Keshe Qazaqstannyng sayasy qúrylymyndaghy «oppozisiyalyq partiya» degen darday atty asynyp jýrgen JSDP-nyng siezi ótti. Jalpyúlttyq sosial demokratiyalyq partiyanyng búl jolghy siezinde nendey ózgerister boldy? Áueli soghan toqtalayyq.

Partiya qúramynan aty shuly Petr Svoik ketti. Pighyly jat Petrding shovinistik kózqarastary onsyz da el ishindegi gu-gu әngimeni qozdyryp, júrttyng JSDP-gha degen kýmәnin kýsheytken-tin. Endi Jarmahan Túyaqbay tizginin ústapghan partiyada Petr joq. 

"Birde bar da, birde joq" partiyanyng basshylyq qúramynda da aitarlyqtay ózgeris boldy. Prezidium tizginin Zәuresh hanym Battalova ústady. Zәuresh hanym Astana jaqtan esken "kýlimsi" iyisten demikken demokrattardyng úiymyna tyng serpin әkele me? Zәuresh Qabylbekqyzy byltyrghy «Jer dauy» kezinde ózgeler sekildi tilin tistep jatpady. Ýkimetke aliternativti pikir aitty. Qudalandy, komissiya qúramynan eriksiz shygharyldy. Taghysyn taghy bar. Óstip jýrgen Zәuresh hanym endi JSDP júmysyn jandandyrugha jauapty boldy. 

Búdan bólek, JSDP sapynda Aydar Alibaev, Ashat Raqymjanov, Sәmbetbay Tazabekter bar. Jigitterding jelpinisi jaman emes, desek te tek saylau kezinde tirilip, qalghan kezde qalghyp jýretin Jarmahan Túyaqbay sosial-demokrattardyng tóraghasy bolyp qaldy.

Jәkennin, ambisiyasy myqty-aq. Ol kezinde Preziydenttikten de ýmitker bolghan. IYә, oghan mýmkindik qaydan bolsyn. Astana qysymdy kýsheytken song ba, әiteuir Jәkenning júmghan auyzyn sodan qayta ashqanyn kórmedik.

Osy tústa biz qogham belsendisi Ghabiyden Jәkeyden JSDP siezi turaly pikirin bilgen edik.

- Ghaba agha, siz siezde boldynyz. Kózinizben kórdiniz. JSDP-da ne ózgeris? 

- IYә, men siezde boldym. Ózgerister bar. Birinshi kezekte shovinist Petr Svoikting partiya qúramynan shygharylghanyn aitqan jón. Petrding qiyas pighyly turaly júrt onsyz da biletin. Sondyqtan, JSDP-gha júrt senimi azayghan. Sosyn Zәuresh Battalovanyng Prezidium tizginin ústauy da partiya qúrylymyndaghy auyz toltyryp aitarlyq ózgeris. Zәuresh hanym partiyada úiymdastyrushylyq jәne atqarushylyq mindetterdi atqarady.

- Júrt JSDP-ny tek saylauda ghana tirilip, qalghan kezde tasada jýretin partiya dep biledi. Al jekelegen azamattargha kelsek, Jarmahan Túyaqbaygha qaraghanda Zәuresh hanymgha degen júrttyng kózi týzu. Zәuresh Qabylbekqyzy jyghylyp jatqan JSDP-ny ayaqqa túrghyza ala ma?

- Dúrys aitasyz, Jalpyúlttyq sosial-demokratiyalyq partiyanyng qazirgi jaghdayy qiyn. Sebebi, qarjy joq. Al partiyanyng ayaqqa túryp, belsendi júmys jýrgizui ýshin – onyng budjeti boluy kerek qoy. JSDP qoghamdyq ómirde de asy bir belsendilik kórsetken joq. Byltyrghy jylghy «Jer dauy» kezinde JSDP ýnsiz qaldy.  Odan Talghat pen Maks sottalyp jatqanda da «lәm» demedi.  Keshe Janbolat Mamay qamalghanda solay... Joq, әriyne, JSDP óli partiya degennen aulaqpyz, tek jekelegen azamattar ghana ýn shygharyp túrdy. Búl olardyng azamattyq paryzdary edi ghoy. Negizi JSDP júmbaq jaghdayda qúrylghan partiya. Altekeng men Zamanbekting qazasynan keyin ghana sayasy sahnagha shyqqan partiya. Tez tirkeldi. Budjeti de boldy. Biraq, qazir qauqarsyz ekeni ras.

- Dese de, JSDP sapynda Baltash Túrsynbaev, Orazәli Sәbden, Zәuresh Battalovalar barda oppozisiyadaghy jalghyz partiyany jerge jyqqanday bolmayyq... Búl óz aldyna basqa taqyryp. Jaqsy rahmet, sizge.

Aytpaqshy, bizding JSDP-nyng maqtauyn asyryp, Jarmahangha jarnama jasamaq niyetimiz joq. Tek, siezdegi birdi-ekili ózgeristerge sholu jasap kórudi jón kórdik.

Osy tústa eldegi JSDP – Qazaqstannyng sayasy әm qoghamdyq ómirindegi birden-bir oppozisiyalyq partiya deymiz. Sayasy monopolist – Núr Otannyng shanyna ileser partiya joq-mys. Áriyne, biylik qúrylymynyng 90 payyzdan astamy biyleushi partiyanyng mýsheleri bolghandyqtan, kez-kelgen sayasy is-әreket әueli "Núr Otannyn" sýzgisinen ótedi. Parlamentte de aiqyn basymdylyq "Núr Otan" mýshelerinde. Demek, Qazaqstannyng ekonomikalyq әm sayasy daghdarysqa úshyrauyna kimning jauap beretini de  ayqyn.

Al Zәuresh Battalova hanym tizginin ústaghan demokattar endi sayasy maydangha aralaspaqshy eken. Qarqyndary da jaman emes. Osy jolghy siezde qabyldanghan rezoliusiyasyna qarasaq, ekonomikalyq jәne sayasy daghdarysqa Qazaqstannyng sayasy jýiesindegi antiy-demokratiyalyq әreketterdi aiyptaydy (http://www.osdp.info/rezolyutsiya-xiii-sezda-osdp/). Degenmen, Astana atyna minip, qaharyn tókkende ishki sayasy arenadaghy kóptegen partiyalar qynaday qyrylyp jatty. Qazir oppozisiyadaghy jalghyz qalghan JSDP ekeni taghy ras. "Maujyrap jatqan qazaq qoghamyn oyata almady" dep JSDP-ny aiyptaugha kelmes, dese de búl jerde partiya tizginshisi Jarmahan Túyaqbaydyng da bostyghyn aitqan jón. Astana sayasy rokirovka jasauda. Biylik qúrylymyna ózgeris jasau turaly Aq orda qojayyny ózi aitty. Kópten kólenkelep jatqan Jarmahan Túyaqbaydyng túyaq serpilisi me, búl?

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz