Atama til tiygizbe, Atambaev, atausyz qalasyn!
Tuysqan Qyrghyz elining preziydenti Almazbek Atambaevtyn óz elindegi preziydent saylauy jaqyndaghan sayyn jany qysylyp, jantalasyp kele jatqan siyaqty. Ony keyingi sózinen, Qazaq eline aghayynbyz dep sóilep túryp, Alataudan asyra tas laqtyruynan anyq bayqadyq.
Búnyng aldyndaghy Qazaqstan Preziydentine tiyisken sózin eki el basshylarynyng әdettegi sóz qaghysuy dep qabyldadyq. Endi mynau, әskerlerin jinap alyp, shekaragha qazaq әskeri kelip túrghanday eki elding arasyna ot tastap sóilegeni sayasy sauatty adamnyng sózi emes, kóshe aiqayshysynyng kósemsigeninen artpady.
Atambaev búl sózinde basqasyn aitpaghanda, el basshysyna layyq emes eki ret shekten shyqqan óreskel qatelik jiberdi. Biri bizding Qazaq eline de qatysty, ekinshisi óz eline qatysty.
Birinshisinen bastayyq. Óz eli, óz әskerine ne aitsa da ózi biledi degenmen, el basshysy týgili, kez kelgen sanaly sayasatkerding sanasynda abay bolatyn taqyryptar bolady. Qazaq Tәuelsizdigi ýshin jan ayamay kýresip, qanyn tókken Kenesary han qazaq ýshin qasiyetti esim, qasterli túlgha. Sol Kenesary qyrghyzben shayqasta qaza tauyp, keyin qazaq hanynyng basyn qyrghyz manabynyng Resey patshasyna syigha tartqan satqyndyghyn keshe Qyrghyzdyn preziydenti Atambaevtyng ózi eske salyp ketti… «Qyrghyz eline qylysh ústap kelgender basyn qaldyryp ketedi» dep soqty. Búl joly da qyrghyz preziydenti Resey tilinde sóilep túryp, Resey preziydentinin aitqanyn mysalgha ala otyryp, Qazaqstannyn Euraziyalyq Ekonomikalyq Odaq zandaryn búzuda dep, Kremliden kóz almaghan kýii bizding elge biraz tas atty. Qyrghyzdyng kýshtiliginen emes, qazaqtyng alauyzdyghynan bolghan Kenesary qazasyn aityp, eki elge qatysty eski jandy jaranyng auzyn tyrnau ne ýshin kerek boldy, Atambaev myrzagha?
Shekara ýsh kýn jabyldy eken dep shekten shyqqan Atambaevtyng búl qylyghyn qalay týsinuge bolady? Býkil sózinde Qazaqstandy kinәlau men «shesterkadan» auzy bosamaghan Atambaev әsker aldynda túryp esine de almaghan býkil týrkining qazynasy Manas batyr jyryn qazaqtyng úlylary Shoqan Uәlihanov zerttep, әlemge tanytyp, eluinshi jyldary kenes imperiyasynyn iydeologiyalyq qylyshynan qorghap qalghan qazaqtyng úly jazushysy, Shynghys Aytmatovtyng ústazy Múhtar Áuezov ekenin bile me eken búl preziydent?.. Bilmese, jazushylarynan súrap alsyn…
Qara basynyng qamy ýshin tuysqan halyqtardyn arasyna ot tastap, negizsiz soghysqa dayyndyqqa shaqyru – el basshysynyng emes, eserding sózi júmsartyp aitqannyng ózinde.
Basqasy basqa, atamyzgha tiyispe, Atambaev, atausyz qalasyn! Qasiyetti әruaqtargha tiyiskenning onghany bolmaghan qazaq-qyrghyz tarihynda…
Endi ekinshisine keleyik. Áli de Qyrghyz preziydenti bolyp tabylatyn Atambaev ózi qol qoyghan Saylau turaly zanyn belinen basyp túryp, birneshe ret búzdy. Qyrghyz Respublikasy preziydenttigine zandy kandidat bolyp tabylatyn Omurbek Babanov turaly «Biz preziydenttikke әlde bir elding shesterkalaryn saylatpaymyz» -dep soqty. «Shesterka» degen sózdi ózi kóp estigen be, joq, sýiikti sózi me, qyrghyz-orys tilderinde bir emes, onshaqty ret aitty.
Atambaev óz elining zanyn búzghanyn bylay qoyghanda, Babanov bauyry emes pe ózinin? Keshe ghana ózi premier-ministr qoyyp, bir dastarhannan dәm tatyp jýrgen bauyryn, óz arasynda bolsa, meyli ghoy, býkil elge «әlde bir elding shesterkasy» dep masqaralau, turasyn aitqanda «satqyn» dep, zansyz, ashyq aiyptau óz elining Preziydent saylauyn ashyq búzu degen sóz. Aytar kinәsi – Omurbek Babanovtyng Qazaq Preziydentine kelip kezdesui. Nesi bar, Atambaevtyng ózi ashyq, aiqaylap qorghap otyrghan Sooronbek Jeenbekovtyng ózi de kezdesken Núrsýltan Nazarbaevpen. Ol kezde, Atambaevtyng adamy Qazaqstan preziydentimen kezdesse, zandy bolady da, oppozisiya ókili Babanov kezdesse zansyz bolady eken ghoy… Qyrghyzdyng býkil preziydentteri aqsha súrap, preziydenttikke kandidattary aqyl súrap, Qazaq preziydentine shapqylap jatsa, oghan Núrsúltan Nazarbaev kinәli me?
Búl eki ýlken qatelikten, Atambaevtyng ózining jeke mýddesi ýshin, óz adamy preziydent boluy ýshin eshnәrseden de tayynbaytyny, ardan da, zannan da, әruaqtan da attay beretinin anyq kórindi. Sebebi qazaq-qyrghyz shekarasy búryn da týrli sebeptermen ýsh kýn týgili bir aigha deyin jabylyp qalghan kezderi boldy. Ol kezde Atambaev búlay attandaghan joq. Al búl jolghy jantalasu – el qamy emes, jeke basy ýshin – erteng Preziydent saylauynda óz adamy ótui kerek bolyp túr… Basqanyng bәri bir tiyn…
Atambaevtyng sóilegen sózinde, ózi aitqan sózining bayybyna barmay túrsa da, keltirgen bir ghana jóni týzu sózdi ózine qaytara aitayyn, parqyn endi týsiner, bәlkim:
«Betege keter, bel qalar, Bekter keter – el qalar!» Preziydentter kelip-ketip jatady. «Qazaaq-qyrghyz» bir tughan dep, úly Abay aitqanday, eki el óz Tәuelsizdigimen ómir sýre beredi. Al ejelden Alataudyng qos bauyryn tel emgen tuys halyq qazaq-qyrghyzdyn yntymaghyn eshkim de, el basshysy da, eser de búza almaydy!
Qazybek ISA
(Týpnúsqa - qazaquni.kz)
Abai.kz