قۋاتتى اسكەر يدەولوگيالىق تۇعىرى مىقتى بولۋى ءتيىس. اسكەردىڭ نەگىزى زاماناۋي قارۋ عانا ەمەس، مىقتى رۋح پەن مۇقالماس قايرات جانە شەكسىز پاتريوتيزمنەن تۇرادى. بۇل جالاڭ سوزدەر ەمەس. شىنايى تۇرعىدان ىسكە اسۋى ءتيىس قۇندىلىقتار. رۋح جوق جەردە جەڭىس جوق، كىل جەڭىلىس. سوندىقتان دا قازاقستان قارۋلى كۇشتەرى اسكەردى دە، اسكەرگە بارۋدى ماقسات تۇتاتىن جاستاردى دا پاتريوتتىققا تاربيەلەۋگە بارىن سالىپ كەلەدى. جىل سايىن وسى ماقساتتا پاتريوتتىق شارالار، جيىندار، ويىندار، جاس ۇرپاققا تاربيە بەرۋ ارەكەتتەرى مەن جوبالارى، باعدارلامالارى ىسكە اسۋدا.

باس شتاب اسكەري قىزمەتشىلەردى يدەولوگيالىق تاربيەلەۋ بويىنشا جۇمىستى ۇيىمداستىرۋدى توقتاتقان ەمەس. ونىڭ ىشىندە اسكەردىڭ كۇش-جىگەرىن پاتريوتيزم نەگىزدەرىن نىعايتۋعا، اسكەري قىزمەتتىڭ بەدەلى مەن ءموتيۆىن كوتەرۋگە باعىتتاپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە ەلباسى ن.ءا.نازارباەۆ پەن پرەزيدەنت ق.ك.توقاەۆتىڭ جولداۋلارىن، قۇجاتتارىن جەكە قۇرامعا ءتۇسىندىردى. ويتكەنى اسكەري ستراتەگيالىق قۇجاتتاردىڭ باسىم بولىگى وسى جولداۋلاردان باستاۋ الادى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2019 جىلعى 2 قىركۇيەكتەگى «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ - قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن گۇلدەنۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىنىڭ نەگىزگى ەرەجەلەرى مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى، ەلباسىنىڭ «بولاشاققا كوزقاراس: قوعامدىق سانانى جاڭعىرتۋ»، «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى»، «ۇلت جوسپارى – 100 ناقتى قادام» باعدارلامالىق ماقالالارى اياسىندا جاس ۇرپاققا پارتيوتتىق اسكەري تاربيەلەر بەرىلۋدە.

مەملەكەتتىك-قۇقىقتىق وقىتۋ جۇيەسىندە كادرلاردى اقپاراتتاندىرۋ، قازاقستاندا جۇرگىزىلگەن ساياسي، ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك رەفورمالار تۋرالى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى. اسكەري ماماندارعا «تۋعان جەر»، «ساكرالدى قازاقستان»، «جاھاندىق الەمدەگى قازىرگى زامانعى قازاق مادەنيەتى» جوبالارىن ىسكە اسىرۋعا ارنالعان «رۋحاني جاعىرۋ» باعدارلاماسىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ، قازاق ءتىلىن لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋ جانە «قازاقستاننىڭ 100 جاڭا ەسىمى» اتتى تاقىرىپتار دا تۇسىندىرىلۋدە. نەگە؟ سەبەبى ءدال وسى باعدارلامالاردا تۋعان جەردى ءسۇيۋ، ۇلتىنىڭ تىلىنە دەگەن جاناشىرلىق، تاريحتى ءبىلۋ مەن وتانىمىزدىڭ قاسيەتتى جەرلەرىن ارداقتاۋعا قاتىستى يدەولوگيالىق ماتەريالدار جەتكىلىكتى. ونى ءار اسكەري مامان مەن ءار سارباز ءبىلىپ، ءتۇسىنىپ، جۇرەگىنە قۇيىپ الۋى ماڭىزدى. سوندا عانا تۋعان جەردىڭ ءار تاسى، سۋى مەن نۋى، ءار سۇيەم جەرى مەن ءبىر ۋىس توپىراعى ءۇشىن قاسىق قانى قالعانشا قورعاۋ قاسيەتى بويىندا پايدا بولماق.

سونىمەن قاتار اسكەريلەر قاتىساتىن تاربيە جۇمىسىنىڭ ساعاتتارىندا دارىستەر، مادەني، ەتنيكالىق، تىلدىك جانە ءدىني ارتۇرلىلىككە نەگىزدەلگەن نەگىزگى قازاقستاندىق قۇندىلىقتاردى اشاتىن سۇحباتتار وتكىزىلەدى. بۇل قازاقستان حالقىنىڭ قوعامدىق كەلىسىمى مەن بىرلىگىن نىعايتۋعا ىقپال ەتەدى. ءىس-شارالار كورنەكتى قازاقستاندىق مەملەكەتتىك جانە اسكەري باسشىلاردىڭ مىسالدارى بويىنشا دەرەكتى فيلمدەر جانە تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ قۇرالدارىن قولدانا وتىرىپ وتكىزىلەدى. اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ جەكە قۇرامى مەن وتباسى مۇشەلەرىنە ءتۇسىندىرۋ شارالارىنا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ وكىلدەرى، قوعام قايراتكەرلەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ارداگەرلەرى قاتىسادى. بۇل وتە دۇرىس. سەبەبى ۇرپاقتار ساباقتاستىعى مەن بايلانىسى، ۆيزۋالدى كورىنىس ارقىلى تاربيە الۋدىڭ ماڭىزى دا، ەففەكتىسى دە مول.

سونىمەن قاتار، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن بىرگە اسكەري-پاتريوتتىق ءىس-شارالاردىڭ بارلىق كەشەنى ۇيىمداستىرىلدى، ولاردىڭ ىشىندە مىنالاردى اتاپ ءوتۋ كەرەك:

- «ايبىن» حالىقارالىق اسكەري-پاتريوتتىق جاستار جيىنىن وتكىزۋ;
- ورتا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا «ەرلىك ساباقتارى»، پاتريوتتىق اكتسيالار، اسكەري دالالىق ويىندار، جارىستار، اسكەريلەندىرىلگەن جورىقتار جانە ەستافەتالار وتكىزۋ ىسكە اسادى. ونىڭ ىشىندە «جادى»، «ارداگەرلەردى قۇرمەتتەۋ - ولاردىڭ ەرلىكتەرىنە تاعزىم!» «اشىق ەسىك كۇنى»، «جاس ارميا ساربازىنىڭ كۇنى»، «قازاقستان ارمياسىنداعى ءبىر كۇن»، «اق نايزا»، «ۇلان»، «الاۋ»، «باتىر»، «جاس ۇلان - جاڭا ميسسيا»، «ارميا بالالاردىڭ كوزىمەن»، «سوعىسسىز الەم»، «مەنىڭ گارنيزونىم»، «ۇزدىك قالا» سايىستارى مەن شارالارى ىسكە اسۋدا. بۇل سايىستارعا بالالار دا، مەكتەپ وقۋشىلارى دا قاتىسىپ كەلە جاتقاندىقتان، جاس ۇرپاققا بەرەتىن پاتريوتتىق تاربيەسى كوپ.
- رەسپۋبليكالىق «ەل تىرەگى» اكتسياسى شەڭبەرىندە اسكەرگە شاقىرىلۋشىلاردى اسكەرگە جىبەرۋدىڭ سالتاناتتى راسىمدەرىن وتكىزۋ، جاس ساربازداردىڭ اسكەري انت قابىلداۋ، جاۋىنگەرلىك دايىندىق پەن قىزمەت نەگىزىندە ەرەكشەلەنگەن اسكەري قىزمەتشىلەردى قۇرمەتتەۋ، ماراپاتتاۋ، اسكەري قىزمەتكە جىبەرۋ جەدەل اسكەري قىزمەتتىڭ بەلگىلەنگەن مەرزىمدەرىن وتەگەن زاپاستاعى اسكەري قىزمەتشىلەردى ىنتالاندىرۋ جۇمىستارى ىسكە اسۋدا. بۇل دا ساربازدىڭ ابىرويىن كوتەرىپ، مەرەيىن ۇستەم ەتەتىن شارالاردىڭ ءبىرى ءھام بىرەگەيى.
ءداستۇرلى نەگىزدە جىل سايىن ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا باتىلدىق، ەرلىك ساباقتارى وتكىزىلەدى. بيىلعى جىلى وتان قورعاۋشىلار كۇنى اياسىندا 2000 مەكتەپتە ەرلىك ساباقتارى ونلاين تۇردە وتكىزىلىپ، 50 مىڭنان استام وقۋشىلار قامتىلدى. وعان مىڭنان استام اسكەري قىزمەتشىلەر مەن قارۋلى كۇشتەردىڭ ارداگەرلەرى تارتىلدى. اۋعان-تاجىك شەكاراسىندا سوعىسقان ارداگەرلەر مەن بىتىمگەرلىك كۇشتەرىندە بولعان ازاماتتار قاتىسىپ كەلەدى. جاس ۇرپاققا وتاندى قورعاۋدىڭ ماڭىزدىلىعى، وتاننىڭ قاسيەتى مەن ول ءۇشىن وتقا دا ءتۇسىپ، سۋعا دا باتۋ كەرەكتىگى جايلى تاريحي وقيعالار مەن شىنايى فاكتىلەر ايتىلادى.

يدەولوگيالىق تاربيە قۇرالدارىنىڭ ءبىرى - قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ جان-جاقتى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توبىنىڭ جۇمىسىمەن تىعىز بايلانىستى. سوڭعى ەكى جىلدا كەشەندى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توبى رەسپۋبليكانىڭ بارلىق ايماقتارىندا بولىپ قايتتى. وعان بارلىعى 120 مىڭنان استام اسكەرگە شاقىرتۋ العان جاستار، اسكەري قىزمەتكەرلەر جانە ولاردىڭ وتباسى مۇشەلەرى قامتىلعان.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىندەگى قىزمەتكە جۇمىسسىز جاستاردى تارتۋ ماقساتىندا ازاماتتار جىل سايىن كەلىسىمشارت بويىنشا اسكەري قىزمەتكە قابىلدانادى. وڭىرلەردەگى قورعانىس ۆەدومستۆولارى جاستاردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرى قاتارىنا تارتۋ بويىنشا ۇنەمى جۇمىس جۇرگىزىپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە كەلەسىەي قىزمەتتەر جاسالۋدا:

- ازاماتتاردى مەرزىمدى اسكەري قىزمەتكە شاقىرۋ;
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ اسكەري وقۋ ورىندارىندا وقۋعا ۇمىتكەرلەردى تاڭداۋ جانە باعىتتاۋ;
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ «اسكەري-تەحنيكالىق مەكتەبى» رگكپ فيليالدارىنا اسكەري دايىندىقتان وتكەن رەزەرۆتىك باعدارلاما بويىنشا وقۋدان وتۋگە تىلەك بىلدىرگەن ازاماتتاردى اقىلى جانە اقىسىز نەگىزدە جالداۋ;
- ءبىلىم بەرۋ بولىمىنە ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ستۋدەنتتەرىمەن العاشقى اسكەري دايىندىق كۋرسىن ۇيىمداستىرۋعا جانە وتكىزۋگە كومەك كورسەتۋ;
- سەرجانتتار مەن ساربازدار لاۋازىمدارىنا كەلىسىمشارت بويىنشا اسكەري قىزمەت وتكىسى كەلەتىن ازاماتتاردى ىرىكتەۋ.
اسكەري قىزمەتكەرلەردىڭ وتباسىلارىنداعى وتباسىلىق قۇندىلىقتار مەن مورالدىق-پسيحولوگيالىق احۋالدى نىعايتۋ، اسكەري بولىمدەر مەن مەكەمەلەردە اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ رۋحاني، ادامگەرشىلىك جانە مادەني-تۇرمىستىق قاجەتتىلىكتەرىن زەرتتەۋ جانە قاناعاتتاندىرۋ ماقساتىندا اسكەري قىزمەتكەرلەردىڭ وتباسى مۇشەلەرىمەن جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ ىسكە اسىرىلۋدا.

جالپى كەلىسىمشارت نەگىزىندەگى اسكەر سانىن ارتتىرۋ اسا وزەكتى. سەبەبى زاماناۋي جاھاندىق قاقتىعىستارعا نازار اۋدارساق، سوعىس شاعىن بىراق جىلدام قوزعالىپ، تەز مانەۆر جاساي الاتىن اسكەرمەن ىسكە اسۋدا. ونىڭ ىشىندە كەلىسىمشارت نەگىزىندەگى اسكەريلەر سانى باسىم بولىپ كەلەدى. سوندىقتان دا ول وتە ماڭىزدى. قازاقستان ەكونوميكاسى كەلىسىمشارت نەگىزىندەگى اسكەرمەن جابدىقتالۋعا تولىق مۇمكىندىك بار. سەبەبى ەكونوميكا مەن اسكەرگە بولىنەتىن قاراجات وعان جەتكىلىكتى. جالپى العاندا ورتالىق ازيادا كەلىسىمشارت نەگىزىندە جۇمىس جاسايتىن اسكەر سانى بويىنشا ەلىمىز كوش باسىندا، بۇل قۋانتارلىق فاكت.

اسكەري قىزمەتشىلەردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ، گارنيزونداردا الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىن سالۋ ماسەلەلەرى جۇيەلى تۇردە شەشىلۋدە. تاۋەلسىزدىك العان جىلدارى الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ، مەديتسينالىق مەكەمەلەر جانە اسكەري قىزمەتشىلەر مەن ولاردىڭ وتباسىلارىنا ارنالعان مىڭداعان شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي رەتىندە ەڭ ماڭىزدى اسكەري بولىمدەر باسقاراتىن اسكەري قالاشىقتار سالىندى. وسىنىڭ ءبارى اسكەردىڭ رۋحىن كوتەرىپ، ىشكى سەرپىلىس سانىن ارتتىرىپ كەلەدى.

اسكەردىڭ پاتريوتتىق سەزىمى جوعارى بولۋى ماڭىزدى. ول يدەولوگيانىڭ مىعىمدىعىمەن ولشەنەدى. سوندىقتان دا جۇيەلى جۇمىس اتقارىلىپ كەلەدى.

Abai.kz