Ángime 

Bildey últtyq unversiytetting oqytushysy Almas amalsyz jetpegen aqshany jetkizu ýshin taksy bolugha keshki tamaghyn iship, ymyrt jabyla ýiden shyqty. Jayshylqta jolda qol sozyp túrghan adamdargha qaramaytyn profossordyng beti az qyzardy, aqsha degen osy bir jetpeytin dýniyeni kim shyghardy eken dep kóliginde kóldey oidyng ortasynda keledi, sansyz ghylymy maqala men on eki kitaptyng avtorymyn, myna jýrisim ne dep ózinde ózgelerdi de jek kórdi.

Jazghan kitabandy tegin shygharyp berdik dep kók tiyn tólemey, ózderi satatyn baspahana men jazghan әr maqalana ózinen aqsha súraytyn jurnaldar  esine týsti, ghylymdy qor, ghalymdy qayyrshy jasaghan óz ortasyna nalydy, tapqany tamaghyna birde jetip, birde jetpey, qalt-qúlt etip kóterem kýide ómir sýretin ghalymdardyn  kýni osy deydi ózine-ózi, basynda saudagha ketu kerek edi, anau úighyrdyng balalary siyaqty dep ózin odan sayyn sybap keledi. Qyrsyqqanda songhy eki jyldan beri ailyqtaryn da uaghynda bermey bir ailyqty bir ailyqtyng uaghynda beretindi shyghardy...

Jol shetinde bala kótergen kelinshek qol sozyp túr, bala mingen kólikti kórse qyrghiday tiyetin jol saqshylarynyng әngimesinen habary bar ol zulap óte shyqty.

Almastyng әieli ailyq alghan sayyn, ótirik josparlar qúryp bolmashydan úrys shygharyp, otbasynyng shyrqyn búzady, sony oilaghanda  adam alghysy kelmey,  ýiine qaytqysy keldi, qara domalaghynyng esikten kirisine enirep jylaghany esine týskende, kelesi adamdy qalay bolsa da alugha bekindi, bir qyz ben bir jigit jol tosyp túr, dereu toqtay qaldy.

 – Qayda?

– Qalagha.

– Qanday meken-jaygha.

– Birinshi Almaty temir jol beketine.

Qoy qaranghy týn barghan sayyn týnerip, belgisiz bir búldyr elester kólikting aldynda búldyranday shabady, apaq-sapaqta periler kóshedi degen sóz esine keldi, óne boyy dir etip kóligining terezesin qymtap japty. Kýrdeli jasau túrmaq, jamau kórmegenine kóp jyl bolghan tesik joldan, ary qashsa da, beri qashsa da әiteu zyrq-zyrq etip bir týsip bir shyghyp keledi. Qarsy kele jatqandardyng jaryghy kólikke týskende ghana janaghy qyz ben jigit tilin bir birining auzyna tyghyp jabysyp otyrghanyn kórdi, tipti tas bolyp qatypty, qúshyrlanyp ynyranady, ne  isterin bilmegen Almas tejegishin sәl basyp baryp, qayta zulatty, birdeme deuge til joq, baltalasang ajyrata almaytyn batysqa eliktegen jastyr ghoy deydi ishinen, doda dodasy shyqqan ekeui sasyp kólikten týsti, vokzal, tizilgen taksiyler jýnin jeydi, shulaghan jýrgizushiler janaghy qyz-jigitti qorshap qayda barasyndar dese, keudesine kvartira dep jazyp alghan orys kempirler de jaqyndady olargha, batystan shyghysqa salynghan enseli qúrlystyng ensesi týsip túr, qayyr súraghan apalar alaqan jayady, temekisin sala qúlashtap tartqan qyz-jigitter top-top bolyp jana jyldyng qúrmetine qarashada qoldan jalghan samyrsynnyng tónireginde kisinegen jylqyday shúrqyrasady, vokzal ishi siresken adamdar shoghyry, bireui qalghyp-mýlgip otyrsa, bireui qolfonyn shúqyp shúqiyady, endi biri kóringenge qarap tesiledi, syrttaghy býginning songhy avtobustary bebeulep signal berip týtinin budaqtata jyljyp barady, dýngirshiktegi tyshqan aralaghan etten «samsa» satqan jasamys әielder men qolfonyna aqsha qúighysh qatyndar saghan qiyla qaraydy, adal-aramyna qaraghan jýrginshiler joq, auzyna týsken asty asap túr.

Qaladan alysqa jol tartqan jolaushylar poyyzy da ekinshi vokzaldan birinshi vokzalgha kelip toqtay qaldy, jaryqqa ýimelegen kóbelektey shelekterin kótergen  almúrt pen alma satqyshtar ydysynyng auzyna ghana almasyn tizip betine tauday etip ýiip alarmandy alugha asyqtyrady, salapangha salghanda ghana onyng oilaghanynan az ekenin bayqaghandar asyghyp, odan qalsa jol amandyghyn tilep «sadaqa» dep kete barady, otarba alysqa úzap ketkenshe artynan jýgire satatyn san týrli satqyshtar terezeden qolyn ala almay birazgha deyin zulap barady.  Shynghyryp alystan alpauyt otarba kelip toqtady, asylyn kýtken adamdar vagon esikterine jetim qozyday tyraghaylap shauyp barady, jýnderi jiydip úzaq joldan kelgen jolaushylar aspay-saspay týsip keledi, sumkalaryn sýiregen sapyrylysqan san jolaushy týnelding astynda jónkilgen topan suday aqtarylyp qalagha shyqty, esikten shygha janaghy karta oinagha taksister jap-tarmaghay lap qoyyp: «taksi, taksi, gorad, gorad» dep bezekteydi, tipti adamdardy shengeldep ústaydy, endi biri jýgine jarmasyp jarbaqtap zatyn sýiresip keledi, jasamys shyrshanyng týbindegi kýzgi suyqty elemeytin ashyq tós, jaltyr san qyzdar men múrny tesik, qúlaghy kesik jigitter temekisin aspandatyp әli túr. Almasaqa da bireu tiydi janaghy qara nópir jolaushydan, artynyp-tartynghan jýgi bar Oraldan kelgen orys kempir, «dәukes, zankes» dep taksister qashsa kerek, eshkim almapty, qolynda jazylghan әdiristi ghalym taksistke ústatty, «ul.Shy Shiynhay, dom №2, kv 58» dep jazylypty, aqyryndap  Seyfulin danghylymen kóterilip kele jatyp baghdarshamda tosylghanda tezdetip qala kartasyn ashyp Almatydaghy Qytay kóshesin kórip ýlgirdi Almas. Kóshe shyraqtary sygharayyp sarang janady, jol boyynda tәn saudasy qyzyp túr, jýitkigen kólikter jol jiyegine kelip otqa týsken kóbelektey toqtaydy, temekisin shiratqan, úzyn siraq, jaltyr san boyjetkender shyr ainalyp kólik terezesine jarmasady, auyldan kelgen tuysyna qaramaytyn ghalym Almas taugha qaray órlep, orys apasyn alyp barady, bir eki jerde toqtap, jolaushy alugha niyet etip edi, әmeni alyp kele jatyrsyng ghoy, adam alma" dep tamaghyn qyrnay qyrqyldaghan әjening jalghyz ózin jeter jerine jetkizdi. Eniske keri ainalyp qúldaghanda saghat tili el jatar mezgildi kórsetti, kýni boyy kóp qaghazben júmys jasaytyn ghalymnyng qashan úiyqtary belgisiz, týngi jýrginshiler derlik Seyfulin danghylyna qaray baghyttay berdi, kóshening eki jaghyndada әli qyz saudasy, qala amandyghyn baqylaytyn saqshylar qyzdardy ótirik qughan bolyp qoyady, joldan az alystaghan saldaqylar qaytadan óz oryndaryna keledi. Almatty endi vokzal manynan eki alpamsa jigit toqtatty, «Sayahatqa» degen olar az jýrgen song pyshaq shygharyp bizdi Jarkentke aparasyn, bolmasa basqasha sóilesemiz» dep zәresin aldy, tisi-tisine tie qalshyldaghan ghalym Almas bas iyzektedi, qaladan shyqqan búlar qaranghy týndi jaryp úshyp keledi, tausylmas joldar aldyna týsip qashyp keledi, ony qughan ghalym tasisting kózi baqyrayyp úiqysy shayday ashylyp gulep keledi, artyndaghy eki qaraqshy qaqiyp qoqilanyp qoyady, jol jiyegindegi tal-terekter týn jarymda «qúiyn» bolyp bara jatqan búl kim degendey shoshyna qaraydy, bir kezde búlardyng aldyn týlki kesip óte shyqty. Búndayda migha maza bermeytin shaytandarda «uәs-uәsa» saludan qorqatyn siyaqty basynda eshtene kelgen  joq,  búlar jer betine jaryq baghyshtap, adamzatty qaranghylyqtan qútqaratyn júldyzday aghyp keledi, alystan ólez jaryq jaqyndap jandarynan gu etip ótti, onyng nege asyghyp bara jatqanyn bilgen jan joq, joldan tasbaqany kórdi. Almas, gazyn az azaytty, perishteler jaqyndady ma? Almastyng denesi sәl jylyndy, Bayseyit auylyna keldi, qara keshke deyin qaqpalary ashyq túratyn úighyr aghayyndar týnde esikterin japsa da tamaqhanasyn  jappapty, tamaqtanugha toqtatty, әbden shegelegen jigitter Almasty da aldaryna salyp «Shyryngýl» kafesine aidap kirdi,  dayashylarda tezden tapsyrys aldy,  artynsha bir qúmyra ashy su men bir taqsy salat stol ýstine qoqiya qaldy, irgeles stolda bógip otyrghan búira shashty, eki múrtty, eki múrtsyz tórt jigitting bireui temekisining túqylyn búlargha qaray aspandata shertip jiberdi.

– Ey shoqaylar shirenbender, – degen eki jigitke tórteui qonqybay manqa qazaqtar dep lap qoydy, «topalanda toqash úrlaghanday» ghalym Almas qazaqtyghyna da, basqasy da «adyram qal» dep dalagha bezdi...

Núrhalyq Abduraqyn

Abai.kz