قادىرمەندى باقىتجان ءابدىرۇلى!

سىپايى “سىزدەن” ءبىرىن ءبىرى انىق تۇسىنەر سەنىمدى “سەنگە” كوشكەنىمدى ايىپقا بۇيىرماسسىڭ.

وزىڭنەن بۇرىڭعى قالا اكىمى بولعان باۋىرجان بايبەك مىرزامەن ءبىرىمىز اڭدىپ، ءبىرىمىز جاسىرىنىپ كۇن كەشكەن تىرلىگىمىزدىڭ كۇنگەيى مەن كولەڭكەسىن وزىنە جايىپ سالعالى وتىرمىن.

ەندى اڭگىمەمدى توتەسىنەن باستايىن.

وسىدان تۋرا ءتورت جىل بۇرىن الماتىعا اكىم بولىپ تالدىرماش دەنەسىنە باس قالانىڭ اپ­اۋىر تەلپەگىن توڭكەرە كيىپ، بىلىكتەي جۋان بيلىك تىزگىنىن بىلەگىنە وراعان سۋ جاڭا باستىق وسىنداعى زيالى قاۋىمنىڭ قايماعى دەيتىندەرىنىڭ ءبىرازىن جيناپ الىپ، كەزدەسۋ وتكىزگەن-ءدى.

اكىم جىگىت ءا دەگەننەن قالانى تۇگەل دەرلىك ارالاپ شىققانىن، كورگەنىن دە، كوڭلىنە تۇيگەنىن دە قالا تۇرعىندارىمەن اقىلداسا وتىرىپ، كەنت تىرلىگى مەن تۇرمىسىنىڭ كەمىستىگىن تولتىرىپ، كەمشىلىگىن جويىپ، ادەمىسىن اسپەتتەپ، كوركەمدىگىن كوبەيتىپ، قاسيەتى مەن قۇدىرەتىن كەڭەيتۋگە بارىن دا سالىپ، جانىن دا ايامايتىنىن ايتىپ، ءىشى-باۋىرىمىزعا كىرىپ شىققان-دى.

ارينە تومەننەن توبەگە كوز ءسۇزىپ، توردەگى تورەلەردى ونشا توڭىرەكتەي قويمايتىن جەردەگىلەرگە اناۋ شىرەنگەن شەنەۋنىكتەردىڭ وقشىرايا قارايتىن تاكاپپارلىعى كوبىمىزدى كوبىكتەي ىقتىرىپ جۇرگەنىن بىلۋدەي-اق بىلدىك قوي. سودان با ەركىنبەك جەكسەنبەكوۆ، ب.تولەگەنوۆا، ا.ءاشىموۆ،س.دوسانوۆ باستاعان ءۋالى اۋىزدارىمىز باۋىرجان شىراقتى اسپاننان قارىپ تۇسكەن ايساداي، جەردەن جارىپ شىققان مادىدەي ەتىپ ماقتاۋ مەن ماداقتاۋ ارقىلى ويىندا بولىپ، كوكەيىندە قالايىق دەيتىن تىلەمسەك تىلەكتىڭ ءارتۇرلى اسەم اۋەندەرى مەن ىپ-ىستىق ەمىرەنۋلەرىمەن بايعۇس باستىقتى ورنىنان تۇرعىزباستاي قىپ كومىپ تاستاپ ەدى.

شىركىن جاستى اياپ كەتسەم كەرەك، الگى اۋىز جاپپاستاردى ءسال كىدىرتە قويدىم دا، ماقتاۋ،ماداقتاۋلاردىڭ قىتاي قابىرعاسىنا اينالا باستاعان قورعانىنا سىناۋ دا ەمەس، سىناۋعا جاتقىزۋعا دا تۇرارلىق سۋىق سوزدەردىڭ لەگىن اقتارىپ جىبەرىپ، اكىمدى مەڭ-زەڭ قالپىنان سىلكىنتىپ تۇرعىزىپ العانداي بولدىم-اۋ دەيمىن.

باۋىرجاننىڭ الگىندەگى اشىلۋىنا ءوزىمنىڭ كومەيىمدە اتىلۋعا دايىن جۇرگەن اشىنۋىمدى اقتارا سالدىم.

سونداعى ايتقانىم: الماتىنىڭ “گورنىي گيگانت” “تاۋداعى الىپ” (“تاۋداعى قىرات” ەمەس. قىرات تاۋدىڭ ۇستىندە بولمايدى، تاۋدان تومەندە جاتادى) مولتەك اۋدانىنىڭ كورىكسىزدىگى جەرىنتەر، كەلەڭسىزدىگى وكىنتەر اسا مۇشكىل كۇي-ءحالى ەدى.

قالانىڭ ەڭ ءبىر تازا دا اسەم، كورىكتى دە سۇلۋ ايماعىندا ورنالاسقان وسىناۋ شاعىن اۋدان وسى اتاقتى باس قالانىڭ سونشاما ازىپ-توزعان، جۇدەپ-جاداعان، قاۋساپ قۇلاعان، ءمۇجىلىپ ەزىلىپ قيراعان، سوراقىلىق پەن جاۋاپسىزدىق، قۇنتسىزدىق جايلاعان قازاقى “گارلەمىنە” اينالعانى ەدى. سونى كورۋىن ءوتىندىم.

تاعى ايتقانىم: وسى ءوڭىردىڭ بومبا ءتۇسىپ، ۇيلەرىنىڭ ۇشتەن ءبىرى ءۇيىندى بوپ تالقاندالعان سوعىس وتىندەگى دەرەۆنيادان اۋماي قالعانى. سول ۇڭىرەيگەن ۇيلەردىڭ بوگدە كوزدەردەن تاسالانىپ قاڭىلتىر تەمىرمەن قورشاپ تاستالعانى. ال وسى قورالانىپ قورشالعان بوس اۋماققا قالانىڭ ورتالىعىنان ساپىرىلىسقان “كامازدار” قاراالا قاردى، قوقىس-سوقىستى شاڭداتىپ،سورعالاتىپ تاسيدى دا جاتادى. ءسويتىپ شىن مانىندەگى “تاۋلى قىرات” كور-جەردى ۇيەدى دە تاستايدى. ال كۇن كوزى جىلت ەتىپ، كوكتەمنىڭ لەبى ەستى دەگەنشە الگى “سۆالكا” بولعان كوشەلەردەن اڭقىپ سالا بەرەتىن “حوش” يىستەن باسى اينالىپ، كوزى قاراۋىتقان تۇرعىندار قينالعان جانىن، اشىعان كومەي، كەۋدەسىن قايدا تىعارىن بىلمەي، تىپىرلايدى دا قالادى.

جانە ءبىر مالىمدەگەنىم: “تاۋلى الىپتىڭ” قاراڭعىلىقتىڭ مەڭىرەۋ قۇشاعىنا كومىلگەن تۇنگى كورىنىسىنەن، سول تۇنەكتى قورشاۋدىڭ ىشىندەگى ۇيىندىلەردى باسپانا ەتەتىن بومجىلار مەن سۋىق تۇستىلەردىڭ الاۋ وتتارى سەرپىپ قالىپ... قارسى الدىڭنان الدەكىمدەر سورايىپ، زورايىپ شىعا-شىعا كەلگەندە جان بالاسىنىڭ سۇپ-سۋىق ۇرەي قۇشاعىنا بولەنەتىنىن اكىم مىرزاعا دۇرىستاپ جەتكىزە المادىم. جەتكىزە المادىم دا سوناۋ ۇڭىرەيگەن،ساڭىرايعان قاپ-قارا قۋىس ۇڭگىرلەردەن بايعىزدىڭ باپىلداعانى، قارعا-قۇزعىننىڭ قارقىلداعانى، الامان تىشقاندار مەن مىسىقتاي ەگەۋقۇيرىقتاردىڭ اياق استىنان اتقىپ شىعىپ، بالاعىڭنىڭ اراسىنان زۋىلداپ وتكەندە، الگىلەردى تاقىمداپ قۋىپ كەلە جاتقان يەسىز يتتەردىڭ قورشاۋىنان قۇتىلا الماي تالايدىڭ تالىپ تۇسكەنىن كورىپ، ءوزىمنىڭ دە ەسىمنەن تانعانداي كۇي كەشكەنىم ەسىمە ءتۇستى مە، سامايىمنان سورعالاعان اپ-اششى تەرىمە باۋىرجان بالامنىڭ باقىرايعان كوزدەرى بايلانىپ قالعان-دى.

تاماعىمدى ءبىر قىرناپ الدىم دا: “21 ‒ عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىن تاۋىسۋعا جاقىنداپ قالساق تا، كەشەگى 20 ‒ عاسىردىڭ 30 ‒ جىلدارىنداعىداي كوشە جارىعىنا جارىماعان “تاۋلى الىپتاعىلارعا” ءتۇنى بويى سوقىرتەكە ويناتقىزعان قالا باسشىلارىن بىرىنەن سوڭ ءبىرىن ۇزاتىپ كەلە جاتقانىمىزدى ايتىپ، زارىمىزدى قاي قۇدايدىڭ قۇلاعىنا جەتكىزەرمىز دەپ جۇرگەندە، باۋىرجان شىراق، ءوزىڭنىڭ كەزدەسە كەتكەنىن مۇنداي جاقسى  بولار ما. قولىڭ ءتيىپ جاتسا، ءبىر جۇمانىڭ، ءارى كەتكەندە ون كۇننىڭ ىشىندە “گورنىي گيگانتتى” مەنى قاسىڭا الىپ، ارالاپ شىعۋعا ۋاقىتىڭ تابىلىپ، مۇمكىندىگىڭ بولا ما؟”‒ دەگەنىم دە:

‒ بولادى، سوفى اعا! ارالايمىز. جوندەيمىز! ‒ دەپ ۋادەسىن توگە سالعان-دى.

“ۋادە ‒ قۇداي ءسوزى” دەپ دابىرايتاتىنىمىز عالامات-اق. ال بىراق سول ۋادە شىركىندى سوناۋ ەڭ بيىك توردەگىنىڭ وزىنەن باستاپ، ءبىراز اكىم، مينيسترلەردىڭ اۋىزدارىنان ۇيرەك قىپ ۇشىرىپ، دوپ قىپ قۋالاپ، اركىمدى ءبىر ەنتىكتىرە وكىنتىپ، ىزالاندىرا وكسىتىپ وينايتىن ەرمەكتەرىنە اينالدىرىپ العاندارىن جانە قۋ ىشىمىزبەن قىجىرلانا سەزەمىز.

باۋىرجان باۋىر دا سول ۋادەسىن ۇشپاققا شىعارۋعا ءبىر تالپىنباي، “تاۋداعى الىپتىڭ” الماتىنىڭ ءبىل مولتەك اۋدانى ەكەنىن ۇمىتىپ كەتكەندەي بولسا، سماتاەۆ دەيتىن قالامگەردىڭ ومىردە بار-جوعىنا مۇلدە كوڭىل بولمەگەنىنە كامىل سەنەمىن. ويتكەنى سول ءۇش جىلدا اكىمگە دە، اكىمنىڭ ورىنباسارى ارمان قىرىقباەۆقا دا، ءبولىم مەڭگەرۋشىلەرىنە دە الدەنەشە مارتە تەلەفون شالىپ، ءبىر اۋىز ءجوندى جاۋاپ الا الماي تاۋىم شاعىلعانىن قاي قۇدىرەت يەسىنە ايتىپ، مۇڭىمدى شاعارمىن. بۇگىندە ءسوز تىڭداپ، قۇلاق قويار بيلىكتىلەر جوق قوي، جوق. وتىرعان بيىك ورنى مەن ورىنتاعىن توعىز قابات تورعاۋىتپەن قورشاپ تاستاعان ۇلكەن ء“تاڭىر” مەن كىشى “قۇدايلار” ادامدى پەندە ەتىپ ەڭبەكتەتىپ ەتەك سۇيگىزىپ، ەتىك جالاتار پارىقسىزدىعىنان راحات كۇي كەشەتىندەرىنە كوزىمىز جەتسە دە، كولەڭكەمىزدەن دە قورقاتىن كونبىستىگىمىزبەن سۇمەڭدەي بەرەمىز.

حوش. مالاعامىمنىڭ توقەتەرىنە تىرەلەيتىن.

2018 جىلدىڭ 17 ‒ جەلتوقسانى.

ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن اڭساپ، اقيقاتتى القالاپ، شىندىقتى شىرىلداپ ىزدەپ، ادىلەتتى اناسىنداي ايالاعان قازاقتىڭ جاپ-جاس ۇل-قىزدارى شوۆينيستىك كرەملدىڭ بۇيرىعىمەن قوڭقاق مۇرىن ورىس مۇجىعىنىڭ تابانىندا تاپتالعان ۇلتتىق ار-نامىستى كوككە كوتەرۋگە ۇمتىلىپ، جەلتوقساننىڭ ايازدى اق قارىن قىزىل قانىمەن بوياپ، كوك مۇزىن جالىنداعان جانىنىڭ جاستىق قىزۋىمەن ەرىتىپ جىبەرگەنىن سول ەكى كۇندە ءدال قاستارىندا قان جىلاپ ءجۇرىپ ءوز كوزىممەن كورگەن مەن وسىناۋ ناقاق قانعا بويالعان الاڭعا اقساڭداپ-اق جەتىپ ەدىم. مۇزداي قۇرسانعان سۋىق سۇستى پوليتسايلار مەنى قاقپايلاي يتەرمەلەپ، الاڭنىڭ شەت جاعىنداعى “جەلتوقسان قۇرباندارىنا” ارنالعان شالاجانسار ەسكەرتكىشتىڭ تۇبىنە قۋىپ تىقتى.

جينالعان قاۋىمنىڭ قاراسى كوپ ەكەن. ءبىرازى مەنى تانيتىندىقتان ورتالارىنا الىپ، جاي-جاعدايىمدى سۇراپ، الگىندە عانا پوليتسەيلەر قوقاڭداپ كوپسىتكەن كوڭىلىمدى اجەپتاۋىر-اق كوتەرىپ تاستادى.

سول ەكى ورتادا نوكەرىن شۇباتىپ ەسكەرتكىشكە گۇل شوعىن قويۋعا كەلگەن بايبەك مىرزانى كوزىمنىڭ شالىپ قالعانى عوي. اي-شايعا قاراماي اكىمگە جەتىپ بارىپ، شاۋجايىنا جارماسقانىمدى بىلەم. ونىڭ ۇستىنە اكىمنىڭ نوكەرلەرىنەن گورى مەنىڭ پىكىرلەس، ۇندەس، تىلەكتەس توڭىرەگىمنىڭ كوپتىگى دە اسەر ەتتى مە، باۋىرجان بىردەن: “سوفى اعالاپ! ساكەلەپ!” ىلديلادى دا قالدى.

‒ 22 ‒ جەلتوقسان كۇنى مىناۋ ارمان قىرىقباەۆ پەن اناۋ نۇرلان ەكەۋى ءسىزدى مەنىڭ كابينەتىمە قولتىقتاپ اكەلەدى. سول كۇنى اسىقپاي اڭگىمەلەسىز، اعا! ‒ دەپ قۇراق ۇشقان ىنىگە ەنتىگە سويلەپ نە دەي قويايىن. باس يزەدىم دە كەتە باردىم.

قارلاتىپ، بورانداتىپ 22-ءسى دە جەتتى. قولتىقتاپ اپارار ارمانىنىڭ دا، نۇرلانىنىڭ دا سوققان تەلەفونىما دا جاۋاپ بەرمەي، ۇندەرى ءوشتى دە قالدى. كوپ مازالاي بەردىم بە، ءبىر كۇنى اكىمنىڭ قابىلداۋ بولمەسىندەگى حاتشى كەلىنشەك:

‒ ءسىزدى اكىم 29-كۇنى قابىلدايدى! ‒ دەپ زىرك ەتتى دە، تەلەفوندى ءۇزىپ جىبەردى.

جاڭا جىلدىڭ ابىر-سابىرى كوپ بولادى عوي، ەسكى جىلدى دۋىلداتىپ شىعارىپ سالىسىمەن توبەگىدەگى تورەلەردىڭ الدەبىرى مەنى ەندى اكىمنىڭ 7- قاڭتاردا قابىلدايتىنىن تويدان سارقىت جەگىزگەندەي لەپىرىپ جەتكىزدى. الايدا ۇنسىزدىكتىڭ قۇنسىزدىعىنا تاعى ءبىر باتىپ 8- ءىن دە سۋ تۇبىنە جىبەردىم.

14- قاڭتاردا پوليكلينيكاعا كەتىپ بارا جاتىپ ءبىر كوشەنىڭ بۇرىشىندا توپتالعانداردىڭ اراسىنان ب.بايبەكتى شىرامىتىپ جاقىنداپ، باس يزەگەن بولدىم. ۇيالدى ما، بىلمەيمىن، ءلام دەمەستەن بۇرىلىپ كەتە بەرىپ ەدىم اكىمنىڭ:

“ساكە! اعا! سىزبەن 18-كۇنى كەدەسەمىز! كۇتىڭىز!” ‒ دەگەنى ماعان قۋالاي ىلەستى.

شىدامنىڭ دا شىدامى بار عوي، ءتوزىمىم تاۋسىلسا كەرەك، سول شىركىننىڭ الدىندا ۇلكەن باسىمدى كىشىرەيتپەيىن دەپ تىم-تىرس قالعان 18-نەن كەيىن كۇدەرىمدى مۇلدە ۇزگەم-ءدى.

الايدا 22-قاڭتاردا ەكى-ءۇش رەت تەلەفون سوعىلىپ، اكىمنىڭ سول كۇنگى ساعات بەستە مەنى قابىلدايتىنىن سالتاناتتى ەكپىنمەن قۇلاعىما كەزەك-كەزەك قۇيا بەرگەن-ءدى.

باردىم. كىردىم. اكىمنىڭ ايقارا اشىلعان قۇشاعىن دا، جايناتا جاسالعان داستارحانىن دا كوردىم. 17- تومدىق شىعارمالارىمدى، كەيىندە شىققان سەگىز كىتابىمدى مەن دە ءىنىمنىڭ الدىنا جايىپ سالدىم.

دامنەن ۇلكەن ەمەسپىز عوي، ىشكە تۇسكەن ءبىر شىناياق شايدان كەيىن اڭگىمەمىز تۇزەلدى. باۋىرجان ازاماتقا “تاۋداعى الىپ” مولتەك اۋدانىنىڭ جاي-جاعدايىن باجايلاپ كەتتىم. سونداعى ايتقانىم: بۇل توڭىرەكتە ءبىر دە ءبىر ۇلكەن دۇكەننىڭ، مادەنيەت وشاعىنىڭ، سپورت اۋلاسىنىڭ، بالالار ءمۇيىسىنىڭ جوعىن، ورتالىققا قاتىناس جاساۋدىڭ شەكسىز قيىندىعىن،”باراحولكا” بازارىنا اپاراتىن ەكى اۆتوبۋستان باسقا كوپشىلىك مىنەتىن كولىكتىڭ بۇل اۋماققا جولامايتىنىن، وسىدان 13-جىل بۇرىن ي.تاسماعامبەتوۆ سالعىزعان اسفالتتىڭ جۇرىندىسى دا قالماعانىن ت.ت. شۇبىرتۋعا كىرىستىم. اسىرەسە باسا ايتقانىم: ءال-فارابي داڭعىلىن كەسىپ وتەتىن بىرنەشە كوشەنى بەكىتىپ تاستاعان سوڭ، ەرىكسىز تۇتقىن زوناعا اينالعان جابىق مەكەنتۇراعىنان جۇرتتىڭ جالعىز جاماقاەۆ  كوشەسىمەن ماشينالارىن ءبىر-بىرىنە سوعىستىرىپ ءجۇرىپ، الگى ءال-فارابيعا ارەڭ-ارەڭ شىعاتىنىن  جىر قىلىپ سوزدىم.

مەنىڭ شۇبىرتا جونەلگەن مۇڭ-زارىمنان جالىققان باۋىرجان مىرزا بەتىمە باقىرايا قارادى.

سول باقىرايعان جانارعا قاراپ وتىرىپ، ءوزىمنىڭ دە، وزگەنىڭ دە الاقتاي بادىراياتىن كوزدەرى ەسىمە ءتۇستى دە:

‒ باۋكەم-اۋ، مولتەك اۋدانىمىزدىڭ كوكجەلكەسىنە قونجيعان ترامپليندە ون شاقتى كۇن ءتۇنى بويى مۋزاپپاراتتارىن دارىلداتىپ، بارىلداتىپ دايىندالاتىن “الماتى اۋەندەرى” اتتى جىل سايىن بەرەكەسىز گالا-كونتسەرت وتەدى. ون كۇن بويى يتتەرىمىز ابالاپ، بالالارىمىز شىڭعىرا جىلاپ، ەرەسەكتەرىمىز سانىمىزدى سابالاپ، جۇيكەمىزدى جۇندەي توزدىرىپ، قايدا بەزىپ كەتەرىمىزدى بىلمەي، ءتۇنى بويى الاسۇرىپ شىعامىز. ال اناۋ زارجاق اۋەندى كونتسەرتتى استانادان ارنايى كەلىپ ۇيىمداستىراتىن ءانشى كەلىنشەككە مازاسىن ۇرلاتقان مىڭداعان تۇرعىننىڭ قانداي “سىباعا سىيلايتىنىن” ءوزىڭ دە سەزەرسىڭ.

اكىم سازارا ءتۇسىپ، باس يزەدى:

‒ ساكە، مەن وسىنىڭ ءبارىن “گورنىي گيگانتتى... “تاۋداعى الىپتى” سىزبەن بىرگە ارالاپ كورۋگە ۋادە بەرەيىن. ال مەن ءسىزدى قالامگەر رەتىندە قاتتى سىيلايمىن. مىناۋ التىنمەن اپتالىپ، پۇلىشپەن قاپتالعان شىعارمالار جيناعىڭىزعا قىزىعا قاراپ وتىرمىن. جاقسىلاپ شىعارىپتى. قاي باسپادان؟

‒ ۇكىمەتتىك باسپالار، باۋىرجان باۋىر، مەنى ماڭايلارىنا دا جولاتپايدى. ال مىناۋ جيناعىمنىڭ جارىق كورۋىنە دەمەۋشى بولىپ، اعاسىنا ازاماتتىق تانىتقان يماشجان... يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ءىنىم.

‒ ءيا، يمەكەڭ سونداي. بۇگىندە قانشا تومعا جەتكىزدىڭىز؟

‒ 25 تومىم دايىن... ال شىعارتۋ ءۇشىن تاعى دا دەمەۋشى ىزدەۋمەن الەكپىن. ۋادە بەرۋشىلەر كوپ-اۋ،‒ كۇرسىندىم بە، بىلمەيمىن، لىقسىپ شىققان دەمىمدى كومەيىمە قايتا تىعا الماپ ەدىم.

‒ يمەكەڭ... يمانعالي اعا ون جەتىسىن شىعارسا، ءبىز ءسىزدىڭ 25 كىتابىڭىزدىڭ كىندىگىن نەگە كەسىپ بەرمەيمىز. ءسوزسىز كەسەمىز، اعا!

بەتىنە جالت قارادىم. شىن نيەتىمەن ايتىپ وتىرعانداي كورىندى. ءۇنسىز عانا بارىنشا مەيىرلەنىپ قولىن قىستىم. اكىمىم اقىنىن ودان ءارى كوڭىلدەندىرەيىن دەدى مە، ءبىراز ۋادەنى توگىپ تاستادى.

ءۇيىمنىڭ ىرگەسىندەگى باسسەينىمنىڭ اعاشپەن جابىلعان توبەسى ‒ “كرىشاسى” قىسقى قاردىڭ سالماعىنان مايىسا سىنىپ قالعان-دى. ءبىراز جەكە مەنشىكتى قۇرىلىسشىلارعا جوندەپ بەرۋىن ءوتىنىپ، كورسەتكەنىمدە، “اۆتوكران ماڭايلاي المايدى ەكەن” دەپ مىسىمدى قۇرتىپ، تايىپ تۇراتىن. سونى دا ەستىگەن بە:

‒ بىزدە، اكىمدىكتە قۇرىلىس فيرماسى قۇرىلماق. جوندەتىپ بەرەمىز، ‒ دەپ ءبىر جادىراتسا، ‒ نەمەرەلەرىڭىزگە دە قىزمەت تابامىز. كەرەك كەزدە سالىپ ۇرىپ كەلىپ تۇرىڭىز. اكىمدىكتىڭ ەسىگى سىزگە ءاردايىم اشىق! ‒ دەپ توبەمدى كوككە تيگىزدى دە قويدى.

نە دەيىن. ريزا بولعانىم سونداي، ىشتەي عانا “مىنا ازامات يمانعالي، نۇرلان نوعاەۆتاردىڭ دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن، قالامگەرلەرىن قۇرمەتتەي بىلەتىن تاماشا جىگىت ەكەن-اۋ!” دەپ ماعۇرلانا قوشتاستىم.

ال سودان سوڭ... سماتاەۆتى تەلەفونعا  تەلمىرتكەن، جوعارىعا كوز تىككىزگەن سەرگەلدەڭمەن ساندالتقان كۇندەر باستالدى. قاڭتار ءبىتىپ، اقپان ءوتتى. ناۋرىز ورتالانىپ، كوكتەم ءيىسى مۇرىن قىتىقتادى. اكىمدىكتەن  حابار-وشار بولمادى. “ەسىكتى تەۋىپ اشىپ، كىرە بەرەرسىز!” دەگەن اق ءۇي ماڭايىنا دا جولاتپادى.

سىلەمدەنىپ ءساۋىر باستالدى. جۇيە-جۇيكەمدى ءجۇن ەتكەن قۇرعاق ۋادەلەردىڭ كەساپاتى مەنى اۋرۋحانا توسەگىنە الىپ ۇردى.

...باروكامەرادان ەم الىپ، دالىزبەن پالاتاما كەلە جاتقام... ءبىر توپ نوكەرىمەن بايبەك مىرزانىڭ قارسى ۇشىراسقانى. مەنى كورگەندە ءتۇسى بۇزىلىپ، تۇزەلدى، قيپىجىقتاپ  تۇرىپ قولىن ارەڭ سوزدى.

‒ بارمىسىڭ، باۋىرىم:.. ءتىرى ەكەنسىڭ عوي! ‒ دەپ وتە بەردىم.

‒ وۋ، سوفى اعا! ءسىزدىڭ ايتقاندارىڭىزدى ورىنداۋدى قىرىقباەۆ پەن تاعى ءبىر ورىنباسارىما تاپسىرعام...

‒ سول ارمانىڭ دۇنيەدە بار ادام با؟ ءۇش ايدان بەرى تەلەفونمەن دە ءبىر حابارلاسپاعانىنا قاراعاندا، سول ورىنباسارلارىڭدا جاۋاپكەرشىلىك پەن ادامگەرشىلىك اتىمەن جوق بولعانى-اۋ! ‒ دەپ جونىمە قايقايدىم.

ءۇش كۇننەن كەيىن قالتا تەلەفونىما ءبىر ءبولىمنىڭ مەڭگەرۋشىسى تەلەفون شالىپ، ءبىر نەمەرەمنىڭ وزىنە كەلىپ كەتۋىن سۇرادى.

حوش! سول نەمەرەم ءبىر جارىم اي اكىمدىكتىڭ مىقتىلارىنىڭ ءجون-جوباسىمەن سالپاقتاپ ءجۇرىپ، اقىرى رەسپۋبليكا سارايىنا 25-30 مىڭ تەڭگە ايلىقپەن جۇمىسقا ورنالاساتىن بولدى-اۋ...

بارسەلونا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ حالىقارالىق قاتىناستار فاكۋلتەتىن اعىلشىن تىلىندە وقىپ ءبىتىرىپ كەلگەن جوعارى دارەجەلى ەكونوميست مامانعا لايىقتاعان قىمەتى ‒ اۋلاشىلىق قانا. قالاي كۇيىنبەسسىڭ. تالكەك ەتۋدىڭ ءتۇر-ءتۇرى بۇلاردا ارتىعىمەن تابىلا بەرەدى ەكەن-اۋ.

باۋىرجانمەن بىرگە “تاۋداعى الىپتى” ارالاپ، ولپى-سولپىسىن، كەم-كەتىگىن، اشىق-ساسىعىن تۇزەتەرمىز دەگەن ارمانىم ارمان كۇيىندە قالدى.

ءۇيىمنىڭ شۇرىق-تەسىك توبەسى قار مەن جاڭبىردى سورعالاتىپ، تۇنگى جۇلدىزداردى سىعالاتىپ-اق تۇر.

اپىراي دەسەم، توردەگىلەردىڭ ۋادە بەرگىشتىگى ءھام سول ۋادەلەرىنىڭ ءبىر دە بىرەۋىن ورىنداماۋلارى عالاماتتىڭ عالاماتى ەكەن. اسىرەسە ۋادە بەرۋدەن الدىنا جان سالمايتىن بىرەۋ بولسا،ول ‒ بەردىبەك ساپارباەۆ باۋىر. “سوفى اعا، ءسىز ماعان عانا ەمەس، قازاق حالقىنا اعاسىز. مەن ء–ىنىڭىزبىن. ءىنىڭىز رەتىندە  ءسىزدىڭ ايتقان ماسەلەڭىزدىڭ ءبارىن الماتىداعى جىگىتتەرگە تاپسىرام. ولار ‒ ەكى كۇننىڭ ىشىندە ماسەلەڭىزدى مامپىرت ەتىپ شەشىپ بەرەدى. ياعني ول رايت ەتەدى! ‒ دەپ تاقىلداتا جونەلگەنىنەن-اق “الدادىم،الدادىم! ەسەكتىڭ قيىن جالدادىڭ!” دەپ سانىن شاپاقتايتىن قيقار بالانىڭ شالكەم شالىستىعىن قايتالاعانىن سول ساتتە-اق سەزىپ ەم-اۋ. قاپ-قاپ ۋادەسىنىڭ ويماقتايىن دا ورىندامايتىن وسىنداي “مىقتى” شەنەۋنىكتەر ۇكىمەت تورىنەن قاشانعا دەيىن كورىنە بەرمەك؟...

بايبەك مىرزا قايتىپ كەلگەن قىزداي بولىپ، ءوز ورنىنا، استاناسىنا ورالدى. ءتورت جىلداي باس قالامىزدىڭ تورىندە وتىردى. ىستىعىنا كۇيدى، سۋىعىنا توڭدى. تىڭدىرعانى دا ءبىراز. ماقتاۋدى دا ەستىدى. داتتاۋدان دا ساۋ قالمادى. ارينە كوپتىڭ كوڭىلىنەن تابىلا بەرۋ وڭاي دا ەمەس.

نە دەيدى جۇرت سوندا:

“يمانعالي ازامات قالانىڭ تار كوشەلەرىن كەڭەيتۋگە بارىن سالىپ، جۇرتشىلىقتىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا ابدەن ىنتىق بولىپ ەدى-اۋ!”...

“ال مىنا باۋىرجان مىرزا تار كوشەلەردى ودان سايىن تارىلتىپ، جۇرگىزۋشىلەردى ايىپپۇلدىڭ استىندا شوكەلەتتى دە قويدى. ءسىرا، وزىنە جوعارىدان: “قايتسەڭ دە ايىپپۇل سالۋدىڭ ءتۇر-ءتۇسىن كوبەيتىپ، قىرۋار قاراجات ءتۇسىرۋدىڭ كوزىن تاپ!” دەيتىن تاپسىرما بەرىلگەن-اۋ، شاماسى!”..

ء“اي، مىناۋ ورتالىق كوشەلەردىڭ سۋ جاڭا ءاسفالتىن جىل سايىن كەرتىپ، كەمىرتىپ قايتادان جاڭعىرتۋدىڭ ءبىز بىلمەيتىن كىلتيپانى بار-اۋ. ول مۇمكىن ونىڭ ءوزىنىڭ، نە تۋىسقانىنىڭ اسفالت ءھام پليتكا زاۋىتتارى بولۋىنا بايلانىستى ەمەس پە ەكەن،ءا؟..

شەت كوشەلەردىڭ ءاسفالتى تاۋسىلىپ، شاڭى بۇرقىراپ جاتقانىن نەگە كورمەيدى ايتپەسە؟”

وسىنداي كۇڭكىل-كۇبىردەن قۇتىلعان باۋىرجانعا “ول جاقتاعى قىزمەتىڭ ابرويلى بولا بەرسىندى!” ءبىر قايتالاپ تاستايىن.

قاراسىن كورسەتپەك تۇگىلى سوققان تەلەفونىما دا تىرس ەتىپ ءتىل قاتپاعان ارمان قىرىقباەۆقا دا، ۇنسىزدىكتىڭ سۋىن سىعىپ ىشكەن اكىمدىكتىڭ بىرنەشە ءبولىم مەڭگەرۋشىلەرىنە دە ەش وكپەم جوق. ازاماتتىقتان كۇيكى تىرلىكتى پەندەلىككە قۇلديلاعان شىركىندەرگە رەنجىگەندە نە تابارمىن.

قادىرمەندى باقىتجان مىرا!

ءسوزىمدى تۇقىرتا تياناقتاردا ايتارىم!: “تاۋداعى الىپتى” (“گورنىي گيگانت”) ەندى ءوزىڭ مەنىمەن بىرگە ارالاپ كورىپ، شاڭى بۇرقىراعان قاراڭعى دا ساسىق كوشەلەرىن ويقى-شويقىسى ادام اياعىن سىندىرماستاي ەتىپ جوندەۋدەن وتكىزۋگە كۇش سالار-اۋ دەگەن نيەتپەن ءۇمىت ارتىپ وتىرمىن. مۇمكىن كەزدەسىپ تە، كەلىسىپ تە قالارمىز. سوعان سەنۋگە تىرىسارمىن-اق.

سوفى سماتاەۆ

Abai.kz