Qazir kýiip túrghan mәsele - elimizdegi otrashylyq dәuirde atauy myng qúbylghan, kenestengen, orystanghan jer-su ataularyn auystyryp, tarihy ataulardy qaytaru bolyp otyr.

Qazaqy ónirlerde bәri óz ornyna kelse, ózge últ ókilderi basym aimaqtarda jaghday mýldem ózgeshe.

Atap aitar bolsaq, 2022 jyly Aqmola oblysynda 11 eldi meken, 4 auyldyq okrug jәne 90 kóshe ataulary ózgertildi. Mysaly, Aqmola oblysynyng Zerendi audanynda «Elenovka» auylynyng atauy «Samaltau» bolyp auystyryldy. Sol kezde jergilikti halyq búghan ýlken qarsylyq kórsetti.

Osy qarsylyq «Shuchinsk» qalasynyng atauynyng ózgeruine baylanysty keninen óristedi. Ákimdik «Shuchinsk» qalasynyng atauyn «Abylay han» dep ózgertu turaly:

«Búl mәseleni az ghana adam kóteredi», - dep qysqa qayyrghany jangha batady. Búl turaly qaz365.kz sayty jazdy.

Qalanyng atyn ózgertu mәselesi әrqashan ónir túrghyndarymen qyzu talqygha týskeni jasyryn emes.

Áleumettik jelilerde qoghamdyq pikir «Shuchinsk» qalasynyng atauynyng ózgeruine baylanysty qaqqa jarylghany jýrekti auyrtady. Bir elde túryp, bir aspan astynda ómir sýrip, jergilikti últtyng óz tól tarihyn qalpyna keltiruge qarsy shyghu – jaqsylyqtyng belgisi emes әriyne. Keybireuleri búrynghy «Shuchinsk» atauyn qaldyrghysy kelse, keybireuleri ony «Abylay han» dep ózgertu jón dep sanaydy.

Búl rette biz jergilikti atqarushy organnyng ústanymyn biluge tyrystyn bolsaq, Aqmola oblysy ishki sayasat basqarmasynyng basshysy Almas Alin BAQ saualyna bergen jauabynda:

«Oblys aumaghynda eldi mekenderge atau beru jәne olardy qayta atau kezinde Respublikalyq onomastika komissiyasynyng otyrysynda maqúldanghan «Qazaqstan Respublikasyndaghy onomastikalyq júmystardy úiymdastyratyn әdistemelikúsynymdar» basshylyqqa alynady.

Atalghan әdistemelik úsynymdardyng «Ákimshilik-aumaqtyq birlikter obektilerine atau beru jәne qayta atau kezindegi úsynymdar» dep atalatyn 3-bólimining 4-tarmaghynda: qalalargha, qala ýlgisindegi kentterge, audandargha, auyldargha, auyldyq okrugterge kisi esimderin beruge jol bermeu turaly jazylghan.

Sonday-aq Qazaqstan Respublikasy Mәdeniyet jәne sport ministrligining 2023 jylghy 1 tamyzdaghy № 211 búiryghymen bekitilgen «Ákimshilik-aumaqtyq birlikterge, eldi mekenderding qúramdas bólikterine atau beru, olardy qayta atau, sonday-aq olardyng ataularynyng transkripsiyasyn naqtylau men ózgertu kezinde tiyisti aumaq halqynyng pikirin eskeru qaghidalaryna» sәikes «Shuchinsk» qalasy túrghyndarynyng pikiri eskerilui tiyis.

Osyghan oray, «Shuchinsk» qalasy túrghyndary (әleumettik jelide) aldymen qalanyng әleumettik mәselelerin (joldy jóndeu, kóshelerdi abattandyru, jaryqpen qamtamasyz etu, halyqtyng túrmysyn jaqsartu jәne t.b) týzetip, sodan keyin ghana qalany qayta atau mәselesin qarastyrudy súraydy. «Shuchinsk» qalasyna «Abylay han» esimin beru mәselesin sanauly adamdar ghana kóterip jýr, osy sebepti atalghan mәsele býgingi kýni kýn tәrtibinde túrghan joq», - deydi.

Aytary joq ónirde onomastikalyq problemalar óte kóp. Qala, audan, auyl ataularynan basqa kóptegen kósheler bizge tanys emes adamdardyng esimimen ataldy. Olardy qayta atau mәselesi ónir túrghyndarymen әrqashan qyzu talqylanady.

Qala atauyn ózgertu «Qazaqstan Respublikasynyng әkimshilik-aumaqtyq qúrylysy turaly» Qazaqstan Respublikasy Zanynyng 14-babynyng 4-tarmaqshasyna sәikes jýzege asyrylady. «Shuchinsk» túrghyndarynyng pikirin eskere otyryp, sheshim onomastikalyq komissiyanyng qorytyndysy negizinde qabyldanghan.

Aqmola oblysynda jer-su ataularyn ózgertu mәselesi qayyra kóterilip otyrady. Osyghan deyin ónir әkimi Marat Ahmetjanovqa jurnalister «Shuchinskini» «Abylay han» dep qayta atau turaly súraq qoyghan. Ahmetjanovtyng da jauaby kónil kónshitpegen.

Atap aitar bolsaq, búl mәselemen bir kezderi marqúm tarihshy Qadyrjan Ábuev ainalysyp, qalanyng atyn «Abylay hangha» auystyrudy dúrys dep eseptegen edi. Osy pikir sóz bolghan shaqta aimaq basshysy búl tústy zerttep, onyng halyqtyng pikiri me, әlde jek adamdiki me osy jaghyn eskeruding qajettigin atap ótken.

Abai.kz