Júma, 29 Nauryz 2024
«Soqyr» Femida 10464 4 pikir 16 Sәuir, 2018 saghat 10:20

Belgili ghalym Qytay týrmesinde qamauda otyr

Qytay qazaqtarynyng arasynan shyqqan belgili ghalym, Óteyboydaq Tileughabylúlynyng "Shipagerlik bayanynyn" túnghysh zertteushisi, "Altay aimaqtyq qazaq medisina kolledjining joghary dәrejeli oqytushysy, qazaq shóp dәrilerin zerttep, qytaygha tanytushy, "Qazaq shipagerlik negizi", ”Júldyzdyq” qatarly ondaghan medisinalyq kitaptar men ghylymy maqalalardyng avtory,  Qaliybek Qanjarbayúly 2017 jyldyng qyrkýiek aiynda týrmege jabylghan. Sodan beri, ghalymnyng hal-jayy turasynda eshqanday derek joq.  

Búl qazaq medisinasyn damytugha jasalghan qiyanat. Qamauda otyrghan ghalym erterekte bergen bir súhbatynda:  "Álemde jahandanu ýrdisining jýruimen kóptegen últ óz betimen joyylyp barady, búl jayynda ghalymdar dabyl qaghuda. Qazaq halqy Allanyng qúdyretimen últ retinde joyyludan aman qútylyp, qazirgi әlem halqynyng nazaryn ózine audara bildi. Onyng aiqyn dәleli retinde rayonymyzdyng Altay tauyndaghy jartas suretterin men Qúttybiydegi 10 000 jyldyq tarihy bar jartas syzbalaryndaghy ang aulaghan babalarymyzdy, sonymen qatar, adamdardy nauqastan aiyqtyrudy beynelegen jartas suretterin aitugha bolady. Demek ata-babalarymyz 10 000 jyl búryn adam emdeu sharalaryn jýrgizgendigi dәleldenip otyr. Múny aitpaghannyng ózinde osydan  5 000 jyl búryn Lúhpan hakim halyq arasynda emdeu is-sharalaryn jýrgizgen. Tarih qoynauyna terenirek kóz jýgirtken ghalymdar men arheologtar  2 000 jyl búryn Ýisin ordasynda da emshilik sharalardy orda tәuibi basqarghannyn aiqyndaytyn dәlelder men sipattardy jariyalady. Jazu mәdeniyeti qalyptasqannan keyingi jaghday mýldem bólek dýnie sanalady. Sol kezenning ózinde, yaghny songhy myng jyldyqta әlemning ekinshi ústazy atanghan Ábu-Nasyr Ál-Faraby babamyz ghylymnyng barlyq salasynda 200 jýzge tarta trak jazyp, adamzat halqyna óshbes baqyt qaldyryp ketti" dep bastap, qazaq medisinasynyng tarihyn on myng jyldyqtargha deyin terendetip tastaghan bolatyn.

Sol jas ghalym Óteyboydaq Tileughabylúlynyng jolyn jalghap, týrli shóp dәrilermen adam emdeu isin indete zerttegen edi. Sonday, bilikti ghalymnyng kinәsiz Qytay týrmesinde otyrghany janymyzgha batady. Jalpy, qazir sayasy ýirenu lageriine qamalghandardyng deni Qaliybek Qanjarbayúly syndy myqty azamattar. Qaliybek Qytay memleketin bylay qoyyp, jalpy adamzatqa paydasy tiyer, talaylardy ajaldan arashalaugha qabiletti azamat. Sondyqtan da, tym qúrysa osynday azamattarymyzdy sayasattyng salqynynan qorghap qala alsaq iygi edi.

Erkinbek Núraqynúly

Abai.kz

 

4 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1581
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2281
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3607