Qytay gharyshta óz mýmkindikterin keneytu baghytynda jerserikter arasynda jerge jaqyn orbitada «әue úrystaryn» jýrgize bastady, dep habarlady AQSh gharysh operasiyalary bastyghynyng orynbasary general Maykl Getleyn.

Onyng aituynsha, QHR men Resey gharysh tehnologiyalary salasyndaghy AQSh ýstemdigindegi tehnologiyalyq alshaqtyqty qysqarta bastauda.

AQSh gharysh kýshterining mәlimetteri boyynsha, seysenbi kýni Arlingtondaghy «McAleese» qorghanys baghdarlamalarynyng konferensiyasynda orbitada «bir-birining ainalasynda sinhrondy jәne baqylanatyn manevr jasaushy bes nysan» bayqaldy.

Búny biz «gharyshtaghy әue úrystary» dep ataymyz. Getleyn, búl operasiyalardyng belgili boluy kommersiyalyq qoljetimdi aqparattyng kómegimen tirkelgenin naqtylay kele: «Qytay orbitadaghy gharyshtyq operasiyalardy birneshe sputnikterding ózara is-qimylymen oryndau taktikasyn, әdisteri men sharalaryn pysyqtau ýstinde», - dedi.

Gharysh kýshterining ókili silteme jasaghan «әue úrystary» oqighasy 2024 jyly Shiyan-24° C jәne Shijian-6 05A/B eksperiymenttik sputnikterding qatysuymen jәne jerding tómen orbitasynda  jýrgizilgen qytaylyq manevrler seriyasymen baylanysty.

CNN-ning jazuynsha, múnday tehnologiyalar Qytaygha jerserikterin joygha nemese olardy isten shygharugha, sonday-aq, qarlastarynyng qaruly kýshterding zymyrandardy úshyruyn bilip, qayda ekenin tauyp hәm olardyng ózara baylanysyn ýzuge nemese isteytin is-әreketterin toqatugha mýmkindik beredi. Múnday әreketter bank operasiyalarynan bastap jedel jәrdem shaqyrugha deyin jahandyq navigasiyalyq jýielerge ziyan keltirui de әbden mýmkin.

Ózine qoyylghan Qytay men Resey turaly saualgha jauap bere otyryp, Getleyn búl elder «erekshe» mýmkindikterdi damytqanyn atap ótti. Mysal retinde ol sputniktik signaldardy búzu ýshin kedergiler qoi qúraldaryn paydalanudy, barlau sputnikterining lazerlermen  sәulelik shaghylystyru mýmkindigin, sonday-aq sputnikti basyp alugha jәne ony basqa orbitagha auystyrugha baylanysty manevrlerdi atady. Ol múny úzaq uaqyttaghy, tipti býkil tarihtaghy «eng kýrdeli strategiyalyq jaghday» dep oibaygha basty. «Búryn bizding jaqyn әriptesterimizben aramyzda negizinen AQSh-tyng tehnologiyalyq progresine baylanysty alshaqtyq bolghan... Býgingi kýni búl alshaqtyq aitarlyqtay qysqardy», - dedi ol.

Vashingtondaghy Strategiyalyq jәne halyqaralyq zertteuler ortalyghynda gharyshtaghy qauipsizdik jobasy diyrektorynyng orynbasary Kleyton Svoup: «Basqa jerseriktermen qatar manevr jasau «gharyshqa qarsy qarudy әzirleudin» dәleli boluy mýmkin», - dedi.

Onyng aituynsha, basqa jerserigining jaqyndasuy «siz ony basyp ala alasyz, oghan tor qúryp nemese snaryadpen atqylaysyz, ne bolmasa, lazer nemese kedergiler generatory siyaqty energetikalyq qarudy paydalanuynyz mýmkin» degendi bildiredi. Biraq múnday manevrler janarmay qúy nemese tehnikalyq qyzmet kórsetu, sonday-aq nysandardy suretke týsiru ýshin de paydalanyluy mýmkin, dep atap ótti sarapshy. Onyng aituynsha, Qytay «kýrdeli manevrlerdi jýrgizu qabiletin kórsetetin sputnikterding sanyn qaryshtap arttyryp keledi».

Ábil-Serik Áliakbar

Abai.kz