Sәrsenbi, 26 Qarasha 2025
Janalyqtar 69 0 pikir 26 Qarasha, 2025 saghat 16:00

Kremlev endi Qazaqstan naryghyn da qanatynyng astyna almaqshy...

Suret: pnp.ru saytynan alyndy.

2022 jyly aqpanda Kremli qojayyny Putinning Ukrainagha jasaghan basqynshylyq soghysynan keyin Resey kompaniyalary sanksiyagha úshyrap, kórshi elding ekonomikasy keri ketkeni belgili.

Naqty derek boyynsha 25 myngha juyq orys kompaniyalary elimizge kelip qonys tepken. Búghan әriyne onlayn basqarylatyn, onlayn tabys tabatyn iri kompaniyalar kirmeydi. Onyng negizgilerining qatarynda milliardtar ainalymgha týsetin bukmekerlik kompaniyalar atalady.

Otandastarymyzdy qaryzgha batyrghan búl útys oiyndary turaly Parlamentte Baqytjan Bazarbek bastaghan deputattar mәsele kóterdi de. Biraq salagha jauapty sheneunikter bukmekerlik kompaniyalardyng joghary somada salyq tóleytinin algha tartyp, mәseleni jyly jauyp qoydy.

Endi sol bukmekerlik kompaniyalardyng Reseydegi qojalary Qazaqstangha ózderining esepteu jýiesin engizbekke jantalasuda. Ótken aptada Mәjilis deputaty Baqytjan Bazarbek osy mәseleni tótesinen qoydy. Onyng elimizde engizilip jatqan Biringhay esepke alu jýiesindegi (ESU) bylyqtardy әshkerelep, «NomaPay» jeke kompaniyasymen qúpiya kelisimning astarynda kapitaldy Reseyge jóneltuding pasyq esebi túrghany turaly mәlimdemesi júrt anysyn qozghady.

Deputattyng aituynsha, bizdegi ESU Reseydegi SUPIS jobasynyng tura kóshirmesi eken.

Reseydegi SUPIS jýiesining operatory «Mobilinaya karta» banktik emes nesie úiymy. Bizshe kәdimgi mikroqarjy úiymy. Oghan Umar Kremlyov pen «Sovremennye platyojnye resheniya» jәne «Sentr progressa boksa» atty firmalar arqyly VTB banki iyelik etedi. Nәtiyjesinde osy top Reseydegi barlyq zandy onlayn-bәs tigulerdi, trillion rubli ainalymy bar tólem naryghyn, ondaghan million oiynshynyng jeke derekterin, telefondaryn, banktik kartalaryn, mekenjayy men qarjylyq tarihyn bir jerge shoghyrlandyryp alyp, barlyq bukmekerlik kompaniyalargha diktat ornatqan.

Umar Kremlyovting ózi Reseyde eki ret isti bolghan adam. Ol basqaryp otyrghan IBA Halyqaralyq boks qauymdastyghy abyroydan júrday bolyp, ishki jemqorlyq pen qylmys әlemining serkelerimen baylanysy ýshin olimpiadadan shettetildi. Qazir barlyq derlik elder IBA bәsekelesi, bizding Gennadiy Golovkin basqaratyn World Boxing úiymyna auysyp ketti. Al VTB banki Ukrainagha qarsy soghysty qarjylandyrghany ýshin AQSh pen Euroodaqtyng qatang sanksiyalarynyng astynda. SIPUS operatory - «Mobilinaya karta» da Europanyng birqatar elderining sanksiyalyq tiziminde. Osynday, qylmys әlemining adamdary biyleytin, sanksiyanyng astynda jatqan reseylik qúrylymdar basqaratyn jeke jýieni qazaqstandyq sheneunikterge «sәtti memlekettik modeli» dep tanystyryp, eriksiz bas iyzetken.

Exclusive.kz basylymy osy SUPIS jýiesining kórshiles Reseyde qanshalyqty óz maqsatyn oryndap, qogham men memleket mýddesinen shyqqandyghyn saralap, auqymdy zertteu jariyalaghan. Zertteu nәtiyjesi SUPIYS-ting biylikpen baylanysyp alghan at tóbelindey toptyng jymysqy maqsatyna júmys istep jatqanyn, naryqty klandyq bólip, jemqorlyq monopoliya ornatqanyn anyq kórsetip otyr.

Qazaqstandyq sheneunikterge kórsetilgen SUPIS prezentasiyalarynda jýie «offshorlardy jengen jәne ludomaniyany auyzdyqtaghan memlekettik retteu modeli» retinde sipattalghan. Alayda SUPIYS-ti zerttegende, onda eshbir memlekettik baqylau tetikteri joq ekeni anyqtaldy.

Reseyde SUPIS jobasyn engizer aldynda, mýddeli toptar memleket búl mәseleni baqylap otyr degendi kórsetu ýshin «Edinyy regulyator azartnyh igr» (ERAI) atty úiym ashqan. Onyng resmy mindeti SUPIYS-ting qarajatty dúrys bóluin jәne әleumettik mindetterdi oryndauyn baqylau dep jazylghan. Biraq osy tyrnaqshanyng ishindegi «memlekettik úiymnyn» basshylyghynda Kremlevpen tolyq baylanysy bar adamdar otyr. Úiym basshylary Oleg Saitov pen Kirill Shekutov Umar Kremlev basqaratyn IBA qúramyndaghy Resey boks federasiyasy atqaru komiytetining mýsheleri bolyp tabylady. Al Aleksey Grachev Kremlevpen baylanysy bar «Sport y Otechestvo» jobasynan kelgen. Tek tórtinshi basshy ghana Resey Qarjy ministrligining ókili bolyp tabylady. Sonda memlekettik úiymdy da Umar Kremlevting qolynda ústap otyrghany bayqalady.

SUPIS SEPA men SBP-dan da qymbat bolyp shyqqan. Mysaly SUPIYS-ting qarjylyq esebine kóz salsaq, bir jyldyq operasiyalyq shyghyny 7,6 mlrd rubli, al paydasy 31 mlrd rubli ekenin kóruge bolady. Sonda, Reseyding býkil bank sektoryna tura osynday qyzmet etip otyrghan SBP eki ese az shyghyn júmsaghan. Al Europalyq qarjy tranzaksiyalaryn qamtityn, jýzdegen million paydalanushysy bar SEPA úiymy nebary 2,5 mlrd rubli shyghyndaghan. Yaghni, tek bukmekerlermen júmys isteytin, bir segmentti ghana qamtityn SUPIS Europa men Reseyding eki iri platformasynan 2–3 ese kóp qarjy júmsaydy. Búl jýiening ekonomikalyq tiyimsizdigin jәne ishki jymqyru mehanizmderining bar ekenin aighaqtaydy. Erteng bizdegi ESU da jemqorlyqtyng ordasyna ainalmauyna kim kepil?

SUPIYS-ting shyghyndary onyng sportqa berui tiyis qarjysymen tenesip qalghan. 2024 jyly Reseyde SUPIS benefisiarlary 31 mlrd rubli payda kórgen uaqytta sportty qarjylandyru tapshylyghy 18 mlrd rublige jetip qalghan. Sonda SUPIS Resey sportyn qarjylandyru problemasyn esh sheshpegen. Sebebi olar qay federasiyany qarjylay qoldaytynyn ózderi ghana tandap otyrghan. Barlyq sportqa aqsha bermegen. Múndaghy basty maqsat Resey sportyn qoldap, demeu emes, salany monopoliyalap orasan payda tabu bolghany týsinikti. Ókinishtisi, tura osy modeli Qazaqstangha kele jatyr.

Reseyde SUPIS monopoliyagha ainalghannan keyin Kremlyov naryqtaghy bukmekerlerge «dolyandy ber, әitpese jýieden ajyratamyz» dep, olardy tolyq óz qanatynyng astyna alghan. Tura bizdegi Bolat Nazarbaev keysi dep aitsaq bolady. Al Resey zannamasy bukmekerlerge SUPIYS-syz júmys isteuge tyiym salady. Birden liysenziyadan aiyrady. Reseyding bar tabysyn alyp otyrghan Kremlev endi tura osy sistemamen Qazaqstan naryghyn da qanatynyng astyna almaqshy. Demek bizde qay bukmeker júmys isteydi, kim qansha ýles berui tiyis, bәrin Kremlev sheshedi degen sóz. Al bizge búl kerek pe?

Abai.kz

0 pikir