قازاقستاننىڭ ساۋدا كاسىپورىندارى قاۋىمداستىعىنىڭ باسشىلارى «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» قر جاڭا كودەكسىنىڭ ەرەجەلەرىنە بايلانىستى ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى. ايتا كەتەيىك، كودەكس جوباسىن قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ازىرلەدى جانە قازىرگى ۋاقىتتا قوعامدىق تىڭداۋلار وتۋدە.

شاعىن جانە ورتا بيزنەس الەمنىڭ بارلىق دامىعان ەلدەرى ەكونوميكاسىنىڭ ىرگەتاسىن قۇرايدى. 2018 جىلى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆ شوب-ءتى قازاقستاندىق ەكونوميكا وركەندەۋىنىڭ نەگىزى دەپ اتادى. شوب قىزمەتىن قولداۋ ازاماتتاردىڭ ءال-اۋقاتى ءوسۋىنىڭ كەپىلى بولىپ تابىلادى، ويتكەنى بۇل سەكتور جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا جول اشادى جانە كاسىپكەرلەر وتباسىنىڭ تابىسىن قامتاماسىز ەتەدى.

بىراق وتاندىق تاجىريبەدە بيزنەس قىزمەتىندەگى ويلاستىرىلماعان جانە ءتيىمسىز زاڭنامالىق شەكتەۋلەر سيپاتىنداعى قاراما-قارسى ۇردىسكە ءجيى بەت بۇرۋعا تۋرا كەلۋدە.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بىرقاتار شەكتەۋ شارالارى مەن تىيىمداردى قاراستىراتىن «حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى» قر جاڭا كودەكستى ازىرلەپ، كوپشىلىك الدىندا تالقىلاۋعا شىعاردى. بىرقاتار ساۋدا نۇكتەلەرى ءۇشىن ۆيترينالاردا تەمەكى ونىمدەرىن ورنالاستىرۋعا جوسپارلانعان تىيىم سالۋ ەڭسەرىلمەيتىن تالاپ بولۋى مۇمكىن.

قاۋىمداستىقتىڭ ەسەبى بويىنشا، وسى شەشىمگە بايلانىستى سورەلەر مەن سورەلەردى قايتا جابدىقتاۋعا جۇمسالاتىن ورتاشا شىعىندار ءاربىر ساۋدا نۇكتەسى ءۇشىن 180 مىڭ تەڭگەدەن باستالادى، بۇل كوپتەگەن شاعىن دۇكەندەر مەن ولاردى باسقاراتىن شوب وكىلدەرى ءۇشىن شامادان تىس سومانى قۇرايدى.

قازاقستاننىڭ ساۋدا كاسىپورىندارى قاۋىمداستىعىندا مۇنداي شەشىمدەر دۇكەندەردىڭ ءبىر بولىگىن جابادى نەمەسە تەمەكى ونىمدەرىن زاڭسىز ساتۋدى جالعاستىرۋعا تۇرتكى بولادى دەپ قاۋىپتەنەدى. ايتا كەتۋ كەرەك، شاعىن ساۋدا نۇكتەلەرىنىڭ تابىسى كەم دەگەندە 25%-عا تەمەكى ونىمدەرىنىڭ ساتىلىمىنا تاۋەلدى.

نۇرسادىق ابىشەۆ، قازاقستاننىڭ ساۋدا كاسىپورىندارى قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى:

- بيزنەستىڭ شىعىندارىن ەسەپتەۋ قاجەت، كاسىپكەرلەرگە قانداي دا ءبىر جاڭاشىلدىقتاردى ۇسىنا، اعىمداعى ەكونوميكالىق جاعدايدى ەسەپكە الۋ ورىندى، سونداي-اق مۇنىڭ بولاشاقتا شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە قالاي اسەر ەتەتىنىن ەسكەرۋ كەرەك.

تالاپتار ۇنەمى وزگەرۋدە، ال كاسىپكەرلەر ءبىر جابدىققا قاراجات جۇمساپ جاتقاندا، ول كەرەكسىز بولىپ قالادى، سەبەبى ولاردان دۇكەنگە باسقا جابدىقتى ورنالاستىرۋ تالاپ ەتىلەدى. سايىپ كەلگەندە، وسىنىڭ بارلىعى كاسىپكەرلەردىڭ تاسادا قالىپ قويۋىنا اكەپ سوقتىرادى –  بيۋدجەت بۇدان سالىقپەن تولىقپايدى، ودان تەمەكى شەگۋ ازايمايدى، ال ساۋدا نۇكتەلەرى مەن شاعىن كاسىپكەرلەردىڭ سانى ايتارلىقتاي قىسقارادى.

جىبەك اجىباەۆا، قازاقستاننىڭ ساۋدا كاسىپورىندارى قاۋىمداستىعىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى:

- تەمەكىنى اشىق تاراتۋعا تىيىم سالۋدىڭ حالىق اراسىندا شىلىم شەگۋدىڭ تومەندەۋىنە اسەر ەتەتىنى تۋرالى دەرەكتەر جوقتىڭ قاسى. بۇل وسى پراكتيكانى كەزىندە ەنگىزگەن كانادا، يرلانديا، اۆستراليا، فينليانديانىڭ تاجىريبەسىن راستايدى. بىراق بولشەك ساۋدا ورىندارىندا تەمەكىنى اشىق ورنالاستىرۋعا تىيىم سالۋ كونتراباندالىق جانە كونترافاكتىلىك تەمەكى ونىمدەرىن ساتۋعا ىقپال ەتۋى مۇمكىن دەگەن دەرەكتەر بار. مىسالى، 2014 جىلى تەمەكىنى اشىق ورنالاستىرۋعا تىيىم سالىنعاننان كەيىن، كورشى رەسەيدە اس Nielsen بەدەلدى حالىقارالىق اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، تەمەكى ونىمدەرىن زاڭسىز ساتۋ 2013 جىلعى 19,3%-دان 2016 جىلى 28,3%-عا دەيىن ءوستى.

باسقا ەلدەردىڭ تاجىريبەسى مۇنداي تىيىم سالۋ شارالارى تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ سانىنىڭ قىسقارۋىنا اكەپ سوقپايتىنىن راستايدى - بۇل ءۇشىن سالاۋاتتى ءومىر سالتى ورتالىقتارى ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋى ءتيىس. ال، ەلىمىزدەگى جۇمىسسىزدار مەن تۇرمىسى ناشارلاردىڭ سانى ءسوزسىز، مىڭداعان بۇرىنعى كاسىپكەرلەرمەن تولىعادى.

ءتۇيىن. ساۋدا كاسىپورىندارى قاۋىمداستىعى شىلىمقورلىق ماسەلەسىنىڭ شەشىلۋ جولدارىن سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ناسيحاتتاۋدى كۇشەيتۋ مەن وسكەلەڭ ۇرپاقپەن تاربيە جۇمىسىن جۇرگىزۋدەن كورەدى.

قوعام بەلسەندىلەرى جاڭا كودەكس بويىنشا كەلەسى تىڭداۋلار ءۇشىن ءوز ۇسىنىستارىن دايىندادى جانە جوعارىدا اتالعان بارلىق جاڭالىقتارعا ءوز تاراپىنان سەنىمدى تۇردە «جوق» دەپ جاۋاپ بەرەدى، جانە دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋدە وتاندىق ەكونوميكانىڭ لوكوموتيۆىنە اينالىپ ۇلگەرمەگەن شاعىن جانە ورتا بيزنەستى تۇپكىلىكتى تۇنشىقتىرىپ الماۋعا شاقىرادى.

Abai.kz