«Aqtaban shúbyryndynyn» qazaqty shynghyrtyp qayta oralghany ma?..

Sol súrapyl zamanda Qarataudan kósh emes, bosqyn shúbaghan. Qara kózden jas emes, qan aqqan. Tól tirsekter tilinip tóbening basynda qalghan. Tól sәbiyler ilinip jebening úshynda qalghan. Aq sýt kók aspangha atylyp, qyzyl qan qara jerdi suarghan.

Oshaghynda ot janghanda, otauynan әn tógiletin sauyqshyl qazaq oshaghy qansyp, otauy qanyrap zar keshti. Qansyrap keshti. Qan kómeylep, múng qapqan halyq jauyna biraq múng shaqpady, kek atty. Jalynbay, jalyndap atty.

Óitkeni jauy-jonghary kórinip kelgen-di. 

Ýmit sәulesi sónbegen. Kýderi ýzilmegen. Armany algha jetelegen.

Al býgin...

Kórinbey, sezilmey jetken tylsym apat halqymyzgha auyz sala bastady.

Al apparattary az, dәri-dәrmegi mardymsyz, dәrigerleri jetimsiz biylik qazaqty qynaday qyryp jatqan pnevmoniyany «koronavirus emes!» dep ózeureuden tanar emes.

Osydan jeti kýn búryn elimizding bir týkpirindegi alys auylda túratyn tanys oqyrmanym telefon shalyp: «Sәke, koronavirus deytin súmdyq bizge de jetti. Dem-tynysty taryltyp, ókpeni qabyntyp kýn sayyn 4-5 adamdy әketip jatyr. Bәibishem ekeuimiz de tósek tartyp qaldyq...» – dep baqúldasqanday bolyp edi-au. Aytqany ras bolsa, jarty mynday túrghyny bar... ókpege tynys aldyrar apparaty, dәri-dәrmegi týgil dәrigeri joq auyldyng barsha júrty jarty jyldyng ishinde qara jerdi jambastap tausyla ma...

Qazaqstannyng әr shalghayyndaghy auyldarda dәl osynday mýshkil jaghday bolyp jatyr-au deytin kýdik miymdy shaqqanda, onasha óksy kýrsinem. Ózimmen ózim enirey kýnirenem. 

Jandy býrdi-au «Ajal!» atty azaly ýn,
Shanshyp migha oidy ýrkiter azabyn.
Qos ókpesin su ghyp syqqan virustan
Qaytse ghana tiri qalar qazaghym.

Aralasty-au yzghar shalyp múz demge,
Kim qútqarar múnly kózdi sýzgende.
Nege atpaydy jazyqtyny Jasaghan
Ystyq demdi suyq ajal ýzgende.

Qúlady da qara Jerge kók Aspan,
Keudesinde ómir ólim talasqan
Sorly qazaq móliyedi iyek qaghyp,
Tirliginen bir-aq sәtte adasqan.

Últ edi ghoy tang núryna shóldegen,
Azamat bop qaryshtaghan pendeden.
Sol júrtyma ólim sepken apatqa
Qay Qúdyret túra qalar kóldenen?

Jaryq kýni bop ketti de qap-qara,
Orap aldy Eldi zaual shaq qana.
Suyruda ózeginen ómirin
Aqtyq demdi yqylyqpen aqtara.

Qanday suyq shuaq shashqan kýn býgin,
Týrip jetken zúlymdyqtyng týndigin.
Jas aghuda kóp oshaqty sóndirip,
Solq etkizip qara jerding kindigin.

Kók te, Jer de aman túrsa myzghymay,
Jaryq kýndi búlt baspasa,
jýzdi – ylay.
Qazaghymnyng jalghyz jútym auasyn
Qúya alar ma keudesine jýz qúday.

El jylauda etegine jas tolyp,
Oydy, qyrdy qangha bólep basty ólik.
Soqty ókpeden demin ulap qazaqtyn
Bos uәdesi qas biylikting tas bolyp. 

Qarang qalyp aibyny men aidyny,
Ot shashudan sóndi Alashtyng Ay, Kýni.
Qol-ayaghyn tóresine baylatyp,
Ajal qúshyp, qanyp ishti qayghyny.

Jasaghanday adamgha emes,
angha syn,
Mýrdemen tór almastyrdy jan basyn.
Tiri qalsa, úrpaghyna ketetin
Qasiretting qaryp saldy tanbasyn.

Taqsiretting tanbasyna tirelip,
Emsiz, nәrsiz
Halqym – býgin tiri ólik.
Kólim, jerim
Ugha bókken jelindep,
Sol emshekti sorly júrtym túr emip. 

Shekken zaryn,
tatqan dәmin azaptyn,
Ajalynan búryn ólgen qazaqtyn,
Shyryldatyp shybyn janyn,
shynghyrtyp,
Qyryp saldy qynaday ghyp az-aq kýn.

Enseni ezip, kótertpesten iyindi,
Mәiit tolyp, mola qyldy ýiindi.
Nauqastardy qaqpa aldynda ýiip sap,
Sheneunikter shegeledi miymdy.

Qan sebelep tóndi býgin qyrgha búlt.
Taqys tórding kómeginen qúr qalyp,
Aranynda ajal sepken súmdyqtan
Tauarihtan ósheyin dep túr halyq.

O, Jasaghan! Tútyldy ghoy Elge kýn.
Toqtap jatqan Alashymnyng kór demin.
Jauyzdardyng nege óneshin tilmeysin,
Tas keudendi tespey me әlde kórdegi ýn.

Qayran júrtym tyghyryqqa tireldi.
Myng tirilse,
Býgin mine myng óldi.
Uay, Jasaghan!
Qay kemtiging jamalar
Jer betinen joghaltqanda bir Eldi!

Qayran qazaq, tyghyryqqa qamalghan
Auar kezde topyraghyng tabannan,
Bir typyrlap, túyaq serpip kórsenshi,
Tosa bermey tajalyndy taghy aldan.

Eregisip ishte janghan órtinmen,
Ayrylmashy azat Alash, erkinnen.
Myng apatty bir qajyrmen túzaqtap,
Ózindi ózing qútqaryp al dertinnen.

«Elim-aylap» enireuden de janalyp qalghanymyz ba, qazaqtar-au...

Sofy Smataev

Abai.kz