Sәrsenbi, 2 Qazan 2024
46 - sóz 140 0 pikir 2 Qazan, 2024 saghat 18:49

AES qúrylysy mulitiplikativti effekt bere me?

Suret Aybar Oljaevtyng jelidegi paraqshasynan alyndy.

Kanadalyq injener-yadershik Rumina Uelshy degen kisining AES qúrylysynyng ekonomikagha әseri turaly tәuir enbegi bar.

Aytuynsha, AES-ke kelgende әlemning әrtýrli elderin ýlgi etip alugha bolady. AES-i bar elder qatarynda jetilgen yadrolyq derjavalar da, osy salany endi damytyp jatqandar da bar.

Mysaly, AQSh, Fransiya, Kanada, Resey siyaqty yadrolyq sektorda 50 jyldan astam júmys istep kele jatqan elder. Búl elderding jetistikke jetuine AES turaly batyl kózqaras sebep boldy. Osy jyldar ishinde búl elder ózderining yadrolyq tehnologiyalaryna ie boldy, olar óz elderinde de, odan tys jerlerde de engizildi. Oghan qosa, búl elderde jyldar boyy jinaqtalghan kýshti kadrlyq rezerv, kýshti jetkizu tizbegi, ýlken memlekettik qoldau, dúrys sayasy negiz bar.

Rasymen de, uaqyt óte kele kýsheyip kele jatqan atom energetikasyn kýshti qoghamdyq qoldau, sonday-aq osy yadrolyq nysandardyng tiyimdi jәne eng bastysy qauipsiz júmys isteuine mýmkindik beretin infraqúrylym óte manyzdy. Sondyqtan osy elderding barlyghynda yadrolyq salada óte jetilgen, qúzyretti jәne kýshti retteushi organdar bar.

Qysqa merzimdi perspektivada AES-ten qanday payda bar?

Áriyne, eng aldymen júmys oryndary. AES salu prosesine qúrylysshylar, injenerler, tehnologtar jәne týrli baghyttaghy mamandardy qosa alghanda, myndaghan qyzmetkerler tartyluy mýmkin. Jobanyng auqymyna baylanysty júmys kýshi 10 000 adamgha jete alady. Búl aitarlyqtay mulitiplikativti әserge әkeledi.

Negizgi qajettilikterin qanaghattandyra alatyn júmysshylar túrghyn ýige, kólikke, tamaqqa, sumen jabdyqtaugha, medisinalyq qyzmetterge jәne basqa da negizgi ómirlik jaghdaylargha múqtaj bolady. Búl aimaqtaghy infraqúrylymdy damytudy yntalandyrady, búl óz kezeginde irgeles sektorlarda – qúrylys, kommunaldyq qyzmetter, sauda jәne dәri-dәrmekterde qosymsha júmys oryndaryn ashady.

Úzaq merzimdi perspektivada AES túraqty damu kepili bolyp, jana mýmkindikterashady.

Qúrylys ayaqtalghannan keyin jәne AES operasiyalyq qyzmetine kóshkennen keyin onyng júmys isteui ýshin qajetti kýrdeli jetkizu tizbegi qúrylady. Búghan jabdyqty, otyndy, komponentterdi jetkizu, sonday-aq injenerlik jәne tehnikalyq qyzmet kórsetu qyzmetteri kiredi.Nәtiyjesinde joghary bilikti jәne joghary aqy tólenetin júmys oryndary qúrylady, búl óz kezeginde halyqtyng ómir sýru dengeyin arttyrady. Sonymen qatar, yadrolyq tehnologiyalargha investisiyalar ghylymiy-zertteu mekemeleri men uniyversiytetterding damuyna yqpal etedi. Búl tek atom energetikasy salasynda ghana emes, basqa salalarda da innovasiyalargha alyp keledi.

Yadrolyq stansiyalarmen qamtamasyz etilgen túraqty, taza jәne tiyimdi energiyamen jabdyqtau joghary tehnologiyalyq firmalar men derekter ortalyqtary siyaqty jana salalardy tartady. Búl kompaniyalar da jana júmys oryndaryn qúrady. Mysaly, barlyghy aitatyn derekter ortalyqtaryna taza, túraqty energiya óte qajet.

Sondyqtan atom elektr stansiyalary tek yadrolyq joba emes. Búl janama júmys oryndary, janama salalar, búl elding damuyna ózining ishki qajettilikterin qanaghattandyru túrghysynan ghana emes, sonymen qatar halyqaralyq oiynshy retinde de mýmkindik tughyzady.

Osylaysha, AES el ekonomikasyna jan-jaqty әser etui mýmkin.

Aybar Oljaevtyng jelidegi jazbasy

Abai.kz

0 pikir