«Ádildik pen zandylyqty qamtamasyz etu - memlekettin mindeti» - Q.K.Toqaev.

El basshysy Qasym-Jomart Toqaev «Egemen Qazaqstan» gazetine bergen manyzdy súhbatynda: «Biz Ata zannyng ýstemdi­gin qamtamasyz etetin, konstitu­siya­lyq baqylaudy jýzege asyratyn joghary organ – Konstitusiyalyq Sotty qayta qalpyna keltirdik», - depti.

Zangerler qauymynyn, Parlament deputattarynyng osy sottyng sheshimderining zandylyqtaryna kýmәnmen qarauy jiyilep keledi. Atalghan jaghdaydy bir qaulyny taldau arqyly kórsetip bereyin.

Azamat Q. Duysembiyev «sudiyalyq lauazymynan negizsiz bosatyldym» dep, Joghary Sot Kenesining sheshimine әkimshilik sotqa shaghymdanghan. Alayda onyng aryzyn sot qaralmaytynyn aityp, qaytarghan. Aryzdanushy ózining Konstitusiyada kózdelgen әrkimning sot arqyly qorghaluyna qúqyghy bar degen norma saqtalmady dep, Konstitusiyalyq Sotqa jýgingenmen de, onyng mýddesi eskerusiz qaldy.

Konstitusiyalyq sot Qanat Duysembiyevting ótinishin qarap, ony «QR Konstitusiyasynyng 13-babynyng 2-tarmaghyna sәikes keledi» dep, sheshim qabyldady. Konstitusiyalyq Sottyng «Qazaqstan Respublikasynyng sot jýiesi men sudiyalarynyng mәrtebesi turaly» Konstitusiyalyq zanynyng 44-baby 4-tarmaghynyn, 44-1-baby 3-tarmaghynyng jәne «Qazaqstan Respublikasynyng Joghary Sot Kenesi turaly» Qazaqstan Respublikasy Zanynyng 24-baby 1-tarmaghynyng Konstitusiyagha sәikestigin qarau turaly 2023 jylghy 21 sәuirdegi № 10 normativtik qaulysyn zerdeley kele aitarym, búl qúqyqtyq akt Ata zangha qayshy shygharylghan.

Konstitusiyalyq Sottyng osy atalghan qaulysyndaghy: «...sudiya lauazymdarynan bosatudyng erekshe tәrtibine qaray Konstitusiyalyq zanda jәne Zanda belgilengen Komissiyanyng nemese Sot juriyining sheshimderine Joghary Sot Kenesine shaghym jasau rәsimi olardyng Konstitusiyanyng 13-babynyng 2-tarmaghynda bekitilgen sot arqyly qorghalu qúqyghyna núqsan keltirmeydi dep oilaydy» - degen, jәne de basqa uәjderi mýldem negizsiz. Óitkeni Konstitusiyalyq Sot osy sheshimi arqyly Q.Duysembiyevting Konstitusiyanyng 13-babynyng 2-tarmaghynda kórsetilgen: «Árkimning óz qúqyqtary men bostandyqtarynyng sot arqyly qorghaluyna qúqyghy bar» - dep shegelengen normany búrmalap otyr.

Kelesi 14-bap joldanushy, sudiya lauazymynan bosatylghan túlghanyng qúqynyng qorghau jolyn, zang men sot aldynda júrttyng bәri ten. Tegine, әleumettik, lauazymdyq jәne mýliktik jaghdayyna, jynysyna, nәsiline, últyna, tiline, dinge kózqarasyna, nanymyna, túrghylyqty jerine baylanysty nemese kez kelgen ózge jaghdayattar boyynsha eshkimdi eshqanday kemsituge bolmaytynyng aityp túr. Demek Q. Duysembiyev osy qauly boyynsha sudiya bolghany ýshin sotqa jýginu qúqynan airylyp kemsitilip otyr.

Ata zannyng 39-babynda, Konstitusiyanyng 11, 13-15-baptarynda... kózdelgen qúqyqtar men bostandyqtar eshbir jaghdayda da shektelmeuge tiyis delingen. Demek Konstitusiyalyq Sottyng negizdemeleri, qúqyqtyq siltemeleri búl normalardy ózgerte almaydy.

Endi «Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyalyq Soty turaly» Konstitusiyalyq zanyna kónil bólip, osy kýrdeli mәseleni qalay retteytinin bayqap kórelik. Búl zang da mening aitqanymdy qoshtap, «1-bapta Konstitusiyalyq Sot Qazaqstannyng býkil aumaghynda Konstitusiyanyng ýstemdigin qamtamasyz etedi» degen. Ary qaray 7-bapta «Konstitusiyalyq Sottyng sudiyalary ózderi taghayyndalghannan keyin mynaday mazmúnda ant beredi, ózime jýktelgen Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyalyq Sotynyng sudiyasy mәrtebeli mindetin adal әri әdil atqarugha, turashyl bolugha jәne óz qyzmetimde Qazaqstan Konstitusiyasyna ghana baghynugha, onyng ýstemdigin qamtamasyz etuge saltanatty týrde ant etemin» depti.

Osy keltirgenimizdi 31-bap taghy da bir naqtylap Konstitusiyalyq is jýrgizu Qazaqstan Konstitusiyasynyng ýstemdigi qaghidaty negizinde jýzege asyrylatynyng aityp, bekitedi.

Demek Konstitusiyalyq Sot Ata zanymyzdyng ýstemdigin qamtamasyz etpey, eng joghary zandy kýshi bar Konstitusiyanyng normalaryna baghynbay, azamat Qanat Duysembiyevting demek siz ben bizding qúqymyzdy ayaq asty etip otyr.

Qorytyndylay kele mening aitarym Elimizde Konstitusiyalyq zandylyqty qamtamasyz etu maqsatynda, Konstitusiyalyq Sot osy zansyz sheshimin 61-baptyn negizinde qayta qaraugha mindetti.

Ayypqan Muhamadiyev,

zang ghylymdarynyng kandidaty

Abai.kz