شەرحان مۇرتازا ۇلتتىق سانا سەزىمى بار جىگەرلى ءبىر ازاماتتىڭ باتىل ارەكەت-شارالارىمەن كوپ ءىس تىندىراتىنىن دالەلدەگەن تۇلعالاردىڭ ءبىرى. بۇل قازاقستاننىڭ وزىندە ونشا كوزگە تۇسپەۋى مۇمكىن. شەتتەن، قازاقستانداعى بارلىق جاعدايدى ءجىتى قاداعالاۋمەن ءومىر وتكىزگەن بىزدەرگە ول ايقىن كورىنەتىن. ماسەلەن، شەرحان مۇرتازا باس رەادكتور بولعاننان كەيىن، بۇرىنعىسىمەن سالىستىرعاندا «جۇلدىز» جۋرنالى مۇلدەم وزگەردى. ودان ول «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باسىنا كەلدى. ول دا بۇرىنعىسىنان الدەقايدا جاقسارىپ باياعى كوممۋنيستىك دوگممادان ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋعا تىرىساتىن  باعىتقا كوشتى. «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ سول كەزدە بىزگە ۇناعانى سونشالىق، مەن ونىڭ جارناماسىن دا راديودان بەرگىزدىم («ازاتتىق» راديوسىنىڭ ەرەجەسى بويىنشا، ونداي جارناما جاساۋعا بولمايدى. بىراق مەنىڭ ۇلتشىلدىق سەزىمىم ول ەرەجەنى اتتاپ وتكەن-ءدى).

شەرحان مۇرتازا «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنە باس رەداكتور بولىپ تاعايىندالىپ، ونىڭ اتىن «ەگەمەندى قازاقستانعا» اينالدىرعانعا دەيىن دە، گازەتتىڭ اتىنان باسقا بەت-بەينەسىن ەلەۋلى تۇردە قازاققا بۇرىپ ۇلگەرگەن-ءدى. الايدا ول كەزدە الماتىدان شىعاتىن باسقا گازەتتەردىڭ باعىتى باياعى قاسارىسقان بەتىمەن كەتۋدە بولاتىن.

شەرحان مۇرتازا ۇلتتىق سانا سەزىمى بار جىگەرلى ءبىر ازاماتتىڭ باتىل ارەكەت-شارالارىمەن كوپ ءىس تىندىراتىنىن دالەلدەگەن تۇلعالاردىڭ ءبىرى. بۇل قازاقستاننىڭ وزىندە ونشا كوزگە تۇسپەۋى مۇمكىن. شەتتەن، قازاقستانداعى بارلىق جاعدايدى ءجىتى قاداعالاۋمەن ءومىر وتكىزگەن بىزدەرگە ول ايقىن كورىنەتىن. ماسەلەن، شەرحان مۇرتازا باس رەادكتور بولعاننان كەيىن، بۇرىنعىسىمەن سالىستىرعاندا «جۇلدىز» جۋرنالى مۇلدەم وزگەردى. ودان ول «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باسىنا كەلدى. ول دا بۇرىنعىسىنان الدەقايدا جاقسارىپ باياعى كوممۋنيستىك دوگممادان ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋعا تىرىساتىن  باعىتقا كوشتى. «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ سول كەزدە بىزگە ۇناعانى سونشالىق، مەن ونىڭ جارناماسىن دا راديودان بەرگىزدىم («ازاتتىق» راديوسىنىڭ ەرەجەسى بويىنشا، ونداي جارناما جاساۋعا بولمايدى. بىراق مەنىڭ ۇلتشىلدىق سەزىمىم ول ەرەجەنى اتتاپ وتكەن-ءدى).

شەرحان مۇرتازا «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنە باس رەداكتور بولىپ تاعايىندالىپ، ونىڭ اتىن «ەگەمەندى قازاقستانعا» اينالدىرعانعا دەيىن دە، گازەتتىڭ اتىنان باسقا بەت-بەينەسىن ەلەۋلى تۇردە قازاققا بۇرىپ ۇلگەرگەن-ءدى. الايدا ول كەزدە الماتىدان شىعاتىن باسقا گازەتتەردىڭ باعىتى باياعى قاسارىسقان بەتىمەن كەتۋدە بولاتىن.

شەرحان مۇرتازا ءوزىنىڭ ۇلتجاندىلىق جىگەرىن قازاقستاننىڭ راديو-تەلەديدار ىستەرىنىڭ جالپى باستىعى بولعان كەزىندە دە انىق بايقاتتى. ونىڭ ول يگىلىكتى باعىتى ورىستار مەن «ورىستاسقان» قازاقتارعا جانە كەي شەتەلدىكتەرگە ۇناماعان-دى. 1992 جىلدىڭ اياعىندا جانە ودان كەيىن الماتىعا بارعانىمدا، الگى شالا قازاقتاردىڭ بىرقاتارى: «شەرحان مۇرتازا قازاقستان تەلەديدارىن ءولتىردى»، - دەپ شاعىمداي باستاعاندا:

- شەرحان سوۆەتتىك قازاقستاننىڭ ورىستاسقان تەلەديدارىن «ولتىرسە» تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قازاقتاسۋ باعىتىنا كوشكەن تەلەديدارىن قاز تۇرعىزۋعا تىرىسۋدا شىعار، - دەپ جاۋاپ قايتاردىم.

شەرحان مۇرتازانى مەنىمەن جەكە اڭگىمەسى كەزىندە اقش-تىڭ الماتىداعى باس ەلشىسى ۋليام كورتني دە بىرنەشە رەت سىناپ، ماعان شەرحانعا قارسى «ازاتتىق» راديوسىنىڭ قازاقشا پروگراممالارىندا ماسەلە كوتەرىڭىز، - دەگەن ۇسىنىس ايتتى. اقش ەلشىسى ونى سىناعاندا «تەلەديداردىڭ بارلىق پروگراممالارىن قازاقشاعا اينالدىرۋدا. سول ءۇشىن قازاقستان جۇرتشىلىعى قازاقستان تەلەديدارىنا قاراماي رەسەي تەلەديدارىنا قارايتىن بولدى»، - دەدى. امەريكا ەلشىسىنىڭ: «شەرحان مۇرتازا بارلىق تەلەديدار پروگرامماسىن قازاقشاعا اينالدىرۋدا» دەگەنى مەنىم ءۇشىن قۋانىشتى حابار ەدى. سول ۇشىندە «ازاتتىق» راديوسى قازاق ءبولىمى پروگراممالارىندا اقش ەلشىسى ايتقانداي شەرحان مۇرتازانى سىناتپادىم. كەرىسىنشە ونىڭ ۇلاستىرىپ وتىرعان باعىتىنىڭ دۇرىس ەكەنىن ايتتىردىم.

شەرحان مۇرتازانىڭ قاراعاندىداعى ءبىر «شالا قازاقتى» ورىنىنان الۋىنا بايلانىستى كوتەرىلگەن شۋ كەزىندە، ازات قوزعالىسىنىڭ توراعاسى سابەتقازى اقاتايدى سويلەتىپ، «بۇل ىستە بارلىق قازاق شەرحان مۇرتازانىڭ جانىندا. ونىڭ باعىتىن قالتقىسىز قوستايدى»، - دەگەن ءسوزىن «ازاتتىق» راديوسىنان سان رەت قايتالاتىپ، جۇرتشىلىق نازارىنا ۇسىنعانبىز.

(حاسان ورالتاي. «ەلىماي-لاپ وتكەن ءومىر» 391-392 بەتتەر)

رەداكتسيادان:

عۇمىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن قازاقتىڭ ازات ويلى، ەركىن حالىق بولىپ ءومىر سۇرۋىنە ءبىلىمى مەن بىلىگىن، كۇش-جىگەرىن، كورگەن-تۇيگەنىن سارقا جۇمساعان عازيز اعامىز، مارقۇم حاسان ورالتايدىڭ جوعارىدا ايتقان سوزدەرىنىڭ بارىندە تاعى ءبىر ۇلتشىل كۇرەسكەر، جازۋشى، پۋبليتسيست، ءباسپاسوز ءىسىنىڭ اسقان بىلگىرى، قايراتكەر شەرحان مۇرتازانى زاۋ بيىگىندە تانۋدىڭ ۇلكەن تىنىسى بار.  حاسان اقساقال ارامىزدا بولسا، شەرحانداي زاڭعار زامانداسى تۋرالى تاعىدا كەسەك تولعانار ەدى. ايتكەنمەندە ءسوزى قالدى. حاسان ورالتايدىڭ  شەرحان مۇرتازا تۋراسىندا ايتقان زامانالار توزدىرا الماس ءسوزىن قايتالاي بەرە وتىرىپ، سەكسەن جاستىڭ سەڭگىرىنە شىققان مەرەيتوي يەسىنە العاۋسىز تىلەگىمىزدى بىلدىرەمىز.

شەراعا، ءسىزدىڭ ءباسپاسوز مايدانىندا ۇستانعان باعىتىڭىز بىزگە تەمىرقازىق جۇلدىزىنداي مۇراتتى جولىمىزدى سىلتەپ تۇرادى. ءبىر كەزدە ءسىز «قازاقستان» ارناسىن تولىقتاي قازاقتىلدى ارنا جاساعىڭىز كەلدى. ول ىسىڭىزگە جارلى-جاقىباي، جالاڭبۇتتار تۇگەلىمەن جارباڭداپ قارسى شىقتى. ءتىپتى سول ۋاقىتتاعى اقش ەلشىسىنىڭ ءسوزى اناۋ. مىنە، اراعا ءبىراز جىل سالىپ «قازاقستان» ارناسىنىڭ دەرلىك مەملەكەتتىك تىلگە كوشۋ كەرەك ەكەندىگىن بيلىكتىڭ ءوزى امالسىز مويىندادى. ءبىز ءسىزدى قازاق ءباسپاسوزىنىڭ رەفورماتور تۇلعاسى دەپ بىلەمىز. امان-ساۋ ءجۇرىڭىز. الداعى كۇندەر ءسىزدى قازاقتىڭ مەرەيى ۇستەم بولا تۇسكەن ساتتەرىمەن قۋانتسىن.

«اbai.kz» اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ۇجىمى.