Канадалық инженер-ядерщик Румина Уэлши деген кісінің АЭС құрылысының экономикаға әсері туралы тәуір еңбегі бар.

Айтуынша, АЭС-ке келгенде әлемнің әртүрлі елдерін үлгі етіп алуға болады. АЭС-і бар елдер қатарында жетілген ядролық державалар да, осы саланы енді дамытып жатқандар да бар.

Мысалы, АҚШ, Франция, Канада, Ресей сияқты ядролық секторда 50 жылдан астам жұмыс істеп келе жатқан елдер. Бұл елдердің жетістікке жетуіне АЭС туралы батыл көзқарас себеп болды. Осы жылдар ішінде бұл елдер өздерінің ядролық технологияларына ие болды, олар өз елдерінде де, одан тыс жерлерде де енгізілді. Оған қоса, бұл елдерде жылдар бойы жинақталған күшті кадрлық резерв, күшті жеткізу тізбегі, үлкен мемлекеттік қолдау, дұрыс саяси негіз бар.

Расымен де, уақыт өте келе күшейіп келе жатқан атом энергетикасын күшті қоғамдық қолдау, сондай-ақ осы ядролық нысандардың тиімді және ең бастысы қауіпсіз жұмыс істеуіне мүмкіндік беретін инфрақұрылым өте маңызды. Сондықтан осы елдердің барлығында ядролық салада өте жетілген, құзыретті және күшті реттеуші органдар бар.

Қысқа мерзімді перспективада АЭС-тен қандай пайда бар?

Әрине, ең алдымен жұмыс орындары. АЭС салу процесіне құрылысшылар, инженерлер, технологтар және түрлі бағыттағы мамандарды қоса алғанда, мыңдаған қызметкерлер тартылуы мүмкін. Жобаның ауқымына байланысты жұмыс күші 10 000 адамға жете алады. Бұл айтарлықтай мультипликативті әсерге әкеледі.

Негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын жұмысшылар тұрғын үйге, көлікке, тамаққа, сумен жабдықтауға, медициналық қызметтерге және басқа да негізгі өмірлік жағдайларға мұқтаж болады. Бұл аймақтағы инфрақұрылымды дамытуды ынталандырады, бұл өз кезегінде іргелес секторларда – құрылыс, коммуналдық қызметтер, сауда және дәрі-дәрмектерде қосымша жұмыс орындарын ашады.

Ұзақ мерзімді перспективада АЭС тұрақты даму кепілі болып, жаңа мүмкіндіктерашады.

Құрылыс аяқталғаннан кейін және АЭС операциялық қызметіне көшкеннен кейін оның жұмыс істеуі үшін қажетті күрделі жеткізу тізбегі құрылады. Бұған жабдықты, отынды, компоненттерді жеткізу, сондай-ақ инженерлік және техникалық қызмет көрсету қызметтері кіреді.Нәтижесінде жоғары білікті және жоғары ақы төленетін жұмыс орындары құрылады, бұл өз кезегінде халықтың өмір сүру деңгейін арттырады. Сонымен қатар, ядролық технологияларға инвестициялар ғылыми-зерттеу мекемелері мен университеттердің дамуына ықпал етеді. Бұл тек атом энергетикасы саласында ғана емес, басқа салаларда да инновацияларға алып келеді.

Ядролық станциялармен қамтамасыз етілген тұрақты, таза және тиімді энергиямен жабдықтау жоғары технологиялық фирмалар мен деректер орталықтары сияқты жаңа салаларды тартады. Бұл компаниялар да жаңа жұмыс орындарын құрады. Мысалы, барлығы айтатын деректер орталықтарына таза, тұрақты энергия өте қажет.

Сондықтан атом электр станциялары тек ядролық жоба емес. Бұл жанама жұмыс орындары, жанама салалар, бұл елдің дамуына өзінің ішкі қажеттіліктерін қанағаттандыру тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар халықаралық ойыншы ретінде де мүмкіндік туғызады.

Осылайша, АЭС ел экономикасына жан-жақты әсер етуі мүмкін.

Айбар Олжаевтың желідегі жазбасы

Abai.kz