تۋىسقان قىرعىز ەلىنىڭ پرەزيدەنتى المازبەك اتامباەۆتىڭ  ءوز ەلىندەگى پرەزيدەنت سايلاۋى جاقىنداعان سايىن جانى قىسىلىپ، جانتالاسىپ كەلە جاتقان سياقتى.  ونى كەيىنگى سوزىنەن،  قازاق ەلىنە اعايىنبىز دەپ سويلەپ تۇرىپ، الاتاۋدان اسىرا تاس لاقتىرۋىنان انىق بايقادىق.

بۇنىڭ الدىنداعى قازاقستان پرەزيدەنتىنە  تيىسكەن ءسوزىن  ەكى ەل باسشىلارىنىڭ ادەتتەگى ءسوز قاعىسۋى دەپ قابىلدادىق. ەندى مىناۋ، اسكەرلەرىن جيناپ الىپ، شەكاراعا قازاق اسكەرى كەلىپ تۇرعانداي  ەكى ەلدىڭ اراسىنا وت تاستاپ سويلەگەنى ساياسي ساۋاتتى ادامنىڭ ءسوزى ەمەس، كوشە ايقايشىسىنىڭ كوسەمسىگەنىنەن ارتپادى.

اتامباەۆ بۇل سوزىندە باسقاسىن ايتپاعاندا، ەل باسشىسىنا لايىق ەمەس ەكى رەت شەكتەن شىققان ورەسكەل قاتەلىك جىبەردى. ءبىرى ءبىزدىڭ قازاق ەلىنە دە قاتىستى، ەكىنشىسى ءوز ەلىنە قاتىستى.

بىرىنشىسىنەن باستايىق. ءوز ەلى، ءوز اسكەرىنە نە ايتسا دا ءوزى بىلەدى دەگەنمەن، ەل باسشىسى تۇگىلى، كەز كەلگەن سانالى ساياساتكەردىڭ ساناسىندا  اباي بولاتىن تاقىرىپتار بولادى. قازاق تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن  جان اياماي كۇرەسىپ، قانىن توككەن  كەنەسارى  حان قازاق ءۇشىن قاسيەتتى ەسىم، قاستەرلى تۇلعا.  سول كەنەسارى قىرعىزبەن شايقاستا قازا تاۋىپ، كەيىن قازاق حانىنىڭ باسىن  قىرعىز مانابىنىڭ  رەسەي پاتشاسىنا سىيعا تارتقان ساتقىندىعىن   كەشە قىرعىزدىڭ  پرەزيدەنتى اتامباەۆتىڭ ءوزى ەسكە سالىپ  كەتتى…  «قىرعىز ەلىنە قىلىش ۇستاپ كەلگەندەر باسىن قالدىرىپ كەتەدى»  دەپ  سوقتى.  بۇل جولى دا  قىرعىز پرەزيدەنتى  رەسەي تىلىندە سويلەپ تۇرىپ،  رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ  ايتقانىن مىسالعا الا وتىرىپ،  قازاقستاننىڭ  ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق زاڭدارىن بۇزۋدا دەپ، كرەملدەن كوز الماعان كۇيى ءبىزدىڭ ەلگە  ءبىراز تاس اتتى.  قىرعىزدىڭ كۇشتىلىگىنەن ەمەس، قازاقتىڭ الاۋىزدىعىنان بولعان كەنەسارى قازاسىن ايتىپ،  ەكى ەلگە قاتىستى ەسكى جاندى جارانىڭ اۋزىن تىرناۋ  نە ءۇشىن كەرەك بولدى، اتامباەۆ مىرزاعا؟

شەكارا ءۇش كۇن جابىلدى ەكەن دەپ شەكتەن شىققان  اتامباەۆتىڭ بۇل قىلىعىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟  بۇكىل سوزىندە قازاقستاندى كىنالاۋ مەن  «شەستەركادان»  اۋزى بوساماعان اتامباەۆ اسكەر الدىندا تۇرىپ ەسىنە دە الماعان بۇكىل تۇركىنىڭ قازىناسى ماناس باتىر جىرىن قازاقتىڭ ۇلىلارى شوقان ءۋاليحانوۆ زەرتتەپ، الەمگە تانىتىپ، ەلۋىنشى جىلدارى  كەڭەس يمپەرياسىنىڭ  يدەولوگيالىق قىلىشىنان  قورعاپ قالعان قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى، شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ ۇستازى  مۇحتار اۋەزوۆ ەكەنىن بىلە مە ەكەن بۇل  پرەزيدەنت؟..  بىلمەسە، جازۋشىلارىنان سۇراپ السىن…

قارا باسىنىڭ قامى ءۇشىن تۋىسقان حالىقتاردىڭ  اراسىنا وت تاستاپ، نەگىزسىز سوعىسقا دايىندىققا شاقىرۋ  – ەل باسشىسىنىڭ ەمەس،  ەسەردىڭ ءسوزى جۇمسارتىپ ايتقاننىڭ وزىندە. 

باسقاسى باسقا، اتامىزعا تيىسپە، اتامباەۆ، اتاۋسىز قالاسىڭ! قاسيەتتى ارۋاقتارعا تيىسكەننىڭ وڭعانى بولماعان قازاق-قىرعىز تاريحىندا…

ەندى ەكىنشىسىنە كەلەيىك.  ءالى دە قىرعىز پرەزيدەنتى بولىپ تابىلاتىن اتامباەۆ  ءوزى قول قويعان سايلاۋ تۋرالى زاڭىن بەلىنەن باسىپ تۇرىپ،  بىرنەشە رەت بۇزدى.   قىرعىز رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتتىگىنە زاڭدى كانديدات بولىپ تابىلاتىن  ومۋربەك  بابانوۆ تۋرالى  «ءبىز پرەزيدەنتتىككە الدە ءبىر ەلدىڭ  شەستەركالارىن سايلاتپايمىز» -دەپ  سوقتى.  «شەستەركا» دەگەن ءسوزدى ءوزى كوپ ەستىگەن بە، جوق، سۇيىكتى ءسوزى مە، قىرعىز-ورىس تىلدەرىندە ءبىر ەمەس، ونشاقتى رەت ايتتى.

اتامباەۆ ءوز ەلىنىڭ زاڭىن بۇزعانىن بىلاي قويعاندا،  بابانوۆ باۋىرى ەمەس پە ءوزىنىڭ؟ كەشە عانا ءوزى پرەمەر-مينيستر قويىپ، ءبىر داستارحاننان ءدام تاتىپ جۇرگەن  باۋىرىن، ءوز اراسىندا بولسا، مەيلى عوي، بۇكىل ەلگە «الدە ءبىر ەلدىڭ شەستەركاسى» دەپ ماسقارالاۋ، تۋراسىن ايتقاندا «ساتقىن» دەپ، زاڭسىز، اشىق ايىپتاۋ  ءوز ەلىنىڭ  پرەزيدەنت سايلاۋىن اشىق بۇزۋ دەگەن ءسوز.  ايتار كىناسى  – ومۋربەك بابانوۆتىڭ قازاق پرەزيدەنتىنە كەلىپ كەزدەسۋى.  نەسى بار،  اتامباەۆتىڭ ءوزى  اشىق، ايقايلاپ قورعاپ وتىرعان  سوورونبەك  جەەنبەكوۆتىڭ ءوزى دە كەزدەسكەن ءنۇرسۇلتان نازارباەۆپەن.  ول كەزدە، اتامباەۆتىڭ ادامى قازاقستان پرەزيدەنتىمەن كەزدەسسە،  زاڭدى بولادى دا،  وپپوزيتسيا وكىلى بابانوۆ كەزدەسسە زاڭسىز بولادى ەكەن عوي… قىرعىزدىڭ بۇكىل پرەزيدەنتتەرى اقشا سۇراپ، پرەزيدەنتتىككە كانديداتتارى اقىل  سۇراپ،  قازاق پرەزيدەنتىنە شاپقىلاپ جاتسا، وعان  نۇرسۇلتان نازارباەۆ كىنالى مە؟

بۇل ەكى ۇلكەن قاتەلىكتەن، اتامباەۆتىڭ ءوزىنىڭ جەكە مۇددەسى ءۇشىن، ءوز ادامى پرەزيدەنت بولۋى ءۇشىن ەشنارسەدەن دە تايىنبايتىنى،  اردان دا، زاڭنان دا، ارۋاقتان دا اتتاي بەرەتىنىن انىق كورىندى.   سەبەبى قازاق-قىرعىز شەكاراسى بۇرىن دا ءتۇرلى سەبەپتەرمەن  ءۇش كۇن تۇگىلى  ءبىر ايعا دەيىن جابىلىپ قالعان كەزدەرى بولدى. ول كەزدە اتامباەۆ بۇلاي اتتانداعان جوق. ال بۇل جولعى جانتالاسۋ – ەل قامى ەمەس، جەكە باسى ءۇشىن – ەرتەڭ پرەزيدەنت سايلاۋىندا ءوز ادامى ءوتۋى كەرەك بولىپ تۇر… باسقانىڭ ءبارى ءبىر تيىن…

اتامباەۆتىڭ سويلەگەن سوزىندە،  ءوزى ايتقان ءسوزىنىڭ بايىبىنا بارماي تۇرسا دا، كەلتىرگەن ءبىر عانا ءجونى ءتۇزۋ ءسوزدى    وزىنە قايتارا ايتايىن، پارقىن ەندى تۇسىنەر، بالكىم:

«بەتەگە كەتەر، بەل قالار، بەكتەر كەتەر – ەل قالار!»   پرەزيدەنتتەر كەلىپ-كەتىپ جاتادى. «قازااق-قىرعىز» ءبىر تۋعان دەپ، ۇلى اباي ايتقانداي، ەكى ەل ءوز تاۋەلسىزدىگىمەن ءومىر سۇرە بەرەدى. ال ەجەلدەن  الاتاۋدىڭ قوس باۋىرىن تەل ەمگەن  تۋىس حالىق  قازاق-قىرعىزدىڭ  ىنتىماعىن ەشكىم دە، ەل باسشىسى دا، ەسەر دە  بۇزا المايدى!

قازىبەك  يسا

(تۇپنۇسقا - qazaquni.kz)

Abai.kz