قىتاي عارىشتا ءوز مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ باعىتىندا جەرسەرىكتەر اراسىندا جەرگە جاقىن وربيتادا «اۋە ۇرىستارىن» جۇرگىزە باستادى، دەپ حابارلادى اقش عارىش وپەراتسيالارى باستىعىنىڭ ورىنباسارى گەنەرال مايكل گەتلەين.

ونىڭ ايتۋىنشا، قحر مەن رەسەي عارىش تەحنولوگيالارى سالاسىنداعى اقش ۇستەمدىگىندەگى تەحنولوگيالىق الشاقتىقتى قىسقارتا باستاۋدا.

اقش عارىش كۇشتەرىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، سەيسەنبى كۇنى ارلينگتونداعى «McAleese» قورعانىس باعدارلامالارىنىڭ كونفەرەنتسياسىندا وربيتادا «ءبىر-ءبىرىنىڭ اينالاسىندا سينحروندى جانە باقىلاناتىن مانەۆر جاساۋشى بەس نىسان» بايقالدى.

بۇنى ءبىز «عارىشتاعى اۋە ۇرىستارى» دەپ اتايمىز. گەتلەين، بۇل وپەراتسيالاردىڭ بەلگىلى بولۋى كوممەرتسيالىق قولجەتىمدى اقپاراتتىڭ كومەگىمەن تىركەلگەنىن ناقتىلاي كەلە: «قىتاي وربيتاداعى عارىشتىق وپەراتسيالاردى بىرنەشە سپۋتنيكتەردىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلىمەن ورىنداۋ تاكتيكاسىن، ادىستەرى مەن شارالارىن پىسىقتاۋ ۇستىندە»، - دەدى.

عارىش كۇشتەرىنىڭ وكىلى سىلتەمە جاساعان «اۋە ۇرىستارى» وقيعاسى 2024 جىلى Shiyan-24° C جانە Shijian-6 05A/B ەكسپەريمەنتتىك سپۋتنيكتەردىڭ قاتىسۋىمەن جانە جەردىڭ تومەن وربيتاسىندا  جۇرگىزىلگەن قىتايلىق مانەۆرلەر سەرياسىمەن بايلانىستى.

CNN-ءنىڭ جازۋىنشا، مۇنداي تەحنولوگيالار قىتايعا جەرسەرىكتەرىن جويۋعا نەمەسە ولاردى ىستەن شىعارۋعا، سونداي-اق، قارلاستارىنىڭ قارۋلى كۇشتەردىڭ زىمىرانداردى ۇشىرۋىن ءبىلىپ، قايدا ەكەنىن تاۋىپ ءھام ولاردىڭ ءوزارا بايلانىسىن ۇزۋگە نەمەسە ىستەيتىن ءىس-ارەكەتتەرىن توقاتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. مۇنداي ارەكەتتەر بانك وپەراتسيالارىنان باستاپ جەدەل جاردەم شاقىرۋعا دەيىن جاھاندىق ناۆيگاتسيالىق جۇيەلەرگە زيان كەلتىرۋى دە ابدەن مۇمكىن.

وزىنە قويىلعان قىتاي مەن رەسەي تۋرالى ساۋالعا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، گەتلەين بۇل ەلدەر «ەرەكشە» مۇمكىندىكتەردى دامىتقانىن اتاپ ءوتتى. مىسال رەتىندە ول سپۋتنيكتىك سيگنالداردى بۇزۋ ءۇشىن كەدەرگىلەر قويۋ قۇرالدارىن پايدالانۋدى، بارلاۋ سپۋتنيكتەرىنىڭ لازەرلەرمەن  ساۋلەلىك شاعىلىستىرۋ مۇمكىندىگىن، سونداي-اق سپۋتنيكتى باسىپ الۋعا جانە ونى باسقا وربيتاعا اۋىستىرۋعا بايلانىستى مانەۆرلەردى اتادى. ول مۇنى ۇزاق ۋاقىتتاعى، ءتىپتى بۇكىل تاريحتاعى «ەڭ كۇردەلى ستراتەگيالىق جاعداي» دەپ ويبايعا باستى. «بۇرىن ءبىزدىڭ جاقىن ارىپتەستەرىمىزبەن ارامىزدا نەگىزىنەن اقش-تىڭ تەحنولوگيالىق پروگرەسىنە بايلانىستى الشاقتىق بولعان... بۇگىنگى كۇنى بۇل الشاقتىق ايتارلىقتاي قىسقاردى»، - دەدى ول.

ۆاشينگتونداعى ستراتەگيالىق جانە حالىقارالىق زەرتتەۋلەر ورتالىعىندا عارىشتاعى قاۋىپسىزدىك جوباسى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى كلەيتون سۆوۋپ: «باسقا جەرسەرىكتەرمەن قاتار مانەۆر جاساۋ «عارىشقا قارسى قارۋدى ازىرلەۋدىڭ» دالەلى بولۋى مۇمكىن»، - دەدى.

ونىڭ ايتۋىنشا، باسقا جەرسەرىگىنىڭ جاقىنداسۋى «ءسىز ونى باسىپ الا الاسىز، وعان تور قۇرىپ نەمەسە سناريادپەن اتقىلايسىز، نە بولماسا، لازەر نەمەسە كەدەرگىلەر گەنەراتورى سياقتى ەنەرگەتيكالىق قارۋدى پايدالانۋىڭىز مۇمكىن» دەگەندى بىلدىرەدى. بىراق مۇنداي مانەۆرلەر جانارماي قۇيۋ نەمەسە تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، سونداي-اق نىسانداردى سۋرەتكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن دە پايدالانىلۋى مۇمكىن، دەپ اتاپ ءوتتى ساراپشى. ونىڭ ايتۋىنشا، قىتاي «كۇردەلى مانەۆرلەردى جۇرگىزۋ قابىلەتىن كورسەتەتىن سپۋتنيكتەردىڭ سانىن قارىشتاپ ارتتىرىپ كەلەدى».

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz