Sherhan Múrtaza últtyq sana sezimi bar jigerli bir azamattyng batyl әreket-sharalarymen kóp is tyndyratynyn dәleldegen túlghalardyng biri. Búl Qazaqstannyng ózinde onsha kózge týspeui mýmkin. Shetten, Qazaqstandaghy barlyq jaghdaydy jiti qadaghalaumen ómir ótkizgen bizderge ol aiqyn kórinetin. Mәselen, Sherhan Múrtaza bas readktor bolghannan keyin, búrynghysymen salystyrghanda «Júldyz» jurnaly mýldem ózgerdi. Odan ol «Qazaq әdebiyeti» gazetining basyna keldi. Ol da búrynghysynan әldeqayda jaqsaryp bayaghy kommunistik dogmmadan últtyq mýddeni qorghaugha tyrysatyn  baghytqa kóshti. «Qazaq әdebiyeti» gazetining sol kezde bizge únaghany sonshalyq, men onyng jarnamasyn da radiodan bergizdim («Azattyq» radiosynyng erejesi boyynsha, onday jarnama jasaugha bolmaydy. Biraq mening últshyldyq sezimim ol erejeni attap ótken-di).

Sherhan Múrtaza «Sosialistik Qazaqstan» gazetine bas redaktor bolyp taghayyndalyp, onyng atyn «Egemendi Qazaqstangha» ainaldyrghangha deyin de, gazetting atynan basqa bet-beynesin eleuli týrde qazaqqa búryp ýlgergen-di. Alayda ol kezde Almatydan shyghatyn basqa gazetterding baghyty bayaghy qasarysqan betimen ketude bolatyn.

Sherhan Múrtaza últtyq sana sezimi bar jigerli bir azamattyng batyl әreket-sharalarymen kóp is tyndyratynyn dәleldegen túlghalardyng biri. Búl Qazaqstannyng ózinde onsha kózge týspeui mýmkin. Shetten, Qazaqstandaghy barlyq jaghdaydy jiti qadaghalaumen ómir ótkizgen bizderge ol aiqyn kórinetin. Mәselen, Sherhan Múrtaza bas readktor bolghannan keyin, búrynghysymen salystyrghanda «Júldyz» jurnaly mýldem ózgerdi. Odan ol «Qazaq әdebiyeti» gazetining basyna keldi. Ol da búrynghysynan әldeqayda jaqsaryp bayaghy kommunistik dogmmadan últtyq mýddeni qorghaugha tyrysatyn  baghytqa kóshti. «Qazaq әdebiyeti» gazetining sol kezde bizge únaghany sonshalyq, men onyng jarnamasyn da radiodan bergizdim («Azattyq» radiosynyng erejesi boyynsha, onday jarnama jasaugha bolmaydy. Biraq mening últshyldyq sezimim ol erejeni attap ótken-di).

Sherhan Múrtaza «Sosialistik Qazaqstan» gazetine bas redaktor bolyp taghayyndalyp, onyng atyn «Egemendi Qazaqstangha» ainaldyrghangha deyin de, gazetting atynan basqa bet-beynesin eleuli týrde qazaqqa búryp ýlgergen-di. Alayda ol kezde Almatydan shyghatyn basqa gazetterding baghyty bayaghy qasarysqan betimen ketude bolatyn.

Sherhan Múrtaza ózining últjandylyq jigerin Qazaqstannyng radio-teledidar isterining jalpy bastyghy bolghan kezinde de anyq bayqatty. Onyng ol iygilikti baghyty orystar men «orystasqan» qazaqtargha jәne key sheteldikterge únamaghan-dy. 1992 jyldyng ayaghynda jәne odan keyin Almatygha barghanymda, әlgi shala qazaqtardyng birqatary: «Sherhan Múrtaza Qazaqstan teledidaryn óltirdi», - dep shaghymday bastaghanda:

- Sherhan sovettik Qazaqstannyng orystasqan teledidaryn «óltirse» tәuelsiz Qazaqstannyng qazaqtasu baghytyna kóshken teledidaryn qaz túrghyzugha tyrysuda shyghar, - dep jauap qaytardym.

Sherhan Múrtazany menimen jeke әngimesi kezinde AQSh-tyng Almatydaghy bas elshisi Uliyam Kortny de birneshe ret synap, maghan Sherhangha qarsy «Azattyq» radiosynyng qazaqsha programmalarynda mәsele kóteriniz, - degen úsynys aitty. AQSh elshisi ony synaghanda «Teledidardyng barlyq programmalaryn qazaqshagha ainaldyruda. Sol ýshin Qazaqstan júrtshylyghy Qazaqstan teledidaryna qaramay Resey teledidaryna qaraytyn boldy», - dedi. Amerika elshisinin: «Sherhan Múrtaza barlyq teledidar programmasyn qazaqshagha ainaldyruda» degeni menim ýshin quanyshty habar edi. Sol ýshinde «Azattyq» radiosy qazaq bólimi programmalarynda AQSh elshisi aitqanday Sherhan Múrtazany synatpadym. Kerisinshe onyng úlastyryp otyrghan baghytynyng dúrys ekenin aittyrdym.

Sherhan Múrtazanyng Qaraghandydaghy bir «shala qazaqty» orynynan aluyna baylanysty kóterilgen shu kezinde, AZAT qozghalysynyng tóraghasy Sәbetqazy Aqataydy sóiletip, «búl iste barlyq qazaq Sherhan Múrtazanyng janynda. Onyng baghytyn qaltqysyz qostaydy», - degen sózin «Azattyq» radiosynan san ret qaytalatyp, júrtshylyq nazaryna úsynghanbyz.

(Hasan Oraltay. «Elimay-lap ótken ómir» 391-392 better)

Redaksiyadan:

Ghúmyrynyng sonyna deyin qazaqtyng azat oily, erkin halyq bolyp ómir sýruine bilimi men biligin, kýsh-jigerin, kórgen-týigenin sarqa júmsaghan ghaziz aghamyz, marqúm Hasan Oraltaydyng jogharyda aitqan sózderining bәrinde taghy bir últshyl kýresker, jazushy, publisist, baspasóz isining asqan bilgiri, qayratker Sherhan Múrtazany zau biyiginde tanudyng ýlken tynysy bar.  Hasan aqsaqal aramyzda bolsa, Sherhanday zanghar zamandasy turaly taghyda kesek tolghanar edi. Áytkenmende sózi qaldy. Hasan Oraltaydyn  Sherhan Múrtaza turasynda aitqan zamanalar tozdyra almas sózin qaytalay bere otyryp, seksen jastyng sengirine shyqqan mereytoy iyesine alghausyz tilegimizdi bildiremiz.

Sheragha, sizding baspasóz maydanynda ústanghan baghytynyz bizge temirqazyq júldyzynday múratty jolymyzdy siltep túrady. Bir kezde siz «Qazaqstan» arnasyn tolyqtay qazaqtildi arna jasaghynyz keldi. Ol isinizge jarly-jaqybay, jalanbúttar týgelimen jarbandap qarsy shyqty. Tipti sol uaqyttaghy AQSh elshisining sózi anau. Mine, aragha biraz jyl salyp «Qazaqstan» arnasynyng derlik memlekettik tilge kóshu kerek ekendigin biylikting ózi amalsyz moyyndady. Biz sizdi qazaq baspasózining reformator túlghasy dep bilemiz. Aman-sau jýriniz. Aldaghy kýnder sizdi qazaqtyng mereyi ýstem bola týsken sәtterimen quantsyn.

«Abai.kz» aqparattyq portalynyng újymy.