Qytay tóraghasy Sy Szinipin Shanhay yntymaqtastyq úiymyna (ShYÚ) mýshe memleket basshylary kenesining otyrysy qarsanynda Qazaqstangha memlekettik saparmen keldi.

Dostas elderding basshylary aldaghy kezdesuden ne kýtetinin aitty.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

Tóragha Sy Szinipin ne dedi?

Sapar qarsanynda Sy Szinipin Qazaqstannyng jetekshi búqaralyq aqparat qúraldarynda «Qytay men Qazaqstan: jana kókjiyekke ortaq úmtylys» atty maqalasyn jariyalady.

«Qytay Halyq Respublikasynyng Tóraghasy retinde men sizderdin keremet elinderizge besinshi ret kelip otyrmyn. Qazaqstannyng jarqyn mәdeniyeti, ghajayyp tabighaty, meyirimdi jәne qonaqjay halqy әrdayym maghan erekshe әser qaldyrady. Men kóp ýmit kýtetin aldaghy sapar maghan Jana Qazaqstannyn kelbeti men jetistikterine tandanugha ghana emes, Preziydent Qasym-Jomart Toqaevpen ekijaqty yntymaqtastyqtyng ózekti taqyryptaryn talqylaugha, Qytay-Qazaqstan qatynastarynyng jәne  ShYÚ-nyng odan әri damuyndaghy basym baghyttaryn ayqyndaugha mýmkindik beredi», – dep jazdy Sy Szinipiyn myrza. Sonday-aq QHR-men yntymaqtastyq Qazaqstannyng kópvektorly syrtqy sayasatyndaghy manyzdy basymdyq әri strategiyalyq seriktestik sanalatynyn aytty.

«Qazaqstan men Qytay basshylarynyng jeke dostyq baylanystary – memleketaralyq qatynastardyng ýzdiksiz damuynyng lokomotiyvi», – dep atap ótti Sy Szinipiyn.

Qytay men Qazaqstan basshylarynyng býgingi memlekettik sapary men kelissózderi Qytay men Qazaqstan arasyndaghy jan-jaqty strategiyalyq әriptestikti jana biyikterge shygharu ýshin ekijaqty baylanystardy odan әri damytudyng jana josparlaryn ayqyndaydy.

Qytay Halyq Respublikasy basshysynyng aituynsha, eng birinshi sayasy saladaghy dәstýrli ózara qoldaudy kýsheytu. Elder shynayylyq pen senimge negizdelgen qarym-qatynas qúrudy jalghastyrady, sayasy ózara senim men strategiyalyq ýilestirudi terendete beredi, negizgi mýddeler men negizgi mәselelerge ózara qoldaudy kýsheytedi.

Ekinshiden, ózara tiyimdi yntymaqtastyqty barynsha paydalanu. Qazaqstan Respublikasy men Qytay Halyq Respublikasy Ádiletti Qazaqstannyng ekonomikalyq baghytyn ilgeriletu arqyly «Bir beldeu jәne bir jol» bastamasyn birlesip jýzege asyru boyynsha júmysty jandandyryp, Qytaydyng alpauyt naryghynda qazaqstandyq tauarlardyng qoljetimdiligin arttyrady. Qytaydyng damu mýmkindikterin birlesip paydalanu.

Ýshinshiden, kóp ghasyrlyq dostyqtyng әleumettik negizin nyghaytu. Mәdeniy-gumanitarlyq almasulardy terendetu jәne keneytu ýshin bilim, turizm, arheologiya, óner jәne BAQ salalaryndaghy yntymaqtastyqty túraqty týrde jandandyru manyzdy.

Tórtinshiden, jýzjyldyqta bayqalmaghae ózgeristerge beyimdelu. «Búryn-sondy bolmaghan ózgerister, dәuirlik jәne tarihy ózgerister jaghdayynda Qytay tarapy daghdarys kezinde jana mýmkindikter jasau jәne ózgerister kezinde jana perspektivalar ashu ýshin Qazaqstan tarapymen birlesip júmys isteuge dayyn. BÚÚ-ortalyqtandyrylghan halyqaralyq jýie men әlemdik tәrtipting kýzetinde batyl túrugha, shynayy kópjaqtylyqty iske asyrugha, gegemonizmge, kýsh sayasatyna jәne bloktyq qarama-qayshylyqqa qarsy túrugha dayyn, әlemning teng jәne rettelgen kóppolyarlyghyn, jalpygha qoljetimdi jәne inkluzivti ekonomikalyq jahandanudy ilgeriletuge әzir», – dedi Sini Szinipiyn myrza.

«Biz qazaqstandyq әriptesterimizben iyq tirestire otyryp, últtyng birlese órkendeui men janghyruyna, qytay-qazaq dostyghynyng jana kókjiyegine jol ashugha dayynbyz», – dedi Qytay basshysy.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

Preziydent Toqaev ne dedi?

«Qazaqstan Qytay Halyq Respublikasymen tyghyz әriptestikti joghary baghalaydy. Elding qarym-qatynasy berik dostyq, ortaq tariyh pen tatu kórshilik baylanystaryna negizdelgen», – dedi Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaev Sinihua agenttigine bergen súhbatynda.

«2022 jyldyng qyrkýieginde mening dosym Qytay Halyq Respublikasynyng Tóraghasy Sy Szinipin myrzanyng Qazaqstangha memlekettik sapary barysynda biz ekijaqty yntymaqtastyqtyng jana «altyn 30 jyldyghyn» bastadyq», – dedi Qazaqstan basshysy.

Qasym-Jomart Toqaev Tóragha Sy Szinipinmen súhbatynda «erekshe manyzdy oilardy barynsha dәl jetkizu nemese kýndelikti ómirding qyzyqty taqyryptaryn talqylau ýshin» qytay tiline auysatynyn moyyndady.

«Qytay óz kóshbasshysynyng dana basshylyghymen Qytay halqyn qayta týletu jәne Aspan imperiyasyn әlemdegi eng ýlken derjavagha ainaldyru boyynsha úzaq merzimdi maqsattargha jetu jolynda dәiekti týrde algha jyljuda. Men sizding el óz damuynda búdan da biyik belesterdi baghyndyryp, «Qytay armanyn» tolyqtay jýzege asyratynyna senimdimin», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

El basshysy Qazaqstannyng Qytaymen kóp qyrly qarym-qatynastaryn odan әri terendetu ýshin auqymdy josparlar qoyyp otyrghanyn atap ótti.

«Ol ýshin barlyq qajetti alghysharttar men jaghdaylar jasaluda. Bizding ózara is-qimylymyzdyng qazirgi joghary ósu dinamikasyn eskere otyryp, ózara tauar ainalymyn 100 milliard dollargha deyin úlghaytu mindetin oryndau әbden mýmkin ekenine senimdimin», – dedi.

Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan men Qytay arasyndaghy birlesken júmystyng bes «asa manyzdy» baghytyn atap ótti.

Birinshisi – investisiyalyq saladaghy yntymaqtastyqty terendetu. Auyl sharuashylyghy, jana energetika, mashina jasau  ónerkәsibi siyaqty salalargha erekshe nazar audaru kerek. Sonymen qatar  industriyalandyru men qosylghan qúny joghary ónim óndirisine de  júmylu qajet.

Ekinshisi – eki el  arasyndaghy tauar ainalymynyng ósui, onyng ishinde sauda qúrylymyn әrtaraptandyru men tauarlar ataularyn arttyru. Zamanauy qúraldardy, onyng ishinde elektrondy kommersiya men elektrondy sauda alandaryn paydalanu kerek.

Ýshinshiden, 2024 jyl –  «Bir beldeu, bir jol» jahandyq bastamasyn odan әri ilgeriletu ýshin manyzdy jyl. Qazaqstan ýshin osynau mega-bastamanyng negizgi әri búljymas qatysushysy, sonday-aq senimdi euraziyalyq kólik haby jәne «Bir beldeu, bir joldyn» ortalyq logistikalyq toraby retinde Qazaqstannyng rólin kýsheytu asa manyzdy. Búl rette bizding nazarymyz Lyaniunigan portynyn, Sian qalasyndaghy qúrghaq porttyng jәne «Qorghas – Shyghys Qaqpa» AEA-nyng mýmkinshiligin belsendi paydalanugha basa nazar audarylady.

Tórtinshiden, eki el arasyndaghy kólik yntymaqtastyghyn keneytu. Býginde Dostyq-Moyynty temirjol uchaskesinde ekinshi joldardyng qúrylysy jalghasuda. Sonymen qatar, ortaq shekaramyzda 3-shi temirjol ótkizu punktyn saludy bastau josparlanghan.

Besinshiden, mәdeniy-gumanitarlyq saladaghy kópqyrly ózara baylanysty jandandyru. «Biz ornatqan Vizasyz rejim ornatu, ózara mәdeny ortalyqtaryn, «Lu Bani sheberhanasyn», JOO filialdaryn ashu, sonymen qatar әue reysterin úlghaytu boyynsha túraqty júmys halyqtarymyz arasyndaghy ózara týsinistik pen dostyqty odan ary nyghaytu jolyndaghy manyzdy qadam bolmaq», – dedi Toqaev.

«Elderimiz Qazaqstan men Qytay arasyndaghy qarym-qatynastyng jana «altyn 30 jyldyghy» ayasynda bizdi jarqyn bolashaq jolynda biriktiretin ýlken jetistikter men jenister kýtip túr dep senimmen aitugha bolady», – dep atap ótti Qazaqstan Preziydenti.

Suret Aqorda telegram arnasynan alyndy

Qazaqstan – Qytay: sandar men faktiler

Eki el arasyndaghy 30 jyldyq diplomatiyalyq qarym-qatynastyng nәtiyjesinde ózara tiyimdi sayasy baylanys ornady.

QHR – Qazaqstan Respublikasynyng әlemdegi eng iri syrtqy sauda seriktesi.

2023 jyldyng sonynda ekijaqty tauar ainalymy 30%-gha ósip, rekordtyq kórsetkishke (31,5 mlrd dollar) jetti (Qytay boyynsha – 41 mlrd dollar).

2023 jyly ózara sauda kólemi 31,5 mlrd dollardy (+30,1% – 24,2 mlrd dollar) qúrady, onyng ishinde eksport – 14,7 mlrd dollar (+12,6%), import – 16,8 mlrd dollar (+50,5%).

2024 jylghy qantar-nauryzda Qazaqstan Respublikasy men Qytay Halyq Respublikasy arasyndaghy tauar ainalymy $6,3 mlrd (+6,8%) qúrady, onyng ishinde Qazaqstan Respublikasynyng Qytay Halyq Respublikasyna eksporty – $3,2 mlrd (+23,1%) boldy. ), Qazaqstan Respublikasynyng importy – $3,1 mlrd-qa (-6,5%)  jetti.

Qytay –  Qazaqstan ekonomikasyna invetisiya salghan iri bes investordyng biri. Songhy 19 jylda Qytaydan kelgen tikeley investisiyanyng jalpy aghyny shamamen 25 milliard dollargha jetti, 2023 jyly tartylghan investisiya kólemi 2022 jylmen salystyrghanda (1,4 milliard dollar) 1,7 milliard dollardy (+15,3%) qúrady.

2023 jyly Qazaqstan Respublikasy men Qytay Halyq Respublikasy arasyndaghy temirjol jýk tasymalynyng kólemi 28,3 mln tonnagha  (+22%) jetken. Qytay Halyq Respublikasynan Qazaqstan Respublikasyna – 10,8 mln tonnany (+8%) qúrady. Qazaqstan Respublikasynan Qytay Halyq Respublikasyna – 17,5 mln tonna (+34%) jýk tasymaldanghan. Qazaqstan Respublikasy arqyly temirjol tranzittik konteynerlik tasymaldau kólemi 8 mln tonnany qúrady.

2024 jyldyng qantar-aqpan ailarynda Qazaqstan Respublikasy men Qytay Halyq Respublikasy arasyndaghy jýk tasymaldau kólemi 4 719,8 myng tonnagha  (+17%) jetken.  Qytay Halyq Respublikasynan Qazaqstan Respublikasyna – 1 816,2 myng tonna (+17%) qúrady. 9%), Qazaqstan Respublikasynan Qytay Halyq Respublikasyna – 2903,6 myng tonna (+22%) jýk tasymaldanghan. QR-QHR ótkelderi arqyly tranzittik konteynerlik tasymaldau kólemi 192,2 myng JFF (+10%) qúrady.

Elder arasyndaghy auyl sharuashylyghy ónimderining tauar ainalymy 2023 jyly $1,29 mlrd (+40%) qúrady, onyng ishinde eksport – $1 mlrd (+45%), import – $290 mln (+20%) jetken.

Qazirgi tanda 1718 qazaqstandyq auyl sharuashylyq kәsiporny Qytaygha óz ónimderin eksporttau qúqyghyna ie (86 – mal sharuashylyghy ónimderin óndiru, 1629 – ósimdik sharuashylyghy).

Ózara vizasyz rejim jәne biylghy Qazaqstannyng Qytaydaghy turizm jyly turisterding ósuine, iskerlik jәne túlghaaralyq baylanysty nyghaytugha aitarlyqtay әser etedi.

Qazaqstan Qytaydyng jahandyq damu, jahandyq qauipsizdik jәne jahandyq órkeniyet ýshin úsynghan bastamalaryn joghary baghalaydy jәne qoldaydy, olardyng jýzege asyryluy әlemde túraqtylyq, qauipsizdik pen senim ornatugha yqpal etedi, sonday-aq túraqty damugha qol jetkizedi.

Qazaqstan Qytaymen kópjaqty qúrylym boyynsha ShYÚ, AÓSShK, Ortalyq Aziya- Qytay shenberinde tyghyz yntymaqtastyqty jalghastyrugha niyetti.

Memlekettik sapar barysynda Astanadaghy Beyjing til jәne mәdeniyet uniyversiyteti filialynyng ashylu saltanaty, sonday-aq eki el mәdeny ortalyqtarynyng ashylu saltanaty ótti. Qazaqstandyq tarap Qazaqstanda Qytaydyng basqa da ozyq joghary oqu oryndarynyng filialdaryn ashugha dayyn ekenin atap ótti.

Abai.kz