتورلاردان جانە كوپتەگەن انشىلەردەن حاتتار ءتۇسىپ جاتىر. ەركىن شۇكىمانوۆ دەگەن ءداستۇرلى ءانشىمىز بەن بەكبولات تىلەۋحان حات جولداپتى. ولاردىڭ ءبارىن وقىپ، تىزبەلەمەي-اق قويايىن. ال، حاتتاردىڭ جالپى مازمۇنى التىنبەكتەن ولار ۇرلاماسا، قورازباەۆ ولاردان ۇرلايتىن ادام ەمەس دەگەنگە سايادى. كومپوزيتورلار وداعى قۇرعان كوميسسيادا ءانى تۇگىلى، اتىن ەستىمەگەن ادامدار وتىر. نۇرباەۆ، مۇساعۇلوۆا، اندوشەۆ، ستريگۋتسكي، حۋسەنوۆ دەگەن كومپوزيتورلاردى ەستىسەم، قۇلاعىم كەرەڭ بولىپ قالسىن. سول سەبەپتى، ولاردىڭ الدىنا مەن بارمايمىن. قايرات بايبوسىنوۆ، ساۋلە جانپەيىسوۆالار بولسا، اڭگىمە بولەك. الگى ەكى تۋىندى «ىشتەن شىققان بالالارىم». سول سەبەپتى، ونى ەشكىمنىڭ قولىنا ۇستاتا سالمايمىن»
مۇراتحان ەگىنباەۆ، كومپوزيتور:
«ماماندىعىم ارحيتەكتور بولعانىما قاراماستان، جاستايىمنان انگە قۇمارتتىم. 1978 جىلى اقسۋ اۋدانىندا ارحيتەكتور بولىپ جۇرگەنىمدە، «اڭساعانىم، اۋىلىم» اتتى تۋىندىم دۇنيەگە كەلدى. بۇل ءانىمدى ەلىمىزدەگى بەتكۇستار ءداستۇرلى ءانشى قايرات بايبوسىنوۆ اتتاي قالاپ الدى دا، 1980 جىلدان باستاپ ءوزىنىڭ رەپەرتۋارىنا قوستى. 1981 جىلدىڭ 23 تامىزىندا «تاماشا» ويىن-ساۋىق وتاۋىنىڭ مەرەكەلىك كونتسەرتىندە اعامىز وسى ءاندى ورىندادى. سول جىلى قاراشا ايىندا قايرات اعامىزدىڭ داۋسىمەن «قازاق» راديوسىنىڭ التىن قورىنا دا ەنگەن بولاتىن بۇل ءان. بىراق، 1992 جىلى وسى انگە داۋلەتباەۆ دەگەن اقىنعا ءسوز جازدىرىپ، «قىزىم، ساعان ايتامىن» دەگەن اتپەن التىنبەك قورازباەۆ تىركەپ قويىپتى. 19 جىل بويى وسى انگە قالاماقى الىپ، وسىنشاما جىل مەنىڭ ءانىمدى زاڭسىز پايدالانىپ كەلگەن. بۇل مەنىڭ جاقىندارىم مەن سىيلاساتىن جانداردىڭ ماعان كۇمانمەن قاراۋىنا جول بەردى. ءوزىم كوپتەن بەرى تارتىنىپ، باتپاي ءجۇر ەدىم. ءبىر كۇنى مارات ءىلياسوۆ تەلەفون شالىپ، التىنبەكتىڭ ودان دا ءان ۇرلاعانىن ايتتى. وسىدان سوڭ، بەل شەشىپ،كىرىسىپ كەتتىم. كومپوزيتورلار وداعى 18 كاسىبي كومپوزيتوردان تۇراتىن كوميسسيا قۇرىپ، التىنبەك قورازباەۆتىڭ شەكتەن شىعىپ كەتكەنىن ەسىنە سالدىق» .
مارات ءىلياسوۆ، كومپوزيتور:
«قازىر ءان ۇرلاۋ قاناتىن كەڭگە جايىپ بارادى. سەنىڭ ءانىڭدى ەرتەڭ تەلەديداردان باسقا بىرەۋ ەنشىلەپ الىپ جاتسا، تاڭقالمايتىن بولدىق. بىراق، بۇل ۇردىسكە توسقاۋىل قويۋ كەرەك. قۇرامىنا 18 ادام كىرەتىن كوميسسيا مەنىڭ ءانىم مەن التىنبەك قورازباەۆتىڭ ءانىن سالىستىرىپ، بۇگە-شۇگەسىنە دەيىن تەكسەردى. تەكسەرۋ بارىسىندا «سارىقارا سازى» دەگەن تۋىندىنىڭ مەنىكى ەكەنىن دالەلدەپ شىقتى. ولاردىڭ بارلىعى كاسىبي ماماندار، قاتەلەسپەيدى دەپ ويلايمىن».
www.masa.kz سايتى
