سوڭعى كەزدەرى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىنىڭ بىرقاتار ونىمدەرى كورەرمەنگە جول تارتسا، كەزەگىن كۇتىپ تۇرعاندارى دا از ەمەس ەكەن. پروكاتقا جىبەرىلمەكشى جاڭا كارتينا - «جەرۇيىق» كوركەم ءفيلمىنىڭ تۇساۋكەسەر كورسەتىلىمىنەن ادەمى اسەر الىپ شىققان تىلشىلەر قاۋىمى كينو سالاسىنىڭ قارقىن الا باستاعانىنا تاعى دا كوز جەتكىزگەندەي بولدى. شىندىعى دا سول، وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن قىزمەتكە كەلگەندە مالىمدەپ، «قازاقفيلم» باسشىلىعى العا قويعان ناقتى ماقسات - ارقيلى كورەرمەن اۋديتورياسىنىڭ سۇرانىسىن وتەۋگە نەگىزدەلگەن تىڭ ىزدەنىستەر ناتيجەسىندە ومىرگە كەلىپ جاتقان جاڭا فيلمدەردىڭ يدەيالىق، جانرلىق سان الۋاندىلىعى بايقالۋدا. بۇل - تەك «فەستيۆالدىق كينو ءتۇسىرۋ ءداۋىرىنىڭ» ارتتا قالعانىنىڭ بەلگىسى. سان جوق جەردە ساپا بولمايدى دەسەك، ەڭ باستىسى - ءتۇسىرىلىپ جاتقان فيلمدەردىڭ سانى ارتۋى. ءۇمىت كۇتتىرەتىن جاس رەجيسسەرلەرگە كەڭ جول اشىلعان. كينو ماماندارىنىڭ ءبارى دەرلىك ءتۇسىرۋ توپتارىنا تارتىلعان. اكتەرلەر دە جۇمىسسىز قالىپ جاتقان جوق. ءسۇيىنىشتى ءجايت، ارينە.

ال، تىكەلەي تاقىرىبىمىزعا ورالساق، «جەرۇيىق» كوركەم ءفيلمىنىڭ كوتەرەر جۇگى اۋىر سەكىلدى كورىندى. بىرىنشىدەن، بۇل تاريحي فيلم رەتىندە ەلىمىزدىڭ وتكەن ءبىر زوبالاڭدى كەزەڭىنە ءۇڭىلدىرىپ، سول زامانالار شىندىعىن كوركەم تاسىلدەر ارقىلى اشۋىمەن قۇندى. ەكىنشىدەن، وندا جەر اۋدارىلىپ كەلگەن حالىقتار تاعدىرى، قازاق حالقىنىڭ قوناقجاي، سونىمەن بىرگە نامىسىن بەرمەيتىن ءمارت مىنەزى شيرىعىستى درامالىق وقيعالار ۇدەسىندە كورىنىس تابادى...

سوڭعى كەزدەرى «قازاقفيلم» كينوستۋدياسىنىڭ بىرقاتار ونىمدەرى كورەرمەنگە جول تارتسا، كەزەگىن كۇتىپ تۇرعاندارى دا از ەمەس ەكەن. پروكاتقا جىبەرىلمەكشى جاڭا كارتينا - «جەرۇيىق» كوركەم ءفيلمىنىڭ تۇساۋكەسەر كورسەتىلىمىنەن ادەمى اسەر الىپ شىققان تىلشىلەر قاۋىمى كينو سالاسىنىڭ قارقىن الا باستاعانىنا تاعى دا كوز جەتكىزگەندەي بولدى. شىندىعى دا سول، وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن قىزمەتكە كەلگەندە مالىمدەپ، «قازاقفيلم» باسشىلىعى العا قويعان ناقتى ماقسات - ارقيلى كورەرمەن اۋديتورياسىنىڭ سۇرانىسىن وتەۋگە نەگىزدەلگەن تىڭ ىزدەنىستەر ناتيجەسىندە ومىرگە كەلىپ جاتقان جاڭا فيلمدەردىڭ يدەيالىق، جانرلىق سان الۋاندىلىعى بايقالۋدا. بۇل - تەك «فەستيۆالدىق كينو ءتۇسىرۋ ءداۋىرىنىڭ» ارتتا قالعانىنىڭ بەلگىسى. سان جوق جەردە ساپا بولمايدى دەسەك، ەڭ باستىسى - ءتۇسىرىلىپ جاتقان فيلمدەردىڭ سانى ارتۋى. ءۇمىت كۇتتىرەتىن جاس رەجيسسەرلەرگە كەڭ جول اشىلعان. كينو ماماندارىنىڭ ءبارى دەرلىك ءتۇسىرۋ توپتارىنا تارتىلعان. اكتەرلەر دە جۇمىسسىز قالىپ جاتقان جوق. ءسۇيىنىشتى ءجايت، ارينە.

ال، تىكەلەي تاقىرىبىمىزعا ورالساق، «جەرۇيىق» كوركەم ءفيلمىنىڭ كوتەرەر جۇگى اۋىر سەكىلدى كورىندى. بىرىنشىدەن، بۇل تاريحي فيلم رەتىندە ەلىمىزدىڭ وتكەن ءبىر زوبالاڭدى كەزەڭىنە ءۇڭىلدىرىپ، سول زامانالار شىندىعىن كوركەم تاسىلدەر ارقىلى اشۋىمەن قۇندى. ەكىنشىدەن، وندا جەر اۋدارىلىپ كەلگەن حالىقتار تاعدىرى، قازاق حالقىنىڭ قوناقجاي، سونىمەن بىرگە نامىسىن بەرمەيتىن ءمارت مىنەزى شيرىعىستى درامالىق وقيعالار ۇدەسىندە كورىنىس تابادى...

قازىرگى جاس ۇرپاق وقۋلىقتان بىلسە، بىلەدى، ايتپەسە بىزدەگى «حالىقتار دوستىعى» ۇعىمىنىڭ نەدەن شىققانىن، توننىڭ ىشكى باۋىنداي ارالاسىپ، كۇندە قاتار جۇرگەن كورەي، شەشەن، نەمىس  دوستارىنىڭ قازاق توپىراعىنا ءاۋ باستا قالاي كەلگەنىن ويلاپ، ارىدەگىنى قازبالاپ جاتپايدى دا. وسى تۇرعىدا، «جەرۇيىق» جاس كورەرمەنگە وي سالادى. ستاليندىك جەكە باسقا تابىنۋ ءداۋىرىنىڭ قۇرباندارى - تۋعان جەرلەرىنەن كۇشتەپ جەر اۋدارىلعان ۇلتتاردىڭ اۋىر تاعدىرى ەرتەگى-اڭىزدان ەمەس، ءومىر شىندىعىنان الىنعاندىعى ءار كورەرمەننىڭ جۇرەگىن سەلت ەتكىزبەي قالماسى انىق.

«جەرۇيىق» كوركەم ءفيلمىنىڭ رەجيسسەرى سلامبەك تاۋەكەلدىڭ ايتۋىنشا، باس كەيىپكەر ورىنباي - ومىردە بولعان ادامنىڭ ءپروتوتيپى. ەل باسقارىپ، بەرەكە-بىرلىكتىڭ ۇيىتقىسى بولعان نار تۇلعالى ازامات بەينەسىن كينودا سومداۋعا نيەتتەنگەن رەجيسسەر كينودراماتۋرگ لاۆرەنتي سونعا قولقا سالىپ، ولار بىرلەسە وتىرىپ ستسەناريدى جازىپ شىققان. «كەيىن فيلم وندىرىسكە جىبەرىلەر ساتتە ورىنباي ءرولىن ورىنداۋعا دارىندى اكتەر بولات ءابدىلمانوۆتى قولاي كوردىم. بۇرىن دا بىرگە جۇمىس ىستەپ، سىرالعى بولعان اكتەردىڭ وسىناۋ كۇردەلى وبرازدى تولىق اشۋعا مۇمكىندىگى مول ەكەنىنە ءشۇبام بولعان جوق. سول سەنىمىم اقتالدى، -  دەيدى سلامبەك تاۋەكەل. - ادامداردىڭ قيلى تاعدىرى ارقىلى تاريحي كەزەڭ شىندىعىن مەيلىنشە تەرەڭدەي اشۋعا تىرىستىق. بەلگىلەگەن ۇدەدەن تابىلدىق پا، جوق پا، وعان - جالپى كورەرمەن قاۋىم، كينوتانۋشىلار تورەشى».

«جەرۇيىق» ءفيلمىنىڭ قويۋشى رەجيسسەرى س.تاۋەكەلدىڭ وسى سوزىنەن كەيىن كورەرمەن رەتىندە وزىمە-ءوزىم قايتالاي ساۋال تاستاپ كورىپ ەدىم، كينو ءتۇسىرۋ توبى ەڭ الدىمەن كىنامشىل كوركەمدىك تالعامعا جاۋاپ بەرە الدى دەگەن تۇجىرىمعا توقتالدىم. جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمدەي، تاريحىمىزدان سىزىپ تاستاي المايتىن ماڭىزدى تاقىرىپقا تۇرەن سالىندى، «ءونىمدى جەمىس» جينالدى. بيىلعى جىلعى  جاقسى ءفيلمنىڭ ءبىرى وسى بولسا كەرەك. العان اسەرىمىز كۇشتى. جەرۇيىقتاي قازاق دالاسىندا توزاققا تەڭ قوعام ورناتقان وتارشىل ساياساتتىڭ سۇرقيالىلىعىن تاعى سەزىنىپ، تۇرشىگىپ، تاۋەلسىزدىكپەن كەلگەن ازات وي، ارمانشىل تىرلىگىمىزگە تاۋبە دەدىك.

«جەرۇيىق» ەندى قالىڭ كورەرمەنگە جول تارتتى، ءسات ساپار!

تاعى ءبىر وي كەلدى: ادەتتە بۇقارالىق ونەردىڭ كوڭىلاشار سيپاتىنا، تۇرپايى مادەنيەتىنە بۇيرەك بۇرىپ تۇراتىن كينوگەرلەر الداعى ۋاقىتتا دا ۇلتتىق، مەملەكەتتىك يدەيانى شەتكە ىسىرىپ تاستاماي، ءبىرىنشى كەزەككە قويسا،  ءاردايىم ونەردىڭ ەستەتيكالىق، تانىمدىق، تاربيەلىك-تاعلىمدىق ءمانىن ەسكەرسە قۇبا-قۇپ بولار ەدى-اۋ!

اتالمىش ءفيلمنىڭ تۇساۋكەسەرى 30 مامىر كۇنى استانادا (وكز-دا ساعات 16.00-دە), 1 ماۋسىم كۇنى الماتى قالاسىندا ("ارمان"كينوتەاترىندا ساعات 19.00-دە) وتەدى  سول 1 ماۋسىمنان باستاپ قازاقستان كينوتەاترلارىندا ەكرانعا شىعادى.

«اباي-اقپارات»