Áygili aqyn Múqaghaly Maqataevtyn: «Jauyngerding úlymyn ghoy, janyn qighan Mәskeuge», degen óleng joldary bar. Kenes adamdarynyng әne, sonday janqiyarlyq erligining arqasynda Stalin ekinshi dýniyejýzilik soghystyng jenimpazy atanyp, Kenes odaghy múhittyng arghy betindegi Amerikamen tereze tenestirgen әskery derjavagha ainaldy. Kenes odaghy qúlasa da «derjava kezderi» Kremli ýshin iydeologiyalyq manyzyn joghaltqan joq. Putinning byltyr Ukrainagha bastaghan atalmysh «arnauly operasiyasyn» qoldaushylardyng qarasynyng kóp boluy sonyng naqty kórinisi ispetti.

Qazir әriyne, qarsha boraghan oqty keudemen jabatyn zaman emes. Tehnologiya zamany. Býgingi saghat sayyn janalanyp otyrghan ghylym-tehnika bәsekesinde bir kezderi aigha adam úshyrghan orys ghylymynyng bәsekege ilese almay qalghany anyq bilinude. Mamyr aiynyng basynan beri orys biyligining jýregi sanalatyn Mәskeuding sayasy elitasy ornalasqan Qyzyl alany men biznes elitasy ornalasqan qymbat audandaryn búlt emes, drondar (úshqyssyz úshaqtar) iyektep aldy. Ay basyndaghy Kremli tóbesinde atyp týsirilgen eki drongha qaraghanda, seysenbi mamyrdyng 30-y kýni orys astanasynyng kóginde oinaq salghan drondardyng sany da, salmaghy da eresen boldy.

Qyzyl alangha shabuyldan ósh alu, jenis kýnining aibynyn asyru maqsatynda mamyr aiynyng basynan beri orys taraby Kiyevpen ózge Ukraina jerine 17 ret quatty әue shabuylyn jasaghan. Bir jyldan astam soghys zardabyn shekken Kiyev túrghyndarynyng qúlaghy әue qorghanys dabylyna ýirengeli qashan?! Olarmen salystyrghanda qarghaday qaptaghan drondardyng shabuylyn viydeogha týsirgen Mәukeu túrghyndarynyng qanday kýide bolghany aitpasa da týsinikti. Putinning «arnauly operasiyasynyn» bir retki jәy әskery qimyl emes, naghyz soghys ekenine, onyng zardabynyng auyr bolaryna kózderi jetkeni anyq.

Soqqy quaty әlsiz Mәskeuge jasalghan drondar shabuylyn әr tarap әr týrli týsindirgenimen simvoldyq mәni óte joghary bolyp túr. Shabuyldyng Mәukeu halqy men elitasyn tiksindirip, biylik arazdyghyn úlghaytyp, qay jaghynan bolsa da Ukraina tarabynyng paydasyna jazylyp túr. «Vagner» atamany Prigojin әdettegidey «aytpadym ba?!» dep Putinning qolbasshylaryna shýilikti. Resey preziydenti de «alda isteletin júmystar kóp» dep, Mәukeuding әue qorghanysynyng qazirgi jýiege beyimdelmegenin moyyndaghanday boldy. Áskery mamandar Reseyding radar jýiesining «qyrghy qabaq» soghysy kezindegidey bombylaushy úshaqtar men auyr oqtúmsyqtardy ghana nazargha alyp otyrghanyn aituda. Drondar qústyng kólemindey kóringen de, radar bir top torghay úshyp jýrgendey qabyldaghan.

Byltyr kýzde Ukrainanyng qaru óndiretin «Ukroboronprom» memlekettik kompaniyasy otandyq drondardy synaqtan ótkizgenin aitqan edi. Ukrainada jasalghan drondardyng saghatyna 160 km jyldamdyqpen 800 shaqyrymgha deyin úsha alatyny, 20 kg-gha deyin jarylghysh zat kótere alatyny jayly  aqparat bar.

AQSh pen NATO elderining Ukrainagha qarulardy Resey jerine shabuyldamau shartymen berip jatqany belgili. Mәskeudegi kezekti dron shabuylyn olar qorghanysqa balap otyr. Angliya men Nemis syrtqy ister ministri Ukrainanyng Reseyding әleuetin әlsiretu ýshin, qorghanys maqsatynda shabuyldaugha qaqy bar dese, Euroodaq parlament tóraghasy: «Orys astanasyndaghy dron shabuylyna bola Ukrainany qoldaudy toqtatpaytyndaryn», jetkizdi. Amerika sәrsenbi kýni Ukrainagha beriletin qúny 300 million dollarlyq әskery kómekting naqty tizimin jariyalady. Basym bóligi «Patriot» әue qorghanys jýiesining oq túmsyqtarynan qúralghan.

Aqpan aiynda alyp múhittardy endey ótken Qytaydyng tynshy әue sharlary AQSh әue kenistiginde boy kórsetip, artynan atyp týsirilgen edi. Orys әskerining qazirgi kýni Qytaydyng arzan qol ónimderinen qúrastyrylghan Irannyng «shahiyd» dronyna qarap qalghany belgili. Mәskeudegi drondar shabuyly bir kezdegi әskery derjavanyng dәurenining ayaqtalghanyn, orynyn Qytay basqanyn anyq kórsetti.

Esbol Ýsenúly

Abai.kz