جۇمىر جەردەگى ادامزات تاريحىن تەرەڭىرەك عىلىمعا جۇگىنە سارالايتىن بولساق، وندا ءبىز وسى ۇدەرىستىڭ تابيعي زاڭدىلىققا سۇيەنە وتىرىپ داميتىنىنا شەك كەلتىرە المايمىز.

جۇمىر جەردەگى ادامزات تاريحىن تەرەڭىرەك عىلىمعا جۇگىنە سارالايتىن بولساق، وندا ءبىز وسى ۇدەرىستىڭ تابيعي زاڭدىلىققا سۇيەنە وتىرىپ داميتىنىنا شەك كەلتىرە المايمىز.

ادامزاتتىڭ ءاربىر دامۋ داۋىرىندەگى قوعامدىق فورماتسيانى قۇرۋ، ادامداردىڭ فيزيولوگيالىق  قاسيەتىنە تىكەلەي بايلانىستى بولا وتىرىپ قوعامدىق سانانىڭ دامۋ  دەڭگەيىنە  تاۋەلدى. ءاربىر قوعامدىق فورماتسياداعى ءوندىرىس كۇشىنىڭ پايدا بورلىپ، دامىپ ساپاسىنىڭ وزگەرىپ وتىرۋى ادامداردىڭ تابيعي قوعامدىق سانالارىنىڭ دامۋىمەن تىكەلەي بايلانىستى. باستاپقىدا ادامداردىڭ بىرىگىپ ارەكەت جاساۋىنان باستالعان قاراپايىم ارا قاتىناستار كەلە، كەلە كۇردەلى قاۋىمداستىقتار مەن قوعامدىق جۇيە قالىپتاستىرىپ، مەملەكەتتەردىڭ پايدا بولۋىنا الىپ كەلدى. العاشقى قاۋىمداستىقتار مەن مەملەكەت قاڭقاسىن قۇرۋعا مۇرىندىق بولعان تايپالار مەن حالىقتار بولسا، قازىرگى  كەزەڭدە مەملەكەتتەردى  سول ايماقتا تۇرىپ جاتقان ەتنوستار وكىلدەرىن ءوز ماڭىنا بىرىكتىرىپ تەك ءبىر ۇلت قۇرايتىنى بەلگىلى. جانە دە ول ادامزات دامۋىنداعى تابيعي زاڭدىلىق. ونى الەمدەگى دامىعان مەملەكەتتەر مەن دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتەردىڭ تاجريبەسىنەن كورەمىز. سول سەبەپتەن، ەگەر ءبىز قازاق ەلىنىڭ دەربەس، تاۋەلسىز مەملەكەت بولۋىنا مۇددەلى بولساق. وندا ءبىز بولاشاق تاۋەلسىز مەملەكەتىمىزدىڭ تەمىرقازىعى ۇلتتىق يدەيانى انىقتاپ، زاڭداستىرىپ بەكىتۋىمىز جانە وسى باعىتتاعى ۇستامىمىزدان اۋىتقۋعا جول بەرمەۋىمىز قاجەت. الەمدەگى   مەملەكەتتەردىڭ ساياسي ۇستامىنىڭ، ياعني ۇلتىق يدەيالارىنىڭ وزەگى بارلىق مەملەكەتتەرگە ءتان ءبىر ورتاق زاڭدىلىققا  باعىنادى. ول زاڭدىلىق (ۇلتتىق يدەيا) -  مەملەكەت ءوز ۇلتىنىڭ ەكونوميكالىق، ساياسي، رۋحاني تاۋەلسىزدىگىنىڭ، ەل مەن جەر بىرتۇتاستىعىنىڭ  ماڭگى ساقتالۋىنا  جانە  ۇلتتىق بايلىعى تەك حالىقىنىڭ يگىلىگىنە جۇمسالىپ، جۇرتىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىنىڭ  ۇنەمى جاقسارىپ وتىرۋى مەن ءوز ۇلتىنا ءتان رۋحاني دامۋىنا ارنالعان باعىتتى قاتاڭ ۇستانۋى. وسى زاڭدىلىق بارلىق مەملەكەتتەردىڭ دامۋ ءۇردىسىنىڭ ۇلتتىق يدەياسىنىڭ نەگىزگى وزەگى رەتىندە بارلىعىنا ورتاق.. ۇيتكەنى تەك وسى قۇندىلىقتار عانا ءار ەلدە بارشا حالىقتى ورتاق مۇددە رەتىندە توپتاستىرا الادى. سوندىقتان، قازاق حالقى قۇرىپ وتىرعان مەملەكەتىنىڭ ۇلتتىق يدەياسىنىڭ دا تەمىر قازىعى  وسى قۇندىلىق بولۋى زاڭدىلىق.. ءبىز بۇنى دامىعان ءىرى مەملەكەتتەر ۇلىبريتانيا، فرانتسيا، قىتاي، گەرمانيا، رەسەي، جاپونيا، ينديا، تۇركيا، يتاليا ت. ب.-دىڭ ساياسي ۇستامىنان انىق كورىپ وتىرمىز. وسى زاڭدىلىق الەمدىك ەكونوميكالىق داعدارىس كەزىندە وتە ايقىن كورىندى. وسى باعىتتا دامۋدى بەكىتۋ،   «جاھاندانۋ مەن الەمدىك دەموكراتيالىق ستاندارتقا ساي بولامىز»  دەگەن  ۇعىممەن  الپاۋىت ەلدەردىڭ قيتۇرقى ەكونوميكالىق ەكسپانسياسىنىڭ ىقپالدىق  شەڭبەرىنە كىرىپ كەتۋدەن ساقتايدى. قازىرگى ءبىزدىڭ بيلىكتىڭ دەموكراتيالىق اشىق قوعام  قۇرامىز دەگەن جەلەۋمەن ۇلتتىق يدەياسى بەكىمەگەن، مەملەكەتتىڭ كىمنىڭ مۇدەسىن، قانداي قۇندىلىقتى قورعاپ وتىرعانىن جانە وسى قوعامدى كىم ءۇشىن قۇرىپ وتىرعانىن ايقىنداي الماي جاتىپ،ءتاي - ءتاي باسىپ كەلە جاتقان ەلىمىزدى  الپاۋىت ەلدەردىڭ مۇددەسىنە قىزمەت ەتەتىن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ۇستامىنىڭ قۇشاعىنا ويسىز، عىلىمي نەگىزسىز، «ءبىز دامىعان ەل بولامىز» دەپ ەلىكتەۋمەن كىرگىزۋگە تالپىنۋى  ۇلت كەلەشەگىنە قاۋىپ اكەلەدى. تاۋەلسىز ۇلتتىق مەملەكەت بولعىمىز كەلسە، ەكونوميكالىق جانە ساياسي كىرىپتارلىق شەڭبەرىنە ءتۇسىپ قالماۋ ءۇشىن جاھاندانۋعا ءتان حالىقارالىق  ينتەگراتسياعا كىرۋ  ساياساتى وتە ساق، ءوز تاۋەلسىزدىگىنىڭ كەلەشەگىنە نۇقسان كەلتىرمەيتىندەي، ۇتىمدىلىقپەن جۇرگىزىلۋى ءتيىس. وسى قاتەردەن امان قالۋ جولى ەڭ الدىمەن ۇلتتىق يدەيا نەگىزىندە مەملەكەت قۇرۋدى جۇزەگە اسىرۋ بولادى..ۇلتتىق يدەيا نەگىزىندە مەملەكەت قۇرۋعا ءتان زاڭدىلىق - ونىڭ ەكونوميكاسىنىڭ، ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىنىڭ، عىلىمىنىڭ، زاڭ جۇيەسىن قۇرۋىنىڭ، ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىگىنىڭ، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ، مادەنيەتىنىڭ، اقپارات تاراتۋ، ۇرپاق تاربيەلەۋ، قوعامدىق سانا قالىپتاستىرۋ مەن رۋحاني دامۋىنىڭ يدەولوگياسى مەملەكەت قۇرۋشى حالىقتىڭ (ۇلتتىڭ) مۇددەسىن قالتقىسىز قورعاپ، ونىڭ ۇلتىق  ەرەكشەلىگىن ساقتاۋعا ارنالادى. قانداي دا مەملەكەت بولماسىن، ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن ساقتاۋ ءۇشىن، ەڭ ءبىرىنشى ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىگىن قورعايدى.بۇل زاڭدىلىق..

ەكونوميكاسى تاۋەلسىز ەل عانا ءوزىنىڭ ساياسي تاۋەلسىزدىگىن قورعاي الادى.سوندىقتان، مەملەكەت  ەكونوميكالىق دامۋ جولى مەن ەل باسقارۋ جۇيەسىنىڭ قانداي ءتۇرىن تاڭداسادا ونىڭ ەكونوميكالىق ساياساتىنىڭ يدەولوگياسى ۇلتتىق يدەيانىڭ زاڭدىلىعىن قاتال باعىنۋى ەڭ باسقى شارت بولادى. ياعني، ەلدىڭ ەكونوميكالىق  دامۋ ۇدەرىسى مەن ەلدى باسقارۋ - ۇلتتىق بايلىقتى تالان-تاراجعا سالماي ءوز حالقىنىڭ يگىلىنە(الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋعا) پايدالانا وتىرىپ ۇلتتىڭ مۇددەسىن مۇلتىكسىز قورعاۋعا قاتاڭ باعىتتالادى. ۇلتتىڭ نەگىزگى بايلىعى جەر مەن جەر قويناۋىنىڭ قازىناسى مەملەكەتتىڭ ەمەس، حالىقتىڭ ورتاق  بايلىعى ەكەنىن بەكىتۋ  قاجەت. ياعني، جەر - تابيعي بايلىق، ونى وندىرۋگە ەشقانداي كاپيتال مەن ءوندىرۋشى كۇش پايدالانباعاندىقتان تاۋار رەتىندە ونىڭ قۇنىن عىلىمي نەگىزدە انىقتاۋعا بولمايدى، ول ەكونوميكا زاڭىنا قايشى سوندىقتان جەردى  پايدا قۋىپ تاۋارعا جاساندى اينالدىرۋ رۇحسىزداندىرۋ ساياساتى بولعاندىقتان، جەر ساتۋدى توقتاتۋ قاجەت (قازىرگى الەمدەگى الپاۋىتتاردىڭ پايدا تابۋ مەن وكتەمدىك جۇرگىزۋ جولىندا جەردىڭ قۇنىن ۆوليۋتاريزمدىك جولمەن ساتۋ الاياقتىق جانە كەلەشەكتە ادامزاتتى تابيعي دامۋدان ايىرىپ، داعدارىسقا تىرەيتىن جول).جەر حالىقتىق مەنشىكتە بولىپ، مەملەكەت تەك ونى پايدالانۋىن  رەتتەپ وتىرۋعا عانا قۇقىلى بولۋى قاجەت. جەر ءار ازاماتتىڭ مينيمالدى ءومىر ءسۇرۋ قاجەتتىلىگىن وتەۋگە ارنالعان(تۇرعىن ءۇي، قوراجاي،باقشا) زاڭدى تۇردە بەكەتىلگەن مولشەردە تەگىن بەرىلۋى كەرەك. كاسىپتىك باعىتتا پايدالانۋعا مەملەكەت ءوز ازاماتتارىنا جەردى جالعا بەرۋگە قۇقىلى بولۋعا ءتيىس. شەت ەل كومپانيالارى مەن ازاماتتارىنا جەر ساتۋ توقتاتىلماسا كەلەشەكتە مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ اكەلەدى. جەر مەن جەر بايلىعى ۇلتتىق مۇددەنى قورعايتىن زاڭمەن رەتتەلۋى ءتيىس.

يندۋستريالىق  دامۋ باعىتى جەر قويناۋىنىڭ بايلىعى مەن تابيعي باسقا بايلىقتار رەسۋرسىن شيكىزات كۇيىندە شەتكە شىعارۋدى نەعۇرلىم تەجەپ، ەلىمىزگە جاڭا تەحنولوگيالاردى اكەلىپ، سۇرانىسقا ساي، ساپاسى مەن ديزاينى جوعارى، حالىقارالىق دەڭگەيدەگى وندىرىستىك  ونىمدەردى شىعارىپ ساتۋدى جولعا قويۋ. وسى شىعارىلاتىن وندىرىستىك ونىمدەر ەڭ الدىمەن ىشكى قاجەتتىكتى قامتاماسىز ەتۋى قاجەت. ەكونوميكا زاڭدىلىعى بويىنشا ءار ەلدەگى شىعارىلاتىن ءونىمنىڭ  ىشكى قاجەتتىلىگىن دە نەعۇرلىم سۇرانىسى جوعارى بولسا، سوندا عانا شەت ەلدەردە سۇرانىسقا يە بولىپ، باسەكەلەستىكە توتەپ بەرە الادى.ال ەكونوميكالىق زاڭدىلىقپەن ساناسپاي قولدان باسەكەلەستىككە ساي تاۋار ءوندىرۋدى ىسكە اسىرۋ ۆاليۋتاريزم، ول تەك ەكونوميكادا تۋىندايتىن داعدارىستاردى تۋدىرۋعا ىقپال ەتەدى. جەر قويناۋىنان شىعاتىن شيكىزات ءونىمىن وڭدەۋ كاسىپورىندارىنان باسقا ءوندىرىس كاسىپورىندارىن جوبالاعاندا ولاردىڭ وتە ءىرى بولۋى ولاردىڭ جاناما شىعىندارىنىڭ  كوپ بولۋىنا اكەلىپ، تەحنولوگيانى تەز الماستىرىپ، جاڭا ونىمدەردى يگەرۋدى تەجەۋى ونەركىسىپ ورنىنىڭ تەز، شىعىنسىز بەيىمدەلۋ  ۇدەرىسىن السىرەتىپ، الەمدىك باسەكەلەستىك سايىسىندا ۇتىلىسقا اكەلەدى جانە ەكونوميكالىق داعدارىس كەزىندە كوپ زيان شەكتىرەدى.ەكونوميكالىق ءتيىمدى، ونىمدەرىنىڭ ءوز قۇنىن تومەندەتىپ ساپاسىن كوتەرەتىن جاڭا تەحنولگيانى ۋاق -ۋاق  جەدەل وزگەرتۋگە بەيىمدەلگەن  ورتاشا جانە شاعىن ونەركاسىپ ورىندارى بولۋعا ءتيىس.

جەڭىل ونەركاسىپتىڭ ەكونوميكالىق تيىمدىلىك قاسيەتىن پايدالانا وتىرىپ جانە ونىمدەرىنىڭ ەلدىڭ ىشكى قاجەتتىلىكتە زور سۇرانىسقا يە بولاتىنىن ەسكەرىپ، وسى باعىتتاعى ورتا جانە شاعىن ونەركاسىپتى جاڭا جەتىك تەحنولوگيا نەگىزىندە ءبىر جەرگە شوعىرلاندىرماي ، بارلىق ايماقتاردا دامىتۋ  ەڭبەك رەسۋرسىن پايدالانۋعا دا، ءونىمنىڭ باعاسىنىڭ ءتيىمدى بولۋىنا دا ىقپال ەتەدى.جانە دە وسى كاسىپورىندار تاۋار ونىمدەرىنىڭ ۇلتتىق برەندىنىڭ پايدا  بولىپ قالىپتاسۋىنا، جەرگىلىكتى شيكىزات قورىن ءتيىمدى پايدالانۋعا دا قاجەت. سونىمەن قاتار مالايزيا، سينگاپۋر  ەلدەرىنىڭ تاجريبەسىندە بار، ۇلتىق عىلىمنىڭ، جەكە عالىمداردىڭ، ونەرتاپقىشتاردىڭ جەتىستىكتەرىن، ۇلتتىق ينتەلەكتۋالدى كادرلەردى  پايدالانا وتىرىپ، قالالاردا ەلەكترونيكا باعىتىنداعى شاعىن ونەركاسىپتەردىڭ پايدا بولۋىنا كوڭىل اۋدارۋ ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ دامۋىنا وتە ءتيىمدى ىقپال ەتەدى.

اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىن ۇلتتىق مەنتاليتەتكە بايلانىستىرا جۋرگىزۋدىڭ نەگىزى اۋىلدىق جەردەگى شيكىزاتتى قالدىقسىز وڭدەۋدى ءار ايماقتاعى ەلدى مەكەندەردە جاڭا  وڭدەۋ تەحنلولوگياسىنا  نەگىزدەلگەن شاعىن ونەركاسىپتەردە ساپالى، جوعارى ديزايندى

بەزەندىرىلگەن ءونىم شىعارۋدى ىسكە اسىرىپ، ىشكى سۇرانىستى قامتاماسىز ەتۋ ەلىمىزدى ازىق-تۇلىك ونىمىنە دەگەن تاۋەلسىزدىكتەن ارىلتىپ قايتا كورشى ەلدەرگە دايىن ونىمدەردى شىعارۋعا جول اشادى. ياعني، ۇلتتىق ەرەكشەلىگىمىزگە باعىتتالعان ەكونوميكامىزدىڭ وزىنە ءتان برەندتەرى الەمدىك باسەكەلەستىك دوداسىنا تۇسە الادى.وسى باعىتتا دامىعان اۋىل ەكونوميكاسى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ الەۋمەتتىك، تۇرمىستىق دامۋ دەڭگەيىن، مادەنيەتىن قالالىق ءومىر دەڭگەيىنە جاقىنداتادى. قازىر وزىق تەحنيكا مەن تەحنولوگيا پايدالانۋىن قولايلى دەگەن جەلەۋمەن بەلەڭ العان ءىرى لاتيفۋنديستەردىڭ   باعىتى ۇلتىق مۇدەگە قايشى كەلەتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، كەلەشەكتە ورتا جانە شاعىن شارۋاشىلىقتاردىڭ  كووپەراتسيا وداقتارىن قۇرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىننىڭ ءونىمىنىڭ وندىرىستەن تۇتىنۋشىلارعا دەيىنگى جولىن بىرىكتىرەتىن، تيىمدىلىگى جوعارى، الىپساتارلىقپەن ءونىم قۇنىنىڭ جاساندى ءوسۋىن تەجەيتىن سالانىڭ نەگىزىن قالاۋىمىز قاجەت.

قازىرگى ەكونوميكالىق  دامۋ  كەزەڭدەگى  بەلەڭ العان جەمقورلىق  ءۇردىسى  ءبىزدىڭ ۇلتىمىزعا ءتان  قۇبىلىس ەمەس. بۇل قۇبىلىستىڭ تامىرى كاپيتاليزمدىك باعىتتاعى شارۋاشىلىق  قۇرۋ  نەگىزىندەگى  پايدا(پريبىل) ءوندىرۋ تەورياسىنىڭ تابيعاتىنا ءتان ەكەنىن كەزىندە ك. ماركس كورسەتكەن. وسى كەلەڭسىز ءۇردىس بۇكىل الەمدەگى نارىقتىق  باعىتتى تۋ عىپ ۇستاپ، پايدا  تابۋدىڭ جولىندا ادامي  قاسيەت قۇندىلىقتان  ايرىلىپ، رۋحاني ازعىندىق جولىنا تۇسكەن ەلدەردىڭ بارىندە كەڭىنەن جول العان. قازاق ەلىنە جەمقورلىق  پەن پاراقورلىق وتارلاندىرۋ كەلگەننەن كەيىن پايدا بولعان. ەلىمىزدەگى جەمقورلىقتى توقتاتۋ تەك رۇحسىزداندىرۋدى تەجەگەندە عانا ىسكە اسادى.

ەلىمىزدىڭ كەلەشەكتە تاۋەلسىزدىگىن ساقتاۋ ءۇشىن تاعى ءبىر ماڭىزدى ۇستام، ول ەكونوميكانى كوتەرەمىز، الەمدەگى ورتاق  قارجى نارقىنداعى ينتەگراتسياعا ەنەمىز دەگەندى باسشىلىققا الىپ، ينۆيستيتسيا تارتۋداعى جىبەرىلىپ وتىرعان قاتەنى تۇزەۋ. ءار ۇلتتىق مەملەكەت ءوز ەلىنىڭ ستراتەگيلىق  ماڭىزى بار سالالاردىڭ ۇلەسىن شەت ەلدەردىڭ ازاماتتارى مەن كومپانيالار مەنشىگىنە ساتقاندا وزدەرىنىڭ باقىلاۋىندا اكتسيانىڭ 51 پايىزدان كەم بولماۋىن قاتال ساقتايدى. مىسالى: اقش، رەسەي شەت ەل كومپانياسىنا  ساتىلاتىن مەنشىكتىك ۇلەستىڭ 25 - 30 پايىزدان اسپاۋىن زاڭداستىرعان. ەلىمىزدىڭ كەلەشەكەگى ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىگى مەن قاۋىپسىزدىگىن ويلاساق  سالالار مەن كىسىپورىندارىنىڭ شەت ەل كومپانياسىنا ساتىلاتىن ۇلەس مولشەرىنىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى 49 پايىزدان اسپايتىن بولىپ جانە ءاربىر  شەت ەلدىك كومپانيانىڭ مەنشىگىنە 15 پايىزدان ارتىق  ۇلەس ساتۋعا شەك قويۋ قاجات.بۇل جەردە نارىقتىق زاڭدىلىق،  دەموكراتيالىق حالىق ارالىق ۇستام دەگەن  ۇرانداردى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك مۇددەسىنەن جوعارى قويۋعا بولمايدى. بۇل الەمدەگى بارلىق ۇلتتىق مەملەكەتتەردىڭ بەرىك ۇستامى. وسى زاڭدىلىق  قازىرگى الەمدىك ەكونوميكاداعى داعدارىس كەزىندە وتە ايقىن كورىنىپ وتىر.

مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ ماڭگى بولۋى ونىڭ ۇتىمدى، ۇلتتىق مۇددەنى كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعايتىن سىرتقى ساياساتىنىڭ يدەولوگياسىنا بايلانىستى. سىرتقى ساياسات جۇرگىزۋ ديپلوماتياسى وتە قيىندا، كۇردەلى دە ەكەنىن جانە الەمدە قالىپتاسىپ قالعان ستەورەتيپتىڭ ىقپالىمەن ساناسۋدىڭ قاجەتتىلىگىن ۇعا وتىرىپ، ۇلتتىڭ مۇدەسىن قورعاۋ  ۇشىن تەك  ديپلوماتيالىق  سالانىڭ وي - قىرىن بىلۋمەن قاتار تازالىقتى، باتىلدىقتى، كورەگەندىكتى، ءوز حالقىنىڭ بەدەلىن ساقتاۋداعى بەرىكتىك پەن ادالدىققا مىقتى بولۋ قاجەت. سول سەبەپتەن دە سىرتقى ساياسات يدەولوگياسى ۇلتتىق يدەيا شەڭبەرىنەن قانداي دا ءبىر سىلتاۋمەن، نە بولماسا تار شەڭبەرلىك ساياسات جەتەگىنە ەرىپ، ماداق ، جاساندى  بەدەل جيناۋ ماقساتىمەن  اۋىتقۋ - ۇلتتىڭ تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ توندىرەدى. ەشقاشاندا ساياسي كورەگەندىكتى،  قازىرگى حالىقارالىق قاتىناستاردا تۋىنداپ وتىرعان كەيبىر جاعدايعا  ساياسي بەيىمدەلۋمەن شاتاستىرۋعا بولمايدى. الەمدەگى بولىپ جاتقان جاعدايلارمەن ساناسىپ، دەر كەزىندە ۇلكەن پايدا اكەلەتىن شارالاردى قولداپ ارەكەت ەتۋ - ساياسي بەيىمدەلۋ. ساياسي بەيىمدەلۋ پايدا بەرۋمەن قاتار كەلەشەكتە ۇلتتىق مۇددەگە ۇلكەن زىيان اكەلۋى دە مۇمكىن.  ساياسي كورەگەندىك، تەك بۇگىنگى جانە جاقىن اراداعى ماقساتقا عانا جەتۋ ەمەس، ول ۇلتتىڭ تاريحىن ەسكەرىپ جانە ەرتەڭگىسىن ويلاپ، حالقىنىڭ ار، نامىسىنا كىر جۋىتپاي، كەلەشگىنە نۇقسان كەلتىرەتىن جاعدايلاردى بولجاي ءبىلىپ - شەشىم قابىلداۋ. سوندىقتاندا ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ قابىرعاسىن قاتايتپاي جاتىپ، الەمدىك الپاۋىت ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق جانە ساياسي ەكسپانسياس جۇرگىزۋدەگى ءوز مۇددەلەرىن جۇزەگە اسىرۋعا

باعىتتالعان، ءبولىپ الىپ بيلىك جۇرگىزۋ ساياسي  دوداسىنا ەنىپ، اسكەري وداققا كىرۋدى، شەكارا اشىپ كەدەندىك وداق قۇرۋدى قولداۋ ۇلتتىق تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ كەلەشەگىنە ۇلكەن قاۋىپ اكەلەتىنىن بولجاي  الماۋمەن قاتار، ۇلتتىق نامىسقا دا نۇقسان كەلتىرەتىنىن ۇقپاۋ. قازىرگى ۇلتتىق ەكونوميكامىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە وراسان ىقپال ەتىپىپ وتىرعان رەسەيدىڭ ەكونوميكالىق ەكسپانسياسى كەزىندە (مىسالى باسقاسىن ايتپاعاندا «لۋكوكويل»، «روستنەفت»، «گازپروم» ءتىپتى الماتى قالاسىنىڭ ەنەرگو جۇيەسى مەن ازىق-تۇلىك سالاسىنداعى «اقساينان» سياقتى كومپانيانىڭ دامۋ ۇردىسىندە وزدەرىنىڭ ارجاقتاعى قوجالارىنىڭ ىشكى ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋ ىقپالىنان كوپتەگەن قازاق  كاسىپكەرلەرىنىڭ، كاسىپورىندارىنىڭ داعدارىسقا ۇشىراپ وتىرعانىن كورۋ قيىن ەمەس، وسى كومپانيانىڭ باسقارۋ سالاسىندا قازاقتىڭ مۇددەسىن قوعايتىن ماماندار مەن جۇمىسشى توپتارى بارما دەگەن سۇراقتار تۋىندايدى. سونىمەن قاتار، ەلىمىزدەگى  كورشى ۇلى دەرجاۆيالىق مەملەكەتتتىڭ اقپارات ەكسپانسياسىنىڭ  قالىپتاسىپ وتىرعانىن ۇمىتپاۋ قاجەت). وتارلىق ساياساتتىڭ قالدىق ىقپالىنان تازارا الماي  وتىرىپ، ءوزىنىڭ ۇلى دەرجاۆيالىق  كوز  قاراسىن  بۇرىنعى  يمپەريالىق  ساياسات جۇرگىزگەن باعىت  ۇستامىندا ۇستاپ وتىرعان الپاۋىت ەلدىڭ ىقپالىن كىرۋ ساياساتىن،  ءوز  ەلىنىڭ ماڭگى تاۋەلسىزدىگىن ماقسات ەتەتىن قازاق حالقى ەشقاشان دا ۇقپايتىنىن دا، قولدامايتىنىن دا ەستەن شىعارماۋ كەرەك.

ۇلتتىق يدەيا نەگىزىندە مەملەكەت قالىپتاستىرۋ ءۇشىن كونستيتۋتسياعا  وزگەرتۋ ەنگىزىپ،  مەملەكەتتىڭ اتىنان «قازاقستان»  ءسوزىن الىپ تاستاپ «قازاق رەسپۋبليكاسى» دەگەن اتاۋ بەرىپ، ال قازىرگى كونستيتۋتسياداعى  «ءبىز، ورتاق تاريحي تاعدىر بىرىكتىرگەن قازاقستان حالقى....» دەگەن جالپىلىما قازاق حالقىنىڭ تاريحى  مەن مۇددەسىن مويىندامايتىن كوسموپوليتتىك ۇعىمدى الىپ تاستاپ، قازاق حالقىنىڭ وسى مەملەكەتتى قۇرۋشى ۇلت ەكەنىن ناقتىلايتىن بابتى ەنگىزۋ قاجەت. سونىمەن قاتار ۇلتتىق يدەيا نەگىزىندە مەملەكەت قۇرۋدى بەكىتەتىن باب ەنگىزىلسە  عانا قازاق ەلىنىڭ كەلەشەگىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە كۇمانسىز قاراي الامىز.

قازىرگى  زىيالىلاردىڭ دا، ۇلت كەلەشەگىن ويلاعان بارشا ازاماتتاردىڭ دا، بيلىكتە جۇرگەن ۇلتجاندىمىز دەيتىندەردىڭ دە مەملەكەت ءتىلىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرەمىز  دەپ جاساپ جۇرگەن ىستەرىنىڭ تيىمدىلىگى، تەك وسى قازاق ءتىلىنىڭ ءومىر ءسۇرىپ دامۋىنا ورتا  تۋعىزۋعا بايلانىستى.

مەملەكەت قۇرۋدا ءتىل مەن رۋحاني تاربيە ماسەلەسىنڭ ماڭىزى ادامزاتتىڭ دامۋ ۇردىسىندە الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەنىن وسىدان ەكى مىڭ بەس ءجۇز جىلداي بۇرىن ءومىر سۇرگەن، ايگىلى داري پاتشا بىلاي دەپ ايتىپ كەتكەن - «باياندى مەملەكەت بولۋ ءۇشىن حالىقتىڭ ءبىر تىلدە، ءبىر دىندە بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك». وسى قاعيدا تاريحتاعى جانە كازىرگى كەزدەگى مىقتى مەملەكەتتەردىڭ تاجريبەسىمەن ءوزىنىڭ ومىرشەڭ زاڭدىلىق ەكەنىن كورسەتىپ وتىرعانىنا ەشكىم كۇمان كەلتىرە المايدى. ول ءۇشىن ەكونوميكانىڭ، ساياساتتىڭ، عىلىمنىڭ، تەحنولوگيانىڭ، ءبىلىم بەرۋ مەن رۋحاني تاربيە جۇيەسىنىڭ، اقپارات كەڭىستىگىنىڭ  قازاق تىلىندە سويلەۋىن ءبىرىنشى كەزەكتە ىسكە اسىرۋ قاجەت ءبىزدىڭ ازاماتتىق بورىشىمىز ءوز ۇلتىمىزدىڭ دامۋىن عىلىمي جەتىستىكتەردى پايدالانا وتىرىپ، تابيعي زاڭدىلىقتان اۋىتقىماي، ۆوليۋنتاريزمگە جول بەرمەي ىسكە اسىرۋ.   . وسى ورتا قالىپتاستىرۋعا ۇلكەن اسەر ەتەتىپ، وتارشىلدىق ىقپالىنان ارىلتاتىن ونوماستيكا ماسەلەسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ كەرەك.

بولات دۇيسەمبى  - ەكونوميست، «ۇلت تاعدىرى» قوزعالىسى  ورتالىق  باسقارما  مۇشەسى

«اباي-ينفورم»