«ادىلدىك پەن زاڭدىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ - مەملەكەتتىڭ مىندەتى» - ق.ك.توقاەۆ.

ەل باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ «Egemen Qazaqstan» گازەتىنە بەرگەن ماڭىزدى سۇحباتىندا: «بءىز اتا زاڭنىڭ ۇستەمدى­گىن قامتاماسىز ەتەتىن، كونستيتۋ­تسيا­لىق باقىلاۋدى جۇزەگە اسىراتىن جوعارى ورگان – كونستيتۋتسيالىق سوتتى قايتا قالپىنا كەلتىردىك»، - دەپتى.

زاڭگەرلەر قاۋىمىنىڭ، پارلامەنت دەپۋتاتتارىنىڭ وسى سوتتىڭ شەشىمدەرىنىڭ زاڭدىلىقتارىنا كۇمانمەن قاراۋى جيىلەپ كەلەدى. اتالعان جاعدايدى ءبىر قاۋلىنى تالداۋ ارقىلى كورسەتىپ بەرەيىن.

ازامات ق. دۋيسەمبيەۆ «سۋديالىق لاۋازىمىنان نەگىزسىز بوساتىلدىم» دەپ، جوعارى سوت كەڭەسىنىڭ شەشىمىنە اكىمشىلىك سوتقا شاعىمدانعان. الايدا ونىڭ ارىزىن سوت قارالمايتىنىن ايتىپ، قايتارعان. ارىزدانۋشى ءوزىنىڭ كونستيتۋتسيادا كوزدەلگەن اركىمنىڭ سوت ارقىلى قورعالۋىنا قۇقىعى بار دەگەن نورما ساقتالمادى دەپ، كونستيتۋتسيالىق سوتقا جۇگىنگەنمەن دە، ونىڭ مۇددەسى ەسكەرۋسىز قالدى.

كونستيتۋتسيالىق سوت قانات دۋيسەمبيەۆتىڭ ءوتىنىشىن قاراپ، ونى «قر كونستيتۋتسياسىنىڭ 13-بابىنىڭ 2-تارماعىنا سايكەس كەلەدى» دەپ، شەشىم قابىلدادى. كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سوت جۇيەسى مەن سۋديالارىنىڭ مارتەبەسى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭىنىڭ 44-بابى 4-تارماعىنىڭ، 44-1-بابى 3-تارماعىنىڭ جانە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى سوت كەڭەسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭىنىڭ 24-بابى 1-تارماعىنىڭ كونستيتۋتسياعا سايكەستىگىن قاراۋ تۋرالى 2023 جىلعى 21 ساۋىردەگى № 10 نورماتيۆتىك قاۋلىسىن زەردەلەي كەلە ايتارىم، بۇل قۇقىقتىق اكت اتا زاڭعا قايشى شىعارىلعان.

كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ وسى اتالعان قاۋلىسىنداعى: «...سۋديا لاۋازىمدارىنان بوساتۋدىڭ ەرەكشە تارتىبىنە قاراي كونستيتۋتسيالىق زاڭدا جانە زاڭدا بەلگىلەنگەن كوميسسيانىڭ نەمەسە سوت ءجيۋريىنىڭ شەشىمدەرىنە جوعارى سوت كەڭەسىنە شاعىم جاساۋ ءراسىمى ولاردىڭ كونستيتۋتسيانىڭ 13-بابىنىڭ 2-تارماعىندا بەكىتىلگەن سوت ارقىلى قورعالۋ قۇقىعىنا نۇقسان كەلتىرمەيدى دەپ ويلايدى» - دەگەن، جانە دە باسقا ۋاجدەرى مۇلدەم نەگىزسىز. ويتكەنى كونستيتۋتسيالىق سوت وسى شەشىمى ارقىلى ق.دۋيسەمبيەۆتىڭ كونستيتۋتسيانىڭ 13-بابىنىڭ 2-تارماعىندا كورسەتىلگەن: «اركiمنiڭ ءوز قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىنىڭ سوت ارقىلى قورعالۋىنا قۇقىعى بار» - دەپ شەگەلەنگەن نورمانى بۇرمالاپ وتىر.

كەلەسى 14-باپ جولدانۋشى، سۋديا لاۋازىمىنان بوساتىلعان تۇلعانىڭ قۇقىنىڭ قورعاۋ جولىن، زاڭ مەن سوت الدىندا جۇرتتىڭ ءبارi تەڭ. تەگiنە، الەۋمەتتiك، لاۋازىمدىق جانە مۇلiكتiك جاعدايىنا، جىنىسىنا، ناسiلiنە، ۇلتىنا، تىلىنە، دiنگە كوزقاراسىنا، نانىمىنا، تۇرعىلىقتى جەرiنە بايلانىستى نەمەسە كەز كەلگەن وزگە جاعداياتتار بويىنشا ەشكiمدi ەشقانداي كەمسiتۋگە بولمايتىنىڭ ايتىپ تۇر. دەمەك ق. دۋيسەمبيەۆ وسى قاۋلى بويىنشا سۋديا بولعانى ءۇشىن سوتقا جۇگىنۋ قۇقىنان ايرىلىپ كەمسىتىلىپ وتىر.

اتا زاڭنىڭ 39-بابىندا، كونستيتۋتسيانىڭ 11, 13-15-باپتارىندا... كوزدەلگەن قۇقىقتار مەن بوستاندىقتار ەشبىر جاعدايدا دا شەكتەلمەۋگە ءتيىس دەلىنگەن. دەمەك كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ نەگىزدەمەلەرى، قۇقىقتىق سىلتەمەلەرى بۇل نورمالاردى وزگەرتە المايدى.

ەندى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كونستيتۋتسيالىق سوتى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭىنا كوڭىل ءبولىپ، وسى كۇردەلى ماسەلەنى قالاي رەتتەيتىنىن بايقاپ كورەلىك. بۇل زاڭ دا مەنىڭ ايتقانىمدى قوشتاپ، «1-باپتا كونستيتۋتسيالىق سوت قازاقستاننىڭ بۇكىل اۋماعىندا كونستيتۋتسيانىڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتەدى» دەگەن. ارى قاراي 7-باپتا «كونستيتۋتسيالىق سوتتىڭ سۋديالارى وزدەرى تاعايىندالعاننان كەيىن مىناداي مازمۇندا انت بەرەدى، وزiمە جۇكتەلگەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسيالىق سوتىنىڭ سۋدياسى مارتەبەلى مiندەتiن ادال ءارى ءادىل اتقارۋعا، تۋراشىل بولۋعا جانە ءوز قىزمەتىمدە قازاقستان كونستيتۋتسياسىنا عانا باعىنۋعا، ونىڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە سالتاناتتى تۇردە انت ەتەمiن» دەپتى.

وسى كەلتىرگەنىمىزدى 31-باپ تاعى دا ءبىر ناقتىلاپ كونستيتۋتسيالىق ءىس جۇرگىزۋ قازاقستان كونستيتۋتسياسىنىڭ ۇستەمدىگى قاعيداتى نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلاتىنىڭ ايتىپ، بەكىتەدى.

دەمەك كونستيتۋتسيالىق سوت اتا زاڭىمىزدىڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتپەي، ەڭ جوعارى زاڭدى كۇشى بار كونستيتۋتسيانىڭ نورمالارىنا باعىنباي، ازامات قانات دۋيسەمبيەۆتىڭ دەمەك ءسىز بەن ءبىزدىڭ قۇقىمىزدى اياق استى ەتىپ وتىر.

قورىتىندىلاي كەلە مەنىڭ ايتارىم ەلىمىزدە كونستيتۋتسيالىق زاڭدىلىقتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا, كونستيتۋتسيالىق سوت وسى زاڭسىز شەشىمىن 61-باپتىن نەگىزىندە قايتا قاراۋعا مىندەتتى.

ايىپقان مۋحاماديەۆ،

زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

Abai.kz