قاسىم مەن عاسىر
«دۇنيەگە كەلەر ءالى تالاي قاسىم...» دۇنيەگە تالاي قاسىمنىڭ كەلەرىنە كۇمانسىز بولىپ عۇمىر كەشكەن اقىننىڭ تۋعانىنا دا عاسىر تولىپتى. بيىلعى جىل قازاق پوەزياسىندا «قاسىم مەن عاسىر» جىلى اتانۋعا ءتيىس. سەبەبى امانجولدىڭ قاسىمى ءوز تۇسىنداعى اقىن بىتكەن سوعىستاعى جەڭىس پەن كولحوز-سوۆحوزدىڭ تويىن جىرلاپ، ءسوتسياليزمنىڭ ەكپىندى قۇرلىسىنا ەسى كەتىپ جۇرگەندە قازاق ليريكاسىنا قايتادان جان ءبىتىرىپ، قازاقتىڭ كوركەم تىلىمەن ولەڭنىڭ ءورىسىن اشقان ەدى. استاناسىنان باسپاناسىن تاپپاي تارىققان اقىننىڭ پوەزياداعى باعى زامانداستارىنان باسىم بولدى. قاسىم اتىنا ساي قاسقايىپ داۋرەن ءسۇردى.
«دۇنيەگە كەلەر ءالى تالاي قاسىم...» دۇنيەگە تالاي قاسىمنىڭ كەلەرىنە كۇمانسىز بولىپ عۇمىر كەشكەن اقىننىڭ تۋعانىنا دا عاسىر تولىپتى. بيىلعى جىل قازاق پوەزياسىندا «قاسىم مەن عاسىر» جىلى اتانۋعا ءتيىس. سەبەبى امانجولدىڭ قاسىمى ءوز تۇسىنداعى اقىن بىتكەن سوعىستاعى جەڭىس پەن كولحوز-سوۆحوزدىڭ تويىن جىرلاپ، ءسوتسياليزمنىڭ ەكپىندى قۇرلىسىنا ەسى كەتىپ جۇرگەندە قازاق ليريكاسىنا قايتادان جان ءبىتىرىپ، قازاقتىڭ كوركەم تىلىمەن ولەڭنىڭ ءورىسىن اشقان ەدى. استاناسىنان باسپاناسىن تاپپاي تارىققان اقىننىڭ پوەزياداعى باعى زامانداستارىنان باسىم بولدى. قاسىم اتىنا ساي قاسقايىپ داۋرەن ءسۇردى.
قاسىم اتامىز قازىرگى قاراعاندى وبلىسىنىڭ قارقارالى اۋدانىنداعى قىزىل دەگەن جەردە 1911 جىلى دۇنيەگە كەلىپتى. مايداننان ولەڭمەن جازعان "اعايىما" دەگەن حاتىنداعى: "قىس. قىستاۋ. اتامەكەن قىزىلداعى" دەگەندە ايتقان قىزىلى - سول تۋعان جەرى. اكەسى دە سوندا قايتىس بولادى. جاس بولسا دا قاسىم سونىڭ ءبارىن ەسىندە جاقسى ساقتاپ قالعان. اكە-شەشەدەن جاستاي جەتىم قالعان ول ءبىراز جىل اعاسىنىڭ قولىندا وسەدى. العاشىندا جاڭادان اشىلعان اۋىل مەكتەبىندە وقىپ، ساۋاتىن اشادى. كەيىن، 1924 جىلى، اعاسى قاسىمدى سەمەي قالاسىنداعى ينتەرناتقا ورنالاستىرادى. قاسىم سەمەيدە 1927 جىلعا دەيىن ينتەرناتتىڭ تاربيەسىن كورەدى. ودان ءارى قاراي ءۇش جىل سەمەي مال دارىگەرلىك تەحنيكۋمىندا وقيدى. العاشقى ولەڭدەرىن دە وسى كەزدە جازادى. 1930 جىلى الماتىعا كەلىپ، ءبىراز ۋاقىت "لەنينشىل جاس" گازەتىندە ىستەيدى. 1931 جىلى لەنينگرادتاعى ورمان شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنا ءتۇسىپ وقيدى. بىراق، دەنساۋلىعىنا بايلانىستى جانە تۇسكەن وقۋىن دا ونشا ۇناتا قويماعاندىقتان، بىرەر جىلدان كەيىن ەلگە ورالىپ، ورال قالاسىندا "ەكپىندى قۇرىلىس" گازەتىنە قىزمەتكە ورنالاسادى. جاس اقىننىڭ كوپتەگەن ولەڭدەرى وسى گازەتتە جارىق كورەدى.
قاسىمنىڭ مەرەيتويى اتاۋسىز وتپەيتىن سياقتى. ارقا جاقتا امانجولدىڭ قاسىمىنان قالعان رۋحاني مۇرالاردى ناسيحاتتاۋ، وقۋدان الىستاپ قالعان ەلدىڭ ەسىنە سالۋ شارالارى باستالىپ جاتىر. وسى سوزىمىزگە دالەل: كەشە رەداكتسيامىزعا 17 ماۋسىمدا ساعات 19.00-دە قر پرەزيدەنتتىك مادەنيەت ورتالىعىندا قازاقتىڭ ۇلى اقىنى قاسىم امانجولوۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا ارنالعان «دۇنيەگە كەلەر ءالى تالاي قاسىم» اتتى ادەبي-مۋزىكالىق كەشى وتەدى، دەپ حابارلادى قر مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنەن.
«قاسىم امانجولوۆ - قازاقتىڭ اسا ءىرى اقىندارىنىڭ ءبىرى. ونىڭ كوركەمدىك-ەستەتيكالىق دەڭگەيى جوعارى، قازاق ادەبيەتى تاريحىندا ايتۋلى ورىنعا يە شىعارماشىلىعى، نەگىزىنەن، پوەزيالىق تۋىندىلاردان تۇرادى. اقىننىڭ ادەبي مول مۇراسىن 7-8 پوەماسى مەن الۋان تاقىرىپتاعى ليريكالارى قۇرايدى.
قاسىم امانجولوۆ - كوركەم اۋدارما ونەرىنىڭ دە ۇزدىك شەبەرى. ول ورىس، باتىس پەن شىعىس پوەزياسىنىڭ كلاسسيكالىق تۋىندىلارىن: ليريكالىق ولەڭدەر مەن پوەما-داستاندارىن قازاق تىلىنە زور شابىتپەن اۋداردى.
قاسىم امانجولوۆ - ءوزىنىڭ باتىل ويلى، شىنشىل دا تەرەڭ سىرلى، داۋىلدى پوەزياسىمەن ءار بۋىن وقىرماندار سۇيىسپەنشىلىگىنە يە بولىپ، جاس تالانتتارعا وتە كۇشتى اسەر ەتىپ كەلە جاتقان ءبىرتۋار دارىن» دەپ جازادى مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى اقىن تۋرالى بەرگەن قىسقاشا ماعلۇماتىندا .
«اباي-اقپارات»