Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti
Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevqa;

Qazaqstan Respublikasynyng Premier-ministri
Oljas Abayúly Bektenovke;

Qazaqstan Respublikasynyn
Mәdeniyet jәne aqparat ministri
Aida Ghalymqyzy Balaevagha;

Astana qalasynyng әkimi
Jenis Mahmúdúly Qasymbekke;

Almaty qalasynyng әkimi
Erbolat Asqarbekúly Dosaevqa;

Shymkent qalasynyng әkimi
Ghabit Ábdimәjiytúly Syzdyqbekovke;

Týrkistan oblysynyng әkimi
Núralhan Oralbayúly Kósherovke;

Qazaqstan Jazushylar odaghy
Basqarmasynyng Tóraghasy
Mereke Ábdeshúly Qúlkenovke!

Aqyn Toqash Berdiyarovtyng esimin mәngi este qaldyru jóninde

ÚSYNYS HAT

Biyl Ekinshi dýniyejýzilik soghystaghy Jenisting 80 jyldyq jәne belgili qazaq-kenes aqyny, Úly Otan soghysynyng ardageri, respublikalyq dәrejedegi derbes zeynetker Toqash Berdiyarovtyng 100 jyldyq mereytoylary atap ótiledi. Osyghan oray shayyrdyng ómiri men shygharmashylyq joly jayly oiymyzdy ortagha saludy jón kórip otyrmyz.

Toqash (ata-anasy azan shaqyryp qoyghan aty - Torqysbek, key derekterde - Torqysbay delinedi) Berdiyarov (negizi – Toqash Berdiyarúly Isaev bolyp jazyluy kerek) 1925 jyly 19 qyrkýiekte qazirgi Týrkistan oblysynyng Keles audanyndaghy Qoshqarata auyldyq okrugine qarasty Úshqyn eldi mekeninde kedey sharuanyng otbasynda dýniyege kelgen. Shyqqan tegi – Úly jýzdegi Qanly taypasy Qara Qanly bóligining Toghyzbay ruynan. Bes jasynda Tashkenttegi №6 balalar qabyldau ýiine alynyp, keyinnen №12 balalar ýiinde jәne №23  qazaq balalar ýiinde tәrbiyelengen. 1938 jyly tughan auylyna oralghan. «Kommuna» jetijyldyq mektebin (qazirgi Ziyabek Rýstemov atandaghy №22 jalpy orta bilim beretin mektebi, diyrektory - Gýljan Parmanova) ayaqtap ýlgermey túrmys tauqymetimen «Úshqyn» újymsharyndaghy sharuashylyq júmystaryna aralasqan. Maqta alqabynda, qyrmanda tәbilshi bolyp istegen. Keyinnen Besqúbyr auyldyq kenesining hatshysy qyzmetin atqarghan.

1942 jylghy 8 qyrkýiekte 17 jasar bozbala óz erkimen Úly Otan soghysyna attanghan. IV Ukraina maydanynda jaumen shayqasqan. Qaru men qalamdy qatar ústaghan Toqash Berdiyarov, Qasym Amanjolov, Dihan-baba Ábilev, Qalijan Bekhojiyn, Baubek Búlqyshev, Mәlik Ghabdulliyn, Hamit Erghaliyev, Qasym Qaysenov, Syrbay Mәulenov, Júban Moldaghaliyev, Sәbit Múqanov, Ázilhan Núrshayyqov, Seyitjan Omarov, Ábu (Ábughali) Sәrsenbaev, Saghynghaly Seyitov syndy 72 maydan jurnaliysining sapynda bolghan. Olar «Otan ýshin!», «Jaudy jonggha!», «Jaugha qarsy attan!», «Qyzyl әsker aqiqaty», «Maydan aqiqaty» taghy basqa jiyrmagha juyq qazaq tilindegi maydan gazetterin shygharghan. Búl basylymdardyng keybirining taralymy 5000-nan 8000 danagha deyin jetken kórinedi. Jogharyda esim-soyy atalghan «soghys kórgen» úrpaq ókilderining bәri keyinnen qazaqtyng qabyrghaly qalamgerlerine ainalghanyn bәriniz jaqsy bilsenizder kerek.

Soghys ayaqtalghannan keyin de Toqash әrqily әskery bólimshelerde qyzmette bolghan. Ol Qyzyl Tuly Baltyq әskeriy-teniz flotyna Otan aldyndaghy  azamattyq boryshyn óteuge jiberilgen. Sýnguir qayyqta tenizshi bolyp qyzmet etken. 1949 jyldyng kýzinde densaulyghyna baylanysty әskery qyzmetten birjolata bosatylghan. «Eger men soghys kezindegi jәne Úly Jenisten keyingi jýrip ótken jauyngerlik joldarymdy qaghaz betine týsiretin bolsam, jarty Europanyng topografiyalyq kartasy syzylghan bolar edi», - dep jazghan eken ol ózining bir esteliginde.

Almatydaghy kórkemsuret uchiliyesinde oqyghanymen, ony ayaqtay almaghan. Alghashqy ólenderi jergilikti  basylymda 1950 jyly jaryq kórgen eken. Respublikalyq «Leninshil jas» (qazirgi «Jas Alash»), «Qazaq әdebiyeti» gazetterining redaksiyalarynda әdeby qyzmetker bolyp qyzmet  istegen. 1962 jyldan bastap aqyn birynghay shygharmashylyq júmyspen ainalysqan.

1952 jyly onyng «Shalqy teniz» atty alghashqy jyr jinaghy jaryq kórgen. Sodan keyin «Portret mira» (1952), «Men ómir sýremin» (1956), «Ya budu jiti» (1956), «Utrennyy luch» (1958), «Beybitshilik kóshesi» (1960), «Farida» (1962), «Ýlken etik» (1962), «Toranghyl» (1965), «Jastyq keshui» (1966), «Oq pen gýl» (1967), «Soldat syry» (1968), «Dauyldan keyingi tynyshtyq» (1970), «Bar onday partiya» (1971), «Kógildir ymyrt» (1972), «Boztorghay» (1973), «Kýnder, kýnder, kýnderim» (tandamaly, 1974), Raskinisya more» (1974),  «Eski parovoz» (1976), «Dala әuenderi» (1976), «Jan dala» (1979), «Sónbeytin ottar» (1980), «Kógildir planeta» (1982), «Esikting aldy kók terek» (1983), «Sumkada ne bar?» (1984), «Shynar» (tandamaly, 1985), «Qampighan qapshyq» (1985), «Jebe men raketa» (1987), «Chto v sumke?» (1989), «Manghystau maghan myng arman» (1992) atty ýlkendi-kishili  otyz shaqty poeziyalyq jәne prozalyq kitaptary jaryq kórgen. Olar synshylar tarapynan joghary baghalanyp, júrtshylyqqa keninen tanylghan. Kóptegen shygharmalary Kenestik Sosialistik Respublikalar Odaghy halyqtarynyng orys, qyrghyz, ózbek, sonymen qatar nemis  tilderine audarylghan. Ol «Ekinshi dәrejeli Otan soghysy» ordenimen, «Batyldyghy ýshin», «Stalingradty azat etkeni ýshin», «Pragany azat etkeni ýshin», «Berlindi alghany ýshin» medalidarymen marapattalghan.

Toqash Berdiyarov baqilyq bolghannan keyin aqyn Bolat Sharahymbaydyng qúrastyruymen «Kóke» deytin estelikter jinaghy, «Adyraspan» atty jyr jinaghy baspadan shyqqan.

2016 jyly osy joldar avtorynyn, zayybym Fatima Qanaeva men qyzym Qarlyghash Ýsenqúlovanyng úiymdastyruymen «Ádebiyet әlemi» seriyasymen «Talantymen talaydy tamsandyrghan tylsym taghdyr turaly tolghanystar» atty jinaqtyng birinshi kitaby jaryq kórgen bolatyn. Shymkenttegi «Aziat» baspasynan shyqqan 32 baspa tabaqtyq búl jinaqtyng taralymy nebәri 100 dana túghyn.

Osy kitapqa «Toqash tisin shyqyrlatar...» dep atalghan alghysózinde jauhar jazushy Marhabat Bayghút:

«...Endi mine, Toqash Berdiyarov jayyndaghy jinaqtardyng alghashqy kitaby jaryq kórip otyrypty. Estelikter. Resenziyalar. Maqalalar. Esseler. Elegiyalar. Arnaular. Pikirler...

Múhtar Áuezov, Sәbit Múqanov, Ghabit Mýsirepov, Ábdilda Tәjibaev, Múqaghaly Maqataev, Ghafu Qayyrbekov, Ánuar Álimjanov, Júban Moldaghaliyev, Rahmanqúl Berdibay, Núrlan Orazaliyn, Zәkir Asabaev, Ertay Ashyqbaev, Baqyt Sarbalaev, Esenghaly Raushanov, Amanhan Álimúly...

Sizder búl jinaqtan talay da talay túlghalardyng dýniyelerin oqisyzdar. Ýlken әieli Ýmitting de, kishi kelinshegi Klaranyng da, Múqaghaly aqynnyng jan jary Lashyn men úly Júldyzdyng da estelikteri bar. Qaysybirin aitayyq-ay...

Israil Saparbay deytúghyn inisi kezinde Toqash kókesin novator, reformator aqyn deushi edi. Toqsan jyldyq mereytoyyna qatysqan Zәkir Asabaev pen Qasymhan Begmanov: «Týrki dýniyesine týgel tanytatynday Toqash qoy», - desken.

Bireuler «búzyq aqyn» deydi. «Ishkish, alqash bolghan», «tәrtibi nashar edi» deytinder de joq emes. Án padishasy - Shәmshi Qaldayaqovty hәm sóitetinder barshylyq. Áriyne, olardyng «búzyqtyghynyn», «ishkishtiginin», «tәrtipsizdiginin» sebepteri basqa mәssәlә ghoy.

Qayran, Toqash Saryaghash - Kelesti, sәl-pәl Shymkentti ghana tónirektep, ózge jaqta, mysaly, ózi ózgeshe sýigen Qazaq Eli kóleminde, Almatyda, Astanada aitylmay, atalmay qala berer me eken...», - dep alandaushylyq sezimin bildirgen bolatyn.

Aytuly aqynnyng 50, 60, 70, 90 jyldyq mereytoylary tughan jerinde ghana atap ótilgen. Qazaq Kenestik Sosialistik Respublikasy Jogharghy Kenesining Tóralqasy aqyn Toqash Berdiyarovty kenes әdebiyetining salasynda sinirgen enbegi ýshin jәne alpys jasqa toluyna baylanysty respublika Jogharghy Kenesining Gramotasymen marapattaghan bolatyn. Kelestik jerlesteri shat-shadyman saltanat sәtinde oghan asa zor qúrmetpen aqboz at mingizip, iyghyna maqpal shapan japqan. Búl toygha Toqash aqyn dosy Ghafu Qayyrbekovpen birge kelgen-tin. Ókinishke oray, 80 jyldyq mereytoyy atalmay qaldy. 2015 jyly 90 jyldyq mereytoyy toylanghan. Endi biyl 100 jyldyq mereytoyy atap ótilmek. Osyghan oray «Talantymen talaydy tamsandyrghan tylsym taghdyr turaly tolghanystar» jinaghynyng ekinshi kitabyn baspagha dayyndap, demeushiler tarapynan kómek kýtip otyrghan jaghdayymyz bar.

Toqash Berdiyarovtyng Almatyda qos ýii bolghan. Aldymen Tayyr Jarokov kóshesindegi №199 ýiding 20 pәterinde jasaghan. Ómirining songhy jyldary Gogoli kóshesindegi №69 ýiding 15 pәterinde túrghan. 1988 jylghy 29 shildede Payghambar jasy – 63-ke qaraghan shaghynda belgili qazaq aqyny, Úly Otan soghysynyng ardageri, respublikalyq dәrejedegi derbes zeynetker Toqash Berdiyarov kenetten qaytys bolghan. 3 tamyzda tughan jerindegi Keles ózenining boyyndaghy qyrqanyng basyndaghy «Kóktan ata» mazaratyna jerlengen. Osyndaghy ziratqa eskertkish saghana jәne Keles audanyndaghy Toqash Berdiyarov atyndaghy №20  jalpy orta mektebinde (diyrektory - Erjan Yusupov) aqynnyng ózi syilaghan keudemýsini (bust) qoyylghan. Qoshqarata auyldyq okrugining ortalyghyndaghy mәdeniyet ýiining aldyna keudemýsindik eskertkishi ornatylghan.

Birde qazaqtyng qabyrghaly qalamgeri Qaltay Múhamedjanov Toqashtan: «Osy sening ýi-jayyn, otbasyn, bala-shaghang  bar ma? Bar bolsa, kórsetpeysing be? Joq bolsa, joq demeysing be?» - dep súraghan ghoy. Sonda ol әlgi kisini qasyna ertken kýii Elimira qyzyn balabaqshada úiyqtap jatqan jerinen oyatyp alyp, ýiine әkelgen. Ýsheui otyryp shay ishken. «Jan jarymdy da kórsetemin», - dep telefonmen habarlasqanda Ýmiti qyzmetinen súranyp shygha almaghan. Berdiyarovtyng bәibishesi ýige kelgende Qalaghang ketip qalghan eken.

Aqynnyng otbasylyq jaghdayyna keletin bolsaq, Berdiyarovtyng bәibishesi - Kókshetaudyng kóriktisi, Shuchinsk qalasynyng manyndaghy Kórnekti auylynda dýniyege kelgen qyrghyz qyzy Ýmit Talasbaeva 1934 jyly dýniyege kelgen. Almatydaghy Abay atyndaghy Qazaq pedagogikalyq institutynyng (qazirgi Abay atyndaghy Qazaq Últtyq memlekettik pedagogikalyq uniyversiyteti) matematika fakulitetin bitirgen. Qazaq Últtyq Ghylym akademiyasyna qarasty matematika institutynda, V.IY.Lenin atyndaghy Qazaq poliytehnikalyq institutynda (qazirgi Qanysh Sәtbaev atyndaghy Qazaq Últtyq tehnikalyq zertteu uniyversiyteti), Bas aqparattyq-esepteu ortalyghynda qyzmet istegen. Alghashqy kýieui, filologiya ghylymynyng kandidaty Dәken Shalabekovten 1956 jyly tughan Gýlmira esimdi qyzy bar. Ol Almatydaghy aghylshyn tiline beyimdep oqytatyn №15 orta mektepti bitirgen. Almaty shet tilderi institutynyng (qazirgi Abylay han atyndaghy Qazaq halyqaralyq qatynastar jәne әlem tilderi uniyversiyteti) týlegi. Aghylshyn tilining mamany. Mәskeudegi eki jyldyq bilimin jetildiru kursynan ótken. Biraz uaqyt «Otyrar» qonaq ýiine sheteldik turisterge audarmashy retinde qyzmet kórsetken. Tәuelsizdik jyldary toghyz ýmitker qatysqan shygharmashylyq konkursta jenimpaz atanghan. Sóitip, tórtkýl әlemge habar taratatyn aghylshyndyq ataqty «Biy-Biy-Si» radiosynda 14 jyl enbek etken. «QazMúnayGaz» Últtyq kompaniyasynda da qyzmet istegen. Býginde Astanada túrady. Amerika Qúrama Shtattarynyng Qazaqstandaghy elshiliginde baspasóz salasynyng mamany.

Ýmit Toqashty 1955-1956 jyldardan beri biledi eken. 1967 jyly tughan týr-týsi aqynnan aumaytyn qyzy Elimira Berdiyarova sol kezdegi astanadaghy №39 orta mektepti bitirgen. Búghan qosa-qabat muzykalyq mektepte de oqyghan. Almaty memlekettik medisina institutynyng (qazirgi Sanjar Jafarúly Asfendiyarov atyndaghy Qazaq Últtyq medisina uniyversiyteti) týlegi. Sol joghary oqu ornynda oqyp jýrgen kezinde 1985 jylghy qonyr kýzde Keles audanynda ótken әkesining 60 jasqa tolghan mereytoyyiyna kelgen. 1986 jylghy Jeltoqsan oqighasyna qatysqan. Kezinde Toqashtyng «Oq pen gýl» poemasy Almatydaghy Ghabit Mýsirepov atyndaghy jasóspirimder teatrynda (qazirgi Ghabit Mýsirepov atyndaghy Qazaq Memlekettik Akademiyalyq  balalar men jasóspirimder teatry) sahnalaghan. Teatr rejisseri - Rayymbek Seyitmetov. Onyng qalamaqysyna әkesi qyzyna «Elegiya» dep atalatyn pianino syigha tartqan túghyn.

1988 jyly 29 shildede tanerteng Toqash studenttik qúrylys otryadynyng qúramynda Polishagha attanghan qyzyn temirjol vokzalyna shygharyp salghan eken. Dәl sol kýni ol kenetten baqilyq bolghan. Qazaqstan Jazushylar odaghynda ótken qaraly jiyngha qatysqan Elimiranyng kurstastarynyng da janarlarynda jas ýiirilip túrghan. Qyzy sýiikti әkesining qabirine taghzym etip, topyraq sala almaghanyna әli kýnge deyin ókinedi.

Joghary oqu ornyn tәmamdaghan jas maman Resey Federasiyasynyng Tveri oblysynda, el astanasy - Mәskeude stomatolog bolyp istegen. Almatygha kelip, italiyandyq firmada qyzmet istep jýrgen kezinde bolashaq ómirlik serigi - Lesly Polimen tanysqan. Sóitip, 1995 jyly túrmysqa shyghyp, qaytadan Mәskeuge ketken. Ýili-jayly bolghan. Keyinnen otbasymen birge Italiyagha qonys audarghan.

Sóitip, sharap isi (somolie) jәne meyramhana isi mamandyqtaryn mengerip shyqqan. Qazaqstandaghy túnghysh somolie mamany. Sonymen qatar Tәuelsiz Memleketter Dostastyghy elderining arasynan Italiya Somolie federasiyasynyng mýsheligine eng alghash qabyldanghan. Esimi Qazaqstan rekordtar kitabyna engen. Sizder búl jayly mәlimetti Almatydaghy Túran uniyversiytetining baspasy 2013 jyly shygharghan «Qazaqstandyq aqparattyq-ensiklopediyalyq anyqtamalyq (KInES 2010-2013 jyldar») atty kitaptyng 198-betinen oqy alasyzdar. Alghan birqatar ataq, medali, Diplomdary barshylyq. Italiyanyng Milan qalasynda ótken Halyqaralyq EKSPO – 2015  kórmesining kenesshisi (konsulitant)  bolghan. Ol orys, italiyan, aghylshyn, fransuz tilderinde emin-erkin sóileydi. Qazaqsha, italiyansha әn salyp, by biyleydi. Suret salady. Onyng 2015 jyly ótken әkesining 90 jyldyq mereytoyynda italiyan tilinde sóilegen júbayynyng sózin orysshagha sheber audarghanyn kórgen kópshilik airyqsha sýisinis bildirgen bolatyn. Aqyn әkesin merey, maqtanysh tútady. Onyng tamasha tuyndylarynyng italiyan, aghylshyn, fransuz, nemis tilderine tәrjimalansa eken dep armandaydy.

Elimiranyng júbayy - italiyandyq jigit Lesly Poli – Úlybritaniyadaghy ataqty uniyversitteterding birin bitirgen asa iri qarjyger. Almaty men Mәskeude qyzmet istegen. Qazir tughan elinde jasaydy. Ata-anasy alystaghy Argentinada túrady. 28 jasar Jak om - Eskendir esimdi úldary Almatydaghy amerikandyq mektepte tәlim-tәrbie alghan. Shveysariyada muzykalyq kolledjdi, Úlybritaniyanyng astanasy – Londondaghy uniyversittetterding birin biznes salasy boyynsha bitirgen. Italiyan, aghylshyn, orys tilderin mengergen. Talantty jas әn shyrqaumen qatar birneshe muzykalyq aspapta oinaydy. Onyng jay, elektrondy, san týrli jeti-segiz gitarasy men dauylpazy (baraban) bar. Ýmit apay býginde Almatynyn  Jayly shaghynaudanyndaghy qosqabatty kottedjderding birinde túrady.

Toqannyng toqaly - Almaty oblysynyng tumasy, 1940 jyly dýniyege kelgen Klara Qúdaybergenova Sergey Mironovich Kirov atyndaghy Qazaq memlekettik uniyversiyteti (qazirgi әl-Faraby atyndaghy Qazaq Últtyq uniyversiyteti) filologiya fakulitetin bitirgen. Panfilov audanynyng ortalyghy - Jarkent qalasynda jәne Qonyróleng auylyndaghy mektepterde shәkirtterge qazaq tili men әdebiyetinen sabaq bergen. Sonymen qatar avtotransport salasynda dispetcher bolyp júmys istegen. Eki úl, tórt qyzdyng anasy. 1978 jyldan beri Toqashpen birge jasaghan. 1983 jyly tughan qyzy Zuhra Berdiyarovadan 16 jasar Janbota jәne 14 jasar Ernazar esimdi nemereleri ósip keledi. Býginde Almatynyng Rayymbek kóshesindegi №167 A ýiding 17 pәterinde túrady.

Toqash Berdiyarov audarmashy retinde Roza Krasilishikovanyng «Beybitshilik - әlemge!», Aleksey Ivanovich Braginning «Terek», «Alatau - Alatoo», Qara qúrlyqtaghy Jasyl shyghanaq aralynyng aqyny Aginallu Foksekanyng «Ýles» ólenderin qazaq tiline tәrjimalaghan. Óz kezeginde A.Aleksandrovskiy Toqashtyng «Alatau» ólenin orys tiline audarghan. Sonymen qatar K.Vanshenkiyn, A.Jovtiys, IY.Zakonov, A.Skvorsov qazaq aqynynyng ólenderin orys tilinde sóiletken.

Respublikalyq «Qazaq әdebiyeti» gazetining 1990 jylghy 9 nauryzdaghy №10 (2136) sanynda «Aqyn Toqash Berdiyarovtyng esimin este qaldyru ýshin» degen maqalada:

Qazaq Kenestik Sosialistik Respublikasy Ministrler Kenesining ýstimizdegi jyldyng 2 aqpanyndaghy №40 Qaulysy boyynsha qazaq kenes aqyny Toqash Berdiyarovtyng esimin este qaldyru ýshin tómendegidey sharalar jýzege asyratyn boldy:

- Shymkent (qazirgi Týrkistan) oblysy Keles audany, Úshqyn auylyndaghy (auyldyq okrugindegi) orta mektepke Toqash Berdiyarovtyng esimi beriledi;

- Úshqyn eldi mekenindegi aqyn túrghan ýige memorialdyq taqta qoyylady;

- «Keles» kensharynyng (Qoshqarata auyldyq okrugi) «Kommuna bólimshesindegi (Qoshqarata auyly) kóshe aqyn esimimen atalady, - dep jazylghan bolatyn.

Ókinishke oray, san týrli sebeptermen Toqash aqyn túrghan Almatydaghy qos ýige da iyelik ete almay otyrmyz. Onyng ekeui de bógde adamdargha satylyp ketken. Býginde onyng biri sýriluge ketkeli túrghan kórinedi. Qoljazbalary qoldy bolghan. Toqashtyng ózi kózi tirisinde jazu mәshinkesine bastyryp, baspagha әzirlep qoyghan eki kitap kólemindegi materialdaryn alghan Fatima esimdi kelinshekten eshqanday habar-oshar joq. Ýmit Talasbaevanyng tuysqan sinlisi - Gýlshahra Beysembinova Toqashtyng bir dorba múrasyn onyng janynda jýrgen dostarynyng birine aparyp bergen. Qayta-qayta súratyp, jalynyp alghanymen ol dýniyeler de әli kýnge deyin baspa betin kórgen joq. Keles jaqta Toqashtyng gazet-jurnaldarda jariyalanghan, biraq kitap bolyp shyqpay qalghan әdebiy-kórkem shygharmalaryn kópshilikten súrap, osy joldardyng avtorynan alghan Janar (Janat) Medetova degen oqytushy kelinshek te olardy keri qaytarmay jýr. Tipti, ózining atynan kitap shygharghan degen derek bar. Ayta bersek, әngime kóp. Tek qana keleshekte osynday óreskel olqylyqtardyng bәri rettelip, Toqashtyng tuyndylar toptamasy tolygha týsse eken degen izgi tilegimiz bar.

Qazaqtyng arqaly aqyny - Toqash Berdiyarovtyng mereytoylary tek Keles audanynda ghana toylanyp jýrgeni tym ókinishti jayt. Ol bir audannyng ghana aqyny emes qoy. Elordamyz ajarly Astana, shyrayly Shymkent, týrlengen Týrkistan qalalaryn aitpay-aq qoya túralyq. Ózining jarty ghúmyry ótken Almatydaghy ómirining songhy jyldary túrghan ýige әli kýnge deyin memorialdyq eskertkish taqta qoyylmaghanyn qalay týsinuge bolady?! Múnda maydanger aqynnyng qúrmetine qoyylghan mektep, kitaphana, kóshe ataularyn emge taba almaysyzdar. Onyng esimin mәngi este qaldyru sharalaryn batyl týrde qolgha aluymyz kerek dep oilaymyz. Sayyp kelgende, osylardyng bәri qalamger men ziyaly qauym ókilderin, týrli dengeydegi shendi-shekpendiler men qaltaly kәsipkerlerdi ghana emes, qarapayym júrtshylyqty da tereng tolghandyruy tiyis. Qoryta aitqanda, qazaq halqy barda Toqash Berdiyarovtyng esimi men onyng mol múrasy mәngi jasay beretinine bek senimdimiz.

Sol sebepti Sizderden myna tómendegidey is-sharalardy jýzege asyrugha yqpal jasaularynyzdy súranamyz:

1. Astana, Almaty, Shymkent, Týrkistan qalalarynda aqynnyng 100 jyldyq mereytoyyn keninen toylaudy úiymdastyryp, ótkizu;

2. Astana, Almaty, Shymkent, Týrkistan qalalaryndaghy kóshe, mektep, kitaphanalargha aqyn Toqash Berdiyarovtyng esimin beru;

3. Aqynnyng jarty ómiri ótken Almaty qalasynda Toqash Berdiyarovqa eskertkish ornatu. Tym bolmasa Týrkistan oblysynyng Keles audanyndaghy Qoshqarata auyldyq okrugine qarasty mәdeniyet ýiining aldynda túrghan eskertkishti kóshirip, Ontýstik astanadaghy aqyn atyndaghy kóshening boyyna ornatu. Auyldyq mәdeniyet ýiine aqyn Toqash Berdiyarovtyng esimin beru;

4. Aqyn Toqash Berdiyarovtyng poeziyalyq, prozalyq tuyndalarynan akademiyalyq jinaq shygharu;

5. Jurnalist, aqyn, audarmashy, Qazaqstan Jurnalister jәne Halyqaralyq Jazushylar odaqtarynyng mýshesi, respublikalyq «Shymkentim, shyraylym!» әdebiy-kórkem alimanaghynyng Bas diyrektory - Bas redaktory Ábdisattar Álip, «Ádebiyet әlemi» seriyasynyng Bas redaktory Fatima Qanaeva, qúrastyrushy redaktory Qarlyghash Ýsenqúlovanyng aqyn Toqash Berdiyarov jayly jazghan «Talantymen talaydy tamsandyrghan tylsym taghdyr turaly tolghanystar» atty qostomdyq estelik, esseler jinaghyn shygharugha respublika Ýkimeti tarapynan arnayy qarjy bólu;

6. Qazaqstan Jazushylar odaghy tarapynan aqiyq  aqyn Toqash Berdiyarov atyndaghy Halyqaralyq әdeby syilyq taghayyndau;

7. Aqyn mereytoyyna arnalghan Halyqaralyq ghylymiy-teoriyalyq konferensiya, aqyndar aitysy, jyr mýshәirasy, sport sayystaryn ótkizu.

Ábdisattar Álip,

Qazaqstan Jurnalister jәne Halyqaralyq Jazushylar odaqtarynyng mýshesi, respublikalyq «Shymkentim, shyraylym!» әdebiy-kórkem alimanaghynyng Bas diyrektory – Bas redaktory.

Shymkent qalasy.

Abai.kz