Kýni keshe Putinning senimdi serigi, preziydent taghyn bir kezek bergen Medvedev Qytaygha, Ukraina preziydenti Zelenskiy jenimpaz retinde Amerikagha bardy. Qazaqshalap aitqanda qabyrghasymen aqyldasugha bardy.

Búl jolghy soghysta AQSh bastaghan Batys erderi Ukrainagha bolysyp, al Qytaydyng Reseyding shashbauyn kótergeni belgili. Putin biyl aqpanda Qytayda ótken Qysqy Olimpiada oiyndarynyng ashylu saltanatyna qatysyp, eki el «shet-shekarasyz» strategiyalyq әriptestikting jana kezenin bastaghanyn aityp edi. Amerika taraby sony kóldeneng tartyp «Qytay Putinning Ukrainagha soghys ashatynyn aldyn ala bildi», - dep aiyptady.

Medvedev telegram kanalynda Shy tóraghamen kezdesken viydeosyn jariyalap, eki el qatynasynyng «shet-shekarasyz» dengeyden ainymaghanyn aitqanymen, Batys sarapshylary «Resey taraby Qytaymen ara qatynasyn әsirelep kórseteuge beyim. Búl olardyng zәruligin, Qytaydyng olargha ózderi súraghanday kómekti bermey otyrghanyn anghartady», - deydi. Soghys kezinde eki taraptyng sauda kólemi artqanymen, Qytay bar bolghany orystyng múnayyn kóptep satyp alyp, ekonomikalyq demeu jasaghanymen, Batystyng sanksiyasynan qaymyghyp, qaru beruge qaymyqqan.

Qytay BAQ-tarynyng jazuynsha Shy tóragha Medvedevpen kezdeskende «Eki elding qatynasy halyqaralyq geosayasy dauyldyng synaghynan ótkenin, eki elding әriptestigi eki elding úzaq merzimdik mýdesine negizdelgenin» aitqan. Ukraina soghysy jayynda raqaylasudyng manyzdy ekenin dәriptep, eki tarapty daghdarysty salmaqtylyqpen sheshuge ýndegen.

Zelenskiydi Aq ýide qarsy alghan preziydent Bayden: «Respublika partiyasy, demokratiya partiyasy sonday-aq, Europa men Japon taghy basqa ónirlerdegi bizding odaqtastarymyz senderge ekonomikalyq, әskeri, adamgershilik kómek beruge jalghasty kepildik beredi», - dedi. Osy uaqytta AQSh Kongresmenderi Ukrainagha 45 milliard dollar shúghyl kómek berudi talqylap jatty. Osylaysha AQSh-tyng soghys bastalghaly beri Ukrainagha bergen jalpy kómegi 100 milliard dollardan asyp ketti.

Osy aptada Resey men Qytay eki el armiyasy Japoniya, Koreya, Tayuan qatarly eldermen shektesetin Shyghys Qytay tenizinde bir aptalyq birlesken әskery jattyghudy bastady. Osymen onynshy ret ótkizilip otyr eken. Maqsaty AQSh pen onyng odaqtastaryna qyr kórsetu ekeni belgili. Desede әskery sarapshylar nazaryn qytay tenizine emes, qara tenizge, Qyrymgha búryp otyr.

Olardyng payymynsha Medvedev pen Zelenskiyding kezekti sapary bastalghanyna 300 kýnnen asqan soghystyng búrylys kezeni boluy mýmkin. Onyng sheshimi Medvedev óz qolymen Shy tóraghagha tabystaghan hatta boluy mýmkin.

Áue qorghanysynda yryqsyz orynda bolyp kelgen Ukrainagha eng ozyq «Otanshyl» qorghanys jýiesin bergen Aq ýy ókilderi de Zelenskiydi kelissózge keluge mәjbýrlemeytinin, onyng onsyzda yryqty oryngha shyqqanyn aituda. Zelenskiy tamyzda «Soghys Qyrymnan bastaldy, Qyrymda ayaqtalady» degen edi. Amerika saparynyng aldynda da Qyrymgha deyin qaytaryp alatynyn eske saldy. Putin kezekti sózinde «Aldynghy sheptegi jaghday mýshkil» dep ózi moyyndaghanday endigi sheshushi shayqas Qyrym ýshin bolatyn tәrizdi. Putin tarihta Qara tenizde oisyray jenilgen Nikolay patshanyng kebin kiymes ýshin ukrainadan әskerin әketip, qara tenizge shyghar jolyn saqtap qalu shartymen kelisimge kelui mýmkin. Kele jatqan rejestvo merekesinde saly sugha ketken Putin myrza ukraindarmen bauyr ekenin, onbaghan batystyng aralaryna ot salghanyn taghy bir qaytalap, atalmysh «arnauly operasiyanyn» ayaqtalghanyn jariyalauy mýmkin.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz