وتكەن اپتادا Abai.kz  اقپاراتتىق پورتالىندا بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، رەجيسسەر تالعات تەمەنوۆتىڭ "ماحاببات بەكەتى" ءفيلمىنىڭ جالعاسىن بايان ماقساتقىزى رۇقسات سۇراماي ءتۇسىرىپ جاتقانى تۋرالى «مەن ءتىرى تۇرعاندا كىم بۇلارعا رۇقسات بەرگەن؟!» دەگەن ماقالا جاريالانعان ەدى. ارتىنشا بايان ماقساتقىزى حابارلاسىپ، "اۆتورلىق قۇقىقتى بۇزدى دەگەنگە كەلىسپەيمىن" دەپ ءبىزدىڭ تىلشىلەرگە سۇحبات بەردى. 

سول داۋلى ماسەلەمەن اينالىسىپ ءجۇرىپ، "ماحاببات بەكەتى" فيلمىنە ارقاۋ بولعان تالعات تەمەنوۆتىڭ "گۇلناز" اتتى پوۆەسىن سۇراتقان ەدىك. اعامىز ءسوزىمىزدى ەكى ەتپەدى. ەندەشە، گۇلنازعا عاشىق جاندارعا مارحاببات!

Abai.kz  اقپاراتتىق پورتالى

 

گۇلناز

وبلىس ورتالىعىنا جەتكەنىمدە جازدىڭ قىسقا تاڭى بوزارىپ اتا باستاعان. ۆوكزالعا دەيىن اكەلىپ تاستاعان ماشينا وسى جەردەن قايتتى دا، مەن ىشكە بەتتەدىم.

ۆوكزال ءىشى قاپىرىق. پوەزدىڭ كەلۋىنە ءالى ءبىراز ۋاقىت بار بولعان سوڭ، بيلەتىمدى الدىم دا، سىرتقا شىقتىم. تاڭەرتەڭگى سامال جەل ءتۇنى بويعى ۇزاق جولدان قالجىراعانىمدى ۇمىتتىرىپ جىبەردى. قۇبىردان سۋ ءىشتىم دە، پەرروندى بويلاپ كەلە جاتتىم.

كۇنشىعىس جاق بىرتە-بىرتە اعارىپ بارىپ، ال قىزىل نۇرعا شومىلا باستادى. ءدال قازىر دۇنيە تۇگەل دەل-سال بولىپ بالبىراعان ءتاتتى ۇيقىنىڭ قۇشاعىندا جاتقاندا، تاڭمەنەن تالاسا تۇرعان تورعايلاردىڭ شىرىلى عانا ۇلانعايىر تىرشىلىكتىڭ حابارشىسىنداي.

مىناۋ دۇنيە نەتكەن عاجاپ، اينالا قانداي كەرەمەت ەدى!

ءبىر جەتىگە سوزىلعان جۇمىسىمدى ويداعىداي بىتىرگەندىگىمنەن بە، بولماسا ارايلى تاڭنىڭ عاجايىپ وسى ءبىر شاعىنان با، كوڭىلىم ءوز-وزىنەن كوتەرىلىپ سالا بەردى. تەك اندا-ساندا عانا، «تەزىرەك پوەزد كەلىپ، جىلدامىراق الماتىعا جەتسەم» دەگەن وي عانا باس كوتەرىپ قويادى.

ءبىر كەزدە «موسكۆا-الماتى» جۇردەك پوەزى كەپ توقتاعان. جولىڭ بولىپ، جۇمىسىڭ بىتكەننەن كەيىن شارشاعاننىڭ ءوزى ءبىر راقات ەكەن! جايلى ورىنعا جايعاسقان سوڭ تۋرا ءوز ۇيىمە كەلگەندەي الاڭسىز، ماۋجىراپ ۇيىقتاپ كەتىپپىن.

قانشا جاتقانىم بەلگىسىز، ءبىر كەزدە ويانعانىمدا، پوەزدىڭ توقتاعانىن، جولاۋشىلاردىڭ اسىعىس-ۇسىگىس دابىرلاسىپ ءتۇسىپ بارا جاتقانىن سەزدىم. كوزىمدى اشسام، تاڭەرتەڭ تانىسۋعا ۇلگەرمەگەن بەيتانىس سەرىگىم توسەك-ورنىن وتكىزىپ شىعىپ كەتىپتى. سىرتتان ساڭقىلداعان داۋىس ەستىلدى. شاماسى شىمكەنتكە كەلگەن بولۋىمىز كەرەك. ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىندا بويىم بالبىراپ جاتىرمىن.

كۋپەگە بىرەۋلەر كىردى. الدىمەن ايەلدىڭ، كەيىن كىشكەنە قىزدىڭ داۋسىن ەستىدىم. ىرگەگە قاراي اۋدارىلا بەرگەنىمدە بەس-التىلار شاماسىنداعى قىز بالانى بايقادىم. باسىنا كوبەلەكتىڭ قاناتىنداي اق بانتيك بايلاعان، ءوزى سونداي سۇيكىمدى. وسى كەزدە قىرىمەن تۇرعان سۇڭعاق بويلى، اشاڭ ءجۇزدى، شاشىن قىسقا ەتىپ قيعان كەلىنشەككە كوزىم ءتۇستى. كەنەت تۇلا بويىمنان توق ءجۇرىپ وتكەندەي ءدىر ەتە قالدىم. ۇيقىم شايداي اشىلدى.

«اپىرماي، شىنىمەن-اق سول ما؟!»

قايتا قاراعانىمدا جاڭاعى كەلىنشەك قولىنداعى جۇگىن توسەگىنىڭ استىنا جايعاستىرىپ جاتىر ەكەن. جۇرەگىم جيىلەي سوعىپ تۇلا بويىمدى ءالسىز ءبىر ءدىرىل بيلەپ بارادى.

ءيا! سول! گۇلناز!..

جازباي تانىپ تۇرمىن. تەك ءسال تولىسا تۇسكەنى بولماسا، باياعى ماعان تانىس قولاڭ شاش، ماعان تانىس اققۋ مويىن، اشاڭ ءجۇز، ماعان تانىس قىزىل ەرىن...

"قايران گۇلناز! ارۋ گۇلناز!

مەنىڭ سوناۋ بالالىعىمنىڭ، بالعىن ماحابباتىمنىڭ باستاۋى بولعان ءبىر بەينە! سەنىمەن كەزدەسەم دەپ ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرىپ پە؟ گۇلناز... گۇلناز..."

ءوز-وزىمنەن قۋىستانىپ، وسى ءبىر جاننىڭ الدىندا ءوزىمدى ۇلكەن قىلمىسكەردەي سەزىنىپ، بۇكتەتىلە بەردىم. ءىشىم ۋداي اشىپ، ەكى شەكەم سولقىلداي باستادى. نە ىستەپ، نە قويىپ جاتقانىمدى تۇسىنبەيمىن. ايتەۋىر، بەلگىسىز ءبىر كۇش مەنى ىرگەگە قاراي تىقسىرا ءتۇستى.

ءيا... سول كۇندەر بۇگىنگىدەي كوز الدىمدا...

...

وقۋ جىلىنىڭ جاڭا باستالعان شاعى. ونىنشىعا ەندى كوشكەن كەزىمىز. ءبىر كۇنى كلاسسقا جەتەكشى اعايىمىز كىرگەن. ادەتتەگىدەي ورنىمىزدان ۇدەرە تۇردىق. بىراق ول «وتىرا بەرىڭدەر» دەدى دە، تەز-تەز باسىپ ءوز ۇستەلىنە جاقىندادى. ىزىنشە اشىق قالعان ەسىكتەن بەيتانىس قىز كورىندى. ۇستىندە قارا يۋبكا، اق كوفتا. قولىندا قوڭىر سومكەسى بار.

- ال، گۇلناز، - دەدى اعايىمىز، - ءبىزدىڭ كلاسس وسى. ەندى سەنىڭ دە كلاسىڭ.

«مۇنداي دا كوركەم قىز بولادى ەكەن اۋ» دەپ قويامىن ىشىمنەن.

- بالالار، مىنە، كورىپ تۇرسىڭدار، بىزگە جاڭادان گۇلناز دەگەن وقۋشى كەلدى. گۇلناز وسپانوۆا.

مانادان ءالىپتىڭ ارتىن باعىپ وتىرعان ون بەس ۇل ۇلارداي شۋلاپ قويا بەردىك.

- وھو!

- پاح دەڭىز!

- گۇلناز دەسە، گۇلناز ەكەن عوي...

- تففاي، تففاي، ءتىل-كوزىم تاسقا!

- اعاي، جاڭا كەلگەن قىزدى قاڭتارماي، وتىرعىزساڭىزشى.

- مۇندا كەل، گۇلناز.

- مەنىڭ قاسىما كەلىڭىز، گۇلناز.

كلاسس ءىشى ءبىر ءسات ۋ-شۋ بولىپ جاتقاندا، نەگە ەكەنى قايدام سويلەۋگە قورىققانداي، ءۇن-ءتۇنسىز عانا وتىرىپ قالىپپىن. بىراق بويىمدى بەلگىسىز ءبىر سەزىم بيلەپ العان ەدى.

...

گۇلناز ءبىزدىڭ كلاسقا تەز ۇيرەنىستى. وعاش قىلىق، جات مىنەزى جوق قىزعا ءبىز دە باۋىر باسىپ كەتتىك. گۇلناز مۇعالىمدەرگە، ءتىپتى ادەبيەتتەن بەرەتىن ايعانىم اپايعا دا ۇناعان بولاتىن. ول كىسىنىڭ ەرەكشەلىگى – وتە قاتال ەدى. مىسالى، اپايىمىز العاشقى كۇنى باسقالارداي گۇلنازدىڭ قايدان كەلگەنىن، قالاي وقىعانىن  سۇراعان جوق. جازعى دەمالىستان كەيىن ءبىرىنشى كەزدەسىپ تۇرعان مۇعالىمىمىز كلاسپەن جالپى امانداستى دا، ءا دەگەننەن ساباققا كوشتى. جاڭا قىزدى كوردى مە، جوق كورمەدى مە، ايتەۋىر:

- بۇگىنگى وتەر تاقىرىبىمىز ابايدىڭ ولەڭدەرى، - دەي كەلىپ، گۇلنازعا ءبىر، تور كوز جۋرنالعا ءبىر قاراعان. سوسىن:

- ال، وسپانوۆا، ابايدىڭ قاي ولەڭىن جاتقا بىلەسىڭ؟ ايتىپ كورشى! - دەگەنى بار ەمەس پە.

قايسىمىز جاتتاعان ولەڭدەرىمىزدىڭ ءبارىن جادىمىزدا ساقتاپ ءجۇر دەيسىز؟ ءتىپتى ءۇش ايعى دەمالىستان سوڭ ۇمىتىلىپ قالدى عوي. «جاڭا» قىزدىڭ ساعىن سىندىرىپ بۇگىنشە ۇيالتپاي-اق قويسا قايتەر ەدى» دەپ قويامىن ىشىمنەن. كلاسس ءىشى دە تىنا قالعان. «اپىر-اي، ەشتەڭە ايتا الماي ماسقارا بولاتىن بولدى-اۋ گۇلناز. ەڭ بولماسا «جازدى كۇنى شىلدە بولعاندا» ەسىڭدە قالدى ما ەكەن؟ ءبىر شۋماعىن بولسا دا ايتىپ شىقسا» دەپ ورنىمدا وتىرا الماي، تىپىرشي بەرگەم. ال گۇلناز ورنىنان كوتەرىلىپ، جارىقشاقتانعان داۋسىمەن «تاتيانانىڭ حاتىن» باستاي جونەلدى.

«امال جوق، قايتتىم بىلدىرمەي،

ياپىرماۋ، قايتىپ ايتامىن

قويمادى دەرتىڭ كۇيدىرمەي،

نە سالساڭ دا تارتامىن»...

بىرتە-بىرتە قىز ءۇنى ايقىنىراق ەستىلىپ، ۇلى پۋشكيننىڭ تاتياناسى گۇلناز بوپ كلاسس ءىشىن ارالاپ كەتتى. اباي ولەڭنىڭ ماقامىنا، گۇلنازدىڭ جاعىمدى داۋسىنا ريزا بولعانداي اندا-ساندا باسىن يزەپ قويادى. بۇكىل كلاسس گۇلنازعا ەلىتكەندەي جىم-جىرت. تىنىشتىقتى تەك قىز ءۇنى بۇزادى.

«شىنىڭدى ايت، كىمسىڭ تەربەتكەن،

يەمبىسىڭ ساقتاۋشى.

الدە ازعىرىپ اۋرە ەتكەن

جاۋمىسىڭ تەۋىپ تاستاۋشى...»

قانشا ۋاقىت وتكەنىن كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر، ولەڭنىڭ سوڭعى شۋماعى بىتكەندە بارىپ «ۋھ» دەگەم. ال، گۇلنازدىڭ وتىرماي، ءالى تۇرەگەپ تۇرعانىن اپاي ۇمىتىپ كەتكەن سەكىلدى. تەك سالدەن كەيىن:

- وتىرا عوي، -  دەدى دە، ساباعىن ءارى قاراي جالعاستىرىپ. ۇنىندە جىلىلىق بار ەدى.

گۇلنازدىڭ ءبىر قاسيەتى – ەشكىمدى ءبولىپ جارمايتىن. ءتىپتى قىزدار، ۇلدار دەپ تە قاراعان ەمەس. بىزبەن بىرگە وينايدى، بىرگە جۇرەدى. ونىڭ وسى كوپشىلدىگىنە، كوڭىلدىگىنە، مويىن ۇسىنىپ قالعانبىز. العاشقى كەزدە گۇلنازدىڭ كورشىسى بولعان جەڭىس پەن بەلسەندى بوپ جۇرەتىن ءبىر-ەكى قىز بىزدەن بولەكتەپ اكەتكىسى كەلگەن. بىراق ول كوپكە بارمادى.

گۇلناز جەڭىسپەن بىرگە وتىرادى. ول ادەمى كەلگەن، ورتا بويلى اق سارى بالا. ويلاپ قاراسام، جەڭىس ەكەۋمىز كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءبىر-بىرىمىزبەن نە قالجىڭداسىپ، نە وزگەلەردەي الىسىپ-جۇلىسىپ ويناپ كورمەپپىز. ويتكەنى ول جالعىز مەنىمەن عانا ەمەس، كلاستاعى بالالاردىڭ كوبىسىمەن الىستان سىيلاسادى. ءوزىن باسقالاردان جوعارى ۇستاۋعا تىرىسادى. بالكىم، اكەسىنىڭ اۋىلسوۆەتتىگىن بەتكە ۇستاپ، وزىنشە شىرەنگەنى مە، كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر، سول مىنەزىنەن ءبىر تانبايدى. جەڭىستىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى - كوپ سويلەمەيدى. قاشان كورسەڭ كىتابىنا، نە الدەبىر گازەتكە ءۇڭىلىپ وتىرعانى. مىنە، سول جەڭىس گۇلناز كەلگەننەن بەرى وزگەرگەن. كوبىنە «جاڭا» قىزدىڭ قاسىنان شىقپايدى.

قوڭىر كۇزدىڭ جايما-شۋاق كۇندەرىنىڭ ءبىرى ەدى. ساباق بولماي، ءبارىمىز سىرتقا شىقتىق. قايسىسىنىڭ ويلاپ تاپقانىن قايدام، ايتەۋىر، بىرەۋلەر «ءۇشىنشى-ارتىق» وينايىق دەگەن.

ويىن باستالعالى مەنىڭ ەكى كوزىم گۇلنازدا. ويتكەنى ول تاعى دا جەڭىسپەن بىرگە. ەكەۋىنىڭ ارالارى ءتىپتى جاقىن. قىزدىڭ جەلمەن جەلكىلدەگەن شاشى ونىڭ بەتىن، مۇرنىن قىتىقتايتىنداي. ال، جەڭىس بولسا ءماز. گۇلناز شەڭبەردى اينالىپ قاشىپ جۇرگەن ايمانعا «تەزىرەك» دەپ جاقتاسىپ ايقايلاپ جاتىر. كەنەت كوزىم قىزدىڭ قولىنا ءتۇستى. جەڭىس سۇيرىك ساۋساقتاردى ۇستاپ الىپتى.

العاشىندا «گۇلناز ونى بايقاماعان، ويىننىڭ قىزىعىمەن ەلەمەگەن بولار» دەپ ويلاعانمىن. قايتا قاراسام...جو-جوق... گۇلنازدىڭ الاقانى جەڭىستىڭ الاقانىمەن ايقاسىپ قالىپتى. جىگىت قىزدىڭ بۇل قىلىعىنا شاتتانعانداي تەربەتىلىپ قويادى. ءتىپتى قىزدىڭ قۇلاعىنا بىردەڭە دەپ سىبىرلاي ما، قايتەدى؟

ءتۇھ! كۇيىپ كەتتىم! ءدال وسى كەزدە ايمان الدىمداعى قىزعا قاتارلاسا بەرگەن ەدى. مەن دە وسىنى كۇتكەندەي لىپ بەرىپ، شەڭبەردى اينالا قاشتىم. «قۋعىنشىم» تاقالدى-اۋ دەگەندە، گۇلنازدىڭ الدىنا كەپ تۇرا قالدىم. «ەندى نە ىستەر ەكەنسىڭدەر؟»  جەڭىس مىنا مامىراجاي قالىپتارىن بۇزعانىما رەنجىگەندەي سامارقاۋ عانا ەكى-ءۇش اتتاپ بارىپ، بىرەۋلەردىڭ قاسىنان ورىن الىپ جاتتى.

مەن بولسام دەمىمدى ءالى باسا الماي، گۇلنازدىڭ جانىندا تۇرمىن. وعان دەگەن الگىندەگى بار وكپەم بىرتە-بىرتە سەيىلە باستاعانداي. مۇرنىما تەك قىزعا عانا ءتان الدەبىر جاعىمدى ءيىس كەلەدى.

بىراق قۋانىشىم ۇزاققا بارمادى. ويتكەنى الدىما تاعى بىرەۋ كەلدى دە، گۇلناز مەنى تاستاپ جۇگىرە جونەلدى. سوسىن... سوسىن...  تاعى دا جەڭىستىڭ الدىنا توقتاعان. مەن ەندى شىداي المادىم. ويىننان ءۇنسىز شىقتىم دا، دوپ تەپكەن بالالارعا قاراي بەتتەي بەردىم. بىراق گۇلنازدىڭ الگى قىلىعىن كەشىرگەم جوق. كەشىرگىم دە كەلمەدى.

ارادا كوپ ۇزاماي ادەبيەتتەن بەرەتىن اپاي شىعارما جازدىردى. «ءاندى، ولەڭدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر، سونى جەتكىزسەڭدەر بولدى»، - دەگەن. وتىرا قاپ ويلانا باستادىق. مەن، جالپى، شىعارمانى، ونىڭ ىشىندە ەركىن تاقىرىپتى جاقسى كورەم. بۇگىن دە قولتىعىمدى ەركىن جازىپ، كەڭىرەك كوسىلۋگە بەل بۋعام. قازاق حالقىنىڭ ءانشى-جىرشى ەكەنىن، ونىڭ ولەڭمەن جەرلەنەتىنىن ابايدان مىسال كەلتىرە سۇيكەي باستاعام. ءبىر ءسات كوزىم گۇلنازعا ءتۇستى. ابىرجىعان سەكىلدى. قاسىنداعى جەڭىسكە بىردەڭە دەپ سىبىرلاپ ەدى، ول باسىن شايقادى دا، جازۋىنان باس المادى. گۇلناز جان-جاعىنا جالتاقتاي بەردى. مەنى بايقادى دا، قولىنداعى قالامىن كورسەتتى. تۇسىنە قويدىم. سياسى تاۋسىلعان بولۋى كەرەك. مەن وعان «ساسپا» دەپ بەلگى بەردىم.

سۋمكامنىڭ تۇبىندە ءبىر ارتىق قالامىم جۇرەتىن. قولىمدى سۇعىپ جىبەردىم. ەشتەڭە ىلىككەن جوق. ءارى ىزدەيمىن بەرى ىزدەيمىن جوق. ۋاقىت ءوتىپ بارادى. سۋمكامدى تۇگەل قوپارىپ شىقتىم. ەشتەڭە تابىلمادى. گۇلنازدىڭ بار ءۇمىتىن ماعان ارتىپ، قاراپ وتىرعانى اناۋ. نە ىستەيمىن؟ ساسقانىمنان تەرلەپ كەتتىم. سوسىن ءوزىمنىڭ قالامىمنىڭ ىشىندەگى سيا تولتىرعان تۇتىكتى سۋىرىپ الىپ گۇلنازعا ۇسىندىم. ول جىميىپ «راقمەت» دەگەندەي باسىن يزەدى.

قۋىس قالامىمەن داپتەر بەتىن قۇر سىزعىلاپ، وتىرا بەردىم. ءتىپتى اندا-ساندا ويلانعان بولىپ، قالامىمدى تىستەيمىن دە، تاعى دا شۇقشيام.

قوڭىراۋ سوعىلدى. مۇعالىمگە جارتى بەتى عانا جازىلعان «شالا» داپتەرىمدى ۇسىنۋىما تۋرا كەلدى. ەندى ماعان ءبارىبىر. جوق، ءبارىبىر دەگەن نە؟ قايتا مەنىڭ  اينالام تولعان اۋەن، كوكىرەگىم قۋانىش! ال مىنا جۇرت، مۇنداي جاعدايدا «ەكى» الۋدىڭ دا ماقتانىش ەكەنىن تۇسىنە مە ەكەن!

كەلەر جولعى ادەبيەت ساباعىنا العاشىندا بارماسام با دەگەم. نە ايتسا دا، ايتەۋىر، ەستىمەيتىن بولامىن عوي. بىراق ول ويىمنان تەز اينىدىم. سىرتىمنان جامانداتىپ، قۇلاعىمدى شۋىلداتقانشا، قولىممەن ىستەگەنىمدى موينىممەن كوتەرەيىن. وزىمە ءتيىستى « ەكىمدى»، ەركىممەن قالاپ العان سوگىستى ەستيىن دەگەم. بىراق مۇعالىمدى كورگەندە جۇرەگىم تارسىلداپ قويا بەردى.

«گۇلنازدىڭ كوزىنشە يت تەرىمدى باسىما قاپتايتىن بولادى-اۋ. بىراق... ءسال-ءپال شىدايىن».

اپاي جۇرتتىڭ باعالارىن ايتىپ، داپتەرلەرىن تاراتىپ جاتىر. ءبىر كەزدە:

- وسپانوۆا «ءتورت»، - دەدى.

گۇلناز داپتەرىنە ۇمتىلعاندا، مەن پارتاما راقاتتانا شالقايا وتىردىم.

- ءادىلوۆ!

قۇيقا تامىرىم شىمىرلاپ قويا بەردى. بەينە ءبىر باسىما مىڭ ميلليون قۇمىرسقا قاپتاپ كەتكەندەي. «ال، اپاي، ەندى تەزىرەك «ەكىڭدى» قوي دا، ماعان ايتار ءسوزىڭدى ايتا بەر»، - دەيمىن ىشىمنەن. مۇعالىم كىدىرىپ قالدى.

- سەن...

كەنەت ول كوزىمە قادالا قارادى. ساسقانىمنان نە ىستەرىمدى بىلمەي تۇرىپ قاپپىن.

- ءادىلوۆ، سەن باسىن دۇرىس باستاپسىڭ دا، ءارى قاراي جازباپسىڭ. نە بولدى؟

ءۇنسىز قالدىم...

تىنىشتىقتى اپايدىڭ ءوزى بۇزدى.

- قازىر ساعان باعا قويىلعان جوق. بىراق ارعى جاعىن ءوزىڭ ۇيدەن جازىپ كەل.

كىم ءتۇسىندى، كىم تۇسىنبەدى، ونى ويلاۋعا مۇرشام كەلمەدى. بىرەۋلەر مەنىڭ جازباعانىما، نە ءۇشىن جازا الماعانىما، اپايدىڭ كىلت وزگەرگەنىنە اڭ-تاڭ بولىپ جاتىر.

گۇلناز جالت بۇرىلىپ ماعان قارادى. مەن وعان قارادىم. قارادىم دا باسىمدى قايتا بۇردىم.

سوسىن «ۋھ» دەپ كەڭىنەن ءبىر تىنىستاپ، ورنىما جايلاپ وتىرا كەتتىم. «اينالايىن، اپاي-اي! مەنىڭ بالاۋسا سەزىم، بالدىرعان ماحابباتىم ءۇشىن جاساعان ەلەۋسىز عانا ەرلىگىمدى بايقادىڭ با ەكەن؟! ءتۇسىندىڭ بە ەكەن؟ نە دە بولسا راقمەت ساعان! راقمەت!»

ساباقتىڭ قالاي وتكەنىن سەزبەدىم. تەك بالالار ورىندارىنان ساتىر-گۇتىر تۇرىپ، كىتاپ-داپتەرلەرىن قولتىقتاي سىرتقا بەتتەگەندە عانا ويانعاندايمىن. اسىقپاي زاتتارىمدى جيىستىرىپ سومكەمە سالدىم دا، كلاسستىڭ ەڭ سوڭىنان دالاعا شىقتىم. مىنە، قىزىق!  ەسىك الدىندا مەنى توسىپ گۇلناز تۇر. جۇرەگىم جارىلارداي دۇرسىلدەپ كەتتى.

- شىعۋعا اسىقپايسىڭعوي، - دەدى  گۇلناز. ۇنىندە وزىمسىنگەن نازدىلىق بار. مەن قۋانىشقا تۇنشىعىپ سويلەي الماي قالدىم. تەك يىعىمدى قوزعاۋعا عانا شامام كەلدى. سوسىن گۇلناز ەكەۋمىز كوشەگە بەتتەدىك. مەن بىرەسە الدىما، بىرەسە اسپانداعى اق شاعىل بۇلتتارعا، بىرەسە تەرەكتەردىڭ باسىنا قارايمىن.

سول جولى مەرەيىمنىڭ ۇستەم بولعانىن جۇرتتىڭ ءبارى كوردى. ىشتەي وعان قۋاندىم، ىشتەي وعان ماقتاندىم. گۇلناز ەكەۋمىزگە ەستەرى كەتىپ تەسىرەيگەن جەڭىس سياقتىلاردى ەلەمەي، بايقاسام دا بايقاماعان بوپ، كورسەم دە كورمەگەن بوپ قاستارىنان وتە بەرگەم. بىراق قىزعانىشتىڭ الا مىسىعى كەۋدەسىن تىرناعاندار كەكتەرىن كەيىنگە ساقتاعان ەكەن.

ەرتەڭىندە دەنە شىنىقتىرۋ ساباعى ەدى. مۇعالىمىمىز ءبىر جاققا كەتتى دە، ءوزىمىز ەكىگە ءبولىنىپ ۆولەيبول وينادىق. ءبىزدىڭ كلاسستىڭ بالالارى سپورت دەسە ىشكەن اسىن جەرگە قويادى. ءبىرى بوكسپەن، ءبىرى كۇرەسپەن اينالىسادى، ايتەۋىر، اركىمنىڭ ءوز قالاعانى بار. ال ۆولەيبولدى ءبىزدىڭ كلاستان جەڭىس پەن ءامىرتاي جاقسى وينايدى. ءامىرتاي ۇزىن بويلى، ارىق كەلگەن قارا بالا. ساباققا ونشا بولماعانىمەن ويىنعا كەلگەندە جاتىپ كەتەدى. اسىرەسە سەكىرىپ بارىپ ۇرعاندا دوپتى جەرگە قاعىپ جىبەرەردەي. بىراق وعان مىقتى سەرىك كەرەك. ياعني، قولىڭا تيگەن دوپتى وعان جاقسىلاپ «كوتەرسەڭ» بولدى. ار جاعىن ءامىرتايدىڭ ءوزى جوندەيدى. بۇگىن امىرتايعا مەن سەرىكپىن. ءبىزدىڭ ۇرعان دوبىمىز قارسىلاس جاققا توپ-توپ ەتەدى. جەڭىس بىزگە قارسى كوماندادا. العاشقى كەزەكتە ءبىز ۇتتىق تا، ەكىنشىسىندە جەڭىستەر جاندارىن سالا كىرىسكەن. كىرىسپەي شە؟ اينالا بالالار-قىزدار، شۋ-شۋ ەتىپ جارتىسى جەڭىستەرگە، جارتىسى بىزدەرگە جاقتاسىپ جاتىر. بۇل جولى ءبىز جەڭىلىپ قالدىق. ەندى، مىنە، شەشۋشى - ءۇشىنشى كەزەك باستالدى.

مانادان كوپتىڭ ءبىرى بولىپ تۇرعان گۇلناز دا ەندى ءامىرتايدىڭ ءار سوققان دوبىنا ريزا بولىپ: «امىرتايچيك مولودەتس!» - دەپ ايقايلاپ قويادى. داۋىسى ءتىپتى ەرەكشە. ءبىز ەندى بارىمىزدى سالدىق... قۇلاپ ءجۇرمىز، ءسۇرىنىپ ءجۇرمىز. ءسۇرىنىپ ءجۇرىپ ويناپ ءجۇرمىز. ءبىر كەزدە ءامىرتاي ەكەۋمىز تورعا قاتار كەلدىك. مەن ورتادا، ول شەتتە.  دوپ ماعان تيگەن ساتتە ءامىرتاي «كوتەر!» دەدى. شيىرىپ تۇرىپ وعان قاراي اۋەلەتىپ جىبەردىم. ول سەرىپپەشە جيىرىلىپ بارىپ وڭ قولمەن سارت ەتكىزگەن. بار پارمەنمەن سوققان دوپ كەنەت كوزدى اشىپ-جۇمعانشا جەڭىستىڭ تۋرا بەتىنە ءتيدى. جىگىتتىڭ كوزى جاساۋراپ، اق سارى ءوڭى قىزارىپ كەتتى. بىرەۋلەر بۇعان سىقىلىقتاپ كۇلىپ جاتىر.

ويىن اياقتالۋعا تايانعان. ءامىراي تاعى دا سەكىرىپ دوپتى ۇرا بەرگەندە توردىڭ ار جاعىندا «بلوكقا» دايىندالىپ تۇرعان جەڭىس ونى كەۋدەدەن يتەرىپ قالدى. اياعى جەردەن ەندى عانا كوتەرىلگەن ءامىرتاي شالقالاپ بارىپ باسىمەن جەرگە قۇلاپ ءتۇستى. ويىن توقتادى. ءبىز ءبىر-بىرىمىزگە قاراپ اڭىراپ تۇرمىز. ءامىرتايدىڭ داۋسى ارەڭ شىقتى.

- وي، وڭباعان... نەمەنەگە يتەرەسىڭ؟

- ەلدىڭ اياعىن باسپاي وينا.

جەڭىس تەرىس اينالدى دا، تۇك بولماعانداي بۇرىلىپ كەتتى. اشۋعا بۋلىققان ءامىرتاي بۇكىل زالعا ەستىرتە ونىڭ نامىسىنا تيەتىن ءبىر ءسوزدى ايتىپ سالدى.

جەڭىس جۇگىرىپ بارىپ ءامىرتايدىڭ كەۋدەسىنە جارماسا كەتتى.

- نە دەدىڭ؟

بالالار دا لاپ قويىپ، ەكەۋىن ەكى جاققا الىپ كەتتى. ءامىرتايدىڭ تاعى ءبىر قاسيەتى – وتە تەرشەڭ. سوندىقتان دا ويىننان سوڭ قاتالاپ قالادى. ءتىپتى كەيدە ساباقتان شىعىپ كەتىپ، سۋ ءىشىپ كەلەدى. بۇگىن دە كەنەزەسى كەپكەن بولار، سىرتقا سۇراندى. ىلە-شالا جەڭىستە ورنىنان تۇرعان.

اعاي، مەن دە سىرتقا شىعىپ كەلەيىنشى؟

بارا عوي.

ءبىرازدان سوڭ جۇرەگىم لۇپىلدەپ وتىرا المادىم. ويتكەنى  امىرتاي كەشىگە بەردى. اقىرى شىدامادىم. سوسىن قالتامداعى ءۇيدىڭ كىلتىن قولىما الدىم دا، مۇعالىم كورسىن دەگەندەي سىلدىرلاتا باستادىم.

اعاي، ءبىر مينۋتقا شىعا تۇرايىنشى؟ رۇقسات بەرمەي قويا ما دەپ تىپىرشىپ بارام. جاڭا سپورت زالدىڭ كىلتىن وتكىزبەي ۇمىتىپ كەتىپپىن. ىزدەپ جاتقان بولار،- دەپ قويام.

بار، تەز!

كلاستان اتىپ شىقتىم دا، سىرتقا قاراي جۇگىرە جونەلدىم.  سۋ قۇبىرى مەكتەپتەن ءبىراز قاشىق جەردە بولاتىن.

جەتىپ كەلسەم جەڭىس ءامىرتايدى جىعىپ ساپ، بىلشىلداتىپ باسقا-كوزگە قاراماي سوعىپ جاتىر. جۇگىرگەن بويدا جەڭىستىڭ جاعاسىنان الدىم دا، لاقتىرىپ جىبەردىم. ول تالتىرەكتەپ بارىپ اعاش جاقتاۋعا سوعىلىپ، تۇرىپ قالدى.

ايۋان، مۇنىڭ نە؟- دەگەم.

ە-ە...جابىلايىن دەدىڭدەر مە؟ جارايدى وندا،- دەپ جەڭىس توبەلەسكە دايىندالا باستادى. ءامىرتايدىڭ قولىنان ۇستاپ تۇرعىزدىم دا، كوستيۋمىمدى شەشتىم.

جابىلماي-اق، ءوزىم جالعىز شىعام!

قانىم باسىما شاپشىپ شىعىپ، ءدال قازىر جەڭىستى ءتۇتىپ جىبەرۋگە از-اق تۇرمىن. ارتىمنان كەپ ءامىرتاي ۇستاي الدى.

تيمە، ورال! سەن ارالاسساڭ قۇريسىڭ!- دەدى.

ۇستاما، ءامىرتاي! وسىدان كەلگەن بالەنى كورىپ الدىم.

ءما، ەندەشە!-دەپ وسى ساتتە ماعان قاراي ۇمتىلا بەرگەن جەڭىس كىلت توقتاي قالدى. جالت قاراسام، باستاۋىش كلاستىڭ  بىر مۇعالىمى تۇر ەكەن.

نە بولدى؟-دەدى ول، ءبىزدى كوزبەن شولىپ شىعىپ.

ەشتەڭە ەمەس. مەن كوستيۋمىمدى قولىما الدىم دا، كەتۋگە جينالدىم.

كانە، جەڭىس، ءتۇسىندىر. بۇلارىڭ نە؟- مۇعالىم جەڭىسكە تايانعان.

جاي، ءوزىمىز، اپاي. ەشكىمگە دابىرا قىلماي-اق قويىڭىز. ەر جىگىتتەردىڭ باسىندا كەزدەسە بەرەتىن جايلارعوي،-دەدى ول.

سوسىن ارامىزدا ەشتەڭە بولماعانداي، ۇشەۋمىز مەكتەپكە قاراي اياڭدادىق. تەك بۇرىشقا تايانعاندا ءامىرتاي ەكەۋمىز باققا قاراي بۇرىلعانبىز.

كىم ايتقانىن قايدام، گۇلناز وتكەندەگى توبەلەس جايىن ەستىپ قويىپتى. مەن ول كۇنى كلاسقا كەزەكشى ەدىم. ساباقتىڭ سوڭىنان ەدەندى جۋىپ بولا بەرگەنىمدە، كلاسقا گۇلناز كىردى. اڭىراپ قالدىم.

نە بولدى، گۇلناز؟

ەشتەڭە ەمەس...ول جەردە جاتقان شۇبەرەكتى الدى دا، تەرىس قاراپ تاقتانى سۇرتە باستادى. مەن اڭ-تاڭمىن.

ورال، مەنىڭ ساعان ءبىر ءوتىنىشىم بار...

ايت.

ورىندايسىڭ با؟- ول ماعان بۇرىلدى.

«نە دەگەلى تۇر ەكەن؟» داۋسىم سەنىمسىزدەۋ شىقتى.

تىرىسىپ كورەيىن.

وندا، ءجۇر، سىرتقا شىعايىق.

ەكەۋمىز مەكتەپ الاڭىن كەسىپ ءوتىپ، باققا قاراي بەتتەدىك. «اپىر-اي، بۇل قانداي عانا ءوتىنىش، قانداي عانا قولقا بولدى؟»

الاڭنىڭ شەتىندەگى ۇلكەن قارا اعاشقا جاقىنداي بەرگەندە، كەنەت سەلت ەتە ءتۇستىم. ويتكەنى ونىڭ جانىندا ءبىر سومكەنى جەرگە قويىپ، ەكىنشىسىن تەربەتىپ جەڭىس تۇر.

قولىنداعى سومكە –گۇلنازدىكى.

مانادان قالاي بايقاماعام. قاسىمداعى قىز سومكەسىز كەلەدى ەكەن عوي. ەندى ءبارى تۇسىنىكتى. كىدىرىپ قالدىم.

گۇلناز،-دەدىم،-ءوتىنىشىڭدى وسىندا ايت، مەن ءارى بارماي-اق قويايىن.

نەگە؟

سول. «ايتسام با ەكەن، ايتپاسام با ەكەن».

بىلەمىن، ورال. بىراق بۇل تۇسىنىسپەۋشىلىك. ايتپەسە ءتىل تابىسىپ...

جو-جوق. مەن جەڭىسپەن ءتىل تابىسار جىگىت ەمەسپىن. ويتكەنى ول ەكەۋمىز ەكى باسقامىز، ەكى جاعانىڭ جاندارىمىز. ەگەر ءوتىنىشىڭ وسى بولسا، وندا بۇل قيىن شارۋا. بىراق، شىن نيەتىڭە راقمەت، گۇلناز،- دەپ بۇرىلدىم دا، كەيىن قايتتىم. ارتىمنان قىز داۋسى ەستىلدى:

ورال، توقتاشى!

بىراق قاراعانىم جوق. ءدال كەشەگىدەي زىعىردانىم قايناپ شىعا كەلدى. ىشتەي جەڭىسپەن سويلەسىپ بارام.

«جىگىت ەمەسپىسىڭ، جەڭىس؟... قىزدىڭ ايتقان ءسوزى ءۇشىن سەن مەنىمەن دوس بولعىڭ كەپتى. جو-جوق! سەن دوس بولعىڭ كەلسە دە، مەن سەنىمەن دوس بولا المايمىن. ونى ويتكەنى ءوزىڭ قالاعانسىڭ. ءبىزدىڭ جولىمىز ەندى ەشقاشان قيىلىسپايدى. وسى توعىز جىلدا ءبىر رەت اۋلاڭنان ءارى ءوتىپ، تابالدىرىعىڭنان اتتاماعان ەكەنمىن. ەندى قوشتاسۋعا توعىز اي قالعاندا ءبارىن قايتا باستاپ، وتىرىك دوس بولماي-اق قويايىق. ەكەۋمىزدىڭ ءومىر تۋرالى ۇعىمىمىز ەكى باسقا. سوندىقتان ءبىز ەشۋاقىتتا جاقىنداسا المايمىز. سولاي، جەڭىس».

وسىنداي ويلارمەن ارسى-گۇرسى باسىپ بارا جاتىرمىن. ارتىمنان قىز داۋسى تاعى ەستىلدى.

ورال، وتىنەم توقتاشى.

كەنەت باسىما باسقا وي كەلدى. «ايەل قۇساپ نەگە قاشىپ بارامىن؟ ەڭ بولماسا وسىنى جەڭىسكە ايتايىن دا. مۇمكىن تۇسىنەر، ۇعار. ال، ۇقپاسا ءوزى ءبىلسىن».

ەكەۋىنە تاياپ كەلدىم. گۇلناز كۇلىمسىرەي بەرەدى. جىگىت بولسا...مىنانى قارا... قولىنداعى بەت ورامال مەن گۇلنازدىڭ سومكەسىن تۇكىرىكتەپ ءسۇرتىپ تۇر. «ءتۇھ، نە دەگەن ۇساق جان ەدى؟!» ال كوزىندە ەشتەڭە جوق. تەك كىرپىگىن قاعا بەرەدى. سامارقاۋ بەيجاي قالپى. ءتىپتى مەنىڭ جارتى جولدان ورالعانىم دا، وراماعانىم دا وعان ءبارىبىر سياقتى.

جەڭىس،- دەپ بارىپ كىدىرىپ قالدىم.

نەمەنە؟-ول مۇرنىنىڭ استىنان مىڭگىر ەتتى دە بەت ورامالىن تاعى تۇكىرىكتەي جونەلدى. كەشەگى وڭاشا دا جولبارىستاي جۇلقىنعان جىگىتىم قىز الدىندا قىلىمسي قالىپتى.

«جو-جوق! مۇنداي جانمەن سويلەسسەم دەپ تۇرعان مەندە دە ەس جوق شىعار». كەيىن قاراي كىلت بۇرىلىپ كەتە باردىم.

سول كۇنى تالايعا دەيىن ۇيقىم كەلمەدى. ءۇي دە بۇگىن ەرەكشە ىسىپ كەتكەن سەكىلدى. كورپەمدى ءبىر اشام، ءبىر جابام. كوز الدىمدا سول تانىس بەينە.

«گۇلناز قازىر اق كورپەنىڭ استىندا بالبىراپ ۇيىقتاپ جاتقان شىعار؟ جوق، الدە توسەگىندە دوڭبەكشىپ ول دا بۇگىن كىرپىك ىلمەي الەك پە؟»

اقىرى شىدامادىم. ورنىمنان تۇرىپ سۋ ءىشتىم دە، قايتا كەلىپ ستولعا وتىردىم. قولىما قالام الدىم.

«گۇلناز!»

كەشەگى ءوتىنىشىڭدى ورىنداماعانىمدى كەشىر. ساعان ءتىپتى نە جازارىمدى دا بىلمەيمىن. بىراق، ايتەۋىر، بىردەڭە جازۋىم كەرەك سەكىلدى. ايتپەسە شىداي الار ەمەسپىن. گۇلناز، مەن سەنى ۇناتام. باسقا ايتارىم جوق!» دەپ، لەپ بەلگىسىن قويدىم دا، «وراز» دەپ اتىمدى جازدىم.

حاتتى ەرتەڭىنە ءامىرتاي اپارىپ بەردى. ۇلكەن ۇزىلىسكە شىعاردا قىزدىڭ قولىنا ۇستاتتى. ونى ەسىكتىڭ ساڭىلاۋىنان كورىپ تۇردىم. ءتىپتى مۇنى جەڭىس تە، باسقالارى دا بايقاعان ەدى.

                                    ...

جاڭا جىل جاقىنداعان سايىن مەكتەپتەگى ابىر-سابىر قىزا ءتۇستى. «كونتسەرتكە دايىندىق»، «ەلكاعا ازىرلىك» دەپ كۇندە كەشكە مەكتەپكە جينالامىز. اسىرەسە بۇل باس قوسۋ ءتىپتى قىزىق.

جەڭىس كەشكە مەكتەپكە كەلمەيدى. ماماسى اۋراحانادا جاتىر. سول سەبەپتى باۋىرلارىنان شىعا المايدى. ونىڭ كەلمەگەنى  مەن ءۇشىن جامان بولمادى. كۇندە گۇلنازدى شىعارىپ سالام. العاش ءبارىمىز جۇبىمىز جازىلماي قىزداردى اپارىپ سالۋشى ەدىك. سوڭعى كەزدە  ول ءتارتىبىمىز بۇزىلدى. ونى ۇلدار ادەيى بۇزدى. ايتپەسە توپىرلاپ قىز شىعارىپ سالعاننىڭ نەسى قىزىق دەيسىڭ؟

دايىندىقتا گۇلناز ولەڭ ايتادى. ءوزىم ءالى تىڭداعان ەمەسپىن. بىراق بالالار «كەرەمەت ءانشى» دەپ تامسانىپ ءجۇر. مەنىڭ تىڭداي المايتىن سەبەبىم –كونتسەرتكە دايىندالۋشىلار پيونەر بولمەسىندە، مەن سپورت زالدامىن. قابىرعا مەن تەرەزەلەرگە ءار ءتۇرلى سۋرەتتەر سالام.

بۇگىن گۇلناز ەكەۋمىز ەلدىڭ ەڭ سوڭىنان شىقتىق. دالا تىپ-تىنىق. اينالا سۇتتەي اپپاق. كۇن دە ونشا سۋىق ەمەس. گۇلناز قولتىعىمنان ۇستاپ العان. ەكەۋمىز قاردى سىقىر-سىقىر باسىپ تار كوشەنىڭ بويىمەن ەمەس، اپپاق بۇلتتىڭ اراسىمەن كەلە جاتقاندايمىز. گۇلناز مەنىڭ قولىمنان ۇيىنە دەيىن عانا ەمەس، ماڭگىگە ۇستاعان سياقتى. ءتىپتى ەكەۋمىز ەس بىلگەلى تالاي-تالاي كوشەلەردەن، جولداردان، اسۋلاردان وسىلاي جۇبىمىز جازىلماي، قولتىقتاسىپ، قول ۇستاسىپ كەلە جاتقان سەكىلدىمىز. ىشتەي گۇلنازبەن سويلەسىپ كەلەم. «گۇلناز، قاسىمدا جۇرگەنىڭ قانداي جاقسى. ويتكەنى سەن باردا ءوزىمنىڭ بىرەۋگە قامقورشى ەكەنىمدى سەزىنەم. مەنىڭشە باقىت دەگەن وسى بولار..»

كەنەت، بۇگىنگە دەيىن بويىمدا جاسىرىنىپ كەلگەن الدەبىر قۇمارلىق، باس كوتەرىپ شىعا كەلدى. گۇلنازدى  سۇيگىم كەلدى. بىراق-اق رەت سۇيسەم دەدىم. تەك بەتىنەن عانا سۇيسەم بولدى. ماعان مىنا دۇنيەدە باسقا ەشتەڭەنىڭ قاجەتى جوق. بار تىلەگىم سول.

بىراق باتىلىم جەتەر ەمەس. «ءسۇيۋىن سۇيەر ەم-اۋ، تەك گۇلناز قايتەدى؟» «اقىماق!» دەپ كينوداعىداي شاپالاقپەن تارتىپ جىبەرسە شە؟ جوق، گۇلناز ويتپەس. وسىنى ويلاۋىم مۇڭ ەكەن، ءبارى دە ماعان وپ-وڭاي سياقتى كورىنىپ كەتتى. ۇيىنە شامالى قالعاندا توقتادىق. گۇلنازدىڭ بوتا كوزدەرى، دوڭگەلەك ءجۇزى اي نۇرىنا مالىنىپ، ءتىپتى اسەم بوپ كەتكەن. «مىنا اپپاق ورامال وزىنە قالاي عانا جاراسا قالعان، ياپىر-اۋ».

گۇلناز...

ءسوزىمدى جۇتىپ قويدىم نە ايتقىم كەلگەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن. ول وسىنى سەزگەندەي كۇلدى. ءارى قاراي شىدامادىم. قىزدىڭ اش بەلىنەن قۇشاقتاپ وزىمە تارتتىم دا، تىنىسىم جيىلەپ بارىپ، بۋىنىم دىرىلدەپ بارىپ بەتىنەن اقىرىن سۇيگەن بولدىم. الدە سۇيگەن، الدە ەرنىمدى ىستىق ءبىر زاتقا قارىپ العان سەكىلدىمىن. بىراق ءوزىم ساسىپ قالدىم.

گۇلناز. مەن ساعان ءبارىبىر ۇيلەنەم... شىن ايتام. ءتىپتى جەڭىسكە تيگەن كۇندە دە الىپ قاشام. تۋرا تويىڭنىڭ ۇستىندە اق كويلەك، اپپاق فاتاڭمەن ۇرلاپ كەتەم.

جەڭىسكە تيەتىنىمدى قايدان ءبىلدىڭ؟ –گۇلناز ءزىلسىز كۇلدى.

قايدان بىلەيىن... تەك جاي ايتقانىم عوي.

گۇلناز قۇشاعىمنان اقىرىن شىقتى دا:

ورال،-دەدى،-مەنىڭ سەنەن سۇرارىم، بۇدان بىلاي...

وسى كەزدە الدىمىزدان قاراڭداعان بىرەۋدىڭ سۇلباسى كورىنگەن. گۇلناز ابىرجىعانداي، داۋسى وزگەشە ەستىلدى.

ورال، جەزدەم!-دەدى. جۇگىر، قايتا بەرشى!

العاش تۇرا جۇگىرەيىن دەدىم دە، ول ويىمنان لەزدە قايتتىم. «نە قىلار دەيسىڭ؟ قاشاتىنداي  قىلمىستى ەمەسپىن عوي».

ۇستىندە شولاق قارا تونى، باسىندا ونداتر مالاقايى بار گۇلنازدىڭ جەزدەسى بىزگە تاياپ كەلدى. سوسىن ءتونىپ كەپ مەنىڭ بەتىمە باجىرايا قارادى دا، بالدىزىنا ءتىل قاتقان.

گۇلناز، ۇيگە بار. اپاڭ الاڭداپ وتىر.

«تۇسىنىكتى. مەنىمەن وڭاشا سويلەسكىسى كەپ تۇرعان بولۋ كەرەك». ادەپ ساقتاپ سالەم بەردىم.

ول ەستىمەدى مە، ەستىسە دە ەستىگىسى كەلمەدى مە، سالەمىمدى المادى. ءىشىم قىلپ ەتە قالعان. گۇلناز كەتە بەرگەندە ءۇنسىز قالۋعا ۇيالدىم. سابىرلىلىق تانىتىپ:

ساۋ بول، گۇلناز!-دەدىم.

ساۋ بول، ورال!

قىز قاراڭعى تۇندە سۇلباسى كولبەڭدەپ بارىپ كوزدەن تاسا بولعانشا ەكەۋمىز دە سوڭىنان قاراپ تۇردىق. گۇلنازدىڭ جەزدەسى بايلانىس بولىمىندە باستىق بولىپ ىستەيدى. ءوزىن قاشاندا ماشينادان كورەم. ءالى سويلەسىپ كورگەن ادامىم ەمەس.

ءيا، جىگىتىم،-دەدى ول. داۋسى جىڭىشكە ەكەن. بىراق وتە تەز سويلەيتىن سياقتى. قىز شىعارىپ ساپ ءجۇرسىڭ بە؟

ادەپپەن جاۋاپ بەردىم:

جالعىز ءوزى قورقاتىن بولعان سوڭ...

دۇرىس، دۇرىس ،- ول كىدىرىپ بارىپ ءسوزىن جالعادى.

اتىڭ كىم ەدى؟

ورال...

ە-ە، ورال دە،- ول قولىن يىعىما سالدى. اۋزىنان اراق ءيىسى مۇڭك ەتە ءتۇستى.

سەن تەك شىنىڭدى ايت. گۇلنازدى جاي شىعارىپ ساپ ءجۇرمىسىڭ الدە... باسقا ءبىر ويىڭ بار ما؟

شىعارىپ سالۋدا قانداي وي بولماق؟

جو-جوق، سەن ەندى جاسىرما،- ول مەنىڭ يىعىمنان قاتتى قىسىپ ۇستاپ قولىن باتىرا باستادى. اۋىرىپ بارادى. ارەڭ شىداپ تۇرمىن.

قولىڭىزدى باتىرماي، الىپ تۇرىڭىز دەيمىن.

ول قولىن جايلاپ ءتۇسىردى دە:

ال، سويلە،-دەدى.

نە سويلەيىن؟

گۇلنازدى نە ءۇشىن، نەندەي ماقساتپەن شىعارىپ ساپ ءجۇرسىڭ؟

قىزىق ەكەنسىز. «نە ءۇشىن» دەگەن سۇراق بولۋشى ما ەدى؟

سوندا سەنەن باسقا جۇرت قۇرىپ قالدى ما؟ ولار نەگە شىعارىپ سالمايدى؟- ول بەتىمە بەتىن تاقاپ سويلەدى.

ەندەشە، ونى مەنەن ەمەس، سول شىعارىپ سالا الماي جۇرگەندەردەن سۇراڭىز.

سولاي دە.. ال سەن نەگە ىلعي كەلگىشتەي بەرەسىڭ؟ ايت. بىلاي، جىگىت سياقتى شىنىڭدى ايت.

«شىنىندا دا، وسىدان نەگە قورقامىن. باستىق بولسا وزىنە. تەلەفون وزىنە. ءوتى جارىلسا دا ايتايىن».

ويتكەنى مەن گۇلنازدى سۇيەمىن،- دەدىم.

ول مۇنداي جاۋاپ كۇتپەگەن بولۋ كەرەك. قاراڭعىداعى سىزىقتاي بوپ تۇرعان قىسىق كوزدەرى باعجاڭ ەتە قالدى:

سولاي دە... وندا ءوسىپ قالعانىڭ عوي... دۇرىس. كانە، كانە... وحو، بۇلشىق ەتتەرىڭ جەتىلىپ قاپتى،-دەپ ول يىعىمنان، بىلەگىمنەن، ىشىمنەن ۇستاپ كورگەن بوپ جاتىپ، ءبىر كەزدە تۋرا كەۋدەمنەن ءتۇيىپ كەپ جىبەردى. تىنىسىم تارىلىپ سويلەۋگە شامام كەلمەي قالدى. سوققىسىنىڭ نىساناعا ءدوپ تيگەنىنە ريزا بولعانداي ىرجيىپ.

مولودەتس، جارايسىڭ جىگىتىم،-دەدى دە جاعاما جارماسا كەتىپ قىلقىندىرا باستادى. وڭىنە قاراعانىمدا قورقىنىشتى كورىندى. ەندى ايانىپ قالۋعا بولمايتىن ەدى. مەن دە جاعامدى تەمىردەي قولدان اجىراتىپ، قىلقىنعان موينىمدى بوساتۋعا تىرىسىپ جاتىرمىن.

جىبەرىڭىز،- دەپ قويام. بىراق بولار ەمەس.

جاماننىڭ جەتىلگەنىن قارا. سوپلياك. ساعان قاتىن كەرەك بوپ قالعان ەكەن... ەركەكتىگىڭ ەسىڭدى الىپ ءجۇر ەكەن. مىنە، ەندەشە، مىنە،- ول مەنى سىلكىپ-جۇلقىپ قىسىپ جاتىر.

تىنىسىم تارىلىپ، قىرىلداپ بارام. ءبىر كەزدە قولىمنىڭ قىرىمەن بىلەگىنەن سالىپ كەپ جىبەردىم. الگىن دە عانا تەمىردەي قىسقان قولدار، ءبىر ءسات بوساپ سالا بەردى. اشۋدان تۇتىگىپ جاعىم قارىسىپ قالعانداي. ءسوزىم ءتىسىمنىڭ اراسىنان ارەڭ شىعادى.

ەگەر سىزدەن وزگە بىرەۋ بولسا، اتتەڭ باسقاشا سويلەسەر ەم...

قالاي؟ بىلاي ما؟ –كەنەت ول مەنى شاپالاقپەن تارتىپ جىبەرگەندە، كوزىمنىڭ وتى جارق ەتە قالدى. سول جاق ۇرتىم تىز ەتتى دە، اۋزىما جىلىمشى بىردەڭە تولىپ كەتتى. وسى كەزدە قالاي ۇرعانىمدى ءوزىم دە بايقاماي قالدىم. تاستاي تۇيىلگەن جۇدىرىعىم مايلى مۇرنىنا سارت ەتكەندە، قان ساۋ ەتە ءتۇستى. ەندى تۇرا بەرۋگە بولمايتىن. جالت بۇرىلىپ قاراڭعىعا ءسىڭدىم دە، الدى-ارتىما قاراماي جۇگىرە بەردىم. ابدەن وكپەم كۇيىپ، قارا تەرگە تۇسكەنىمشە توقتاعام جوق.

ەرتەڭىنە  ساباققا بارمادىم. بارۋعا بەت جوق ەدى. اسىرەسە گۇلنازدان ولەردەي ۇيالدىم. ەڭ بولماسا وسىندايدا ءامىرتايدا جۇگىرىپ كەپ مەكتەپتەگى مەن تۋرالى اڭگىمەنى ايتپادى-اۋ. اقىرى اجەمە تۇندەگى بولعان وقيعانىڭ شەت جاعاسىن سەزدىرگەم. ول قورقىپ كەتتى.

تۇسكە تامان ۇيگە كلاسس جەتەكشىمىز سابىر اعاي كەلدى. كورىنۋگە باتىلىم جوق. تۇپكى ۇيدەگى ۇستەلدىڭ باسىندا كىتاپ وقىعان بوپ وتىرمىن. اجەم مەن اعاي الدىڭعى ۇيدە ۇزاق سويلەستى. ءبىر كەزدە مەن وتىرعان بولمەنىڭ ەسىگى اشىلدى. تەرىس قاراپ شۇقشيىپ وتىرا بەردىم.

ورال،-مۇعالىمنىڭ داۋسى جاي ەستىلدى. ەندى وسىلاي وتىرا بەرەمىسىڭ؟ جۇگىر سپورت زالعا بار. كەشەگى جۇمىسىڭدى اياقتاپ، ساعات بەستە ديرەكتورعا كەلگىن.

قازىر بارام،-دەپ كۇڭك ەتتىم، ەسىك قايتا جابىلعانشا بۇرىلعام جوق.

مەنى كەشكى جينالىسقا سالاتىن بوپتى. ارقام مۇزداپ قويا بەردى. اسىرەسە...اجەمدى ايادىم. مەن ءۇشىن ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا ۇيالاتىن بولدى-اۋ...

ساعات بەسكە تامان سپورت زالدان شىقتىم دا، ديرەكتوردىڭ كابينەتىنە كەلدىم. كىرىپ-شىققان ەشكىم كورىنبەيدى. ەسىك الدىندا تەك گۇلناز عانا. مۇعالىمدەر دە، ءبىزدىڭ كلاستىڭ بالالارى دا ىشتە سەكىلدى. گۇلناز كەشىگىپ ءجۇر مە ەكەن؟ الدە...جەزدەسى ءۇشىن ۇيالىپ كىرمەي تۇر ما؟ اياعىمدى سۇرتكەن بوپ جاتىرمىن.

مەكتەپكە كىرگەنىمدى ول دا كورىپتى. «كەل» دەگەندەي قولىن بۇلعادى.

«سەنى جىگىت دەپ جۇرسەم، سەنى ادام دەپ جۇرسەم، بۇزاقى اقىماق ەكەنسىڭ عوي. ءتىپتى مەنى سىيلاماساڭ دا، جەزدەمنىڭ جاسىن سىيلاساڭ قايتەدى» دەپ، جانىمدى قويارعا جەر تاپپاي جاقىنداي بەرگەم. قاراسام گۇلناز تۇك بولماعانداي، سول كەشەگى جىميعان قالپىماعان قاراپ تۇر. تۇسىنبەي ابدىراپ قالدىم. مەنىڭ مىنا ءتۇرىمدى كورىپ ول:

اجەي ىشتە،- دەدى. ديرەكتور اعاي، كلاسس جەتەكشى ۇشەۋى وتىر. قازىر مەنى شاقىرادى.

وسى كەزدە ەسىك اشىلىپ ار جاقتان سابىر اعايدىڭ باسى كورىندى.

وسپانوۆا، كەل. ال، سەن، ازىرگە تۇرا تۇر،- دەپ كلاسس جەتەكشى ەسىكتى قايتا جاپتى.

جاڭا عانا ابىر-سابىر بوپ جاتقان زالدا ەشكىم قالماعان. تەك ۇستىڭگى قاباتتا بىرەۋلەردىڭ داۋىستارى، پارتالاردىڭ تارسىلدارى، ەدەن جۋىپ جاتسا كەرەك، شەلەكتەردىڭ داڭعىرى ەستىلەدى. «بۇل دۇرىس  بولدى» دەپ قويام ىشىمنەن. شاماسى، ەشكىمگە جاريا قىلماعان بولۋ كەرەك. ايتپەسە بۇكىل مەكتەپكە ماسقارا بولار ەم-اۋ. «ورال قىز ءۇشىن بايلانىس ءبولىمىنىڭ باستىعىن ساباپتى» دەگەن اتى قانداي جامان.

شامالىدان سوڭ مەنى شاقىردى. ديرەكتوردىڭ قاباعىنان ەشتەڭەنى اڭعارۋ مۇمكىن ەمەس. سول ءبىر سازارعان قالپى. اجەم جىلاعان بولۋ كەرەك كوزى قىزارىپ كەتىپتى.

وتىر، ورال. ديرەكتور ورىندىقتى نۇسقادى. سوسىن قولىنداعى قارانداشىمەن ۇستەلدى تىقىلداتا باستادى. سەنىڭ كەشەگى ىستەگەن ءىسىڭ ءۇشىن، مەكتەپتەن شىعارىپ جىبەرۋگە بولادى. بىراق مىنا ۇلكەن كىسىدەن ۇياتتى. ءبىز سەنى ۇلگىلى وقۋشى دەپ جۇرسەك، بالالىعىڭ قالماپتىعوي. باسقا-باسقا، سەنىڭ قاتەلەسۋگە قاقىڭ جوق. بىلەمىسىڭ؟ قاقىڭ جوق!- ونىڭ داۋسى ەندى جاي ەستىلدى. قازىر كىمنىڭ دۇرىس، كىمنىڭ بۇرىس ەكەندىگىن تەكسەرىپ جاتپايىق. بىراق، بۇدان بىلاي،- دەدى ول گۇلناز ەكەۋمىزگە كەزەك-كەزەك قاراپ،- دۇرىس جۇرىڭدەر.

ەندى سەندەر  جايىندا ءبىر اۋىز ءسوز ەستىسەم، ايتاپدى دەمەڭدەر، ەكەۋىڭدى دە مەكتەپتەن ايداپ شىعام.

ول قارىنداشىن تاعى تىقىلداتا جونەلدى.

ءبارى دە ءوز ۋاقىتىمەن، ءوز مەزگىلىمەن بولدى. مەنى تۇسىنگەن بولارسىڭدار، بارىڭدار ەندى،- دەگەن.

اڭگىمەنىڭ وسىمەن بىتكەنىنە سەنەرىمدى دە، سەنبەسىمدى دە بىلمەيمىن. ورنىمنان جەڭىل كوتەرىلىپ، ەسىككە جونەي بەرگەنىمدە ديرەكتور اعاي:

سۋرەتتەرىڭدى ءبىتىردىڭ بە؟-دەدى.

ال مەن قۋانىشتى ەدىم. قۋانىشتان داۋسىمنىڭ جارىقشاقتانىپ شىققانىن جاسىرا المادىم.

كىشكەنە عانا قالدى.

تەزىرەك ءبىتىر ەندى.

كەنەت اجەمە كوزىم ءتۇسىپ كەتتى. گۇلناز ەكەۋمىزگە قىزىققانداي قاراپ قالىپتى. جۇزىنەن جىلىلىق سەزىلەدى. ەسىك الدىنا شىقتىق. گۇلناز ەكەۋمىز دە ءۇنسىزبىز.

ءبىر كەزدە ول:

اجەڭ قانداي جاقسى كىسى ەدى،-دەدى.

مەندەگى ءوزى جالعىز اجە بولسا، جاقسى بولماۋعا قاقىسى جوققوي،- دەپ وزىمشە قالجىڭداپ قويدىم.

ءدال مەنىڭ اپام سەكىلدى ەكەن. ەسىمە ءتۇسىپ كەتتى.

ول كىسى قايدا؟

قايتىس بولعالى ەكى جىل بولدى...

ءوزىمنىڭ جاڭاعى ورىنسىز قالجىڭسىماعىما ۇيالىپ قالدىم. وسى كەزدە ىشتەن اجەم كورىندى.

وراش، قايداسىڭ؟ ۇستا مەنى.

مەن اجەمە ۇمتىلعاندا، گۇلناز دا ەكىنشى جاعىنان كەپ دەمەگەن. كوك مۇز بوپ جاتقان باسپالداقتان اجەمدى جايلاپ ءتۇسىرىپ الدىق، الگىندەگى اڭگىمە وعان وڭاي تيمەگەن سەكىلدى.

ءاي، وراش-اي،-دەدى دە ول ءۇنسىز قالدى.

ازدان سوڭ تىنىشتىقتى گۇلناز بۇزدى.

اجەي، ءسىز رەنجىمەڭىز. ءبارى دە جەزدەمنىڭ وزىنەن.

تۇندە قىزۋلىقپەن ديرەكتور اعايعا تەلەفون سوققانى مەن بۇگىن ۇيالىپ كەلمەي قالدى.

اجەمنىڭ ءبىر جاعىندا مەن، ءبىر جاعىندا گۇلناز اياڭداپ باسىپ كەلە جاتىرمىز. الگىندەي ەمەس، اجەمنىڭ قاباعى اشىلعان سياقتى.

قايدا تۇراسىڭ، قارعام؟- دەپ گۇلنازبەن سويلەسىپ قويادى.

كارل ماركس كوشەسىندە. سىزدەر جاقتا،- دەيدى گۇلناز.

اجەم ادەمى قىزبەن ابدەن تانىسىپ الايىن دەگەندەي، سۇراقتاردى جاۋدىرىپ جاتىر.

قايدان كەلىپ ەدىڭدەر؟

اتباساردان، اجە بىلەتىن بولارسىز؟

ەستۋىم بار. ال اكە-شەشەڭ، باۋىرلارىڭ بار ما؟

بار. ءبىر ءىنىم، ەكى ءسىڭلىم بار.

مۇندا كىمىڭ تۇرادى؟

مامامنىڭ ءسىڭلىسى. بيىل بوپەلى بولعان. ونىڭ ۇستىنە جاڭا كوشىپ كەلىپ جاتىر. سوسىن كۇزدە قوياردا قويماي مەنى الىپ كەتتى،-دەدى گۇلناز.

ءدام بۇيىردى دەگەن وسى. قاي جاقتىڭ تۇزى تارتسا، سول جاققا ساپار شەگەسىڭ.

ءبىزدىڭ ۇيگە جاقىنداعاندا اجەم گۇلنازعا:

ءجۇر، قاراعىم، ۇيگە كىرىپ شاي ءىش،- دەدى،- سويلەسەيىك. كارى ادامعا  بىرەۋمەن اڭگىمەلەسۋدىڭ ءوزى ءبىر مارتەبە. مىنا وراش مەنىمەن اڭگىمەلەسۋگە دە ەرىنەدى. ۇل بالا دەگەن سول عوي.

گۇلناز كوپ ويلانعان جوق.

جارايدى، اجە ،- دەپ كەلىسە كەتتى.

ۇيگە كەلگەن سوڭ اجەم شاي قامىنا كىرىستى دە، مەن گۇلنازعا سۋرەتتەرىمدى كورسەتە باستادىم. سوڭعى كەزدەرى وزىمە ۇناعان سۋرەتتەردى جوعالتپاي ساقتاپ جۇرگەم. مۇندا قارا قارىنداشپەن سالعان دا، بوياۋمەن سالعان دا، ءتۇرلى-ءتۇستى قارىنداشپەن سالىنعاندارى دا ارالاس. سۋرەت-سىزۋدان بەرەتىن مۇعالىمنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، بۇلار ەرتەڭ وقۋعا بارا قالسام كەرەك كورىنەدى. قازىر سۋرەتتەرىم ءبىر البوم بولىپ قالدى. گۇلناز بىردە انا سۋرەتتى، بىردە مىنا سۋرەتتى قىزىقتاپ وتىرعان. كەنەت بىرەۋىنە ۇزاق قاراپ قالدى. قاراعانى اپامنىڭ (تۋعان شەشەمدى وسىلاي اتايمىن) سۋرەتى ەكەن. بۇل جاي عانا سالا سالعان نارسە ەمەس، مەن ءۇشىن ەرەكشە دۇنيە. مۇندا اپام باتار كۇننىڭ جالقىنىنداي قىزىل جالىن اراسىنان شىعىپ كەلە جاتقان سەكىلدى. مەن مۇنى بىلتىر بىتىرگەم. ءتۇرلى-ءتۇستى بوياۋمەن بوياپ، استىنا «مەنىڭ وت-اپام» دەپ جازعانمىن. گۇلناز سوعان تەسىلە قاراپ ءالى وتىر.

ءبىر كەزدە اۋىزعى ۇيدەن اجەمنىڭ داۋسى شىقتى.

وراش، تەزىرەك ونى-مۇنىعا كومەكتەسىپ جىبەرسەڭشى.

بىراق، مەنەن بۇرىن گۇلناز ورنىنان لىپ ەتىپ تۇرىپ:

سەن وتىرا بەر، ورال، مەن بارايىن،-دەدى. «قوي، گۇلناز» دەگەنىمشە ول ەسىككە جەتىپ قاپتى. كەنەت باسىما باسقا وي كەلە قالدى. ءدال قازىر گۇلنازدىڭ اجەمە كومەكتەسىپ، قازان-اياققا ارالاسىپ اس ۇيدە جۇرگەنىن قىزىق كورىپ كەتتىم. سوسىن سۋرەتتەردى جيناپ، راديولانىڭ ينەسىن تازالاعان بوپ، تۇپكى ۇيدە كىدىرە بەرگەم. جارتىلاي اشىق ەسىكتەن گۇلنازدىڭ كويلەگى اعاراڭداپ ءارى-بەرى وتەدى. اجەم ەكەۋى الدەنەنى اڭگىمە ەتىپ جۇرسە كەرەك. گۇلناز ءبىزدىڭ ۇيگە ءبىرجولا كەلگەندەي كوڭىلىم كوتەرىلىپ، ءبىر ماقتانىش سەزىمگە بولەندىم.

اۋىز ۇيگە بارعىم كەلدى. ەسىككە تاقالعانىمدا گۇلنازدىڭ داۋسىن قۇلاعىم شالدى.

ول كىسىنىڭ قايتقانىنا كوپ بولدى ما؟

ون ەكى جىل بولدى. سودان بەرى وراشقا اكە دە، شەشە دە ءوزىممىن. «جالقىدان قالعان جالعىزىم» وسى بولدى، قارعام.

تابالدىرىقتا تۇرىپ قالدىم. «جالقىدان قالعان جالعىز».

اجەم شاي ءىشىپ بولعان سوڭ، گۇلناز ەكەۋمىزدى زورلاعانداي ورنىمىزدان تۇرعىزدى.

وراش-اۋ، انا ۇيگە بارىپ الگى كۇيتاباقتارىڭدى قويساڭشى. ۇيگە كەلگەن قوناقتى مەنىڭ قاسىما قاڭتارعانىڭ قالاي؟ بارىڭدار قاراعىم. مەن دە ىدىس-اياعىمدى شايىپ الايىن. ويباي، بەلىم،- دەپ اجەم كەسە-شاينەگىن سالدىرلاتا جونەلگەن. بايقايمىن، اجەم گۇلناز ەكەۋمىزدىڭ وڭاشا قالعانىمىزدى قالايتىن ءتارىزدى. مەن بارىپ پلاستيكا قويدىم. كوڭىلدى اۋەن بولمەنى بىردەن باۋراپ العان. گۇلناز قالعان سۋرەتتەردى اۋدارىستىرىپ وتىر. ءبىر كەزدە ول:

ورال، ماماڭدى بىلەتىن بە ەدىڭ؟-دەدى.-جادىڭدا  بار ما؟

بىلەم...

گۇلناز «ايتا بەرسەڭشى» دەگەندەي ماعان  جاقىنداي ءتۇستى.

اپام تۋرالى ويلاعاندا ءبىر عاجايىپ اۋەن قۇلاعىما ەمىس-ەمىس كەلەتىن سياقتى.

ول قانداي ءان؟

ءدال قانداي ءان ەكەنىن ءوزىم دە بىلمەيمىن. اپام ەسىك الدىن سىپىرىپ ءجۇرىپ ىلعي دا سول ءاندى ايتۋشى ەدى.

ورال، رەنجىمەسسەڭ، ماماڭ تۋرالى ايتشى، قانداي كىسى ەدى؟

جارايدى، مەن وندا ءبارىن باسىنان باستايىن.

اپام وڭ جاق بەتىندە مەڭى بار، سۇڭعاق بويلى، بيداي ءوڭدى كىسى ەدى. اكەمدى بىلمەيمىن. تۋ تۋرالى كۋالىگىمدە «اكەسى» دەگەن ءسوزدىڭ ورنىندا تەك قانا سىزىقشا تۇر. فاميليام اپامدىكى – ءادىلوۆ. سوندا مەنىڭ سىزىقشا اكەم كىم؟ بار ما، جوق پا؟ بار بولسا قازىر قايدا، ول  مەن تۇرماق اجەمە دە بەيمالىم ءتارىزدى. بار سىرىنىڭ قۇپياسىن ەشكىمگە بىلدىرمەي بۇل دۇنيەدەن عازيز انام ەرتەرەك، تىم ەرتەرەك اتتانىپ كەتىپتى.

بىردە مەن قاتتى ناۋقاستاندىم. اجەم اياق-قولىمدى ۇستاتىپ، اپام جامباسىنا ينە سالدى. سوسىن تۇنىمەن كۇزەتكەن. جىلاپ وتىرىپ تاعى دا سول ءبىر عاجايىپ ءاندى ايتقان. ۇيدە اپامنىڭ اق حالاتى، سوسىن اۋزىندا جالتىراعان تەمىرى بار ۇلكەن سومكەسى بولاتىن. ىلعي  ودان ءدارىنىڭ ءيىسى شىعىپ تۇراتىن. قازىر ويلاپ قاراسام اپام – دارىگەر ەكەن عوي. كوبىندە مەنى اجەمە تاستاپ، ءوزى جۇمىسقا كەتە بەرۋشى ەدى. ال كەيدە بىرەۋلەر ۇيدەن كەلىپ شاقىرىپ اكەتەتىن. وندايدا اپام ءىشىپ وتىرعان اسىن تاستاي سالىپ، حالاتى مەن سومكەسىنە تۇرا جۇگىرەتىن ەدى.

«تىم بولماسا تاماعىڭدى ىشسەڭشى»،- دەگەن اجەمنىڭ سوزىنە: «بىرەۋ حال ۇستىندە جاتقاندا، قايتىپ تاماق ءىشىپ وتىرمىن، اپا»،- دەپ اسىپ-ساسىپ كيىنە باستايتىن. بىردە اپام تاعى دا كەتكەن... بىراق سودان ورالعان جوق...

سول كۇنى كورشى ايەل كەلدى دە، مەنى باسقا ءبىر ۇيگە الىپ كەتتى. كوپ كامپيت بەردى. كەشكە ۇيگە قايتارمادى. ويناپ وتىرىپ، سول ۇيدە ۇيىقتاپ قاپپىن. ەرتەسىنە تۇرا ساپ ۇيگە كەلسەم، ءۇيدىڭ ءىشى تولعان كىسى. اجەمنىڭ شاشى قوبىراپ كەتىپتى. قاتتى اۋىرعان بولۋ كەرەك، قايتا-قايتا ءبىر جاق جانىنا جانتايا بەرەدى. مەنى كورىپ قۇشاقتاپ داۋىس سالدى. ەلدىڭ ءبارى اجەمدى قۇشاقتاپ، جۇباتىپ جاتىر. اجەمنىڭ بۇلاي جىلاعانىن ەش ۋاقىتتا كورگەن جوق ەم، قورقىپ كەتتىم.

اجە، دەيمىن، اجە؟ نەگە جىلايسىڭ؟ ا-ا؟

انشەيىندە اجەمنىڭ قولى ءسال اۋىرسا جۇگىرىپ بارىپ ءدارى جاعاتىن، بينتپەن بايلاپ، استى-ۇستىنە تۇسەتىن اپام، قاس قىلعانداي سول كۇنى ۇيگە قايتپادى. ەرتەڭىندە دە كەلمەدى. ال مەن اجەمە جانىم اشىپ:

اجە دەيمىن، اجە، جىلاماشى. كوز جاسىڭدى ءسۇرتشى. اپام كەلمەي قايدا ءجۇر؟-دەيمىن، ساسقانىمنان جان-جاعىما جاۋتاڭداپ،

ول كوز جاسىن ارەڭ ءسۇرتىپ:

ەندى اپاڭدى ويلاما. ول وقۋعا كەتتى،-دەيدى.

الىستاعى...وقۋعا...

قايداعى وقۋ؟ سەنىڭ بەتىڭ اۋىرعاندا ول ءدارى جاقپاي نەعىپ ءجۇر؟- دەيمىن.

كەيىن كەلەدى،-دەيدى اجەم. بىلتىرعى ەسىڭدە بار ما؟ ءدال سونداعىداي.

ەسىمدە،-دەيمىن بىلتىرعى قالادان كەلگەن كوز الدىما ەلەستەپ.

وندا مەنى مازالاي بەرمە. مەنى مازالاي بەرگەننەن اپاڭ كەلمەيدى،- دەيدى اجەم.

مەن سەندىم. سوسىن سارىلىپ كۇتۋمەن بولدىم. كۇتىپ ءجۇرىپ اپامنىڭ بىلتىرعى ەكى ايلىق وقۋدان كەلگەنىن، ءدال سول جولعىداي كوپ ۇزاماي تاعى دا ماعان بازارلىق اكەلەتىنىن ويلادىم. ويلادىم دا «تەزىرەك كەلسە ەكەن» دەپ اپامنىڭ جولىن توستىم. ىلعي كۇتتىم. مۇمكىن  سودان بولار، ويناعان كەزدەرىمدە، ءتىپتى كەيىن كلاستا وتىرعاندا دا اپام كەلىپ، ۇيدە مەنى توسىپ قالعانداي كورىنۋشى ەدى. قانشاما رەت ايالداماعا جۇگىردىم. قانشاما رەت اۆتوبۋستىڭ ەسىگى جابىلعانشا ءۇمىتىم ۇزىلمەي قاراپ تۇردىم دەسەڭشى؟ بىراق...بىراق اپام كەلمەدى. ءبىر رەت تە كورىنبەدى. كەيىن تالاي اۋىردىم عوي. ءبارىبىر قاسىمدا بولمادى. بەتىمە بەتىن باسىپ جىلاعان جوق. ۇيقىمدى دا كۇزەتپەدى. «جامباسىم اۋىرسا دا شىدار ەدىم، ينەسىنە كونەر ەدىم، تەك تەزىرەك اپاتايىم كەلسە ەكەن» دەپ، تالاي-تالاي جاتاردا ويلادىم. «شىركىن-اي، ويانعاندا باسىمدا وتىرسا ەكەن» دەپ، قيالداپ جاتىپ ۇيىقتاپ كەتەتىنمىن. باسىمدى كورپەگە تىعىپ اپ، ساعىنىشتان جىلاۋشى ەدىم. ال اپام تەك قانا تۇسىمدە كەلەتىن. «اپا، مەن سەنى كوپ كۇتتىم عوي» دەپ، تالاي وعان وكپەلەپ بەتىمنەن سۇيدىرمەي قاشتىم-اۋ! قاشىپ بارىپ شىداماي، قايتا اينالىپ قۇشاعىنا قۇلادىم-اۋ! اپام ءتىپتى مەن مەكتەپكە بارعاندا دا كەلمەدى.

ول كۇندى كوپ توسقام. سەبەبى اجەمنەن بىردە تاعى:

اجە، اپامنىڭ وقۋى مەن مەكتەپكە بارعاندا بىتە مە؟-دەگەم.

مۇمكىن، بىتسە ءبىتىپ قالار،-دەگەن ول.

اپام ماعان ادەمى كويلەك اكەلە مە؟-دەيتىنمىن تاعى.

اكەلەتىن بولار،-دەيتىن اجەم كۇرسىنىپ.

امال نە... اپام كەلمەدى. كويلەگىندە اكەلمەدى. مەن مەكتەپكە جالعىز باردىم. ول كۇنى اجەم دە بەلىنەن شويىرىلىپ جۇرە الماي قالعان. ماعان ەشكىم گۇل ۇسىنعان جوق.

كەيىن ەسەيگەندە بارىپ اپامنىڭ ماڭگىلىك ورالماس ساپارعا كەتكەنىن ءبىلدىم. ونى ماعان اجەم ايتتى. جايلاۋدا اۋىرىپ قالعان ءبىر قويشىعا بارا جاتىپ، جولدا اپاتقا  ۇشىراپتى. كەگەننىڭ اسۋىن جۇرت «قيىن اسۋ» دەيدى. اسىرەسە بۇرىن ءتىپتى جامان ەكەن. ناق سول جەرگە كەلگەندە، ەسكى ماشينا تورمىزى ۇستاماي سايعا قاراي دومالاپتى. قاراسا باس اينالار قۇزار جاردان اۋىتقىعان ماشينا ساي تابانىنان ءبىر-اق شىعىپ، قىزىل ورتكە اينالسا كەرەك.

مىنە، مەنىڭ «وت-اپامنىڭ» تاريحى وسىنداي.

ال سىزىقشا اكەم ءتىرى بولسا كەزىگەر دەگەن ۇمىتتەمىن. نە دە بولسا، الماتىعا بارعاندا اپامنىڭ دوستارىن تاۋىپ الىپ سۇراستىرام. مۇمكىن ول دا مەنى تابا الماي جۇرگەن شىعار؟ ءتىپتى مەنىڭ بارىمدى بىلمەۋى دە مۇمكىن عوي. وندا: «اسسالاۋماعالەيكۋم، اكە. مەن سەنى ىزدەپ تابا الماي ءجۇر ەدىم. مەن سەنىڭ بەيمالىم ۇلىڭمىن. مەن ون جەتى جىلعى ساپاردان ورالىپ تۇرعان «ورالىڭمىن»- دەر ەدىم... ونى ۋاقىت كورسەتەر. بىراق ۇلكەندەر ايتقانداي «كەبىن كيگەن كەلمەس، كەبەنەك كيگەن كەلەر» دەگەندەي، اكەمنىڭ كەبەنەك كيمەسىنە كىم كەپىل؟

مەن وسىنى گۇلنازعا ايتتىم. اڭگىمەمدى اياقتاسام، ول ۇلكەن ويدا وتىر ەكەن.

گۇلناز ەكەۋمىز ۇيدەن شىقتىق. تابالدىرىقتان  قوشتاسىپ قالا بەرۋگە شىدامىم جەتپەدى. «ەڭ بولماسا ءبىر كوشە اپارىپ سالايىن» دەپ، گۇلنازدى ارەڭ كوندىردىم. ءبىز كەلگەندەگىدەي ەمەس، سىرتتا جەل قاتايىپتى. اسپان تۇنەرىپ قار ۇشقىنداي باستاعان. جىلى ۇيدەن شىققاندىكى مە، دەنەم تىتىركەنىپ كەتتى. ءار جەردە ءبىر سىقسيعان كوشە شامدارى باعانانىڭ باسىنان ۇشىپ تۇسەردەي شايقالىپ تۇر.

گۇلنازدىڭ سويلەۋگە زاۋقى جوق.  مەن جانعا باتار ۇنسىزدىككە شىداماي، ازىناعان سۋىق جەلدىڭ گۋىلىنە شۋىل قوسىپ ىسقىرىپ كەلەم. الدەبىر اۋەنگە سالامىن. بىراق ەرنىم يكەمگە بىرگە كونسە، بىردە كونەر ەمەس. گۇلناز بولسا... تەرەڭ ويعا ءتۇسىپ كەتىپتى. كوشەنىڭ قيىلىسىنا بارعاندا عانا توقتاعان. قولعابىن شەشىپ، قولىن ۇسىندى.

ءارى قاراي ءوزىم بارام، ورال،- ول ماعان كوز قيىعىن سالدى،- الگىندەگى اعايدىڭ ءسوزى جادىندا ما؟

«نە ايتقىڭ كەلىپ تۇر مۇنى مەن؟» دەگىم كەلدى دە، ۇندەمەدىم. بىراق مەنىڭ ويىمدى ول كوزىمنەن ۇققان ءتارىزدى.

ءبىر كۇنگى جاساعان قاتەلىك، قايتىپ قايتالانباسا كەرەكتى. ايتپەسە تاعى ءبىر پالەگە  دۋشار بولىپ جۇرەرمىز،- دەدى گۇلناز.

مەن امالسىز قولىمدى سوزدىم.

وندا ساۋ بول.

قايىرلى ءتۇن! – قىز قاراڭعىعا  قاراي جۇگىرە جونەلدى. مەن ورنىمدا سىلەيىپ ءالى تۇرمىن.

كۇندەر سىرعىپ وتە بەردى. قار ەرىدى، كوك شىقتى. مەكتەپتە دە كوپ وزگەرىس بولعان جوق. تەك...گۇلناز ەكەۋىمىزدىڭ ارامىز، نەگە ەكەنىن كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر الشاقتاپ بارا جاتتى. «دۇرىس جۇرگەنىمىز  سونشا، ءتىپتى سيرەك سويلەسەتىن بولعانبىز. العاش بۇعان ۋايىمداپ، ازاپقا تۇسكەنىممەن، مەنىڭ دە بىرتىندەپ مەنمەندىگىم ۇستاي بەرگەن. رەتى كەلسە گۇلنازبەن جولىعىسپاۋعا تىرىسام. ەرتەڭەرتە ساباققا كەلگەندە كلاستاعى بالالارمەن كەيدە امانداسام، كەيدە امانداسپاي-اق ورنىما وتە بەرەم.

اجەم انەۋگۇننەن بەرى «باقشانى تازالاپ تاستاساڭشى، ويناعاندا وڭاي بولسىن» دەي بەرگەن سوڭ، تۇستكەن كەيىن ىسكە كىرىسكەم. ءشوپ-شالامىن تىرمالاپ، قۋرايلاردى ورتەپ جاتقانىمدا الىپ-ۇشىپ ءامىرتاي كەلدى. اۋلامەن اينالىپ وتۋگە ەرىنىپ، كوشە جاقتاعى الاسا قورشاۋدان ءبىر-اق اتتادى. نە دە بولسا، ءبىر جاڭالىق بولعان عوي.

وتىر، ءامىرتاي. مەن مىنا جەردى ءبىتىرىپ تاستايىن. جاڭالىعىڭدى ايتا بەرەم دەسەڭ، قۇلاعىم سەندە،- دەدىم. ول ماعان كوزىن سىعىرايتا قارادى دا، مۇرنىنىڭ ۇستىندەگى تەرىن ءسۇرتتى. تاناۋىن ءبىر تارتىپ قويىپ، جۇرەلەپ وتىرا كەتكەن.

ەستىدىڭ بە، اناۋ تۋعان كۇنىن جاساعالى جاتقان كورىنەدى،-دەدى.

اناۋىڭ كىم؟

جەڭىستى ايتام.

«جەڭىستىڭ تۋعان كۇنىندە بولدىق» دەگەندى وسى كۇنگە دەيىن ءبىر ادامنان ەستىگەن ەمەسپىز. ءتىپتى سونىڭ تۋعان كۇنى قاشان ەكەندىگىن دە بىلمەۋشى ەدىك. ەندى كۇرت وزگەرۋىندە نە گاپ بولدى ەكەن؟ «ءامىرتايدىڭ ءوزى نە دەر ەكەن؟» دەگەن ويمەن:

ەندى جاساسا جاساسىن. وندا تۇرعان نە بار! –دەدىم.

ارينە، جاساي بەرسىن. بىراق جۇرتتى الالاپ، اينالدىرعان ءبىر كلاستى بولە-جارعانىنا جىنىم كەلدى. ونىڭ داۋسى ەندى پاستەۋ ەستىلدى. ءبىزدىڭ كلاستان تەك عاليا مەن گۇلنازدى عانا شاقىرىپتى.

مانادان ءامىرتايدىڭ گۇلناز تۋرالى، ايتەۋىر، ءبىر ايتارىن سەزگەم. وسى كەزدە كەۋدەمدە قىزعانىش وتى لاپ ەتە ءتۇستى.

باسقالارى كىم ەكەن؟

ەكى-ۇشەۋى بىلتىرعى بىتىرگەندەردەن، سوسىن توعىزىنشى كلاستان بەرىك بار كورىنەدى.

بەرىك ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ ماقتانىشى. شاحماتتان رەسپۋبليكالىق جارىستارعا قاتىسىپ ءجۇر. جەڭىستە بىلەدى كىمدەرمەن جاقىنداسۋدى.

باقتى تازالاپ بولدىق تا، كوشەگە شىقتىق. دۇكەنگە تايانعاندا ءامىرتاي مەنى ءتۇرتىپ قالدى. قارسام جەڭىس پەن ءبىر جاس جىگىت ۇلكەن سومكەنى كوتەرىپ شىعىپ كەلەدى ەكەن. ول ءبىزدى كورسە دە كورمەگەن ادامداي، قاسىمىزدان مەلشيىپ وتە بەردى. ءوزى سىپتاي كيىنگەن. اياعىندا بيىك وكشەلى تۋفلي، ۇستىندە شولاق بىلعارى قارا كۋرتكا، بۇتىندا كەڭ بالاق «كلەش» شالبار، وزىنە ءتىپتى جاراسا قاپتى. قازىرگى تۇلعاسىندا، شىنىندا دا، كىسى قىزىققانداي. «ءامىرتاي ەكەۋمىزدىڭ ولپى-سولپى كيىمىمىز، شاڭ-شاڭ ءتۇرىمىز انانىڭ جانىندا، ارعىماقتىڭ قاسىنداعى جابىداي-اق شىعار» دەپ قويام. ءبىر ءسات ەڭسەم ءتۇسىپ، ءجۇنىم جىعىلىپ قالدى. ءىشىم الاي-دۇلەي. قىزعانىشتان جانىمدى قويارعا جەر تاپپاي كەتتىم. «گۇلنازدى ول ۇيگە قالايدا بارعىزباۋ كەرەك. ءا-ءا...بىراق قايتىپ؟ تاپتىم-تاپتىم! جەزدەسىنە تەلەفون سوعۋ كەرەك. ءيا-ءيا... داۋسىمدى وزگەرتەم دە: «جەزدەسى، بۇگىن كەشكە بالدىزىڭىزدى ەشقايدا شىعارماڭىز. ونى ءبىر جامان ادامدار الىپ قاشقالى ءجۇر» دەسەم، ول اسىپ-ساسىپ «بۇل كىم؟» دەيدى.

سوندا «وزدەرىڭىزگە جان اشىر جانداردىڭ ءبىرى عوي» دەپ ترۋبكانى تاستاي سالام. بۇل ناعىز تابىلعان اقىل. وسى ويىمدى امىرتايعا ايتىپ ەم، ول دا قۋانىپ كەتتى. بىراق مەن ەمەس، ول سويلەسۋگە ءتيىس. ساقتىقتا قورلىق جوق. كىم ءبىلسىن، تانىپ قويۋى مۇمكىن عوي. سوسىن ەكەۋممىز اۋرۋحاناعا كەلدىك. مۇندا تەلەفون بار. امىرتايلارعا تۋىس ءبىر ايەل وسىندا دارىگەر بولىپ ىستەيدى. ەڭ قولايلىسى وسى جەر. بىراق ەكەۋمىز بىردەن بارماي الدىمەن بىرەۋىمىز كىرەيىك دەپ، مەن سىرتتا قالدىم دا، ءامىرتاي ىشكە ەندى. ءبىر مەزەتتە ول قايتا شىققان: «ءجۇر» دەگەندەي قولىن بۇلعادى. ىشتە اق حالاتتى تاتەي تۇر ەكەن.

سالەمەتسىز بە؟-دەدىم.

سالەمەت پە، اينالايىن. اناۋ شەتكى بولمەگە بارىڭدار. تەلەفون سوندا. ەسىكتى جاۋىپ قويساڭدار دا بولادى،-دەدى.

نە سىلتاۋ تاپتىڭ؟-دەپ قويام امىرتايعا سىبىرلاپ.

ۇندەمەسڭشى،-دەيدى ول ماسايراپ.

ءبىز تاپ-تازا، ايناداي جارقىراعان بولمەگە كىردىك، ۇستەل ءۇستى ونى-مۇنى قاعازدار، دارىگەرلىك قۇرال-سايمان. ءبىر بۇرىشتا شىمىلدىق سەكىلدى اق ماتادان قورشاۋ قۇرىلعان. شاماسى، اۋرۋلار شەشىنەتىن  بولۋى كەرەك. تەلەفوندى الىپ ءامىرتاي قاراپ بۇراي باستادى.

اللوو...ماعان بايلانىس ءبولىمىنىڭ باستىعىن بەرىڭىزشى. ا-ا؟ بۇل... الىستان ىزدەپ كەلگەن تۋىسى ەدى،- دەپ جاتىر. نەمەنە؟ قاشان كەتتى؟

ءامىرتايدىڭ ءتۇسى وزگەرىپ قويا بەردى.

نە بولدى؟-دەدىم.

كومانديروۆكادا ەكەن. بۇرسىگۇنى ءبىر-اق كەلەدى دەيدى.

ۇستىمە بىرەۋ مۇزداي سۋ قۇيىپ جىبەرگەندەي بولدى. قاپ! «قىرسىققاندا  قىمىران ءىريدىنىڭ» كەزىن قاراشى؟ باسقا ۋاقىت تاپپاعانداي كومانديروۆكاعا بۇگىن كەتكەنىن پىسىقتىڭ. وزىنشە بالدىزىنا قامقور بوپ ءجۇر ەدى. وسىندايدا ەندى قاسىندا بولماي ما؟

اۋرۋحانادان سالىمىز سۋعا كەتىپ ورالدىق، ەندى نە بولسا دا كەشكە ءوزىمىز، اڭديىق دەگەنبىز. كورەيىك. نە قىزىق بولارىن؟ گۇلنازدى كىم، قالاي شىعارىپ سالار ەكەن؟

كوز بايلانا ءامىرتاي ەكەۋمىز جەڭىستىڭ ۇيىنە قاراي اياڭدادىق «قازىر نە ىستەپ جاتىر ەكەن؟» دەپ قويام ىشىمنەن. «بيلەپ ءجۇر مە، بولماسا، ۇستەل باسىندا وتىر ما؟ گۇلناز نە دەپ سويلەيدى ەكەن؟ شاشىن ءبىر سىلكىپ تاستاپ، داستارقاننىڭ ءسانى بولىپ وتىرعان شىعار! سوسىن، ءداۋ دە بولسا، «جەڭىس، سەنى تۋعان كۇنىڭمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن»،-دەدى-اۋ... ال بيلەپ جاتسا،.. جەڭىس گۇلنازدىڭ ءجىپ-جىڭىشكە بەلىنەن ۇستاپ، راقاتتانىپ ءجۇر عوي. جەڭىستىڭ ءۇيى اۋىلدىڭ ارعى باسىندا. اق كىرپىشتەن سالىنعان داڭعاراداي ءتورت بولمەلى ۇلكەن ءۇي. سىرتىن تۇگەل اينالدىرىپ شارباقپەن قورشاپ تاستاعان.  ەسىكتىڭ ماڭدايشاسىنداعى جارىقتان كىرىپ-شىققانداردىڭ كىم ەكەنىن ايىرۋ وڭاي. ءامىرتاي ەكەۋمىز ۇلكەن ءۇيدىڭ قارسى الدىنداعى كىشكەنە توقال تامنىڭ جانىنا كەپ تۇردىق. ەسىك قاقپاعا ىرگەلەس جامان ءبىر ورىندىق-سىماق بار ەكەن، سوعان بارىپ وتىردىق. «ءۇي يەسى قۋماسا بولدى» دەپ سىبىرلاسىپ قويامىز.

جەڭىستىڭ ۇيىنەن كوڭىلدى مۋزىكا ەستىلدى. بيلەپ جاتقان سىقىلدى. ءارى-بەرىدەن سوڭ توڭا باستادىق. قانشا دەگەنمەن كوكتەمنىڭ كۇنى. كۇندىز كۇن جىلىنعانمەن، ءتۇن سالقىن. انالار شىعار ەمەس. مانا كەش باتپاي، كىرگەن قوناقتارىڭ جۋىق ماڭدا قايتاتىن ويلارى جوق. ءبىز بولساق ءبۇرسىپ وتىرمىز. قاراڭعىدا جول توسقان بۇزاقىلارداي، ءتىپتى قاتتى سويلەۋگە دە قايمىعامىز. دۇنيە دە بىرەۋدى اڭدىعاننان جامان، بىرەۋدى باقىلاعاننان جەكسۇرىن ەش نارسە  جوق شىعار، ءسىرا؟ ءبىر مەزەتتە ەسىك اشىلىپ، ىشتەن تويشىلاردىڭ كۇلگەندەرى، دابىرلاسقان داۋىستارى ەستىلدى دە، بىرتىندەپ وزدەرى دە كورىندى؟ «قۇرىعاندا ون ەكىگە دەيىن وتىردىڭدار-اۋ» دەپ قويام ىشىمنەن. داۋىستارى ەندى ايقىن. مىنە، مىناۋ گۇلنازدىڭ ءۇنى. «كوپ-كوپ راقمەت، اپاي»، «ساۋ بولىڭىز». شاماسى، جەڭىستىڭ شەشەسى بولار ىشتەن ءبىر ايەل سامپىلداپ جاتىر. گۇلناز، تاعى سويلەدى. «ارينە، اپاي، كەلىپ تۇرامىز. و نە دەگەنىڭىز؟» «كەلىپ تۇرعىشىن قارا» دەدىم كۇبىرلەپ شىداي الماي. ءبىر كەزدە ءبارى توپىرلاپ كوشەگە بەتتەدى. بىراق گۇلناز قايسى، كىمنىڭ قاسىندا، قاراڭعى جەردە ايىرىپ بولمايدى. وسى كەزدە امىرتايعا «زىتتىق» دەدىم. كەلەسى توسار «قوسابىمىز» - گۇلنازدىڭ ءۇيى. سوعان تارتتىق. قانداي قىزىق بولسا دا سوندا كورەيىك. بىزدەر گۇلنازدىڭ ۇيىنەن ءوتىپ بارىپ توقتادىق. كوشە بويلاي وسكەن تەرەكتەردى پانالاپ، قالقاسىندا تۇرمىز. قوزعالساق كوزگە ءتۇسىپ قالۋىمىز مۇمكىن. ءبىر كەزدە بارىپ بىرەۋلەر كورىندى. وزدەرى تورتەۋ سياقتى. الدە، اناۋ الدىنداعى گۇلنازدىڭ ءجۇرىسى. قاسىنداعىسى كىم ەكەن؟ ورتا بويلى. ياعني، جەڭىس دەگەن ءسوز. قاراشى ەكەۋىنىڭ قاتارلاسىپ وزگەلەردەن وزۋىن. «ەح، گۇلناز،- دەپ قويام ىشىمنەن،- وزىڭشە ماعان «دۇرىس جۇرەيىك» دەپ قوياسىڭ. ال ءوزىڭ شە؟! جوق، «جالقىدان قالعان جالعىزدان نە تابام ودان دا قانات-قۇيرىعى بار، اكەسىنىڭ قولىندا بۇيرىعى بار» دەپ جەڭىستىڭ جانىندا جۇرگەندى  ماقۇل كوردىڭ بە؟ نە كەرەك، وسىلايشا دەل-سال تۇرا بەردىم. ومىرىمدە العاش رەت ەشكىمگە كەرەكسىز، جاعاعا شىعىپ قالعان شالا جانسار بالىقتاي كۇيگە ءتۇستىم.

ولار بىزگە جاقىنداپ كەپ توقتادى. گۇلناز ارقايسىسىمەن قول بەرىپ قوشتاسىپ جاتىر. قاتارلارىنىڭ كەمىگەنىنە قاراعاندا، وزگەلەرى انا جاقتا قوش ايتىسقان بولۋ كەرەك.

بۇعان دا شۇكىر، قازىر گۇلناز جەڭىسپەن عانا كەلگەن دە، نە بەتىمدى ايتار ەم. سۇيىسسە شە؟ «جو-جوق، گۇلناز ويتپەس». ەندى اقتاي باستادىم. «ادام سياقتى  شاقىرعان سوڭ بارعان عوي. وندا تۇرعان نە بار؟ ەكى-ءۇش ساعات وتىردى، مۋزىكا تىڭدادى. ال مەن سوعان بول نەبىر جامانشىلىقتى گۇلنازدىڭ باسىنا ءۇيىپ-توكتىم. تەك... وسى جەڭىسپەن جاقىنداسۋىن، دوستاسۋىن قويسا ەكەن. ءاي، بىراق قازىر ارالارى الشاقتايتىن ادامدارعا ۇقسامايدى ەكەۋى. قايتەيىن ەندى...»

سول كۇنى ۇيگە شارشاپ كەپ قۇلادىم.

ءۇشىنشى توقساننىڭ اياعى ەدى. ماتەماتيكانىڭ سوڭعى ساباعى ءوتىپ جاتقان. مۇعالىم مەنى تاقتاعا شاقىردى. ەسەبىمدى شىعارىپ بولعان سوڭ، قولىمدى سۇرتەيىن دەپ، ارتقى قالتامنان بەت ورامالىمدى الا بەرگەم. كەنەت ورامالعا ەرە شىققان ءبىر قوراپ سيگارەتىم ەدەنگە توپ ەتە قالدى. ساسقانىمدى سەزدىرمەۋگە تىرىسىپ، تۇك بولماعانداي تەمەكىنى الدىم دا، اسىقپاي قايتا قالتاما سالعام. مۇعالىم باقىرايىپ قاراپ قالىپتى.

اناۋىڭ نە، ءادىلوۆ؟

سيگارەت قوي...

كلاسس جىم-جىرت.

ءبىر ءسات كوزىم گۇلنازعا ءتۇستى. تومەن قاراپ وتىر ەكەن.

تاتەيدىڭ داۋسى ەندى ءزىلدى شىقتى.

ءادىلوۆ، ءتاپ-ءتاۋىر وقۋشى سياقتى ەڭ، سوڭعى كەزدە مۇلدە وزگەرىپ بارا جاتىرسىڭ. ەڭ وكىنىشتىسى – ۇياتىڭ ازايىپ بارادى. مىنە، ەندى قىزارۋدىڭ، قىسىلۋدىڭ ورنىنا بەدىرەيىپ كەپ تۇرسىڭ.

اقتورعاي تاتەي ينستيتۋتتى ءبىتىرىپ كەلگەلى ەكى-ءۇش جىل عانا بولعان. بىراق ونىڭ اقىلى، ءوزىن-ءوزى ۇستاۋى بالالاردى امالسىز مويىنداتقان ەدى. سوندىقتان ءبارى ونى سىيلايتىن. سول تاتەي مەنى جۇرتتىڭ كوزىنشە، مىنە، جەرمەن-جەكسەن ەتىپ تۇر. «ساسقان ۇيرەك ارتىمەن سۇڭگيدى» دەگەندەي، وزىمشە ءدىلمارسىپ جاتىرمىن.

نەمەنەگە ۇيالام؟ تەمەكى تارتۋ- ءار ادامنىڭ جەكە شارۋاسى. وزگەنىڭ وعان ءامىرى جۇرمەيدى. مۇعالىم  مەنىڭ ءسوزىمدى ءبولىپ كەتتى.

سوندا سەنىڭ ءپالسافاڭا قاراعاندا، وقۋشى ويىنا كەلگەنىن ىستەۋى كەرەك، قالاسا كلاستا تەمەكى تارتۋ بەرۋى قاجەت پە؟

مەن مىڭگىرلەپ جاتىرمىن.

ارينە...- دەدىم وزىمدىكى دۇرىس ەمەس ەكەنىن بىلە تۇرا، ادەيى قىرسىعىپ. تاتەيدىڭ ءتۇسى وزگەرىپ كەتتى.

وندا تارت. مەن ساعان كلاستا شىلىم شەگۋگە رۇقسات ەتەم.،. كانە، بالالار، ءادىلوۆ قازىر تەمەكى تارتادى. قاراڭدار، كورەيىك...

گۇلنازعا تاعى كوز تاستادىم. ەندى ول كورشىسىنە بىردەڭە دەپ سويلەدى. سوسىن كۇلگەن بولدى، بىراق قارايتىن ەمەس. ىزام كەلدى. «كوپ بولسا مۇعالىم ديرەكتوردى شاقىرار. ۇرىسسا مەيلى! تارت دەگەن ءوزى. بىراق... بىراق... گۇلناز كورسىن! ءبىلسىن! مەنىڭ بۇزىلۋىما، جامان جولعا تۇسۋىمە سەبەپكەر ءوزى ەكەنىن ۇقسىن. جالقىدان قالعان جالعىزدى قۇرتقانىنا وكىنسىن. وكىنسىن دە جىلاسىن» دەپ قالتامداعى سيگارەتتى سۋىرىپ الدىم.

تەمەكىنىڭ ءبىر تالىن اۋزىما سالا بەرگەنىم سول ەدى مۇعالىم جۋرنالدى قولتىعىنا قىسىپ سىرتقا شىعا جونەلدى.

كلاستاعىلار ورىن-ورىندارىنان ءدۇر ەتىپ كوتەرىلگەن. ءبارى دە مەنى جاقتىرماي، ءبارى دە جەك كورە قاراپ قاپتى.

گۇلناز ورنىنان قارعىپ تۇردى.

ءوزىڭدى سىيلاماساڭ دا، ءبىزدى سىيلاساڭ ەتتى،- دەدى. بۇل سوزىنە ىزام كەلدى... پىسىقسىنىپ كلاستىڭ كوزىنشە ماعان سويلەۋىن.

ءبىزىڭ كىم؟-دەدىم. كورشىڭ ەكەۋىڭ بە؟

گۇلنازدىڭ ءوزىن-ءوزى ازەر ۇستاپ تۇرعان سىڭايى بار. سوسىن ماعان قارادى. جانارى ۇشقىن اتىپ تۇر ەكەن. بىراق داۋسى تىم اقىرىن ەستىلدى:

اقىماق ەكەنسىڭ عوي!

سول كەزدە بارىپ بارماعىمدى تىستەدىم. كەشىگىپ كەلگەن ۇياتىما ورتەنىپ، دالاعا زىتا جونەلدىم.

«گۇلناز! گۇلناز! قايران گۇلناز! سەنى رەنجىتەم دەپ ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە  كىرىپ پە ەدى؟! سەنى جۇرتتىڭ الدىندا قىزارتام دەپ ويلاپ پا ەدىم، مەن ەسۋاس».

ەرتەڭىندە مەكتەپكە بارمادىم. كۇنى بويى توسەكتە جاتتىم دا قويدىم. بۇكىل دەنەم اۋىرلاپ،  قۇرىسىپ قالعان سياقتى. ءبارىن قويشى...اسىرەسە گۇلنازعا نە دەپ كورىنەم؟ تاعى دا ۇيدەن شىقپاي ەكى كۇن جاتتىم. ەكى كۇننەن كەيىن كوكتەمگى دەمالىس باستالدى.

كانيكۋلدا ەشقايدا بارعام جوق. كوشەگە  شىعىپ، كوپكە قوسىلۋدى دا ۇمىتقام. ابدەن زەرىككەن سوڭ، ءبىر كۇنى اۋىلدىڭ سىرتىنا شىقتىم. سول بەتىممەن جۇرە-جۇرە كۇنشىعىس  جاق بەتتەگى وزەنگە كەپ قالعانىمدى بايقاماپپىن.

اقتورعاي تاتەي اناداعى تەمەكىنىڭ تاريحىن ديرەكتورعا ايتپاپتى. ءتىپتى سول جولعى ەسەبىمە «جاقسى» دەگەن باعا قويىپتى. ونى مەن ءامىرتايدان ەستىدىم. ەندى مەن ول كىسىدەن كەشىرىم سۇراعىم كەلدى. وزەن جاعاسىنان ءبىر ۋىس بايشەشەكتەرىپ الدىم دا، تاتەيدىڭ ۇيىنە باردىم. ەسىگىن قورقا-قورقا قاققام. ار جاعىنان بۇيرا باس كۇيەۋى كورىندى.

و-و كەل، تورلەت! اقتورعاي، ۇيگە قوناق كەلدى،- دەدى ول.

ىشتەن تاتەي شىقتى.

سالەمەتسىز بە؟

ۇيگە كىر، ورال،- تاتەي كۇيەۋىنە قارادى،- جارقىن بۇل مەنىڭ جاقسى وقۋشىلارىمنىڭ ءبىرى- ورال.

ءبىز قول بەرىسىپ تانىستىق. مەن قىسىلىپ بارام. «وتكەن جولعى ونەرىمدى جارقىن دا ەستىگەن بولار» دەيمىن ىشىمنەن.

تاتەي، مىناۋ سىزگە. كوكتەمنىڭ العاشقى گۇلى عوي،-دەپ بايشەشەكتى بەردىم. ول بالاشا قۋانىپ كەتتى.

راقمەت، ورال، كوپ راقمەت! –مۇعالىم گۇلدى كەۋدەسىنە باسىپ قۇشىرلانا يىسكەدى دە، جىميىپ قويدى. شەشىن. بىزبەن بىرگە شاي ىشەسىڭ قازىر. جارقىن، تازا  سۋ اكەلشى، گۇلدى سالىپ قويايىق،- دەدى ول سوسىن.

شايدى تەرلەپ-تەپشەپ ارەڭ ءىشتىم.

ءبىر كەزدە جارقىن سىرتقا شىعىپ كەتكەن. وسى ءساتتى پايدالانىپ ءسوزىمدى باستادىم.

ءسىز مەنى كەشىرىڭىز، تاتەي... سول جولى قالاي بولعانىن ءوزىم دە بىلمەيمىن. ايتپەسە ءسىزدى رەنجىتەم دەپ ويلاعان جوق ەم...

ءۇزىلىپ قالعان ءسوزىمدى تاتەي ءارى قاراي ساباقتاپ كەتتى:

مەن ونى ءتىپتى ۇمىتىپ كەتىپپىن، ورال. ءوتتى-كەتتى. ماعان ءوزىڭنىڭ قاتەلىگىڭدى تۇسىنسەڭ، سودان قورىتىندى شىعارساڭ بولدى، سول جەتەدى.

تاتەي، مەن ەكىنشى تەمەكى تارتپايمىن،-دەدىم تاعى،-شىن ايتام. سول كۇننەن كەيىن قويىپ كەتتىم. مۇعالىم ماعان «شىن ايتىپ تۇرسىڭ با؟» دەگەندەي ءبىر قارادى دا:

وندا جارادىڭ،-دەدى كۇلىمسىرەپ.

سوسىن، ءسىزدىڭ كوڭىلىڭىزگە...جالپى بارىنە... بارىنە... راقمەت!-دەدىم مەن قىزارىپ.

وسى كەزدە اقتورعاي تاتەي ەسىنە بىردەڭە تۇسكەندەي تۇرىپ قالدى: سەن راقمەتتى وسپانوۆاعا ايت،-دەدى. تۇسىنبەي قالدىم. گۇلنازدىڭ بۇعان قاتىسى قانشا؟ تاتەي مەنىڭ ويىمدى سەزگەندەي ءسوزىن قايتا جالعادى.

العاشقى اشۋمەن بىردەن ديرەكتورعا بارۋىن بارعام. بىراق جوق بوپ شىقتى. «كوكتەن سالبىراپ تۇسسەڭ دە، وسى مەكتەپتە نە سەن قالارسىڭ، نە مەن قالارمىن» دەپ جامان ويعا بەكىنگەنىم دە راس. سودان نە كەرەك، ەكى كوزىم بۇلاۋداي بوپ مۇعالىمدەر بولمەسىندە وتىرعانىمدا گۇلناز كەلدى. سەن ءۇشىن كەشىرىم سۇرادى. جانە سەنىڭ بار جاعدايىڭدى... سول ايتتى. ەشتەڭە دە جاسىرعان جوق...

مەن ءۇنسىز قالدىم. كوز الدىما تاعى دا گۇلناز ەلەستەدى.

كوپ  ۇزاماي ساباعىمىز قايتا باستالدى. مەن گۇلنازبەن تاتۋلاسا المادىم. ءتىپتى امانداسۋعا دا باتىلىم جەتپەدى.

مەكتەپكە ەرتەرەك كەلىپ، پارتاما بارىپ وتىردىم. جۇرتپەنەن سويلەسپەۋدىڭ سىلتاۋى عىپ، قولىما «شەرلوك حولماستى» ۇستاپ العام. وتىرىك وقىعان،  قىزىعىنان باس الا الماي جاتقان سياقتىمىن. بىراق وقۋ قايدا؟ گۇلناز قاشان كەلەدى دەپ الاڭداۋمەن ەسىك جاققا ءالسىن ءالسىن قاراي بەرەم. ءبىر كەزدە قىزدار شۋلاپ قويا بەردى. قاراسام، گۇلناز كلاسقا كىرىپ كەلەدى ەكەن. شاشىن قىسقارتاقان سەكىلدى. بوس جىبەرىپ قويىپتى. ۇستىندە اپپاق...تەڭىزشىلەر كيەتىن كويلەك. ۇلكەن جاعا ارتقا قاراي قايىرىلعان. ومىراۋدىڭ ەكى ورتاسى كوك جولاق. جەڭىندە ياكوردىڭ سۋرەتى بار. قىسقا كويلەكتىڭ ەتەگى گارموننىڭ قاتپارىنداي...قوزعالعان سايىن كەرەمەت. گۇلناز ءار بالامەن جەكە-جەكە امانداسىپ جاتىر.

جۇرتتىڭ ءبارى كوڭىلدى. ولارعا قوسىلماعان تەك مەن عانا. ءبىر كەزدە تاعى دا ءوزىمدى جەر بەتىندەگى ەڭ سورلى، ەڭ باقىتسىز ادام سياقتى سەزىنىپ كەتتىم.

كەيىن دە گۇلناز ەكەۋىمىز  جاراسا المادىق. الدىمەن ءوزىم بارۋعا باتىلىم جەتپەدى. كۇندە ۇيدەن گۇلنازبەن جاقىنداسۋدىڭ جاڭا ءبىر ءتۇرىن ويلاپ كەلەم. بىراق... كلاسقا كەلگەندە جوسپارىمنىڭ بىت-شىتى شىعادى.

وسىلاي كۇن ارتىنان كۇن ءوتىپ، ماي مەرەكەسى تاياپ قالعان. مەكتەپتەگى سۋرەتتەن بەرەتىن مۇعالىم اۋىرىپ قالعان سوڭ ديرەكتور اعاي ماعان ۇراندار جازدىردى. قاسىما سەگىزىنشى كلاستىڭ ەكى بالاسىن كومەككە بەرگەن. بىراق مەن بۇل جۇمىستى ەرتە بىتىرمەك بولدىم.  تەزىرەك جۇرت، جۇرت ەمەس-اۋ گۇلناز كورسىن دەگەم. اسىققانىم سونشا، ايتقان كۇنى-اق ساباقتان سوڭ ىسكە كىرىستىم. قاراڭعى ءتۇسىپ كەتكەنىنە قاراماستان، اپپاق ارىپتەر جازىلعان قىزىل ماتانى مەكتەپتىڭ الدىنا ىلگەنبىز.

تاڭەرتەڭ ادەتتەگىدەي ەرتە تۇردىم. مەكتەپكە تايانعاندا ءجۇرىسىمدى تەجەدىم. قىپ-قىزىل ماتاعا اقپەن تۇسكەن ۇراندار انادايدان-اق كوزگە ۇرادى. مەنىڭ قولىمنان شىققان ءاربىر ادەمى ارىپتەرىمە جۇرتتىڭ ءبارى قىزىعا، قىزعانا قاراپ جاتقان سەكىلدى. سول بەتىممەن قورازدانىپ كلاسقا بەتتەگەم.

ساباق الدىنداعى ادەتتەگىدەي ابىر-سابىر كەز. ءبىر كەزدە ەسىك جاقتان:

ورال بار ما؟-دەگەن ديرەكتور اعايدىڭ داۋسى شىقتى. بالالار «بار، بار» دەسىپ جاتىر. «وسىنشا قىرۋار جۇمىستىڭ ءبارىن قاي كەزدە ءبىتىرىپ ۇلگەرگەنسىڭ؟! نەدە بولسا ازامات ەكەنسىڭ عوي، اينالايىن!» دەپ ايتاتىن شىعار دەپ قويام ىشىمنەن. «قالاي-قالاي ماقتار ەكەن؟! كورسىن، مىنا جۇرت. ەستىسىن گۇلناز! ءىشى كۇيسىن جەڭىستىڭ؟».

وسى ءسات اعاي مەنى كوردى. كوردى دە:

ورال-اۋ، اينالايىن، مۇنىڭ نە؟-دەدى. تۇرىپ قالدىم. «راقمەت ايتا ما دەسەم، نە دەگەلى تۇر؟»

مەكتەپ بىتىرگەلى وتىرسىڭ عوي. اناۋىڭ نە؟ قولىڭا بەرگەن جازۋدى قاتە كوشىرىپسىڭ. باقانداي ەكى قاتە جىبەرىپسىڭ. جۇگىر، تەزىرەك بارىپ تۇزە عوي.

«وي!» دەپ وسى كەزدە قاتتى داۋىستاپ جىبەرگەنىمدى بايقاماي قالدىم. داۋسىمنىڭ وقىس شىققانى ساسقانىمدى جاسىرا الماعان ءتارىزدى. نەگە ەكەنىن قايدام، ايتەۋىر، گۇلنازعا جالت قاراعام. ول دا ماعان قاراپ قاپتى.

كەنەت...كەنەت ول كۇلىپ جىبەردى. مەنىڭ مىنا قالپىما بۇكىل كلاسس دۋ ەتە ءتۇستى. ساسقانىمنان مەن دە كۇلە بەرگەم. گۇلنازعا تاعى قارادىم. قارادىم دا جانارىنان ماعان دەگەن تيتتەي دە وكپەنىڭ، رەنجۋدىڭ ءىزىن بايقامادىم. ويتكەنى گۇلناز ءدال قازىر سول باياعىداي، سوناۋ ءبىر شاقتاعىداي اياۋلى دا مەيىرىمدى، ءارى سۇلۋ بوپ كورىنگە ەدى.

اقىرى مەكتەپ بىتىرەتىن كۇن دە جاقىندادى. بالالار ءبىر-بىرىنە كىتاپ-البوم بەرىپ، سۋرەتتەرىن سىيلاپ جاتتى. «ۇمىتپاس ءۇشىن» دەيدى. سول كەز جادىمدا ماڭگىگە قالدى. سەبەبى ول مەنىڭ سۇرىنگەن جەرىم، سۇرىنگەن ەمەس، جىعىلعان جەرىم ەدى.

ءبىز بۇكىل كلاسس بولىپ تاۋعا سەرۋەنگە شىقتىق. «شەلەكتەن» اۆتوبۋسقا وتىرىپ، تاۋ ساعاسىنداعى «مالىبايعا» جەتتىك تە ءارى قاراي جاياۋ تارتتىق. باعىتىمىز سەرەكتاس شوقىسى. ونى جۇرت «قاسيەتتى جەر» دەيدى. سۋى-ەمگە شيپا، اۋاسى-دەرتكە داۋا كورىنەدى. ارقامىزدا ءبىر-ءبىر قاپشىق، زىلدەي-زىلدەي سومكەلەر. ءىشى تولى تاماق، ىدىس-اياق. ايتەۋىر، كەرەك-جاراقتىڭ ءبارىن الىپ شىققانبىز. تاۋ ءىشى باسقا ءبىر الەم. تىپ-تىنىش مامىر دۇنيە. مۇرىنعا ءجاسشوپتىڭ ءيىسى بىلىنەدى. باياۋ عانا سالقىن  سامال سوعىپ تۇر. اينالا قورشاعان جاقپار-جاقپار تاس، وركەش-وركەش تاۋلار. ءبىر جاعىمىزدا، بار دۇنيەنىڭ توبەسىنەن قاراپ سەرەكتاس شوقىسى تۇر. ايعا اتىلعان ارىستاننىڭ قاتىپ قالعان بەينەسىندەي. ءوزى ءتىپتى كوك اسپاننىڭ توسىندەگى اقشا بقلتقا ۇمتىلعان ءتارىزدى. ءدال تۇبىندە ءمولدىر سۋلى باستاۋ بار. ونى جۇرت اقباستاۋ دەپ اتايدى. اينالا تۇگەل جاپ-جاسىل.

ءبىز شاتىر تىگىپ، وتىن جينادىق. تۇنگە قاراي الاۋلاي جانعان ۇلكەن وتتى اينالا وتىرىپ ولەڭ ايتتىق. بىرەۋىمىز ءبىر ولەڭنىڭ العاشقى شۋماعىن ايتساق بولدى، قالعانىمىز ءىلىپ اكەتەمىز. ءبىر كەزدە عاليا:

بالالار، ەندى جەكە-جەكە ايتايىق. مەيلى ءتىپتى ايتپايتىندار دا ءبىر شۋماقتان ايتسىن. كەيىن، ەسكە الىپ جۇرەمىز. شىن ايتام، وكىنبەيسىڭدەر. ايتپەسە ون جىل وقىپ، كەيبىرەۋلەرىمىزدىڭ ءالى كۇنگە ءبىر رەت «ءاۋ» دەگەنىن ەستىمەگەندەر دە بار. تەك ءبارى دە شىن جۇرەكتەن بولسىن. الدىمەن ءوزىم باستايمىن. كانە، سەرىك، گيتاراڭدى الشى، «انامانى» ايتايىن.

قىز ولەڭىن باستاپ كەتكەن.

وسىلاي كەزەگىمىز ءبىر-ءبىرىمىزدى قۋالاپ كەتە باردى. بىرەسە كۇلەمىز، بىرەسە جىميامىز، بىرەسە راقاتتانىپ قول سوعامىز. ءبىر ۋاقىتتا كەزەك گۇلنازعا كەلدى. ول وتقا قاراپ ويلانىپ وتىرعان.

ۇستىندە بار ءمۇسىنىن پاش ەتكەن كوكپەڭبەك سپورت كوستيۋمى. يىعىندا جەلبەگەي جامىلعان قىزىل بالون كۋرتكاسى بار. ول الدىنا تۇسكەن شاشىن ادەتتەگىدەي كەرى سىلكىپ تاستادى.

كەزەك ماعان كەلىپ قاپتى عوي.

نە ايتسام ەكەن؟

ۇلكەن وتتىڭ ءار جەرىنەن: «گاۋھارتاستى» ايت، گۇلناز، «ەلىگىم، ەركەمدى» ايتشى،-دەپ بىرەۋلەر داۋىستاپ جاتتى.

مەن كوپتەن ايتپاعان، بىراق جاقسى كورەتىن ءبىر ءانىم بار ەدى، سونى ايتايىن،-دەدى. ول سوسىن سىزىلتىپ باستاي بەرگەن.

«ماڭماڭگەر، كەكىلىڭ كەلتە، جالىڭ مايدا،

بايلاعان سەنى سىلاپ قالقاتايدا

ءجۇرىسىڭ جەلماياداي جانۋارىم،

كورەيىن قىزىعىڭدى وسىندايدا...»

قالىقتاعان ءان وت باسىنان كوتەرىلىپ بارىپ اۋەلەي بەردى. جۇرت ۇيىپ تىڭداپ قالعان. ولار مىنا وتقا ەمەس، ءان شۋماعىنا جىلىنىپ جاتقانداي.

قاسيەتتى اۋەن ءبارىن-ءبارىن، ءتىپتى ءان ايتىپ تۇرعان ادەمى قىزدىڭ ءوزىن ەستەن شىعارتقىزعان. گۇلناز ءجۇزى نۇرلانا، ءان سازىنا مالىنىپ تۇر. اۋەزدى اۋەن تاۋ-تاستى ارالاپ، قيا-قيا، جىقپىل-جىقپىلدى قۋالاي، سوناۋ جۇلدىزدى اسپان، قاراۋىتقان قاراعايلى تاۋعا دەيىن جاڭعىرىپ جاتتى. اقان ارۋاعى قايتا ءتىرىلىپ كەلىپ ءان سالعانداي، اق باستى الاتاۋدىڭ ءبىر تارماعى باقايدان باستاپ مىنا سەرەكتاسقا دەيىن ءبىر ءسات دەمىن ىشىنە تارتا قالعان. مىناۋ مامىر دۇنيەدەن قۇلاققا تەك «ماڭماڭگەر» ءانى كەلەدى. كوز الدىم قىپ-قىزىل وت... قىپ-قىزىل...اپام...ەسىمە اپام ءتۇستى. انە، تاعى دا ەسىك الدىن سىپىرىپ ءجۇر. ءيا، ءيا... سول ءان! باياعى ماعان تانىس ادەمى ساز! ياپىر-اۋ، بۇل مەن تاپ باسىپ تاني الماي جۇرگەن اۋەن ەمەس پە؟! ءيا، بۇل سول ساز! سول عوي! سول! قالايشا، بىلمەگەم، قالايشا سەزبەگەم، قالايشا تانىماعام؟ مىناۋ-ماڭماڭگەر عوي.

قاسيەتتى اۋەن، سەن ەكەنسىڭ عوي اپامنىڭ كوزى؟ سەن ەكەنسىڭ اپامنان قالعان ەسكەرتكىش. مەن سەنى انامدى جوعالتقالى ىزدەپ جۇرسەم...سەن وسىندا... سەرەكتاستا ءجۇر مە ەدىڭ! مەن سەنىمەن اۋىل ءۇيدىڭ اراسىنا، جيىن-تويدا ەمەس، كاۋسار بۇلاقتىڭ قاسىندا، مىناۋ كيەلى سەرەكتاستىڭ تۇبىندە كەزدەسىپپىن. سەنىمەن تابىستىرعان سەرەكتاسقا، سەنىمەن جولىقتىرعان اقباستاۋعا مىڭ العىس! مىڭ العىس، «ماڭماڭگەر»، «ماڭماڭگەردى» بۇگىن قايتا سىيلاعان گۇلناز، جانىم، ساعان دەگەن العىسىمدا شەك جوق-اۋ.

سازدى اۋەن تۇتقىننان بوساعان سوڭ داستارقانعا وتىردىق. قىزدار تاماق جاساپ ۇلگەرگەن ەكەن. دوڭگەلەنىپ القا-قوتان جايعاسقان سوڭ، بارىمىزدى داستارقانعا شىعاردىق. مەن گۇلنازعا جاقىندادىم.

گۇلناز، مەن بۇگىن سەنىڭ قاسىڭا وتىرايىنشى. ساعان ايتار كەرەمەت جاڭالىعىم بار. قۋانىشتى جاقسىلىق جايت،-دەدىم.

ارينە، ورال، جاقسىلىققا بۇگىندە قۇشتار بولعان ادامبىز. وتىرا عوي،- دەپ ورىن بەرىپ جىلجىدى. بايقاماعان ەكەم. جەڭىس تە وسى ءسات تۋ سىرتىمنان كەلىپ قالىپتى.

وندا ءبىر جاعىڭا مەنى ال، گۇلناز... ءبىر جىل بويى تاتۋ-ءتاتتى وتىردىق. ەندى اقىرعى كەشىمىزدە دە جۇبىمىزدى جازبايىق. قارسى بولماساڭ، ارينە، وندا دا،-دەپ ول ماعان قاراعان.

و، نە دەگەنىڭ جەڭىس. وتىر. ورىن جەتەدى بارىڭە ،-دەپ گۇلناز ەندى ماعان قاراي جىلجىدى. وسى كەزدە ءامىرتاي:

ال ءبىر مينۋتقا بەرى بۇرىلىڭدار،-دەپ بىزگە قارادى،-بالالار، قىزدار، ءبىز بۇگىن سوڭعى رەت باس قوسىپ، اتار تاڭدى قارسى العالى وتىرمىز. ەندى ءبارىمىز دە ازاماتپىز دەگەندەي. تارپىقوۆ اعاي ايتپاقشى، ۋاقىتتىڭ دوڭگەلەگى تەك العا قاراي جىلجيدى. ياعني مۇنداي وتىرىس ەندى ەشقاشان دا قايتالانبايدى دەگەن ءسوز. سوندىقتان بۇگىنگى كۇن – ءبارىمىزدىڭ جادىمىزدا ماڭگىلىك قالسىن. ال، كانە، كىمنىڭ قانداي تىلەگى بار؟- دەدى.

وسى كەزدە جەڭىس قولىن كوتەردى.

مەن سويلەيىن.

ول ساعاتىنا قاراپ قويىپ، ءبىر جوتكىرىندى دە، ءبارىمىزدى تىنىشتاندىرىپ بارىپ:

قادىرمەندى قۇربىلار، قۇرمەتتى كلاستاس دوستار،- دەدى. بۇل، شىنىندا دا، ەڭ سوڭعى باس قوسۋىمىز. ەڭ الدىمەن ايتارىم: كەشتەرىڭىز قۇتتى بولسىن! ەكىنشى ايتارىم: بارىڭە دە ۇلكەن باقىت تىلەيمىن. بارلىقتارىڭا دا وقۋعا ءتۇسىپ، قالاي دا ستۋدەنت  اتانىڭدار. ءۇشىنشى تىلەگىم: ۇلكەن ءبىر وقىمىستى ايتپاقشى «ءبىز ءوز تاعدىرىمىزدى ءوزىمىز جاسايتىن قۇرىلىسشىمىز». الدىمىزعا قانداي ماقسات قويساق – سوعان جەتۋىمىز كەرەك. سوندىقتان مەن سىزدەرگە ۇلكەن ماقسات تىلەيمىن. بالالار دۋ قول شاپالاقتاپ جىبەردى.

تىلەك بىلدىرۋشىلەر بىرىنەن سوڭ ءبىرى سويلەپ جاتتى.

بىرەۋى ۇزاق سويلەيدى، بىرەۋى كەلتە قايىرادى. ءبىر كەزدە مەنىڭ دە سويلەگىم كەلدى.

مەن سەندەرمەن ىلعي دا كەزدەسە بەرسەم دەيمىن،- دەدىم. بەس جىل، ون جىل، جيىرما جىل، ءتىپتى ەلۋ جىلدا سەندەرمەن امان-ساۋ كەزدەسسەم، قۋانىش ۇستىندە جولىقسام.

ءتۇن ورتاسى اۋعاندا عانا بوي جازۋعا تۇرەگەلدىك. ءامىرتاي بىزگە تاعى دا ەسكەرتۋ جاسادى.

بۇگىن ەشكىم دە ۇيىقتايمىن دەپ ويلاماسىن. قازىر بي باستالادى. جەڭىمپازدارعا بەرەر سىيلىعىمىز بار. كانە، ءبارىمىز تۇرايىق!

بي ءتىپتى كوڭىلدى بولدى. ماگنيتوفوننان ەسكەن مۋزىكا ىرعاعىمەن لاپىلداعان وتتىڭ ساۋلەسىندە ۇزاق بيلەدىك. كەزەكتى ءبىر تانگودا گۇلنازدى شاقىردىم. بوتا كوزدەرى ماعان قادالعاندا جارىققا تاپ بولعان قويانداي تىرپ ەتە الماي قالام. جۇرەگىم لۇپىلدەپ، اۋزىما تىعىلعانداي. ءۇنسىزبىن. گۇلناز دا سول. ءبىر كەزدە گۇلناز:

ورال، الگىندەگى قانداي قۋانىش؟-دەدى.

ماسساعان! ەسىمنەن شىعىپ بارا جاتقانىن قاراشى،-دەپ بويىمدى جيدىم. گۇلناز، قىستاعى ءبىر اڭگىمە ەسىڭدە مە؟ «تابا الماي جۇرگەن ءانىم بار» دەپ ەدىم عوي. اپامنىڭ اۋەنى  شە؟ سونى تاپتىم. قىز كوزى جارق ەتكىزىپ ماعان قارادى.

ءيا، قايسى ءان ەكەن؟

سەنەسىڭ بە؟ ءاي، سەنبەۋىڭ دە مۇمكىن-اۋ،-دەدىم كۇمانىمدى جاسىرا الماي.

سەنەمىن، ورال، ايتشى، سەنەم. گۇلناز ماعان تاقالا ءتۇسىپ ءسوزىمدى ءبولىپ كەتتى.

سەنسەڭ...ول –«ماڭماڭگەر» بوپ شىقتى.

راس پا؟ گۇلناز اۋزى اشىلىپ تۇرىپ قالدى.

شىن ايتام، گۇلناز. مۇندايمەن وينامايدى. سەن ءان سالعاندا ەسىمە ءتۇستى. ول –«ماڭماڭگەر» ەكەن.

قىز باسىن كەۋدەمە قويدى. ال مەن داۋسىم دىرىلدەپ، تاماعىما بىردەڭە كەپتەلگەندەي.

راقمەت ساعان، گۇلناز،-دەدىم.

نە ءۇشىن؟

«ماڭماڭگەر» ءۇشىن... مەنىڭ قىمبات اسىلىمدى، جوعالتقان ەڭ جاقىنىمدى تاۋىپ بەرگەنىڭ ءۇشىن.

مۇرنىما قىز شاشىنىڭ ءيىسى كەلدى. مىناۋ عاجاپ ءيىس جانىمدى جادىراتىپ، ءبىر راقات سەزىمگە شومىلدىرىپ جاتقان ءتارىزدى.

ءبىر كەزدە سۇقتانا قاراعان بىرەۋدىڭ سۋىق كوزىنەن سەلك ەتە ءتۇستىم. جالت قاراسام جانعان وتتىڭ ار جاعىندا بەت-اۋزى جالىننىڭ ساۋلەسىنەن قىپ-قىزىل بوپ، قىسىق كوزدەرىمەن ءبىزدى تەسىپ جىبەرەردەي بوپ قادالعان جەڭىستى كوردىم.

مۋزىكا ويناپ جاتىر. جۇرت دارالانىپ، قۇششاقتاسىپ بيلەپ ءجۇر.

گۇلناز مەنىڭ شاشىمنان سيپادى.

وراش،- داۋسى وتە جاي ەستىلدى. ءتىپتى سىبىرلاعان سەكىلدى. سەن ماعان رەنجىدىڭ بە؟

مەن ءۇنسىز قالدىم. نە تۋرالى كىم تۋرالى مەڭزەگەنىن ۇعىپ تۇرمىن. تاعى دا جەڭىس جايىندا. ۇندەمەدىم. گۇلناز كۇلدى.

قىزعانشاق بولما!-دەدى  سوسىن نازدانىپ. وسى كەزدە ادەمى اۋەن ءبىتىپ، قۇيقىلجىعان ويناقى مۋزىكا باستالعان. بالالار-قىزدار تاعى سەكىرە جونەلدى. ۋلاپ-شۋلاپ، دوڭگەلەنىپ بيلەپ جاتىر. گۇلناز قىزىل كۋرتكاسى ءار جەردەن ءبىر جالت-جۇلت ەتىپ ورتاعا شىققان. مەن سىرتقا شەگىنە بەردىم. ءامىرتاي ەكەۋمىز بوي جازىپ كەلسەك، جاڭا بي باستالىپتى. جەڭىس گۇلنازبەن ءجۇر. بۇرىلىپ كەتتىم.

كوپ ۇزاماي اينالا اپپاق نۇرعا مالىنىپ، جەرگە جارىق تۇسە باستادى. جازدىڭ قىسقا ءتۇنى دە شولتاڭ ەتە تۇسكەن. جۇرت دوڭگەلەنىپ، الدەنەلەردى ايتىپ كۇلىسىپ تۇر. شاماسى، بيدەن جالىققان ءتارىزدى. گۇلنازدى جەڭىستەن  بولىپ اكەتكىم كەلدى.

گۇلناز،-دەدىم،- ءجۇر، مىلتىق اتاسىڭ با؟ شيشالاردى كوزدەيمىز.

كەشە ءامىرتاي: «يت-قۇس كەزدەسىپ قالسا كەرەك بولار»،-دەگەن سوڭ، كورشى شالدىڭ ءشيتى مىلتىعىن ءبىراز وق-دارىسىمەن قوسا سۇراپ العانمىن. العاشىندا شال كونبەدى. ءامىرتاي ەكەۋمىز قايتا-قايتا ءوتىنىپ قويماعان سوڭ: «ەسكىدەن قالعان كوز ەدى. ەشكىمگە كورسەتپەڭدەر. تاۋعا بارا جاتسىڭدار، ساقتىق ءۇشىن عانا بەرىپ وتىرمىن»،-دەگەن. ۇلكەن سۋمكاما ەكى بۇكتەپ سالعان مىلتىقتى سۋىرىپ الىپ، قۇراستىرىپ جاتقانىمدا وعان گۇلناز قىزىققانداي قاراپ قالدى.

مەن تيردەگى مىلتىق بولماسا، ناعىز مىلتىق اتىپ كورگەن ەمەسپىن.

تۇك ەمەس. قورىقپا،-دەدىم مەن. بۇل دا سول ءتيردىڭ مىلتىعى سەكىلدى. تەك داۋسى عانا اششى.

وندا قورقام،- دەپ گۇلناز تاعى كۇلدى.

قورىقپا گۇلناز. قاسىڭدا مەن بارمىن عوي. ال مەن بار جەردە سەن ەش نارسەدەن قام جەمە.

گۇلنازدى ەرتىپ، سۋسىننان بوساعان ەكى-ءۇش شولمەكتى الىپ، وڭاشا شىقتىم. بالالاردىڭ داۋىستارى تالىپ ەستىلەر جەرگە كەلگەندە قۇتىلاردى قاتارلاپ ءتىزدىم دە ون-ون بەس قادامداي بارىپ تۇردىق. الدىمەن ءوزىم كوزدەپ تۇرىپ باسىپ قالدىم. مىلتىق گۇرس ەتتى دە، شەتكى شولمەك كۇل-پارشا بولدى.

ءتيدى، ءتيدى-گۇلناز بالاشا سەكىرە جونەلدى. اكەشى، مەن اتايىن.

مىلتىقتى گۇلنازعا بەردىم.

ءدۇمبىنى يىعىڭا قاتتى تىرەپ تۇرىپ ات.

ول باسىپ قالدى. وق ايدالاعا قاڭعىپ كەتتى.

ساسپا!-دەپ جاڭا وق الدىم. بىلاي بەتىڭدى مىنا دۇمىنە تىرە دە، انا كىشكەنە قاراۋىل مەن نىسانانى تەڭەستىر.

گۇلنازدىڭ قولىن ۇستاپ كورسەتكەنىمدە بەتىنە-بەتىم جاقىنداپ قالعان. ەكەۋمىز دە كىدىرىپ قالدىق. ەكەۋمىزدىڭ  قولىمىزدا دا ءبىر ءدىرىل پايدا بولدى. مىلتىقتى جايلاپ جەرگە قويا بەردىم. سوسىن اقىرىن عانا گۇلنازدى وزىمە بۇردىم دا ەرنىنەن ءسۇيدىم. ول قارسىلىق جاساعان جوق. كوزىن جۇما بەردى.

ونىڭ جۇپ-جۇقا ۇلبىرەگەن قىزعىلت ەرنىنەن باسىم اينالىپ سۇيە بەردىم.

دۇنيەدە ءوزىڭ سۇيگەن اداممەن، ءوزىڭ سۇيگەن قىز ەرنىنەن ىستىق، ودان اسقان ءلاززات جوق شىعار-اۋ...

قانشا ۋاقىت وتكەنىن بايقامادىم. تەك بىرەۋدىڭ جوتكىرىنگەن داۋسىنان سەلك ەتە تۇستىك. گۇلناز ساسىپ قالىپ باسىن بۇرا بەرگەن. جالت قاراعانىمدا ءبىزدى وقتى كوزىمەن اتا قاراپ تۇرعان جەڭىستى كوردىم. بىراق ول قىزعانىشىن بىلدىرمەۋگە تىرسقان سىڭاي تانىتتى. ءتىپتى ەش نارسە دە بولماعانداي، دانەڭە بايقاماعان جان ءتارىزدى.

گۇلناز، سەنى قىزدار سۋرەتكە تۇسەمىز دەپ ىزدەپ جاتىر. تاۋىپ كەل دەپ مەنى قۋىپ جىبەردى،-دەدى ول.

گۇلناز لىپ ەتىپ ورنىنان تۇردى. ۇيالعانىڭنان ءالى قىپ-قىزىل بوپ تۇر. ىزام كەلدى. گۇلنازدى وسىنشا كۇيگە تۇسىرگەن جەڭىستى ءدال قازىر ءتىپتى جەك كورىپ كەتتىم.

بار ءوزىڭ ءتۇس سۋرەتىڭە. گۇلناز بارمايدى،- دەدىم وعان.

نەگە بارمايدى؟ جەڭىس قىزاراقتاپ شىعا كەلدى. وندا جۇمىسىڭ بولماسىن. بار! كەلگەن ىزىڭمەن كەرى قايت!

مىناۋ ناعىز مىقتى عوي ءوزى؟! ول ماعان قاراي ءجۇردى.

وقشانتايدان ءبىر وق الدىم. بۇعان تەك ءدارى سالىنعان بولاتىن. قورعاسىن جەتپەگەن سوڭ كەيبىرەۋلەرىن وسىلاي وقتاي سالاتىنبىز. وسى كەزدە باسىما، ءبىر وي كەلە قالدى. «ءوزىن  بىر قورقىتسام قايتەدى»،-دەدىم. «قىز» الدىندا ماسقارا بولسىن. مۇمكىن، تۇرا قاپ قاشار ما ەكەن؟ الدە «ورال، ەندى گۇلنازعا جولاسام جەلكەمنىڭ شۇقىرىن كورەيىن»،- دەپ جالىنار ما ەكەن؟».

جەڭىس،- دەپ پاتروندى تاعى ءبىر تەكسەرىپ، ىشىندەگى قورعاسىننىڭ جوقتىعىنا كوزىم جەتكەن سوڭ وقتاي باستادىم. سەن ماعان تالاي رەت قيانات جاسادىڭ. جولىمدى كەسىپ گۇلنازدى توڭىرەكتەي بەرەسىڭ. مۇنىڭدى دوعارساڭ قايتەدى.

سوندا نە ءۇشىن دوعارۋىم كەرەك؟ جەڭىس ماعان قارسى تاعى جاقىنداي ءتۇستى.

ويتكەنى سەن ارام ادامسىڭ!

سوندا ناعىز ادام سەنبىسىڭ؟

ادال بولايىق، بولمايىق، ونى جۇرت ايتا جاتار.

بىراق سەنىڭ ارام ەكەنىڭ راس.

سوندىقتان...-دەپ ول ماعان تايانعاندا مىلتىقتىڭ اۋزىن وعان قاراتا قويدىم.

سوندىقتان، كەرى قايتۋعا  تيىسسىڭ. ايتپەسە جەر بەتىندەگى ادامداردىڭ بىرەۋى بولسا دا كەمۋى ءۇشىن، مىنا شۇرىپپەنى باسىپ جىبەرۋىم مۇمكىن!

ءسويتتىم دە، گۇلناز قورىقپاسىن، ويناپ تۇرعانىمدى ءبىلسىن دەپ كوزىمدى قىستىم. ءبىزدىڭ مىنا تۇرىسىمىز بەن ۇرىسىمىزدىڭ نە ويىن، نە شىن ەكەنىن اڭعارا الماي تۇرعان گۇلناز ەندى عانا وزىنە كەلگەندەي بولدى.

قاشاننا بەرى كىسى اتۋ ماماندىعىڭ بوپ ەدى؟ كانە اتساڭ ات. اجالىم  سەنەن بولسا ارمانىم نە؟ – دەپ مەنىڭ كوز قىسقانىمدى بايقاپ قالعان جەڭىس ەندى باتىلدانىپ ماعان تاقالا بەرگەن.

جاقىنداما دەپ تۇرمىن عوي مەن ساعان!

مىناۋ جىندى ما ءوزى،- جەڭىس گۇلنازعا ءبىر، ماعان ءبىر قارادى دا، سۇپ-سۇر بوپ كەتتى.

ورال، ەندى قازىر قويماساڭ وڭبايسىڭ. جەتەدى ەندى،-دەدى دە ول گۇلنازعا قولىن سوزا بەردى.

ءجۇر، گۇلناز.

كەت، جەڭىس!

كەنەت جەڭىس مەنىڭ قولىمداعى مىلتىققا قاراي مىسىقشا ءبىر-اق قارعىدى. ساسىپ قالدىم دا، مىلتىقتى تارتىپ ۇلگەردىم. ول ورنىنان قايتا تۇرەلگەندە، باسىنان اسىرا بەرىپ قالدىم. كوك ءتۇتىن بۇرق ەتكەندە، ءتورت-بەس قادام جەردە تۇرعان جەڭىس جالپ ەتە ءتۇستى. تەك «ماما» دەۋگە عانا شاماسى ازەر كەلدى.

وسى كەزدە گۇلنازدىڭ شىڭعىرعان ءۇنى ۇيقىدان ەندى ويانعان تاۋ ءىشىن جاڭعىرىقتىرىپ جىبەردى. سوسىن «ءولدى، ءولدى!» دەگەن قۇلىنداعى داۋسى تۇلا بويىمدى تۇرشىكتىرىپ قويا بەردى. ەسەڭگىرەپ تۇرىپ قاپپىن. العاشقىدا باسىما كەلگەنى ءبىر-اق وي بولدى. «قالايشا؟! ياپىرما-اۋ، قالايشا وقتى بايقاماي سالدىم؟!» قالايشا؟!»

كەنەت، «مەن ادام ءولتىردىم-اۋ» دەگەن وي سانامدا جارق ەتە ءتۇستى. وسى ءسات نە ىستەپ، نە قويعانىمدى بىلمەي كەتتىم.

ساسقانىمنان تاۋعا قاراي جۇگىرە جونەلىپپىن. ارتىمنان گۇلنازدىڭ ءۇنى كەلەتىن سياقتى. «ورال» دەي مە، «توقتا» دەيمە، جوق «قاش-قاش» دەيمە، ايتەۋىر، بىردەمەلەردى ايتىپ ايقايلاپ جاتىر. ءبىر ءسات ءسۇرىنىپ كەتتىم دە، تۇمسىعىمنان جەر سۇزە قۇلادىم. كوزىمنىڭ وتى جارق ەتە ءتۇستى. بەتىم مەن مۇرنىمنىڭ ءۇستى تىز ەتە قالدى. ءسويتتى دە جىلىمشى قان سورعالاي جونەلدى. بىراق وعان قاراۋعا مۇرشا جوق. تۇرا ساپ قايتا جۇگىرە جونەلدىم. ارتىما ءبىر قاراسام گۇلناز قولىن سەرمەپ، ماعان بىردەڭە دەپ جاتىر ەكەن. «جو-جوق» دەيمىن ىشىمنەن. ەندى...ەندى ساعان كورىنگەنشە ولگەنىم ارتىق. ولگەنىم...

باستىرىعىپ قاپپىن. نە ءتۇس ەكەنى بەلگىسىز، نە ءوڭ ەكەنى بەلگىسىز، شىم-شىتىرىق ءبىر ەلەس ىشىندە جۇرگەن دەيمىن. بىرەۋ ورنىمنان جۇلىپ الدى.

كانە، تەز تۇر ورنىڭنان. وڭباعان بانديت!

جادىمدا كەشەگى سۋرەت تاعى دا جاڭعىرىپ ءوتتى. ەسىمە ءتۇسۋى مۇڭ ەكەن، قالشىلداپ قويا بەردىم. ونە بويىمدى ءدىرىل بيلەپ، بۋىن-بۋىنىم قۇرىپ قالعان ءتارىزدى. دەلسال كۇيدە سىرتقا بەتتەگەم.

ەسىك الدىندا ءۇستى جابىق ماشينا تۇر. انادايدا اجەم وتىر.

جانىندا جەڭىستىڭ اكەسى ەكى قولىن ارتىنا ۇستاپ، ءارى-بەرى تەڭسەلىپ ءجۇر. تۇرىنەن ەشتەڭە سەزىلمەيدى. مەنى كورىپ اجەمە بىردەمە دەدى دە، ماعان قاراي ءجۇردى، «قازىر ولتىرەتىن بولار» دەدىم ىشىمنەن. بىراق ول ۇمتىلعان دا  جوق. تەك سۇستى كوزدەرىمەن ماعان قادالا قارادى دا;

بەيشارا بالا،-دەدى.  «اقىماق ۇل تۋسا- انانىڭ سورى» دەگەن. سەن ءوزىڭ عانا ەمەس، وزگەنىڭ دە سورىنا تۋعان بالا بولدىڭ، جارقىنىم!

اينالا  كورشى-قولاڭ، كلاستاس بالالار. ءبارى ماعان ەنتەلەي قاراپ قاپتى. تۇرا المادىم. شىدامادىم.

ماشينانىڭ ەسىگىن ءوزىم اشىپ، ىشىنە سۇڭگىپ كەتتىم. اجەمنىڭ زارلاعان داۋسى تاعى دا ەستىلدى. «وراش-اۋ، مۇنىڭ نە سۇمدىق؟ وراش-اۋ؟! سەنەن باسقا كۇتسەم دە، مۇنى كۇتكەن جوق ەدىم عوي، قاراعىم. كىسىشە مىلتىق وقتاعان دەگەن نە پالە. ەتەگىمە سالىپ ءجۇرىپ وسىرگەندە، ماعان كورسەتكەن جاقسىلىعىڭ وسى ما؟! اينالايىن، قاراعىم. نە دەيىن ساعان، نە دەيىن؟».

قۇلاعىمدى تارس بەكىتىپ، ارعى جاعىن ەستىگىم كەلمەدى. وسى كەزدە ماشينانىڭ ەسىگى سارت ەتتى دە، اينالامدى قاپ-قاراڭعى تۇنەك باستى.

بۇل ومىرىمدەگى ەڭ اۋىر،  ەڭ ازاپتى كۇندەر بولاتىن. بۇل شىن مانىندە ەسەيگەن، ەسەيگەن ەمەس، مەزگىلىمنەن بۇرىن قارتايعان شاعىم ەدى.

مەن شەلەكتەگى كپز-عا تۇنەپ شىقتىم. بىراق  مەنى شاقىرعان دا، سۇراققا العان دا ادام بولعان جوق. تاس ەدەن، تاس قابىرعا، تەمىر تورلى تەرەزە مەنىڭ بۇكىل ءومىرىمدى الدىما تۇگەل جايىپ تاستادى. بويىمداعى بالالىق، شالالىق، اقىماقتىقتىڭ ءبارىن تارازىعا ولشەپ بەردى. ءومىر دەگەن قۇدىرەتتىڭ ەڭ قىمبات، ەڭ ءلاززات ەكەنىن، ونىمەن ويناۋعا بولمايتىنىن، ءبىر-اق ساتتە ۇيرەتتى. ماڭگىگە ۇمىتىلماستاي جادىما ءتۇيىپ بەردى.

ءتىپتى جاي عانا كۇيكى تىرلىكتىڭ، الاڭسىز عانا بەيبىت ءومىردىڭ وزىندە قانشاما باقىت بارىن، سول تىرلىكتە ادام ءۇشىن ەڭ كەرەگى بوستاندىق ەكەنىن، ءوز ارىڭنىڭ الدىنداعى ەركىندىگىڭ ەكەندىگىن ۇعىندىردى.

قاي ۋاق ەكەنىن بىلمەيمىن، ءبىر كەزدە مەنى شاقىردى. ەكى قولىمدى ارتىما ۇستاپ، كەزەكشىنىڭ بولمەسىنە كىرگەنىمدە كىدىرە بەردىم. كىدىرمەسكە امالىم جوق، اياعىما ءالىم كەلمەي، بۋىن-بۋىنىم دىرىلدەپ قويا بەردى.

ءدال الدىمدا  جەڭىستەن اۋماعان، ءبىر جىگىت وتىرعان بولاتىن. جو-جوق! جو-جوق! جەڭىستىڭ ءوزى! اكەسى ەكەۋى، انە، ءبىر-بىرىنە سويلەپ جاتىر.

سەنەرىمدى دە، سەنبەسىمدى دە بىلمەيمىن. ءتۇسىم بە، ءوڭىم بە، قۇداي-اۋ؟! سوندا...سوندا ولمەگەن بولدى-اۋ، ولمەگەن بولدى-اۋ. راقات-اي! الدە جارالانعان با ەكەن؟ جو-جوق، وعان دا ۇقسامايدى. كەشەدەن بەرى جانىمدى جەگەن، ەڭ اۋىر، ەڭ ازاپتى «كىسى ءولتىردىم» دەگەن وي بىرتە-بىرتە ىدىراي باستادى. قۋانعانىم سونشا:

جەڭىس!- دەپ وعان تۇرا ۇمتىلدىم. جۇگىرىپ كەپ موينىنان قاتتى قۇشاقتاپ تۇرىپ قاپپىن. قايتا-قايتا قارايمىن دا، قايتا-قايتا قۇشاقتاپ، ارقاسىنان ۇرىپ-ۇرىپ قويام. كەزەكشى ميليتسيونەر شىداي الماي مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردى دە:

ءاي، اقىماق، بالامىسىڭ دەگەن-اۋ،- دەدى.

جەڭىستىڭ اكەسى وعان ءبىر قارادى دا، بىزگە بۇرىلدى.

سەندەر سىرتقا شىعا تۇرىڭدار!

وسى كەزدە ميليتسيونەردىڭ داۋسى قوسا ەستىلدى.

ءادىلوۆ، كەتىپ قالما!

جاقسى!- دەۋگە شامام ازەر كەلدى.

جەڭىس ەكەۋمىز ەسىك الدىنا بەتتەدىك. مەن سوڭىندا سۇمەڭدەپ كەلەم. ونىڭ جۇرىسىنە، قىسقا موينى مەن جالپاق جاۋىرىنىنا قاراپ، قۋانعانىم سونشا سەكىرىپ-سەكىرىپ قويام. ءدال قازىر نامىستى دا، جەڭىسكە دەگەن جەك كورىنىشتى دە انا كامەرادا ماڭگىگە قالدىرىپ شىققاندايمىن. «امان ەكەن عوي. امان... شۇكىر-شۇكىر! امان قالعانىڭا مىڭ العىس، جەڭىس. ولمەشى! ەشقاشان دا ولمەشى، جەڭىس» دەيمىن ىشىمنەن، «ەگەر بىرەۋمىز قۇرىساق، مەن قۇريىن. تەك سەن بار بولشى، باۋىرىم». تاعى دا ونىڭ موينىنا اسىلىپ، ىشىمدەگى بارىمدى ايتىپ اقتارعىم كەلدى.

ول توقتاپ ماعان قارادى. مەن وعان قارادىم. امان-ساۋ، جەڭىس! باياعى جەڭىس. تەك قاباعى تۇسىڭكى.

ەندى بوسسىڭ،- دەدى سوسىن،- مەن سەنى شىعارىپ الۋ ءۇشىن ادەيى كەلدىم.

بىرتىندەپ الگىندەگى ويىم ىدىراي باستادى. ەندى ءتىپتى جىلاعىم دا كەلمەي قالعان سەكىلدى. بىراق ءبارىبىر جەڭىسكە ريزا بولدىم.

جەڭىس، راقمەت ساعان. ءتىرى قالعانىڭا راقمەت! مەن سەنى ەشقاشان ۇمىتپايمىن. سەن جەڭدىڭ، جەڭىس. مەن جەڭىلدىم، باقىتتى بول!

وسى كەزدە كەۋدەم قىستىعىپ، بۋلىعىپ كەتتىم. بىراق كوزىمنەن جاس شىقپايدى. بارماعىمدى شايناۋعا امالىم جوق، تۇرا بەردىم. قايتەيىن؟! قايتەيىن؟!  وزىم قويعان ورتكە، ءوزىم ورتەنىپ تۇرعان ەدىم سول جولى. ءبىر مينۋتتىق قاتەلىك كەيدە بۇكىل عۇمىرىڭا جەتەرلىك بولادى ەكەن.

ماعان ەندى اۋىلدا قالۋعا  بولمايتىن ەدى. ءبارىن قويشى. اسىرەسە اجەمنەن اجىراۋىم جانىما قاتتى باتتى. وقۋعا تۇسەيىن، تۇسپەيىن، اۋىلعا قايتىپ كەلە المايتىنىمدى، بۇرىنعىداي جۇرە المايتىنىمدى ۇقتىم.

سودان كەيىن مەن ءۇشىن قىمبات تاعى ءبىر جان گۇلناز ەدى.  ودان دا ءوز ەركىممەن باس تارتتىم. ءوزى كەلىپ قونعان قۇستى، باقىت قۇسىن، ءوزىم كەلىپ ۇركىتتىم. قايتا اينالىپ قونباس ءۇشىن تۇعىرىن ءبىرجولا تالقان قىلدىم. ويتپەسكە شارام قالمادى. ەشتەڭەنى ەلەمەي، تۇك بولماعان سەكىلدى بوپ گۇلنازعا قايتا بارۋ ءۇشىن-ناعىز ارسىز بولۋ كەرەك ەدى. مەن ويتە المادىم.

انا جولى جەڭىس تالىپ قاپتى. بالالار كەپ ۇستىنە سۋ شاشىپ ەسىن جيعىزسا كەرەك. ال مەن ونى قورقىتام دەپ، ءوزىمدى-ءوزىم قورقىتىپپىن، قىز الدىندا ونىڭ ابىرويىن توگەم دەپ، ءوزىم ابىرويدان جۇرداي بوپپىن. مەنى قيناعان وسى بولدى. گۇلنازدىڭ «توقتا» دەگەنىنە قاراماي تۇرا قاشقانىمدى ويلاسام، ءالى كۇنگە ماڭدايىمنان سۋىق تەرىم بۇرق ەتە قالادى. ءتىپتى گۇلناز مەنى كەشىرگەن كۇندە دە، جەڭىس، ءبارىن ۇمىتقان ساتتە دە، مەن ءوزىمدى-ءوزىم كەشىرمەدىم. كەشىرگىم دە كەلمەدى. جانە كەشىرمەيمىن دە.

مەكتەپتى بىتىرگەن كۇننىڭ ەرتەڭىندە-اق «الماتى قايداسىڭ؟» دەپ تارتىپ وتىردىم.  مەنىڭ جالعىز قۇتقارۋشىم، اۋىلداعى ابىرويسىزدىعىمنان اراشالاپ الۋشى الماتى، الماتى ەمەس، وقۋعا ءتۇسۋ عانا بولاتىن. سوندىقتان دا جانىمدى سالدىم. جاتاقحاناعا بارماي پاتەر جالداپ، وڭاشا تۇردىم. تاڭعا دەيىن سارىلىپ كىتاپ قارايمىن. تۇسىنبەگەن، شالا وقىعان تۇستارىمدى قايتا-قايتا پىسىقتايمىن. كەي جەرلەرىن قايتالاپ كوشىرىپ شىعام. وزىمە-ءوزىم داۋىستاپ تۇسىندىرەم. جاتتايمىن. قالجىراپ قالعىپ بارا جاتسام سىرتقا شىعىپ جۇگىرەم. سۋىق سۋعا جۋىنام.

اتار تاڭدى كىتاپپەنەن قارسى الىپ، باتار كۇندى كىتاپپەنەن باتىردىم. ەشكىممەن كەزدەسىپ حابارلاسقان جوقپىن.

تەك تۋىسىنىڭ ۇيىنە توقتاعان امىرتايعا ءبىر-اق رەت تەلەفون سوققام. گۇلنازدىڭ جايىن سودان ەستىدىم. قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ مۋزىكا فاكۋلتەتىنە كەلگەن كورىنەدى...

اقىرى، ابىروي بوپ ارحيتەكتۋرالىق-قۇرىلىس ينستيتۋتىنا ءبىر ساباقتان جاقسى تاپسىرىپ شىقتىم.

دەگبىرىم قالماي بۇيرىق شىعار كۇندى اسىعا توستىم. بىراق تىزىمدە مەنىڭ فاميليام جوق بوپ شىقتى. جۇگىرىپ دەكانعا باردىم.

اعاي، كونكۋرستان جيىرما ەكى بالى  بارلار وتەدى دەپ ەدىڭىز، بۇل قالاي بولدى؟-دەدىم جىلاعانداي بوپ.

ەگەر 22 بال جيناساڭ ءتۇسۋىڭ كەرەك،- دەدى ول، ستاجىڭ بار ما ەدى؟

جوق. مەكتەپتى بيىل ءبىتىردىم.

فاميلياڭ كىم؟

ءادىلوۆ،

قازىر...قازىر،- ول الدىنداعى قاعازدارىن كوزىمەن ءسۇزىپ شىقتى. نوۆوسيبيرسكىگە جىبەرىپ وتىرمىز. جىلدا بىزدەن بىرەر بالا سوندا بارادى.

قۋانعاننان نە دەرىمدى بىلمەي، اۋزىم اشىلىپ تۇرىپ قاپپىن.

ەگەر مۇمكىندىگىم جوق، بارا المايمىن دەسەڭ، وندا وسىندا قال. كانديدات قىپ الايىق. ورنىمنان اتىپ تۇردىم.

اعاي-اۋ، نوۆوسيبيرسكى تۇرماق، اركتيكاعا جىبەرسەڭىز دە بارامىن.

وندا، جاقسى،-دەدى دەكان كۇلىمسىرەپ.

ساۋ بولىڭىز. سىزگە كوپ-كوپ راقمەت، اعاي!

قۋانعانىم سونشا ەسىكتى جابۋعا شامام كەلمەي سىرتقا جۇگىرە جونەلدىم.

بۇدان اسقان قۋانىش، بۇدان اسقان ابىروي بار ما؟ ايتەۋىر، ءجۇرىپ كەلە جاتىرمىن. بىراق قايدا بارا جاتقانىم وزىمە دە بەلگىسىز. ايتەۋىر، ماعان قانات بىتكەندەي، ۇزىن كوشەنى بويلاي كەتە باردىم.

ءسويتىپ، مەنىڭ ومىرىمدە جاڭا كەزەڭ باستالدى. الدىمدا بەيمالىم قالا، بەيتانىس دوستار مەنى توسىپ تۇرعان.

العاشقىدا اجەمدى ساعىنىپ، بالالاردى ويلاپ، ونىڭ ۇستىنە ورىسشادان قينالعانىممەن، كوپ ۇزاماي كوندىگىپ كەتتىم. مۇندادا جايساڭ جىگىتتەر، جاقسى دوستار تابىلدى. وقۋعا الاڭسىز كىرىستىم. ءوزىمدى دە، اجەمدى دە قيناماس ءۇشىن، تۇنگى قاراۋىل بوپ جاتاقحانانىڭ قاسىنداعى مەكتەپكە ورنالاسقام. اقشامدى ۇنەمدەپ، اجەمە شاي سالىپ تۇرامىن.

ءسويتىپ، بۇرىنعى دوس-جاراندار بىرتە-بىرتە ۇمتىلا باستالعانداي. تەك، مەنىڭ جادىمدا قالعان ءبىر اق جان بولدى. ول –گۇلناز ەدى. گۇلنازدى قانشا ۇمىتۋعا تىرىسسام دا، ۇمىتا المادىم.

ءتىپتى وليامەن دوستاسىپ جۇرگەن دە دە ول ەسىمنەن شىقپادى. ولگا كورشى گرۋپپادا وقيدى. تالدىرماش كەلگەن اق سارى ادەمى قىز. العاش ماعان ونىڭ بويىندا دا گۇلنازعا ءتان قاسيەتتەر بار سياقتى كورىنگەن. ءان ايتادى، كەرەمەت ءبيشى، گرۋپپانىڭ كومسورگى. گيتارادا ويناعاندا ءسۇپ-سۇيرىك ساۋساقتارىنا كوز ىلەسپەيدى. ءبىر كەشتە تانىستىم دا، انىنە ىنتىق بولدىم. بيلەدىم. سول كۇنى وليانى ۇيىنە شىعارىپ سالدىم... بىراق... گۇلناز مەنىڭ جادىمدا ماڭگىگە وشپەسكە قالىپتى.

الگىندە قوزعالعان ءبىزدىڭ پوەزد، ءوزىنىڭ ءبىر قالىپتى جۇرىسىنەن تانار ەمەس.

ال مەنىڭ تىرپ ەتۋگە شامام جوق. ءالى سول «ۇيىقتاعان» قالپىم. ءبىر ءسات كىشكەنە قىزدىڭ داۋسى شىقتى.

ماما، سۋ...سۋ ىشەم...

قاۋىن كەسىپ بەرەيىن بە؟

جوق، سۋ ىشكىم كەپ تۇر.

تۇرا تۇر، وندا.

كەلىنشەكتىڭ كۋپەدەن ەسىكتى سارت ەتكىزىپ، شىققانى ءبىلىندى. وسى كەزدە باسىمدى كوتەرىپ كىشكەنە قىزعا قارادىم. قاعازعا بىردەڭەلەردى شيمايلاپ وتىر. اۋماعان گۇلناز. تەك قاباعى جەڭىستىكى سەكىلدى. شاشى دا سوعان تارتىپتى. ولار ۇيلەنگەلى التى-جەتى جىل بولىپ قاپتى-اۋ.

ءيا، وندا مەن ينستيتۋتتى جاڭا ءبىتىرىپ كەلگەن كەزىم.

ديپلومىمىزدى قورعاعان سوڭ، مەنى الماتىعا ءبولدى. استانا باياعىدان وزگەرىپ، ساۋلەتتەنە ءتۇسىپتى. وزگەرمەگەن تەك قانا مەن سياقتىمىن. باياعى سول بويداق قالپىم.

اجەمنىڭ دە بۇل ومىردەن كەتكەنىنە ەكى جىل ۋاقىت وتكەن. مەن ءۇشىنشى كۋرستا جۇرگەندە قايتىس بولدى. جەرلەۋىنە ارەڭ ۇلگەردىم. ۇلكەندەر كەلۋىمە قاراتىپ ءۇش كۇن توسىپ وتىرىپتى. اجەم كوزىن جۇماردا «وراشىم كەلگەنشە كۇتە تۇرىڭدار» دەسە كەرەك. وكىنىشىم- اقتىق رەت اينالاسىنا قاراعاندا قاسىندا بولماعانىم. جانىما وسى قاتتى باتتى. جەرلەگەن كۇنى وزىمە ىشتەي: «اينالايىن، اجەتاي! تىرلىگىندە قىزىعىمدى كورمەدىڭ. كەلىن جۇمساپ، نە جاس ءيىس يىسكەمەدىڭ. امالىم قانششا؟ بىراق... ءتىرى بولىپ، جەر باسىپ جۇرسەم تالاي ءالى كەلەرمىن. كەلىنىڭمەن كەلگەن كەزدە باسىڭا گۇل ەگەرمىن. سوسىن بالالارىما «مۇندا مەنىڭ ەڭ اسىل ادامىم بار. مۇندا بۇل ومىردەن ءبىر مەن ءۇشىن باز كەشكەن ەڭ اياۋلى، ەڭ قامقور اجەلەرىڭ جاتىر» دەيمىن.  باسىڭا اپپاق كۇمبەز ورناتام. بۇل وڭىردە بولماعان ەستكەرتكىش قويارمىن» دەگەم.

ودان بەرى دە ەكى جىل وتە شىعىپتى-اۋ...

سامولەتتەن تۇسكەن كۇنى اۋىلعا اجەمنىڭ باسىنا بارىپ قايتتىم. قازىر ءبىزدىڭ ۇيدە ءامىرتاي وتىر. بىلتىر ۇيلەنىپ بولەك شىققان. وعان دا شۇكىر دەدىم. مەنىڭ وسكەن شاڭىراعىمدا دوسىم بار عوي، ايتەۋىر.

اۋىلدان كەپ مينيسترلىككە كىردىم. ازىرشە قالاداعى جوبالاۋ ينستيتۋتىنا قابىلدايمىز دەدى. سونىڭ وزىنە قاتتى قۋاندىم.

سىرتتا جاڭبىر سەبەلەپ تۇر ەكەن. ايالداماعا جاقىنداعانىمدا جازعى جاۋىن توپەي جونەلدى. اندا-ساندا ءبىر كەلەر اۆتوبۋستى توسپاي-اق، قوناق ۇيگە تاكسيمەن-اق بارماقشى بولدىم. ماشيناعا قول كوتەرىپ داۋىستاي باستادىم.

كەنەت، ءبىر تاكسي وتە بەرىپ توقتادى. قاسىمداعى بىرەۋلەر جۇگىرە جونەلگەن سوڭ، ورنىمدا تۇرا بەرگەم. ارت جاعىمنان وسى ءسات «ورال» دەگەن داۋىس شىقتى. جالت قاراسام ءبىر ايەل قول بۇلعايتىن سەكىلدى. ويىم دا دانەڭە جوق... جەتىپ كەلسەم...گۇلناز... مەنىڭ بەس جىلدان بەرى كورمەگەن، تەك قانا كوڭىلىمدە كولەڭكە بوپ، كوكەيىمدە داق بوپ قالعان اسىل دا، اياۋلى گۇلنازىم تۇر. سەنەرىمدى دە، سەنبەسىمدى دە بىلمەيمىن.

ياپىرما-اۋ، جانىم، گۇلنازبىسىڭ؟-دەدىم. ول ماعان قارسى ءتۇپ-ءتۇزۋ اياقتارىن ساندەنە باسىپ قوزعالدى.

مەنمىن، ورال. مەنمىن.

باياعىداعى بالاۋسا ءمۇسىن كەمەلىنە كەلىپ تولىسقان. سوققان جەلدەن ۇستىندەگى جۇقا كويلەك جابىسىپ، قۇلىنشاق ءمۇسىن ودان سايىن دارالانا تۇسەدى. ناعىز اققۋ مويىن، ارشىن ءتوس سۇلۋدىڭ ءوزى بولىپتى. وزگەرمەگەن تەك قانا سول جانارى، وزگەرمەگەن تەك قانا سول كۇلكىسى.

ەكەۋمىز دە توپەلەگەن جاڭبىردى ەلەمەي ءبىر-بىرىمىزگە قاراسىپ ءالى تۇرمىز.

مەن تانىماي قالدىم، گۇلناز.

وندا باي بولاتىن بولدىم. ول سىڭعىرلاپ كۇلدى.

وسى ساتتە ارتقى ەسىكتەن ءبىر جىگىت شىقتى. بىردەن تانىدىم جەڭىس ەكەن. ۇستىندە اپپاق كوستيۋم-شالبار. موينىندا-گالستۋك. ءوزى تولىعىپ، قوزى قارنى كوزگە ىلىنەر جىگىت بولىپتى. بۇيرا شاشىن، ءبىر شەكەدەن جارىن قياقتاي مۇرت قويعان.

سالەم بەردىك، ورەكە،- دەپ جەڭىس كەلە مەنى قۇشاقتاي الدى. مەن دە ونىمەن قۇشاقتاسىپ كورىستىم.

ال جاڭبىردا تۇرا بەرمەي، كەل تاكسيگە وتىرايىق،-دەدى سوسىن. ءوزىنىڭ داۋسى دا، وزگەرىپ كەتكەن سەكىلدى. قاشان كەلدىڭ، اڭگىمەڭدى ايتا بەر.

ءبىر جۇما بولدى،-دەدىم،-قازىر سول ورنالاسام دەپ جۇگىرىستەپ جۇرگەنىم.

قايدا توقتادىڭ؟

قوناق ۇيگە، «جەتىسۋدامىن».

مۇنىڭ ەندى ۇياتتاۋ ەكەن، ورەكە. الماتىعا كەلىپ الىپ، قوناق ۇيدە جاتقانىڭ قالاي؟ ءبىزدىڭ ۇيگە كەلمەدىڭ بە؟-دەپ جەڭىس ماعان قارادى. ءدال وسى ءساتتى پايدالانىپ مەن دە كوكەيىمدەگى كولبەڭدەپ تۇرعان سۇراقتىڭ شەتىن سۋىرتپاقتاپ شىعارا باستاعام.

ءۇي العاندارىڭدى قازىر ەستىپ وتىرمىن. قۇتتى بولسىن،- دەپ ءسوزىمنىڭ سوڭىن گۇلنازعا ارنادىم. ءۇي بولعاندارىڭا كوپ بولدى ما؟

بولىپ جاتىرمىز،- دەدى گۇلناز.

كستاتي، جاقسى كەلدىڭ. الىستان كەلگەن قادىرلى قوناق دەگەن وسى. ورەكە، وفيتسيالنىي تويىمىز ەرتەڭ «قازاقستان» رەستورانىندا بولادى. كەل،-دەدى جەڭىس. قازىر سول تويدىڭ شارۋاسىمەن ءجۇرمىز. سىيلى-سىيلى ادامدار بار دەگەندەي. ۇيلەنۋ دەگەن بۇگىندە قىپ-قىزىل پالە ەكەن عوي...

كەلەسىڭ عوي، ورال،-دەدى گۇلناز.

كورەرمىز.

كەلمەسەڭ رەنجيمىز،-گۇلناز ماعان وتىنگەندەي قارادى.

جانارى ءوتىنىش پەن وكىنىشتىڭ، قينالىس پەن ارپالىستىڭ ءىزىن جاسىرا الماي تۇرعان ءتارىزدى.

ولار مەنى قوناق ۇيگە قالدىردا دا، كەتە باردى.

بولمەمە كەلىپ توسەككە قيسايا كەتتىم. شەشىنگەم دە كەلمەدى. بىت-شىت ءبىر كۇيگە تۇسكەم. ۇمىتىلىپ، ەسكىرىپ بارا جاتقان جارامنىڭ اۋزىن بىرەۋ تىرناپ العان سەكىلدى.

«ارينە، ءۇي بولۋى كەرەك. بولماعاندا شە؟» دەيمىن ىشىمنەن. «جەڭىس ۇيلەنبەگەندە كىم ۇيلەنۋى كەرەك؟!» گۇلنازدا نە كىنا بار؟ بەس جىل بويى ءبىر رەت حابارلاسىپ، بەس اۋىز ءسوز جازباعان ادامدى توساتىن كىم ەدى سونشا. نە كەرەك، ويىم ون بولەك، سانام سان بولەك سول ءتۇنى تۇنىمەن توسەگىمدە دوڭبەكشىپ شىقتىم.

ويلانىپ-تولعانىپ، اقىرى تويعا بارماق بولدىم. دۇرىستاپ كيىندىم دە بەس تال اپپاق راۋشان گۇل الىپ، ەرتەسىندە رەستورانعا تارتىپ وتىردىم.

«قازاقستاننىڭ» الدى قيقى-جيقى ماشينا. ساپىرىلىسقان جۇرت.

كىرە بەرىستە ەكى جاس جىگىت تۇر. شاماسى جەڭىستىڭ دوستارى بولۋ كەرەك. دەرەۋ جۇرتتى شەشىندىرىپ، ۇستىڭگى قاباتقا جول كورسەتىپ جاتىر. داڭعاراداي رەستوران سالتاناتتى كۇيگە بولەنگەن ەكەن. بۇرىشتا ون شاقتى مۋزىكانت قۇيقىلجىعان اۋەندى اۋەلەتە وينايدى. «پ» ارپىنە ۇقساس قويىلعان ستولداردىڭ ەڭ تورىنە ۇلكەن تۇكتى كىلەم ءىلىنىپتى. ۇستىنە: «جەڭىس، گۇلناز تويلارىڭ قۇتتى بولسىن!» دەگەن جازۋ بار.

گۇلنازدىڭ اپكە-جەزدەسىمەن، جەڭىستىڭ تۋعان-تۋىسقاندارىمەن امانداسىپ شىقتىم. «تويلارىڭىز قۇتتى بولسىن!» دەپ نيەت ءبىلدىردىم. ولار دا قوعاداي جاپىرىلىپ، مەنىڭ حال-جاعدايىمدى سۇراپ جاتىر. ءبىر قىزىعى كلاستاس، كوز كورگەندەر ۇشىراسپادى.

سالدەن كەيىن انشىلەر «جار-جاردى» باستاي جونەلدى. جۇرت ەسىك جاققا ەنتەلەپ، ەكىگە جارىلىپ تۇرىپ جاتىر. مەن دە شەت قالماي ولارعا ەرە بەردىم. وسى ءسات باسپالداقتان كوتەرىلىپ كەلە جاتقان جاس جۇبايلار كورىندى. قولىندا اپپاق قولعابى، باسىندا فاتاسى، ۇستىندە اپپاق ۇزىن كويلەگى بار گۇلنازعا كوزىم ءتۇستى. بەينە اققۋدىڭ كوگىلدىرى ءتارىزدى. جۇرەگىم شانشىپ وتكەن سياقتاندى. گۇلناز باسىن تومەن ۇستاپ، جەڭىسپەن جۇپتاسىپ، جايلاپ باسادى.

ءيا، ءيا! مەن گۇلنازدى ءدال وسىنداي كۇيىندە  كورسەم دەپ قيالداعام. ءدال وسىنداي دۋماندا قاتار جۇرسەم دەپ ەدىم. سول كۇن، مىنە، بۇگىن تۋىپتى. بىراق گۇلنازعا جار بولۋدى ماعان ەمەس، جولى بولىپ، باعى جانعان جەڭىسكە جازىپتى.

ەندى ءبىر كەزدە جاس جىگىتتىڭ بىرەۋى شامپان اتىپ، جاس جۇبايلارعا  بەتتەگەن. قاراسام، گۇلناز بەن جەڭىستىڭ قولدارىندا بوكالدارى جوق ەكەن. شامپان بولسا كوپىرشىپ، ەكەۋىنىڭ الدارىنا توگىلىپ جاتىر.

قىسىلىپ كەتتىم. ءوزىم ءۇشىن ەمەس، مىنا جۇرتتىڭ الدىندا گۇلناز ءۇشىن، سول قينالدى-اۋ دەپ ابىگەرگە تۇسكەم. ويلاپ ۇلگەرگەنىمشە سوناۋ-ۋ جوعارىدان اق لەنتاعا بايلانعان ەكى بوكال ءدال الدارىنا تۇسە بەردى. قۋانعانىم سونشا، ايقايلاپ جىبەرە جازدادىم. ءدال وسىنى كۇتكەندەي جۇرت تا دۋ قول سوقتى. ىلپىلداعان الگى جىگىت، كوزدى اشىپ-جۇمعانشا قوينىنان قايشى سۋىرىپ، بانتيكتى ەپتەپ قيدى دا، ەكەۋىنە  قىمىز قۇيدى.

اق كوبىكتى قىمىزبەن بىرگە:

باقتارىڭ جانسىن!

قوساقتارىڭمەن قوسا اعارىڭدار!

ءۇبىرلى-ءشۇبىرلى بولىڭدار،- دەگەن تىلەكتەر تۇس-تۇستان جاۋىپ قويا بەردى. قۇيقىلجىعان كوڭىلدى اۋەن بىرتە-بىرتە جۇرتتىڭ داۋسىن ەستىرتپەي بارا جاتتى. گۇلنازدىڭ جەزدەسى مەنى قوياردا-قويماي قاسىنا وتىرعىزىپ العان. ءار توست سايىن قىمىزعا تولى ريۋمكاسىن ماعان قاراي الا-الا جۇگىرەدى. ءوزى باياعىدان وزگەرگەن، بەتىنە ءاجىم ءتۇسىپ، قارتايىپ كەتكەن سەكىلدى.

ورالجان، كەل الىپ قويالىق. مۇنداي توي ءبىزدىڭ اۋىلدا ەندى قايتىپ بولماس،-دەيدى.

توي باسقارۋشى جىگىت كەلەسى ءبىر قوناعىنا ءسوز بەرىپ جاتقان. وسى كەزدە ۇزىن بويلى، شاشى اپپاق قۋداي زور دەنەلى سۇلۋ كىسى ماڭ-ماڭ باسىپ ۇستىمىزگە كىرىپ كەلدى.

قايدان كورگەنىم جادىمدا جوق، بىراق كورگەن ادامىم سەكىلدى. جەڭىس ورنىنان اتىپ تۇرىپ، تاماداعا قولىمەن يشارات جاساعان. ەلدىڭ ءبارى جاپىرىلىپ قاراپ جاتىر. الگى كىسى جاس جۇبايلارعا جاقىنداعان دا، ولار ورىندارىنان ورە تۇرەگەلدى. گۇلنازدىڭ جەزدەسى شىنتاعىمەن مەنى ءتۇرتىپ قالدى.

كىم ەكەنىن بىلەتىن بولارسىڭ؟ اسەكەڭ عوي...

قايسى اسەكەڭ؟-دەدىم تانىماي تۇرعانىمدى جاسىرا الماي.

پروفەسسور ساعىندىقوۆ!

«پروفەسسور ساعىندىقوۆ... اتاعى بۇكىل ەلىمىزگە ايگىلى اسەكەڭ. قازاقتىڭ ماقتانى بولعان ۇلكەن عالىم وسى ەكەن-اۋ!..»

اسەكەڭ گۇلىن بەرىپ، جەڭىس پەن گۇلنازدىڭ ماڭدايلارىنان ءسۇيدى دە، تۇرەگەلگەن قالپى قولىنا بوكال الدى. كۇندەي كۇركىرەگەن داۋسىمەن سويلەي جونەلدى.

اينالايىندار، زاڭدى نەكەلەرىڭ باياندى بولسىن. بۇل وتە قۋانىشتى جايت: «ءۇي بولماي، كۇي بولمايدى» دەپ قازاق اتامىز بەكەر ايتپاعان. باقىتتى بولىڭدار! سەن، جەڭىسجان، كەلەشەگىڭنەن ءۇمىت كۇتتىرەتىن بالاسىڭ. وعان داۋا جوق. بىراق عىلىم جولى قيىن جول. وعان قايتپاس قايراتى بار، تالانتتى جاس بۋىندار قاجەت. ول قايرات سەندە بار سياقتى. مىنە، قازىر دە سەنىڭ سەرىگىڭە قاراپ ريزا بوپ وتىرمىن. جار تاڭداي ءبىلۋ دە، بىلە-بىلسەڭ تالانتتىلىقتىڭ ءبىر ءتۇرى. ال، جاندارىم، تاعى دا ايتام، ءۇبىرلى-ءشۇبىرلى بولىڭدار. قادامدارىڭا گۇل ءبىتسىن. كانە، سول ءۇشىن الىڭىزدار!

اسەكەڭ بوكالىن جاس جۇبايلارمەن سوعىستىرىپ جاتتى...

ۇزاماي جۇرت ۇزىلىسكە شىقتى. العاشقى ءبيدى جاس جۇبايلار باستاپ، سوسىن قالعاندارى قوسىلعان. باسىم اۋىرعانداي بوپ كەتتى. اشىق تەرەزەنىڭ الدىنا كەلىپ تۇردىم. سىرتتان جازدىڭ جەلى ەسەدى. مۇرنىما جاۋىن ءيىسى كەلەدى. ەندى ءبىر ءسات جاستار جاعى كوڭىلدى اۋەنگە بيلەي جونەلگەن.

ايتپاقشى، جەڭىس پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتتى ۇزدىك ءبىتىرىپ، قازىر ۇلكەن زاۆودتىڭ ءبىر بولىمىنە قالدىرىلعان. ديپلومدىق جۇمىسى دا وتە قۇندى تاقىرىپ ەكەن. گۇلناز جەنپي-ءدى بيىل بىتىرگەن. بۇگىنگى تويدا گرۋپپاسى تۇگەلگە جۋىق جينالىپتى. بيلەپ جۇرگەن كوپ قىزدار سولار.

جەڭىس قازىر ساعىندىقوۆتىڭ قاسىندا. كەۋدەسىنە تاققان اپپاق گۇل انادايدان مەن مۇندالايدى. گۇلناز بولسا باياعىداي اشىق-جارقىن. قىزدارىنىڭ ورتاسىندا بيلەپ ءجۇر. وسى ءسات كوڭىلدى مۋزىكا ءبىتىپ، باياۋ تانگو باستالدى. كەنەت، توبەدەگى ليۋسترا ءسونىپ، بۇرىشتاعى قىزىل-جاسىل ەكى شام جانعان. ءبىر قاراسام كۇيەۋ جىگىت اسەكەڭە قىزۋ اڭگىمە ايتىپ، ءبىر نارسەنى ءتۇسىندىرىپ جاتىر ەكەن. جۇرەگىمنىڭ ءدۇرسىلىن ارەڭ باسىپ، گۇلنازعا جاقىندادىم.

بيلەۋگە بولا ما؟

ارينە. بولادى، اعاي!- گۇلناز ءسوزىنىڭ سوڭىن ويناقىلانا ايتتى.

ەكەۋمىز قۇشاقتاسىپ بيلەپ ءجۇرمىز. مۇرنىما كەرەمەت ءبىر ءيىس سۋدىڭ،  سوسىن باياعى ماعان تانىس قىز شاشىنىڭ ءيىسى كەلدى. قۇشىرلانا-قۇشىرلانا يىسكەدىم. ال مۋزىكا ءتىپتى عاجاپ! گيتارادان سىزدىقتاي شىققان ساز جۇرەگىمدى سۋىرا، الىس ءبىر دۇنيەگە جەتەلەپ بارا جاتقانداي. ياپىرما-اۋ، مىناۋ نەتكەن اۋەن! ءدال مەنىڭ قازىرگى ءحالىمدى، نە ءولى ەمەس، نە ءتىرى ەمەس، مەنىڭ دەل-سال كۇيىمدى ءدال تاۋىپ تۇرعان ءتارىزدى. ىشىمنەن «جانىم،-دەدىم،- سەنى كورگەنىمە شۇكىر». وسى كەزدە گۇلناز ءسوز باستادى.

نەگە ۇندەمەيسىڭ؟

نە دەيمىن؟

قايدان بىلەيىن،- دەدى ول مۇڭايعانداي.

مەن جەڭىس جاققا ۇرلانا كوز تاستاپ ەدىم، ول ساعىندىقوۆ ەكەۋى تومەنگە ءتۇسىپ بارا جاتىر ەكەن. وسى كەزدە گۇلناز ءسوزىن قايتا جالعادى.

نەگە حات جازبادىڭ؟ ءتىپتى ءبىر رەت حابارلاسپادىڭ عوي...

ودان كەلەر نە پايدا...-دەپ ءسوزىمدى ىركە بەردىم.

توي ۇستىندە جولىعىپ، وكىنىشكە تولى ىشكى سىرىمدى اقتارىپ قايتەمىن؟

ازدان سوڭ:

مەن سەنى سان رەت تۇسىمدە كوردىم،-دەدى ول.

مەن دە سەنى تالاي-تالاي كوردىم، گۇلناز.

قاسىمىزدان بىرەۋلەر دوڭگەلەنىپ وتە بەردى. گۇلناز ءوزىن-ءوزى توقتاتا الماعانداي تەز-تەز سويلەدى. ءۇنى ءتىپتى سىبىرلاپ شىعادى.

نەگە ەرتەرەك كەزدەسپەدىك ەكەن؟ مەن سەنى توستىم. ەڭ بولماسا ءبىر رەت حابارلاسار دەپ كۇتتىم. ءتورت جىل بويى جەڭىس تە كەلۋىن قويمادى. بىراق مەن وعان ءبىر رەت بىلەگىمنەن ۇستاتپاپ ەم...

گۇلنازدىڭ داۋسى دىرىلدەپ كەتتى. مەن دە تاماعىما بىردەڭە كەپتەلگەندەي جۇتىنا بەردىم. كەنەت ەشكىمگە دە قاراماي جىلاعىم كەلدى. مىنا جۇرتتى ەلەڭ قىلماي «گۇلناز، جانىم مەنىڭ، مۇڭايماشى، جىلاماشى» دەپ ونىڭ كوزىنەن، مۇرىنان، شاشىنان، بەتىنەن، ەرنىنەن سۇيگىم كەلدى. «سۇيگەن ەكەن عوي، سۇيگەن ەكەن عوي» دەيمىن تاعى ىشىمنەن.

مەن سەنىڭ كۇتكەنىڭدى بىلسەم... ەگەر بىلسەم، اتتەگەن-اي... بىلمەدىم عوي، بىلمەدىم مەن اقىماق،-دەدىم سوسىن.

اقىماقسىڭ، ارينە، اقىماقسىڭ،-دەدى  ماعان گۇلناز دا.

وسى كەزدە ەكەۋمىز دە ءبىر-بىرىمىزگە قاراي قالدىق. ەكەۋمىز دە باياعى، سوناۋ بالالىق شاقتى ويلاعان سەكىلدىمىز. وسىنى سەزگەندەي گۇلناز كۇلىپ جىبەردى. مەن دە كۇلدىم.

ەسىڭدە مە، ورال، سەنىڭ ايتقانىڭ: «تويىڭدا اپپاق فاتا، اق كويلەگىڭمەن الىپ قاشام دەپ ەدىڭ عوي». جۇرەگىم تاعى شانشىپ وتكەن تارىزدەندى. شىنىندا دا، ءدال قازىر: «كەتەلىك، جانىم. بىزدەر ءبىر-ءبىرىمىز ءۇشىن جارالعان جاندارمىز. ءجۇر، گۇلناز. ءبارىن-ءبارىن ۇمىتايىق تا، ەشكىم جوق يەسىز جەرگە كەتەيىك. سوناۋ قيىر شىعىسقا، بولماسا ماعان تانىس نوۆوسيبيرسكىگە تارتايىق. ءسويتىپ، باقىتتى ءومىر كەشەيىك. اقىرى ءبىز ءبىر-ءبىمىزدى سۇيەمىز عوي» دەگىم كەلدى. بىراق ايتا المادىم. ويتكەنى مەن ومىردە ءبىر رەت قاتەلىك جاساپ، گۇلنازدى اۋىلعا ماسقارا ەتكەم، «گۇلناز دەگەن قىز ءۇشىن انا ورال اقىماق، كىسى اتىپتى. بار كىنا انا قىزدا» دەگىزگەم. ەندى ەكىنشى رەت ولتىرمەيمىن.

سوندىقتان بار ايتقانىم:

قويشى، گۇلناز، بولدى. ول...بالالىق قوي. بالالىق.

گۇلناز كۇرسىنە ايتتى:

تاعدىر دەگەن وسى ەكەن-اۋ...

شىدامادىم وسى كەزدە.

جانىم،-دەدىم. گۇلناز،- دەدىم. مەن ساعان زور باقىت تىلەيمىن. قايدا جۇرسەڭ امان بولشى. اقىرى بىزدەرگە بىرگە ۇشۋعا جازباعان ەكەن. امال قانشا...

كەنەت گۇلنازدىڭ جانارىنان ءمولدىر تامشى ىرشىپ كەتتى. قالاي سۇرتكەنىمدى ءوزىم دە بايقاماي قاپپىن. گۇلناز باسىن كولەگەيلەپ، ەڭكەيە ءتۇستى دە، سىرتقا قاراي تەز-تەز باسىپ شىعىپ كەتتى.

تەرەزەگە كەلدىم. دالادا نايزاعاي ويناپ جارق-جۇرق ەتەدى. ىلە-شالا شەلەكتەپ جازعى جاۋىن قۇيا جونەلدى. تەرەزەنى سابالاپ، ورشەلەنە ۇرعىلايدى.

كەنەت كوڭىلىم كوتەرىلىپ قويا بەردى. «ءومىر دەگەن قانداي عاجاپ! بارماعىن تىستەپ تۇرىپ، جۇرەگى قان جىلاپ تۇرىپ تا ادام دەگەن كەي كەزدە كۇلەدى ەكەن-اۋ، كۇلەدى ەكەن-اۋ؟!».

پوەزد جۇيتكىپ كەلە جاتىر.

«اپىر-اي، گۇلناز دا الماتىعا بارا جاتىر ما؟ جەڭىس قايدا ەكەن؟ جوق، جۇمىسى بولىپ قولى تيمەدى مە؟» گۇلناز بەن جەڭىستىڭ شىمكەنتكە كوشىپ كەتكەنىن وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ەستىگەم. جەڭىستى سول ءبىر قالاداعى ۇلكەن ءبىر زاۆودتا ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى دەگەن. ودان بەرى تالاي ۋاقىت ءوتتى. ەندىگى ديرەكتور دا بولعان شىعار...

ولارمەن حابارلاسار مۇمكىندىك تە بولمادى. قازىر مەن الماتىداعى ساۋلەتشىلەر وداعىندامىن. كونە ەسكەرتكىشتەردى قالپىنا كەلتىرۋ، سيرەك كەزدەسەتىن ماۆزولەيلەر جونىندە عىلىمي جۇمىس جازىپ ءجۇرمىن. وسى جولى دا سوناۋ قىزىلوردانىڭ الىس ءبىر اۋدانىنا بارىپ، كونە كۇمبەزدەردى كورىپ قايتتىم. ءبىر جەتىگە سوزىلعان كومانديروۆكادان ورالعان بەتىم بولاتىن. بىلتىر اجەمنىڭ باسىنا اق كىرپىشتەن ەسكەرتكىش تۇرعىزعام. جوباسىن ءوزىم سىزدىم. توبەسى دوڭگەلەك، ەسكىشە، قازاقتىڭ كونە زامانىنداعى ۇلگىسىمەن سالدىم. قازىر ەلدىڭ ءبارى اۋزىنان سۋى قۇرىپ، تامسانىپ ءجۇر دەيدى. بىراق اجەمە ءالى كۇنگە ەكەۋ بولىپ بارا الماي ءجۇرمىز. قانشاما رەت ءۇي بولۋدى ويلاسام دا، ءبىر رەتى كەلمەي-اق قويدى. گۇلنازدىڭ سوڭعى حابارىن سول جولى اجەمە بارعاندا ءامىرتاي ايتقان. شىمكەنتتەگى مادەنيەت ينستيتۋتىندا مۋزىكادان ساباق بەرەتىن كورىنەدى. تۇرمىستارى جاقسى دەيدى.

ءالى كۇنگە، ارادا بىرنەشە جىلدار ءوتىپ كەتسە دە گۇلنازدى مەن ۇمىتقام جوق. وڭاشا قالسام، بولماسا ماحاببات تۋرالى كينو كورسەم، ەرىكسىز سول كۇندەر جادىما ورالادى.

جۇردەك پوەزد ءبىر قالىپتى قوزعالادى. تەرەزەنىڭ سىرتىنداعى باعانالار مەن توبەلەر قول بۇلعاپ قالىپ جاتىر. كۇن كەشكىرىپ، كۋپە ءىشى ىسي باستاعان سەكىلدى.

مەن باسىمدى كوتەرگەندە كىشكەنە قىز  ماعان قارادى. مەن وعان كوزىمدى قىسىپ ەم، ول جىميىپ كۇلدى.

اتىڭ كىم؟-دەپ سۇرادىم.

جانار...

جانار. اتىڭ قانداي جاقسى. ءوزىڭ دە ادەمى قىز ەكەنسىڭ. سۋرەت سالىپ وتىرسىڭ با؟

ءيا،-دەدى قىز. مىناۋ-مامام ەكەۋمىز... ول قاعازعا  سالعان سۋرەتىن كورسەتتى.

ءتۇۋ، نەتكەن عاجاپ سۋرەت ەدى،- دەدىم ءسابيدىڭ كوڭىلىن كوتەرۋ ءۇشىن. قانداي ادەمى سالعانسىڭ.

مەن المانى جاقسى سالام،- دەدى جانار ماقتانىشپەن. قازىر كورەسىز...

جانار،-دەدىم،- سەنىڭ ماماڭنىڭ اتى كىم؟

گۇلناز،- دەدى قىز مۇرنىن ءبىر تارتىپ قويىپ.

و-ھو!-دەدىم،-ماماڭنىڭ دا اتى قانداي ادەمى. ال پاپاڭ شە، قايدا پاپاڭ؟

قىز كىدىرىپ قالدى دا:

پاپام جوق،-دەدى.

نەگە؟- دەدىم ەسىم شىعىپ. باسىما نەشە ءتۇرلى جامان ويلار كەلدى.

نەگە پاپاڭ جوق؟ ول قايدا؟

پاپام بىزبەن تۇرمايدى. ول...تەتيا...تەتيا...كاميللامەن تۇرادى.

«ماسساعان...سوندا...سوندا اجىراسقان بولدى-اۋ، شاماسى. مۇمكىن ەمەس!

نە بولدى ەكەن؟». قازبالاپ قايتا سۇرادىم. سۇراماۋعا تاعاتىم جەتپەدى.

جانار، جانارجان، مەنىڭ اتىم –ورال. ورال اعا، ءبىلدىڭ بە؟ ءما، الما جەيسىڭ بە... سەن دۇرىستاپ ايتشى. پاپاڭ سەندەردەن قاشان كەتتى؟

بىلمەيمىن،-دەدى قىز يىعىن كوتەرىپ.  انادا... مەن ورتانشى گرۋپپادا جۇرگەندە كەتىپ قالعان...

سەن...سەن جانار قازىر ۇلكەن گرۋپپاداسىڭ با؟..

ءيا،..دايىندىق گرۋپپاسىندامىن...

پاپاڭ سول كەتكەننەن كەلمەدى مە؟

جوق...

ال قازىر كىممەن تۇراسىڭدار؟ ماماڭ ەكەۋىڭنەن باسقا بىرەۋ بار ما؟

جوق.

«ءيا...ءيا...وندا ايرىلىسقالى ءبىر-ەكى جىل بولىپ قالعان ەكەن-اۋ. نەگە؟ نەگە اجىراستى ەكەن؟.. ەگەر كەتىپ قالعان بولسا...وندا جەڭىس...ءوزى كەتكەن-اۋ!..

گۇلناز!.. گۇلناز!.. الماتىعا كەلمەي جۇرگەن سەبەبىڭ دە وسى شىعار».

كەنەت، ەسىك سارت اشىلىپ، كۋپەگە گۇلناز كىرىپ كەلدى. مەنى كورىپ تۇرىپ قالعان. قولىنداعى ءبىر شولمەك سۋسىنى سۋسىپ جەرگە ءتۇستى دە بىت-شىت بولدى. بىراق ونى ەسكەرگەن بىزدەر بولمادىق. ەكەۋمىز دە ءبىر-بىرىمىزگە قادالىپ قاراپ قالعانبىز.  گۇلناز بوساعاعا سۇيەنىپ ءالى تۇر. نە دەرىن دە، نە ىستەرىن دە بىلمەيدى. مەندە ءتىلىم بايلانعانداي تەك جۇتىنا بەرىپپىن. ءتىپتى ءجۇز جىل، مىڭ جىل سۋ ىشپەگەن ادامدايمىن...

دوڭگەلەكتەر زىر اينالادى. جۇردەك پوەزد ارمان قالا – الماتىعا اسىققانداي.

ال ءبىز، ءبىر-بىرىمىزدەن كوز الماي ءالى تۇرمىز.

پوەزد جۇيتكىپ بارا جاتتى.

Abai.kz