جارماق جارلىقتىڭ جىرى

قازاق تاعى تەڭسەلىپ كەتتى...

ەكەۋ كەلىسكەلى تۋرا ەكى ءجۇز كۇن وتكەندە، ورتتەي لاۋلاعان وكىرەش-وكىم شىقتى.

قازاق ەلىنىڭ بۇگىنگى باسشىسى:

1. باس پروكۋروردى،

2. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسىن،

3. ۇلتتىق بانك توراعاسىن،

4. مينيسترلەردى (كەيبىر),

5. وبلىس اكىمدەرىن،

6. رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالار مەن استانانىڭ اكىمدەرىن،

7. ەلدىڭ پرەزيدەنتىنە تىكەلەي باعىنىپ، ەسەپ بەرەتىن مەملەكەتتىك قۇرىلىم باسشىلارىن... بۇدان بىلاي تەك بۇرىنعى پرەزيدەنت، قازىرگى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ توراعاسىنىڭ كەلىسىمىمەن عانا تاعايىنداي الاتىن جارلىققا قول قويىپ، جاريا قىلدى.

«كەڭەسىپ پىشكەن توننىڭ – كەلتە بولماسى»، اعانىڭ اقىلىنا جۇگىنۋ – ابەستىك ەمەستەي كورىنگەنىمەن، بيىلعى جىلدىڭ 19 ناۋرىزىنان بەرى الەم كوز تىگىپ، الاش الاڭداعان باسى اشىق اقيقات: «ءبىر ەلدە – ەكى باسشى بولا ما؟» دەگەن ءتامسىل-ساۋال – قازاق جۇرتىندا كۇن قۇرعاتپاي، كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن جوق.

بۇرقىراعان ءسوز، گۋلەگەن گاپكە باسالقىعا، ۇمىتپاسام، بۇرناعى باسشى بىردە: «توقاەۆقا عانا باعىنىپ، ءبارىمىز كوپتەپ كومەكتەسەيىك» دەگەن سىڭايلى داتىن دا ايتتى. سوندىقتان، «وتانىن ساتقاندار – حالىقتىڭ تىنىشتىعىن بۇزعىسى كەلەدى. «قوس بيلىك بار» دەۋگە – ەشقانداي نەگىز جوق» – دەپ انت سۋىن ىشكەندەي اماناتتىڭ ارتىنان اتويلاپ-اتتانداعان تولعاۋلى جارلىقتىڭ سالماعى تىم باتپان، جاڭعىرىعى تىم زارلى بولدى.

تەگىندە، قازاققا جاقسى ءومىر، جايساڭ عۇمىر كەشۋى ءۇشىن – الىستان اربالاپ، اقىل ىزدەپ; مەڭىرەۋدەن ماڭىزدى ماعىنا-مىسال تارتقىلاۋدىڭ قاجەتى جوق. بەس كۇن جالعاننىڭ شىم-شىتىرىعى مەن شىن-وتىرىگى – اتا-بابالارىمىزدىڭ ءورىستى ونەگەسى تۇنعان وسيەت-سوزدەرىندە تۇر.

كونەكوز كوسەم بابام كوپ سويلەپ-كولگىرسىمەي، ناعىز ناركەستى شىندىقتى شىمبايعا باتىرادى:

1. «ۇلگىسىزدەن – بي قويساڭ، ۇلگىسى بولماس،

قاھارسىزدان – حان قويساڭ، وسيەتى بولماس».

2. «ازاتىن ەلدى – ۇرىسى بيلەيدى،

وزاتىن ەلدى – دۇرىسى بيلەيدى».

3. «ءامىرشى ەسىرسە، الەۋمەت سورلايدى».

4. «حاننان قادىر كەتسە، قارادان ۇيات كەتەدى».

5. «باسشىسىن تاپپاعان – ەل ازادى،

جولداسىن تاپپاعان – ەر ازادى» ت.ب.

بىرلىك پەن بەرەكەنىڭ – جۇمىلعان قۋاتتى جۇدىرىقتىڭ جۇمىرىنا قوناتىندىعىن باعزىدان بايىپتاعان، حانىن – اسپانعا كوتەرىپ، ءبيىن – بيىكتەن كورگەن ۇلتىمىز: «مىڭ قوسشىعا – ءبىر باسشى»; «حان – حالقىنىڭ ۇلى، بي – ادىلدىك قۇلى»; «جۇزدەن بىرەۋ – شەشەن، مىڭنان بىرەۋ – كوسەم»; «حان كوپ بولسا – جاۋ كوپ»; «باسشىسى كوپ – قوسشى از، كوبىسىنىڭ باسى – تاز»; «بي – ەكەۋ بولسا، داۋ – تورتەۋ بولادى» ت.س.س. عيبراتتارىن مۇراتتاعان.

سوزگە توقتاپ، سەرتكە سىرەسكەن; كوزىن جۇمىپ، كوڭىلى سەنگەن اتاجۇرتىمىز: «حاننىڭ – اقىسى بار، قارانىڭ – قاقىسى بار»; «ەسكى حاننىڭ – اقىلى جۇرمەس، جاڭا حاننىڭ – بۇيرىعى جۇرمەس»; «حان كەتسە – قۇت، كەلسە – جۇت»; «حان – قۇداي ەمەس، قارا – قۋراي ەمەس» دەپ قاتقىل قايىرىپ، قاتتى دا ايتقان...

ءورىس وزدىرار وسكەلەڭ وزگەرىستەرگە نيەتتىنىڭ قولىنا كىسەن، اياعىنا تۇساۋ سالۋ – ۇلى سەنىمسىزدىكتىڭ سالدارى، تاپىراڭ تەكسىزدىكتىڭ تۇياق سەرپۋى. ماڭدايدان باسىپ، اققۇلا سەندىرەر اششى اقيقات بىرەۋ-اق: «ەكى كەمەنىڭ قۇيرىعىن ۇستاعان – سۋعا كەتەدى»...

*** *** ***

امبە اقپاراتتا قۇيرىقتى جۇلدىزداي جارق ەتىپ، دەرەۋ تىپ-تيپىل جوعالعان جارماق جارلىق – قالىڭ قازاقتىڭ قاتپارلى تاعدىرىمەن ەتەنە ەگىز. اتتەڭ، داۋلى جارلىقتىڭ ماعىناسىنىڭ ءوڭ-وزەگىن ورتەپ-وزگەرتىپ، ءمانىن مايپازداۋعا تىرىسقان ارزان دامە – دارەتتى تۇستان تابىلدى... «حاننىڭ ءۋازىرى اقىلدى بولسا، قارا جەرمەن كەمە جۇرگىزەدى» دەيتىن ءۋاجى ۋىتتى ەلدىڭ عانا كوسەگەسى كوگەرىپ، كەرەگەسى كەڭەيەدى.

باياندى بولاشاق، كۇنگەيلى كەلەشەكتىڭ ءتۇيىندى تۇيتكىلى ءھام قوزعاۋشى كۇشى – جۋاس ەمەس، جىگەرلى جۇرت; موماقان ەمەس، مەرەيلى ەل; بەيباق ەمەس، بەيبىت ۇلت بولۋعا ءتيىس.

قازىرگى قازاقتىڭ بولبىر بولمىس، ءباتۋاسىز ءبىتىمىن قادىم زاماندا عاجاپ تۇيسىك، ساۋلەلى سانامەن ءدوپ باسىپ، انىق تانىعان حاكىم ابايدىڭ سۇڭعىلالىعىنا قاباعات قايران قالاسىڭ:

«كوپ شۋىلداق نە تابار،

بيلەمەسە ءبىر كەمەل؟..

بەرەكەسى كەتكەن ەل –

سۋى اشىعان باتپاق كول...

ەدينيتسا – جاقسىسى،

ەرگەن ەلى – بەينە ءنول...»

مىڭجان بايجانين،

قوعام قايراتكەرى.

Abai.kz