Quatty әsker iydeologiyalyq túghyry myqty boluy tiyis. Áskerding negizi zamanauy qaru ghana emes, myqty ruh pen múqalmas qayrat jәne sheksiz patriotizmnen túrady. Búl jalang sózder emes. Shynayy túrghydan iske asuy tiyis qúndylyqtar. Ruh joq jerde jenis joq, kil jenilis. Sondyqtan da Qazaqstan qaruly kýshteri әskerdi de, әskerge barudy maqsat tútatyn jastardy da patriottyqqa tәrbiyeleuge baryn salyp keledi. Jyl sayyn osy maqsatta patriottyq sharalar, jiyndar, oiyndar, jas úrpaqqa tәrbie beru әreketteri men jobalary, baghdarlamalary iske asuda.

Bas shtab әskery qyzmetshilerdi iydeologiyalyq tәrbiyeleu boyynsha júmysty úiymdastyrudy toqtatqan emes. Onyng ishinde әskerding kýsh-jigerin patriotizm negizderin nyghaytugha, әskery qyzmetting bedeli men motiyvin kóteruge baghyttap keledi. Onyng ishinde Elbasy N.Á.Nazarbaev pen preziydent Q.K.Toqaevtyng joldaularyn, qújattaryn jeke qúramgha týsindirdi. Óitkeni әskery strategiyalyq qújattardyng basym bóligi osy joldaulardan bastau alady.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyng 2019 jylghy 2 qyrkýiektegi «Syndarly qoghamdyq dialog - Qazaqstannyng túraqtylyghy men gýldenuining negizi» atty joldauynyng negizgi erejeleri men Qazaqstan Respublikasynyng Túnghysh Preziydenti, Elbasynyng «Bolashaqqa kózqaras: qoghamdyq sanany janghyrtu», «Úly dalanyng jeti qyry», «Últ jospary – 100 naqty qadam» baghdarlamalyq maqalalary ayasynda jas úrpaqqa partiottyq әskery tәrbiyeler berilude.

Memlekettik-qúqyqtyq oqytu jýiesinde kadrlardy aqparattandyru, Qazaqstanda jýrgizilgen sayasi, ekonomikalyq jәne әleumettik reformalar turaly týsindiru júmystary jýzege asyrylyp keledi. Áskery mamandargha «Tughan jer», «Sakraldy Qazaqstan», «Jahandyq әlemdegi qazirgi zamanghy qazaq mәdeniyeti» jobalaryn iske asyrugha arnalghan «Ruhany jaghyru» baghdarlamasyn keninen nasihattau, qazaq tilin latyn әlipbiyine kóshiru jәne «Qazaqstannyng 100 jana esimi» atty taqyryptar da týsindirilude. Nege? Sebebi dәl osy baghdarlamalarda tughan jerdi sýn, últynyng tiline degen janashyrlyq, tarihty bilu men otanymyzdyng qasiyetti jerlerin ardaqtaugha qatysty iydeologiyalyq materialdar jetkilikti. Ony әr әskery maman men әr sarbaz bilip, týsinip, jýregine qúiyp aluy manyzdy. Sonda ghana tughan jerding әr tasy, suy men nuy, әr sýiem jeri men bir uys topyraghy ýshin qasyq qany qalghansha qorghau qasiyeti boyynda payda bolmaq.

Sonymen qatar әskeriyler qatysatyn tәrbie júmysynyng saghattarynda dәrister, mәdeni, etnikalyq, tildik jәne diny әrtýrlilikke negizdelgen negizgi qazaqstandyq qúndylyqtardy ashatyn súhbattar ótkiziledi. Búl Qazaqstan halqynyng qoghamdyq kelisimi men birligin nyghaytugha yqpal etedi. Is-sharalar kórnekti qazaqstandyq memlekettik jәne әskery basshylardyng mysaldary boyynsha derekti filimder jәne tehnikalyq bilim beru qúraldaryn qoldana otyryp ótkiziledi. Áskery qyzmetshilerding jeke qúramy men otbasy mýshelerine týsindiru sharalaryna jergilikti atqarushy organdardyng ókilderi, qogham qayratkerleri, Qazaqstan Respublikasy Qaruly Kýshterining ardagerleri qatysady. Búl óte dúrys. Sebebi úrpaqtar sabaqtastyghy men baylanysy, vizualdy kórinis arqyly tәrbie aludyng manyzy da, effektisi de mol.

Sonymen qatar, jergilikti atqarushy organdarmen birge әskeriy-patriottyq is-sharalardyng barlyq kesheni úiymdastyryldy, olardyng ishinde mynalardy atap ótu kerek:

- «Aybyn» Halyqaralyq әskeriy-patriottyq jastar jiynyn ótkizu;
- orta bilim beru úiymdarynda «Erlik sabaqtary», patriottyq aksiyalar, әskery dalalyq oiyndar, jarystar, әskeriylendirilgen joryqtar jәne estafetalar ótkizu iske asady. Onyng ishinde «Jady», «Ardagerlerdi qúrmetteu - olardyng erlikterine taghzym!» «Ashyq esik kýni», «Jas armiya sarbazynyng kýni», «Qazaqstan armiyasyndaghy bir kýn», «Aq nayza», «Úlan», «Alau», «Batyr», «Jas Úlan - Jana Missiya», «Armiya balalardyng kózimen», «Soghyssyz әlem», «Mening garnizonym», «Ýzdik qala» sayystary men sharalary iske asuda. Búl sayystargha balalar da, mektep oqushylary da qatysyp kele jatqandyqtan, jas úrpaqqa beretin patriottyq tәrbiyesi kóp.
- Respublikalyq «El tiregi» aksiyasy shenberinde әskerge shaqyrylushylardy әskerge jiberuding saltanatty rәsimderin ótkizu, jas sarbazdardyng әskery ant qabyldau, jauyngerlik dayyndyq pen qyzmet negizinde erekshelengen әskery qyzmetshilerdi qúrmetteu, marapattau, әskery qyzmetke jiberu jedel әskery qyzmetting belgilengen merzimderin ótegen zapastaghy әskery qyzmetshilerdi yntalandyru júmystary iske asuda. Búl da sarbazdyng abyroyyn kóterip, mereyin ýstem etetin sharalardyng biri hәm biregeyi.
Dәstýrli negizde jyl sayyn bilim beru úiymdarynda batyldyq, erlik sabaqtary ótkiziledi. Biylghy jyly Otan qorghaushylar kýni ayasynda 2000 mektepte erlik sabaqtary onlayn týrde ótkizilip, 50 mynnan astam oqushylar qamtyldy. Oghan mynnan astam әskery qyzmetshiler men Qaruly Kýshterding ardagerleri tartyldy. Aughan-tәjik shekarasynda soghysqan ardagerler men bitimgerlik kýshterinde bolghan azamattar qatysyp keledi. Jas úrpaqqa otandy qorghaudyng manyzdylyghy, otannyng qasiyeti men ol ýshin otqa da týsip, sugha da batu kerektigi jayly tarihy oqighalar men shynayy faktiler aitylady.

IYdeologiyalyq tәrbie qúraldarynyng biri - Qorghanys ministrligining jan-jaqty aqparattyq-týsindiru tobynyng júmysymen tyghyz baylanysty. Songhy eki jylda keshendi aqparattyq-týsindiru toby respublikanyng barlyq aimaqtarynda bolyp qaytty. Oghan barlyghy 120 mynnan astam әskerge shaqyrtu alghan jastar, әskery qyzmetkerler jәne olardyng otbasy mýsheleri qamtylghan.

Qazaqstan Respublikasynyng Qaruly Kýshterindegi qyzmetke júmyssyz jastardy tartu maqsatynda azamattar jyl sayyn kelisimshart boyynsha әskery qyzmetke qabyldanady. Ónirlerdegi qorghanys vedomstvolary jastardy Qazaqstan Respublikasynyng Qaruly Kýshteri qataryna tartu boyynsha ýnemi júmys jýrgizip keledi. Onyng ishinde kelesiey qyzmetter jasaluda:

- azamattardy merzimdi әskery qyzmetke shaqyru;
- Qazaqstan Respublikasy Qorghanys ministrligining әskery oqu oryndarynda oqugha ýmitkerlerdi tandau jәne baghyttau;
- Qazaqstan Respublikasy Qorghanys ministrligining «Áskeriy-tehnikalyq mektebi» RGKP filialdaryna әskery dayyndyqtan ótken rezervtik baghdarlama boyynsha oqudan ótuge tilek bildirgen azamattardy aqyly jәne aqysyz negizde jaldau;
- bilim beru bólimine bilim beru úiymdarynyng studentterimen alghashqy әskery dayyndyq kursyn úiymdastyrugha jәne ótkizuge kómek kórsetu;
- serjanttar men sarbazdar lauazymdaryna kelisimshart boyynsha әskery qyzmet ótkisi keletin azamattardy irikteu.
Áskery qyzmetkerlerding otbasylaryndaghy otbasylyq qúndylyqtar men moralidyq-psihologiyalyq ahualdy nyghaytu, әskery bólimder men mekemelerde әskery qyzmetshilerding otbasy mýshelerining ruhani, adamgershilik jәne mәdeniy-túrmystyq qajettilikterin zertteu jәne qanaghattandyru maqsatynda әskery qyzmetkerlerding otbasy mýshelerimen júmysty úiymdastyru iske asyryluda.

Jalpy kelisimshart negizindegi әsker sanyn arttyru asa ózekti. Sebebi zamanauy jahandyq qaqtyghystargha nazar audarsaq, soghys shaghyn biraq jyldam qozghalyp, tez manevr jasay alatyn әskermen iske asuda. Onyng ishinde kelisimshart negizindegi әskeriyler sany basym bolyp keledi. Sondyqtan da ol óte manyzdy. Qazaqstan ekonomikasy kelisimshart negizindegi әskermen jabdyqtalugha tolyq mýmkindik bar. Sebebi ekonomika men әskerge bólinetin qarajat oghan jetkilikti. Jalpy alghanda Ortalyq Aziyada kelisimshart negizinde júmys jasaytyn әsker sany boyynsha elimiz kósh basynda, búl quantarlyq fakt.

Áskery qyzmetshilerdi túrghyn ýimen qamtamasyz etu, garnizondarda әleumettik infraqúrylym obektilerin salu mәseleleri jýieli týrde sheshilude. Tәuelsizdik alghan jyldary әleumettik qamsyzdandyru, medisinalyq mekemeler jәne әskery qyzmetshiler men olardyng otbasylaryna arnalghan myndaghan sharshy metr túrghyn ýy retinde eng manyzdy әskery bólimder basqaratyn әskery qalashyqtar salyndy. Osynyng bәri әskerding ruhyn kóterip, ishki serpilis sanyn arttyryp keledi.

Áskerding patriottyq sezimi joghary boluy manyzdy. Ol iydeologiyanyng myghymdyghymen ólshenedi. Sondyqtan da jýieli júmys atqarylyp keledi.

Abai.kz