كانادالىق ينجەنەر-يادەرششيك رۋمينا ۋەلشي دەگەن كىسىنىڭ اەس قۇرىلىسىنىڭ ەكونوميكاعا اسەرى تۋرالى ءتاۋىر ەڭبەگى بار.

ايتۋىنشا، اەس-كە كەلگەندە الەمنىڭ ءارتۇرلى ەلدەرىن ۇلگى ەتىپ الۋعا بولادى. اەس-ءى بار ەلدەر قاتارىندا جەتىلگەن يادرولىق دەرجاۆالار دا، وسى سالانى ەندى دامىتىپ جاتقاندار دا بار.

مىسالى، اقش، فرانتسيا، كانادا، رەسەي سياقتى يادرولىق سەكتوردا 50 جىلدان استام جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان ەلدەر. بۇل ەلدەردىڭ جەتىستىككە جەتۋىنە اەس تۋرالى باتىل كوزقاراس سەبەپ بولدى. وسى جىلدار ىشىندە بۇل ەلدەر وزدەرىنىڭ يادرولىق تەحنولوگيالارىنا يە بولدى، ولار ءوز ەلدەرىندە دە، ودان تىس جەرلەردە دە ەنگىزىلدى. وعان قوسا، بۇل ەلدەردە جىلدار بويى جيناقتالعان كۇشتى كادرلىق رەزەرۆ، كۇشتى جەتكىزۋ تىزبەگى، ۇلكەن مەملەكەتتىك قولداۋ، دۇرىس ساياسي نەگىز بار.

راسىمەن دە، ۋاقىت وتە كەلە كۇشەيىپ كەلە جاتقان اتوم ەنەرگەتيكاسىن كۇشتى قوعامدىق قولداۋ، سونداي-اق وسى يادرولىق نىسانداردىڭ ءتيىمدى جانە ەڭ باستىسى قاۋىپسىز جۇمىس ىستەۋىنە مۇمكىندىك بەرەتىن ينفراقۇرىلىم وتە ماڭىزدى. سوندىقتان وسى ەلدەردىڭ بارلىعىندا يادرولىق سالادا وتە جەتىلگەن، قۇزىرەتتى جانە كۇشتى رەتتەۋشى ورگاندار بار.

قىسقا مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا اەس-تەن قانداي پايدا بار؟

ارينە، ەڭ الدىمەن جۇمىس ورىندارى. اەس سالۋ پروتسەسىنە قۇرىلىسشىلار، ينجەنەرلەر، تەحنولوگتار جانە ءتۇرلى باعىتتاعى مامانداردى قوسا العاندا، مىڭداعان قىزمەتكەرلەر تارتىلۋى مۇمكىن. جوبانىڭ اۋقىمىنا بايلانىستى جۇمىس كۇشى 10 000 ادامعا جەتە الادى. بۇل ايتارلىقتاي مۋلتيپليكاتيۆتى اسەرگە اكەلەدى.

نەگىزگى قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرا الاتىن جۇمىسشىلار تۇرعىن ۇيگە، كولىككە، تاماققا، سۋمەن جابدىقتاۋعا، مەديتسينالىق قىزمەتتەرگە جانە باسقا دا نەگىزگى ومىرلىك جاعدايلارعا مۇقتاج بولادى. بۇل ايماقتاعى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدى ىنتالاندىرادى، بۇل ءوز كەزەگىندە ىرگەلەس سەكتورلاردا – قۇرىلىس، كوممۋنالدىق قىزمەتتەر، ساۋدا جانە ءدارى-دارمەكتەردە قوسىمشا جۇمىس ورىندارىن اشادى.

ۇزاق مەرزىمدى پەرسپەكتيۆادا اەس تۇراقتى دامۋ كەپىلى بولىپ، جاڭا مۇمكىندىكتەراشادى.

قۇرىلىس اياقتالعاننان كەيىن جانە اەس وپەراتسيالىق قىزمەتىنە كوشكەننەن كەيىن ونىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن قاجەتتى كۇردەلى جەتكىزۋ تىزبەگى قۇرىلادى. بۇعان جابدىقتى، وتىندى، كومپونەنتتەردى جەتكىزۋ، سونداي-اق ينجەنەرلىك جانە تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ قىزمەتتەرى كىرەدى.ناتيجەسىندە جوعارى بىلىكتى جانە جوعارى اقى تولەنەتىن جۇمىس ورىندارى قۇرىلادى، بۇل ءوز كەزەگىندە حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن ارتتىرادى. سونىمەن قاتار، يادرولىق تەحنولوگيالارعا ينۆەستيتسيالار عىلىمي-زەرتتەۋ مەكەمەلەرى مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ دامۋىنا ىقپال ەتەدى. بۇل تەك اتوم ەنەرگەتيكاسى سالاسىندا عانا ەمەس، باسقا سالالاردا دا يننوۆاتسيالارعا الىپ كەلەدى.

يادرولىق ستانتسيالارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن تۇراقتى، تازا جانە ءتيىمدى ەنەرگيامەن جابدىقتاۋ جوعارى تەحنولوگيالىق فيرمالار مەن دەرەكتەر ورتالىقتارى سياقتى جاڭا سالالاردى تارتادى. بۇل كومپانيالار دا جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرادى. مىسالى، بارلىعى ايتاتىن دەرەكتەر ورتالىقتارىنا تازا، تۇراقتى ەنەرگيا وتە قاجەت.

سوندىقتان اتوم ەلەكتر ستانتسيالارى تەك يادرولىق جوبا ەمەس. بۇل جاناما جۇمىس ورىندارى، جاناما سالالار، بۇل ەلدىڭ دامۋىنا ءوزىنىڭ ىشكى قاجەتتىلىكتەرىن قاناعاتتاندىرۋ تۇرعىسىنان عانا ەمەس، سونىمەن قاتار حالىقارالىق ويىنشى رەتىندە دە مۇمكىندىك تۋعىزادى.

وسىلايشا، اەس ەل ەكونوميكاسىنا جان-جاقتى اسەر ەتۋى مۇمكىن.

ايبار ولجاەۆتىڭ جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz