nemese referendum qarsanyndaghy bir eskertu men ýsh úsynys

Sonymen, býrsigýni bir ay boyyna qalyng eldi jasandy emes, shynayy týrde tolghandyrghan qos súrau belgisine nýkte qoyylmaq. Jәne de ol nýkteni biylik emes, halyqtyng ózi qoymaq.

Bir nәrse anyq: biylikti qansha synasaq ta, búl joly memleket ómirindegi asa manyzdy jan-jaqty talqylaugha mýmkindik berildi. Áriyne, «auru qalsa da, әdet qalmaydy», yaghny azamattardyng belsendiligin shekteuge baghyttalghan, demokratiyagha ýsh qaynasa sorpasy qosylmaytyn qisynsyz faktiler de oryn aldy. Múnday soraqylyqtardy «Jana Qazaqstan túsyndaghy solshyldyqtyng balalyq auruy» dep qabyldaugha bolatyn shyghar.

Áriyne, AES saludy qoldaudy biylik partiyasy qolgha alghandyqtan, resmy týrde ol toptyng dauysy basymyraq estilgendey kórindi. Onyng esesine, AES salugha qarsylar qazirgi zamanghy tehnologiyalyq jәne kommunikasiyalyq mýmkindikterin, sonyng ishinde Internet pen әleumettik jelilerding әleuetin meylinshe tiyimdi paydalandy. Búl jerde dәstýrli BAQ pen әleujelilerding ózara bәsekesining kuәsi boldyq. Kimning sózining ótimdi, kimge auditoriya kóbirek senetinin, kimning qimyl-әreketining tiyimdiligi qanday ekenin aldaghy dauys beru kórsete jatar.

Búl jolghy referendumnyng bir ereksheligi sol: bir qaraghanda, taza ekonomikalyq, energetikalyq, ekologiyalyq problema bop kóringen mәsele bara-bara qoghamdyq, sayasi, geosayasi, kerek deseniz, jalpyúlttyq, memlekettik sipat alyp ketti. Ony biylik te týsinip otyrghan bolar.

Sol sebepti men bir eskertu men ýsh úsynys aitqym keledi.

Eskertuimning moralidyq astary bar. Osy joly AES saludy qoldau men qoldamaudy jalau etip, el aldyna úryndatyp shyqqan әrbir sayasy partiyanyn, jeke túlghalardyng óz sózderi ýshin sayasy jauapkershiligining merzimi 6-qazanmen shektelmeydi, óitkeni ómir ol kýnnen keyin de jalghasa bermek. Qanday sheshim qabyldansa da, onyng ong nemese teris nәtiyjeleri ýshin naqty jauapkershilik sol úiymdar men adamdargha jýkteledi. Bir ay boyyna sozylghan ýgit-nasihat nauqany barysynda qogham kimning kim ekenin kórdi, olardyng sózderi men isterin jadynda saqtap qaldy.

Úsynystarymnyng bәri referendum ótkizgeli túrghan biylikke qatysty.

Birinshiden, referendumda dauys beru taza ótse, әrbir azamattyng dauysy әdil eseptelse, dauys beru men olardy sanaudy baqylaugha niyet bildirgen belsendilerding qúqy búzylmasa. Áytpese, is nasyrgha shauyp ketui әbden yqtimal. Onday narazylyqty sayasy revansh alghysy keletin «eskiqazaqstandyqtar» men Qazaqstangha kóz alartqan syrtqy kýshter óz mýddesine say paydalanyp ketse, ne bolmaq?

Ekinshiden, saylaualdy talas-tartystan bayqaghanym sol: júrttyng birazy AES taqyrybyn taza sayasilandyryp, AES salugha qarsylyqty biylikke, sonyng ishinde Toqaevqa qarsylyq dep qabyldap, sol oidy kópshilikting sanasyna sindiruge tyrysyp jatqan synayly. Qazir qoghamdy qaq jarghan taqyryp birtútas últty ydyratpauy ýshin biylik AES saludy qoldamaghan qogham ókilderin «Jana Qazaqstannyn» nemese jeke Toqaevtyng jaulary retinde qabyldamaghany abzal. Áytpese, jaghday ushyghyp ketui әbden mýmkin. Ári múnday teris sayasat preziydent Toqaev jariyalaghan «estiytin memleket» iydeyasyna qarama-qayshy keledi emes pe?

Ýshinshi úsynystyng orny ózgesheleu. AES salugha qatysty qoghamdyq pikirtalas barysynda eki jaqtan da aitylghan oryndy iydeyalar men bilikti kadrlar 6-qazannan keyin de Ádiletti Qazaqstan qúru isine tartylsa.

Ámirjan Qosan

Abai.kz