نەمەسە رەفەرەندۋم قارساڭىنداعى ءبىر ەسكەرتۋ مەن ءۇش ۇسىنىس

سونىمەن، بۇرسىگۇنى ءبىر اي بويىنا قالىڭ ەلدى جاساندى ەمەس، شىنايى تۇردە تولعاندىرعان قوس سۇراۋ بەلگىسىنە نۇكتە قويىلماق. جانە دە ول نۇكتەنى بيلىك ەمەس، حالىقتىڭ ءوزى قويماق.

ءبىر نارسە انىق: بيلىكتى قانشا سىناساق تا، بۇل جولى مەملەكەت ومىرىندەگى اسا ماڭىزدى جان-جاقتى تالقىلاۋعا مۇمكىندىك بەرىلدى. ارينە، «اۋرۋ قالسا دا، ادەت قالمايدى»، ياعني ازاماتتاردىڭ بەلسەندىلىگىن شەكتەۋگە باعىتتالعان، دەموكراتياعا ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن قيسىنسىز فاكتىلەر دە ورىن الدى. مۇنداي سوراقىلىقتاردى «جاڭا قازاقستان تۇسىنداعى سولشىلدىقتىڭ بالالىق اۋرۋى» دەپ قابىلداۋعا بولاتىن شىعار.

ارينە، اەس سالۋدى قولداۋدى بيلىك پارتياسى قولعا العاندىقتان، رەسمي تۇردە ول توپتىڭ داۋىسى باسىمىراق ەستىلگەندەي كورىندى. ونىڭ ەسەسىنە، اەس سالۋعا قارسىلار قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالىق جانە كوممۋنيكاتسيالىق مۇمكىندىكتەرىن، سونىڭ ىشىندە ينتەرنەت پەن الەۋمەتتىك جەلىلەردىڭ الەۋەتىن مەيلىنشە ءتيىمدى پايدالاندى. بۇل جەردە ءداستۇرلى باق پەن الەۋجەلىلەردىڭ ءوزارا باسەكەسىنىڭ كۋاسى بولدىق. كىمنىڭ ءسوزىنىڭ ءوتىمدى، كىمگە اۋديتوريا كوبىرەك سەنەتىنىن، كىمنىڭ قيمىل-ارەكەتىنىڭ تيىمدىلىگى قانداي ەكەنىن الداعى داۋىس بەرۋ كورسەتە جاتار.

بۇل جولعى رەفەرەندۋمنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى سول: ءبىر قاراعاندا، تازا ەكونوميكالىق، ەنەرگەتيكالىق، ەكولوگيالىق پروبلەما بوپ كورىنگەن ماسەلە بارا-بارا قوعامدىق، ساياسي، گەوساياسي، كەرەك دەسەڭىز، جالپىۇلتتىق، مەملەكەتتىك سيپات الىپ كەتتى. ونى بيلىك تە ءتۇسىنىپ وتىرعان بولار.

سول سەبەپتى مەن ءبىر ەسكەرتۋ مەن ءۇش ۇسىنىس ايتقىم كەلەدى.

ەسكەرتۋىمنىڭ مورالدىق استارى بار. وسى جولى اەس سالۋدى قولداۋ مەن قولداماۋدى جالاۋ ەتىپ، ەل الدىنا ۇرىنداتىپ شىققان ءاربىر ساياسي پارتيانىڭ، جەكە تۇلعالاردىڭ ءوز سوزدەرى ءۇشىن ساياسي جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ مەرزىمى 6-قازانمەن شەكتەلمەيدى، ويتكەنى ءومىر ول كۇننەن كەيىن دە جالعاسا بەرمەك. قانداي شەشىم قابىلدانسا دا، ونىڭ وڭ نەمەسە تەرىس ناتيجەلەرى ءۇشىن ناقتى جاۋاپكەرشىلىك سول ۇيىمدار مەن ادامدارعا جۇكتەلەدى. ءبىر اي بويىنا سوزىلعان ۇگىت-ناسيحات ناۋقانى بارىسىندا قوعام كىمنىڭ كىم ەكەنىن كوردى، ولاردىڭ سوزدەرى مەن ىستەرىن جادىندا ساقتاپ قالدى.

ۇسىنىستارىمنىڭ ءبارى رەفەرەندۋم وتكىزگەلى تۇرعان بيلىككە قاتىستى.

بىرىنشىدەن، رەفەرەندۋمدا داۋىس بەرۋ تازا وتسە، ءاربىر ازاماتتىڭ داۋىسى ءادىل ەسەپتەلسە، داۋىس بەرۋ مەن ولاردى ساناۋدى باقىلاۋعا نيەت بىلدىرگەن بەلسەندىلەردىڭ قۇقى بۇزىلماسا. ايتپەسە، ءىس ناسىرعا شاۋىپ كەتۋى ابدەن ىقتيمال. ونداي نارازىلىقتى ساياسي رەۆانش العىسى كەلەتىن «ەسكىقازاقستاندىقتار» مەن قازاقستانعا كوز الارتقان سىرتقى كۇشتەر ءوز مۇددەسىنە ساي پايدالانىپ كەتسە، نە بولماق؟

ەكىنشىدەن، سايلاۋالدى تالاس-تارتىستان بايقاعانىم سول: جۇرتتىڭ ءبىرازى اەس تاقىرىبىن تازا ساياسيلاندىرىپ، اەس سالۋعا قارسىلىقتى بيلىككە، سونىڭ ىشىندە توقاەۆقا قارسىلىق دەپ قابىلداپ، سول ويدى كوپشىلىكتىڭ ساناسىنا سىڭدىرۋگە تىرىسىپ جاتقان سىڭايلى. قازىر قوعامدى قاق جارعان تاقىرىپ ءبىرتۇتاس ۇلتتى ىدىراتپاۋى ءۇشىن بيلىك اەس سالۋدى قولداماعان قوعام وكىلدەرىن «جاڭا قازاقستاننىڭ» نەمەسە جەكە توقاەۆتىڭ جاۋلارى رەتىندە قابىلداماعانى ابزال. ايتپەسە، جاعداي ۋشىعىپ كەتۋى ابدەن مۇمكىن. ءارى مۇنداي تەرىس ساياسات پرەزيدەنت توقاەۆ جاريالاعان «ەستيتىن مەملەكەت» يدەياسىنا قاراما-قايشى كەلەدى ەمەس پە؟

ءۇشىنشى ۇسىنىستىڭ ورنى وزگەشەلەۋ. اەس سالۋعا قاتىستى قوعامدىق پىكىرتالاس بارىسىندا ەكى جاقتان دا ايتىلعان ورىندى يدەيالار مەن بىلىكتى كادرلار 6-قازاننان كەيىن دە ادىلەتتى قازاقستان قۇرۋ ىسىنە تارتىلسا.

ءامىرجان قوسان

Abai.kz