Keshe Janaózen oqighasynyng belsendisi Maqsat Dosmaghambetov jer qoynyna tapsyryldy. Ókinishtisi sol, "Maqsat óz ajalynan ólmedi" deydi dostary. Ol әueli, týrmedegi shekten shyqqan azaptaudan qaterli isikke shaldyqty. Emdeluge  qarjy tappay qinalghanda, әriptesteri azghantay qarajat jinap operasiyasyna kómektesti. Al, Ýkimet tarapynan eshqanday kómek bolghan joq.

Maqsat Dosmaghambetov - (Janaózen oqighasyna qatysty bas bostandyghynan aiyrylghannan keyin) týrmede qinap, azaptaytyny turaly ashyq mәlimdeme jasap, týrme bastyghyna shaghymdanghan alghashqy azamat. Alayda, abaqtynyng bastyghy ol  shaghymdy  Maqsattyng kózinshe jyrtyp tastaghan. Sol azaptau turaly jurnalisterge bergen súhbatynda, ózine tergeu júmystaryn jýrgizgen Núrlan esimdi operqyzmetkerding ayausyz úryp-soqqanyn, Qaldybay, Núrjan, Maqsat  esimdi tergeushilerding qinaghanyn,  A.Ó esimdi qyzmetkerding  «Men saghan aittym, nege túrasyndar ereuilge, ket dedim senderge!» dep aiqaylap, esinen tanghansha sabaghanyn aitqan. Jәne qúqyq qorghau qyzmetkerleri Maqsatqa «Seni óltirsek te bizge eshtene bolmaydy» degenin mәlimdegen.

IYә, búl qazirgi qaryshtap damyp, demokratiyaly joldy ústanatyn memlekettegi Qalmúhamed  Qasymov basqaratyn IIM ning tergeu tәsili. Sonda, “adam óltirse de eshtene bolmaytyn” erkindikti olargha  kim berdi?  Halyqqa oq atugha pәrmen qaydan keldi? Jergilikti biylikten be, ministrlikten be? Álde...

Qalay desekte, búl bizding tarihymyzda qara tanbamen jazylyp, mәngilikke qaldy. Resmy derek boyynsha, Janaózen oqighasynda 17 adam oqqa úshqan. Olar:

Ayazov Shadiyar, 1978 jyly tughan

Ábdikәrimova Janar, 1974 jyly tughan

Dýisekenov Atabergen, 1987 jyly tughan

Dýisenbaev Bekesjan, 1953 jyly tughan

Kenjebaev Bazarbay, 1961 jyly tughan

Kósherov Janabergen, 1979 jyly tughan

Kósherov Rahat, 1995 jyly tughan

Qúbaydullaev Baybek, 1989 jyly tughan

Qúlqayyrov Atabay, 1967 jyly tughan

Mәmbetnazarov Orazay, 1967 jyly tughan

Múnalbaev Núrlan, 1982 jyly tughan

Ongharov Serik, 1959 jyly tughan

Toqsanbetov Tólegen, 1968 jyly tughan

Tólegenov Tórebek, 1981 jyly tughan

Túrghanbaev Amanbek, 1984 jyly tughan

Shopashev Jaras, 1973 jyly tughan

nsupov Radiyk, 1987 jyly tughan

Endi búl tizimge Maqsat Dosmaghambetov te qosylyp otyr.

Sol bir Janaózen oqighasyn bastan-ayaq bir sholyp ótsek...

2009 jyldyng 23-qazan kýni tanghy saghat 8 de “Ózenmúnaygaz” óndiristik filialynyng myndaghan júmysshysy vahtagha shyghudan bas tartty. Óndiris bir jarym saghatqa toqtady.

Sebep – ailyqtyng uaqytynda tolyq tólenbeui, júmysshylardyng ailyqqa qosymsha beriletin syiaqylaryn ýsh ay boyy ala almauy. Jәne, olar «Ózenmúnaygazdyn» «Qazmúnaygaz» últtyq kompaniyasyna tikeley baghynatyn 1997 jylghy JShS mәrtebesin qaytaru talaptaryn qoydy. Sebebi, kompaniya júmysshylarynyng ailyghy  «Ózenmúnaygaz» kәsiporynynyng «QazMúnayGaz» Barlau Óndiru» AQ-nyng qúramyna kirgeli beri kýrt nasharlaghan.

2010 jyldyng 4-nauryzynda Janaózendik múnayshylar 2009 jylghy qantardyng 1-nen beri tólenbey kele jatqan 1,8 «salalyq koefisiyenttin» beriluin talap etip taghy da ereuilge shyqty. Salalyq koefisiyent degenimiz - ekologiyalyq zardap ýshin beriluge tiyisti aimaqtyq koeffisiyent. Olar sol ereuilde talaptary oryndalmasa, ashtyq jariyalaytyndaryn eskertti. Alayda, sol kezdegi «Qazmúnaygaz» ÚK preziydenti Qayyrgeldi Qabyldin men Manghystaudyng әkimi Qyrymbek Kósherbaev halyqpen jýzdesuge barmaghan.

Sol jyldyng 17-nauryzy kýni ghana parlament mәjilisining birqatar deputattary Janaózendegi jaghdaygha baylanysty premier-ministr Kәrim Mәsimovke deputattyq saual joldady. Al, «Ózenmúnaygaz» diyrektory Baqytqaly Biysekenov ornynan alyndy. Biraq, qarsylyq, ereuil, ashtyq aksiyalary jalghasyp jatty.

2011 jyldyng shilde aiynda Pol Merfy bastaghan Europarlament ókilderi Manghystau múnayshylarymen kezdesti. Halyqaralyq úiym ókilderi múnayshylar talabynyng oryndy ekenin aityp, búl ereuilge Europanyng nazaryn audartty.

2011 jyldyng qyrkýiek aiynda biylik ókilderi Janaózendegi enbek dauy Zang ayasynda sheshilip, ereuil toqtatylghanyn habarlaghan. Shyn mәninde, ol uaqytta ereuil odan sayyn ýdey týsken edi.

2011 jyldyng 26-qazan kýni keshke Janaózen qalasyndaghy ereuilshi múnayshylardyng belsendisi Estay Qarashaevqa qarsy oq atyldy.

2011 jyldyng qarasha aiynda Janaózen qalasynda sheneunikter men júmys berushiden qúralghan top ereuilshi múnayshylarmen kezdesti. Alayda, eki kýnge sozylghan kezdesude eki tarap ta kelisimge kele almay, nәtiyjesiz ayaqtaldy.

2011 jyldyng 16-jeltoqsan kýni QR Bas Prokurory Ashat Dauylbaev,

“Býgin, 2011 jyly 16 jeltoqsan kýni 11 saghat 30 minutta Manghystau oblysyndaghy Janaózen qalasynda merekelik sharalar kezinde bir top adamnyng qylmystyq әreketi kesirinen jappay tәrtipsizdik shyqty» dep mәlimdedi.

Barlyq memlekettik BAQ búl oqigha turaldy “basbúzarlyq”, “jappay tәrtipsizdik” degen habarlar taratyp jatty. Tipti, memlekettik sayttar әleumettik jelide osy oqighagha arnayy pikir jazyp otyratyn “mamandardy” júmysqa ala bastaghan. Mәselen, Bnews.kz saytynyng diyrektory Dmitriy Kim Janbolat Mamyshov degen jurnalistke “Janaózen turaly negatif pikirlerge qarsy jauap jazyp otyratyn adam kerek. 25 myng tenge tóleymiz” degen úsynys aitqan. Ekeuara әngimening skrinshotyn Janbolat feysbuk paraqshasynda jariyalaghan bolatyn.

1986 jyldyng Jeltoqsan kýnderinde de kenes biyligi alangha shyqqan jastardy “basbúzarlar”, “maskýnemder” dep aiyptaghan edi. Aragha jiyrma bes jyl salyp, dәl sol ssenariy qaytalandy.

Osynday sayasy qaqtyghystyng qúrbany bolghan Maqsat Dosmaghambetov bauyrymyzdyng jany jәnnatta bolghay!

Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz