1986 jyly Mәskeude, 300 milliongha juyq halyqty biriktirgen býkil Kenester Odaghyna, Ortalyq telearna arqyly berilgen shygharmashylyq keshim ótken son, meni E.Evtushenkonyng ótinishimen KOKP Ortalyq Komiyteti Mәdeniyet bólimining mengerushisi Yu.Voronov qabyldady. Onyng qabyldau bólmesinde otyrghanymda, osy bólimning bir beldi qyzmetkeri qasyma jetip kelip: «Vy iz kakogo juza?» dep súrady. Álgining qolyna ústaghan dәpterine kóz salyp em, Qazaqstanda, biylik basynda jýrgen adamdardyng qay jýzden, qay rudan ekendigi kezek-kezegimen ornyqty tizilipti. Búl sonau patshalyq Reseyding qol astynda túrghan kezennen bastap, Kenestik dәuirde jalghasyn tapqan, «bólshekte de, biyley ber» degen jasyryn iydeya qaruy, yaghni, «bir rudy kelesi bir rugha qarsy qoyyp basqaru» sayasaty ekenin birden úgha qoydym...

1986 jyly Mәskeude, 300 milliongha juyq halyqty biriktirgen býkil Kenester Odaghyna, Ortalyq telearna arqyly berilgen shygharmashylyq keshim ótken son, meni E.Evtushenkonyng ótinishimen KOKP Ortalyq Komiyteti Mәdeniyet bólimining mengerushisi Yu.Voronov qabyldady. Onyng qabyldau bólmesinde otyrghanymda, osy bólimning bir beldi qyzmetkeri qasyma jetip kelip: «Vy iz kakogo juza?» dep súrady. Álgining qolyna ústaghan dәpterine kóz salyp em, Qazaqstanda, biylik basynda jýrgen adamdardyng qay jýzden, qay rudan ekendigi kezek-kezegimen ornyqty tizilipti. Búl sonau patshalyq Reseyding qol astynda túrghan kezennen bastap, Kenestik dәuirde jalghasyn tapqan, «bólshekte de, biyley ber» degen jasyryn iydeya qaruy, yaghni, «bir rudy kelesi bir rugha qarsy qoyyp basqaru» sayasaty ekenin birden úgha qoydym...

Egemendi el atanghannan keyin tughan ólkem Otyrargha barsam, audannyng jas-kәrisi týgelge juyq ru-rugha bólinip, әr ru ózining Preziydentterin saylap jatyr eken. Sol tústa osynday sharalar Qazaqstannyng barlyq jerinde derlik boy kótergen-di. Búl qozghalystyng eldik, últtyq mýdde jolyndaghy birlikke, ruhany tútastyqqa jasar kedergisi zor ekenin eskertip, birneshe gazet-jurnal betterinde, býkil elge ashyq hat jariyaladym. El Preziydentimen de jolyqtym. Ol kisiden arnayy tapsyrma da boldy. Biraq «Kenes dәuirinde qyspaqqa týsken ata-dәstýrimizge janasha kózben qarayyq» degen syltaumen, ru-rugha ydyrau ýrdisi jyl sayyn qanat jaya týsti.

Áriyne, әr adamnyng óz ata tegine, babalarynyng tarihyna, olardyng ónegeli isterine tamyr jiberui qajet. Onsyz biz óz ana tili men ruhyn, basqa últtyng tili men ruhyna aiyrbastaghan, ózining týpki tamyryn, baba tarihyn moyyndamay, birden «әlem azamaty» biyigine kóterile salghysy kelip jýrgen qazirgi kosmopolitterimizding qataryna jaqyndaymyz. Biraq, bir mәsele aiqyn. Sizding óz ata-babanyzdyn, óz ruynyzdyng tarihyna degen qúlshynysynyz ben qúshtarlyghynyz býkil halyqtyq, býkil últtyq ortaq mýddemizge kedergi jasamauy jәne oghan kólenke týsirmeui shart. Sorymyzgha qaray osy últtyq ústanymgha mýlde nazar audarmaytyn adamdar kóbeydi.

Qazirgi kezende rulyq mýddelerding jazylmaghan zangha ainalghany sonshalyq, key jerlerdegi basshylyq qyzmettegiler jәne elimizdegi kәsipkerlerding edәuir bóligi qaramaghyndaghy oryndargha negizinen óz rulastaryn ghana tartatyn minez qalyptastyrdy. Últtyq birlikke syna qaghar osy qauipti baghytty toqtata almasaq - azamattyghymyzgha, eldigimizge syn.

Elimizde ru-rugha, ata-atagha bólinu -

Bar qazaqty biriktirer tútastyqtan jerinu.

Ortaq últtyq mýddelerden tasalanu, sheginu,

Bir jaghynan ata dәstýr qamqory bop kórinu,

Shyn mәninde tek tuystyq mazmúnyna telinu,

El birligin joyar jeke top kýshine berilu;

Qay kezde de últ mýddesi tútastyqpen algha asqan,

Ata jaudan býkil qazaq tek birlesip qorghasqan.

Halqymyzgha danq syilady ortaq úly túlghalar,

Túlgha ketse últqa shynshyl senimmenen kim qarar?

Qazir júrtqa úly túlgha - ruynyng basshysy,

Tipti Abay, Mahambet te sekildi onyng qosshysy.

Mine, qanday baghyt týzgen rushyldyq sezimder?

Elding múnyn birge oilaudan olar aiqyn bezingen.

Ólimde de ózgelerden derbestigin sezine,

Árbir ru jeke beyit salyp alghan ózine.

Qayda barsang rulastar bir-birimen jarysqan,

Rulyq ór eskertkishter qol sozyp túr alystan.

Qandastary qosyla aityp qanu ýshin qúmardan,

Keybir ru ózine arnap әnúran da shygharghan.

Rushyldyq nege qazir kóp qazaqqa únaydy,

Jolyqqan jan nege aldymen ruyndy súraydy?

Ár adamgha ata-tegin bilu paryz desek te,

Odan órbir pendelikti qospappyz biz esepke...

Endi qayttik, rushyldyq tanghajayyp kýsh aldy.

Jalpygha ortaq últtyq ister tizesinen túsaldy.

Rushyldyq búl kezende qamqoryng ba, qasyng ba?

Bәrimizge esep berer kezeng keldi ghasyrgha.

Qúnymyz ne, elimizding ertenine senbesek?

Últty saqtau mýmkin emes, rushyldyqty jenbesek!

Múhtar Shahanov,

Qazaqstannyng halyq jazushysy,

«Týrki tildes halyqtar arasyndaghy

eng ýzdik әlem aqyny» syilyghynyng iyegeri

***

Rulyq qozghalystardyng eldik, últtyq tútastyghymyzgha, ortaq birligimizge qauip tóndire bastaghanyn, әri oghan býkil el bolyp tosqauyl qoyar shaq әldeqashan jetkenin eshkim joqqa shygharmaydy. Biz rushyldyqtyng kólenke tústary tudyrghan jogharydaghy janayqaydy tolyghymen qoldaymyz jәne sol rushyldyqty qozdyratyn, oghan jol ashatyn sebepterdi qoghamda býkil halyqtyq týrde talqylaudy, әri búl manyzdy iygi sharuany júrt sanasyna ornyqtyruda Memleket, Ýkimet tarapynan óreli sharalar iske qosylady dep senemiz.

Amangeldi Aytaly, Qogham jәne Memleket qayratkeri, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor; Múzafar Álimbaev, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng halyq jazushysy; Mekemtas Myrzahmetov, «Bauyrjantanu» ghylymiy-zertteu ortalyghynyng diyrektory, filologiya ghylymdarynyng doktory, professor, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Orazaly Sәbden, Qazaqstan Ghalymdar Odaghynyng preziydenti, Memlekettik syilyqtyng laureaty; Mәmbet Qoygeldi, Qazaqstan tarihshylary qauymdastyghynyng tóraghasy, Tarih ghylymdarynyng doktory; Qabdesh Júmadilov, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng halyq jazushysy; Dulat Isabekov, «Mәdeniyet» jurnalynyng bas redaktory, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Temirhan Medetbek, aqyn, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Rysbek Sәrsenbay, qogham qayratkeri, «Jas Alash» gazetining bas redaktory; Smaghúl Elubay, jazushy, PEN-klubynyng viyse-preziydenti; Ghabbas Qabyshúly, jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty, Qazaqstannyng qúrmetti jurnaliysi;Sofy Smataev, jazushy, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; Erkin Raqyshev, «Jas Úlan» kinostudiyasynyng diyrektory; Mәdy Manatbek, Qazaqstan Respublikalyq Tele-Radio korporasiyasy Aksionerlik Qoghamy tórayymynyng orynbasary; Arman Shoraev, «KTK» telearnasynyng diyrektory; Núrghaly Nýsipjanov, QR halyq әrtisi, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Asyly Osman, Qazaqstan halqy Assambleyasynyng mýshesi, Ázirbayjan mәdeni-ortalyghynyng tórayymy; Hayrolla Ghabjalilov, «Alash» tarihiy-zertteu ortalyghynyng preziydenti; Beybit Qoyshybaev, «Ádilet» tarihi-aghartu qoghamy tóraghasynyng birinshi orynbasary; Sovet-Han Ghabbasov, jazushy, Medisina jәne pedagogika ghylymdarynyng doktory, QR enbek sinirgen qayratkeri; Nazarbek Qanafiya, filologiya ghylymdarynyng kandidaty; Taljan Rayymberdiyev, Q.A.Yassauy atyndaghy Qazaq-Týrik uniyversiytetining ghylym jәne halyqaralyq ister jónindegi viyse-preziydenti, Tehnika ghylymdarynyng doktory, professory; Qúdiyar Bilәl, jazushy, QR Mәdeniyet qayratkeri; Múhtar Tayjan, Bolathan Tayjan atyndaghy qordyng preziydenti; Júmabek Kenjaliyn, «Qazaq gazetteri» JShS-nyng bas diyrektory; Tólen Ábdik, «Órkeniyet» jurnalynyng bas redaktory, «Týrik әdebiyeti әlemining 2013 jylghy jyl adamy», QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Jarylqap Qalybay, «Júldyzdar otbasy» jәne «Anyz adam» jurnaldarynyng bas redaktory; Shamshiddin Patteev, «Týrkistan» gazetining bas redaktory; Áshirbek Kóbishev, «Óner» baspasynyng diyrektory; Qazybek Isa, «Aq jol» sayasy partiyasy tóraghasynyng orynbasary, «Qazaq ýni» gazetining bas redaktory, QR Mәdeniyet qayratkeri; Ermúrat Bapi, «Dat, taqsyr!» - «Obshestvennaya pozisiya» gazetining bas oqyrmany; Aydos Sarym, sayasattanushy; Dәuren Quat, «abai.kz» aqparattyq portalynyng jetekshisi; isa Omar, «Zamana» baspa ýiining bas diyrektory, «Jalyn» jurnaly taghayyndaghan Gh.Mýsirepov atyndaghy syilyqtyng iyegeri; Mereke Qúlken, jazushy, «Ólke» baspasynyng preziydenti; Ertay Ayghaliyúly, «Qazaqstan-Zaman» gazetining bas redaktory; Seydahmet Qúttyqadam, sayasattanushy, «Mysli» jurnalynyng bas redaktory; Amanhan Álim, «Aqiqat» jurnalynyng bas redaktory, M.Maqataev atyndaghy syilyqtyng laureaty, QR Mәdeniyet qayratkeri; Marat Toqashbaev, «Preziydent jәne halyq» gazetining bas redaktory; Qoghabay Sәrsekeev, «Qazaq» gazetining jәne «Ayqap» jurnalynyng bas redaktory; Samat Ibraiym,«Ana tili» gazetining bas redaktory Dәuren Babamúratov, «Bolashaq jasAR» gazetining jәne «Jastar ýni» jurnalynyng bas redaktory; Qajymúqan Ghabdolla, «Maydan» gazetining bas redaktory; Ardabek Soldatbay, «shyn.kz» internet gazetining bas redaktory; Aqberen Elgezek, «ult.kz» portalynyng bas redaktory; Tólemyrza Temirbekúly, aqyn, «Tórtinshi biylik» gazetining bas redaktory; Shakizada Ábdikәrimov, aqyn, Qyzylorda qoghamdyq tele-radiokompaniyasynyng tóraghasy, Janbolat Mamay, «Ruh pen Til» klubynyng tóraghasy, «Ashyq Alang - Tribuna» gazetining iydeyalyq jetekshisi; Sәule Ábedinova, «Aqjýnis Astana» jurnalynyng bas redaktory; Jasúlan Súltan «Jastar todey» gazetining bas redaktory; Áshirbek Syghay, synshy, QR Memlekettik syilyghynyng laureaty; Serik Túrghynbekúly, aqyn, QR enbek sinirgen qayratkeri, Halyqaralyq «Alash» әdeby syilyghynyng laureaty; Ernest Tórehanov, Almaty qalalyq «Qazaq tili» qoghamynyng tóraghasy; Saylau Batyrshaúly, Astana qalalyq «Memlekettik til» respublikalyq qoghamdyq qozghalysynyng tóraghasy, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty; Kóbeysin Altynbekov, medisina ghylymdarynyng doktory, professor; Júbanysh Jeksenúly, әnshi, QR Mәdeniyet qayratkeri; Ibragim Qoshqari, jazushy, «Dostyq kópiri» baspasynyng diyrektory, «Qazaqtanu» qoghamdyq qorynyng tóraghasy; Qúsayyn Rysaldy, Abylayhan atyndaghy Qazaq halyqaralyq qatynastary jәne әlem tilderi uniyversiytetining kafedra mengerushisi, filologiya ghylymdarynyng doktory, professory; Qarlyghash Qojamúratova, «Alash amanaty» qoghamdyq birlestigining tórayymy; Ámirjan Qosanov, «Azat» JSDP bas hatshysy, Qazaqstan Jastar Odaghy syilyghynyng laureaty; Dosmúhammed Núrahmet, «Últ patriottary» qozghalysynyng tóraghasy; Álibek Qalambaev, KSRO halyq aghartu isining ýzdigi, Saryaghash audanynyng qúrmetti azamaty; Qaldybek Qúrmanәli, kompozitor, Shәmshitanushy; Beysenghazy Sәduúly, «Jeltoqsan aqiqaty» qoghamdyq birlestigining tóraghasy; Seken Túrysbekov, kýishi-kompozitor, «Aqjauyn» Memlekettik kameralyq orkestrining kórkemdik jetekshisi, QR enbek sinirgen әrtisi; Raqym Ayypúly, «Jebeu» RQB ortalyq atqaru kenesining diyrektory; Jangeldi Shymshyqov, Astana qalalyq tirkelmegen «Halyq ruhy» partiyasy úiymdastyru komiytetining tóraghasy; Múhit Derbisәli, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty; Doqtyrhan Túrlybek, Halyqaralyq Týrki әlemi telestudiyasynyng bas diyrektory, halyqaralyq «Jambyl» atyndaghy syilyqtyng laureaty; Marat Bóteev, «Allajar-qoldau» qoghamdyq qorynyng tóraghasy; Zәuresh Battalova, «Qazaqstandaghy parlamentarizmdi damytu»  qoghamdyq qorynyng tórayymy; Erkinbek Serikbay, jazushy, Respublikalyq «Tәuelsizdik tolghauy» bayqauynyng laureaty, Dýniyejýzi jas týrik jazushylar odaghynyng mýshesi; Bareta Erghaliyeva, Qazaqstannyng «Demokratiya jәne qúqyq» ortalyghynyng tórayymy; Kenesary Qaptaghay, «Halyq dabyly» qozghalysynyng tóraghasy; Núrjan Oshanbekov, «Memlekettik til» qoghamdyq qozghalysynyng jauapty hatshysy; Kәmnúr Tәlimúly, Talghar audandyq memlekettik tildi oqytu ortalyghynyng diyrektory; Júmash Kenebay, «Tanym» pikirsayys klubynyng jetekshisi; Júmabek Ashuúly, Qazaqstan sayasy qughyn-sýrginge úshyraghandar qauymdastyghynyng tóraghasy; Qasymhan Júmanazarov, ekonomika ghylymdarynyng kandidaty, dosent; Maqsút Qalybay, Qazaqstan Respublikasyna enbegi sinirgen zeynetker; Ázimbay Ghali, sayasattanushy, tarih ghylymdarynyng doktory; Amanghazy Kәripjan, aqyn, Qazaqstan Jazushylar Odaghynyng mýshesi; Sapabek Ásip, jazushy, «Jer jәne qazaq taghdyry» jazushylar komissiyasynyng tóraghasy; Myrzan Kenjebay, aqyn, QR mәdeniyet qayratkeri; Júpargýl Beysenova, psihologiya ghylymdarynyng kandidaty, dosent Toqtarәli Tanjaryq, aqyn, «Serper» jastar syilyghynyng iyegeri; Janna Imanqúlova, jurnalist, Gh.Mýsirepov atyndaghy syilyqtyng laureaty, filologiya ghylymdarynyng magistri; Núrghaly Jýsipbay, Dýniyejýzi týrki jastary Odaghy «Demokratiya jәne adam qúqyqtary» ortalyghynyng koordinatory; Cerik Qaliyev, aqyn, Qazaqstan Jazushylar Odaghynyng mýshesi; Jarylqasyn Dәulet, sazger, QR Mәdeniyet qayratkeri; Sahan Ákeley, әnshi, Halyqaralyq әnshiler konkursynyng laureaty; Tileuberdi Binashev, mýsinshi, QR enbegi singen qayratker; Dәuren Múqanov, audarmashy, әdebiyettanushy; Múhammed-Shәrip Kenjebay, Auyl sharuashylyq ghylymdarynyng kandidaty; Ruza Beysenbaytegi, «Jeltoqsan aqiqaty» RQQ Pavlodar oblystyq filialynyng tórayymy; Aghybay Múqatayúly, ghalym-jurnalist; Marat Uatqan, jurnalist;Ómirjan Ábdihalyq, jurnalist; Múhtarhan Abaghan, «Kenesary han» qoghamdyq qory tóraghasy; Úlarbek Dәley, aqyn, Respublikalyq jyr mýshәiralarynyng jýldegeri;... Barlyghy 143 adam qol qoydy.