كەشە جاڭاوزەن وقيعاسىنىڭ بەلسەندىسى ماقسات دوسماعامبەتوۆ جەر قوينىنا تاپسىرىلدى. وكىنىشتىسى سول، "ماقسات ءوز اجالىنان ولمەدى" دەيدى دوستارى. ول اۋەلى، تۇرمەدەگى شەكتەن شىققان ازاپتاۋدان قاتەرلى ىسىككە شالدىقتى. ەمدەلۋگە  قارجى تاپپاي قينالعاندا، ارىپتەستەرى ازعانتاي قاراجات جيناپ وپەراتسياسىنا كومەكتەستى. ال، ۇكىمەت تاراپىنان ەشقانداي كومەك بولعان جوق.

ماقسات دوسماعامبەتوۆ - (جاڭاوزەن وقيعاسىنا قاتىستى باس بوستاندىعىنان ايىرىلعاننان كەيىن) تۇرمەدە قيناپ، ازاپتايتىنى تۋرالى اشىق مالىمدەمە جاساپ، تۇرمە باستىعىنا شاعىمدانعان العاشقى ازامات. الايدا، اباقتىنىڭ باستىعى ول  شاعىمدى  ماقساتتىڭ كوزىنشە جىرتىپ تاستاعان. سول ازاپتاۋ تۋرالى جۋرناليستەرگە بەرگەن سۇحباتىندا، وزىنە تەرگەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن نۇرلان ەسىمدى وپەرقىزمەتكەردىڭ اياۋسىز ۇرىپ-سوققانىن، قالدىباي، نۇرجان، ماقسات  ەسىمدى تەرگەۋشىلەردىڭ قيناعانىن،  ا.ءو ەسىمدى قىزمەتكەردىڭ  «مەن ساعان ايتتىم، نەگە تۇراسىڭدار ەرەۋىلگە، كەت دەدىم سەندەرگە!» دەپ ايقايلاپ، ەسىنەن تانعانشا ساباعانىن ايتقان. جانە قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرى ماقساتقا «سەنى ولتىرسەك تە بىزگە ەشتەڭە بولمايدى» دەگەنىن مالىمدەگەن.

ءيا، بۇل قازىرگى قارىشتاپ دامىپ، دەموكراتيالى جولدى ۇستاناتىن مەملەكەتتەگى قالمۇحامەد  قاسىموۆ باسقاراتىن ءىىم ءنىڭ تەرگەۋ ءتاسىلى. سوندا، “ادام ولتىرسە دە ەشتەڭە بولمايتىن” ەركىندىكتى ولارعا  كىم بەردى؟  حالىققا وق اتۋعا پارمەن قايدان كەلدى؟ جەرگىلىكتى بيلىكتەن بە، مينيسترلىكتەن بە؟ الدە...

قالاي دەسەكتە، بۇل ءبىزدىڭ تاريحىمىزدا قارا تاڭبامەن جازىلىپ، ماڭگىلىككە قالدى. رەسمي دەرەك بويىنشا، جاڭاوزەن وقيعاسىندا 17 ادام وققا ۇشقان. ولار:

ايازوۆ شاديار، 1978 جىلى تۋعان

ابدىكارىموۆا جانار، 1974 جىلى تۋعان

دۇيسەكەنوۆ اتابەرگەن، 1987 جىلى تۋعان

دۇيسەنباەۆ بەكەسجان، 1953 جىلى تۋعان

كەنجەباەۆ بازارباي, 1961 جىلى تۋعان

كوشەروۆ جاڭابەرگەن، 1979 جىلى تۋعان

كوشەروۆ راحات، 1995 جىلى تۋعان

قۇبايدۋللاەۆ بايبەك، 1989 جىلى تۋعان

قۇلقايىروۆ اتاباي، 1967 جىلى تۋعان

مامبەتنازاروۆ ورازاي، 1967 جىلى تۋعان

مۇنالباەۆ نۇرلان، 1982 جىلى تۋعان

وڭعاروۆ سەرىك، 1959 جىلى تۋعان

توقسانبەتوۆ تولەگەن، 1968 جىلى تۋعان

تولەگەنوۆ تورەبەك، 1981 جىلى تۋعان

تۇرعانباەۆ امانبەك، 1984 جىلى تۋعان

شوپاشەۆ جاراس، 1973 جىلى تۋعان

يۋسۋپوۆ راديك، 1987 جىلى تۋعان

ەندى بۇل تىزىمگە ماقسات دوسماعامبەتوۆ تە قوسىلىپ وتىر.

سول ءبىر جاڭاوزەن وقيعاسىن باستان-اياق ءبىر شولىپ وتسەك...

2009 جىلدىڭ 23-قازان كۇنى تاڭعى ساعات 8 دە “وزەنمۇنايگاز” وندىرىستىك فيليالىنىڭ مىڭداعان جۇمىسشىسى ۆاحتاعا شىعۋدان باس تارتتى. ءوندىرىس ءبىر جارىم ساعاتقا توقتادى.

سەبەپ – ايلىقتىڭ ۋاقىتىندا تولىق تولەنبەۋى، جۇمىسشىلاردىڭ ايلىققا قوسىمشا بەرىلەتىن سىياقىلارىن ءۇش اي بويى الا الماۋى. جانە، ولار «وزەنمۇنايگازدىڭ» «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسىنا تىكەلەي باعىناتىن 1997 جىلعى جشس مارتەبەسىن قايتارۋ تالاپتارىن قويدى. سەبەبى، كومپانيا جۇمىسشىلارىنىڭ ايلىعى  «وزەنمۇنايگاز» كاسىپورىنىنىڭ «قازمۇنايگاز» بارلاۋ ءوندىرۋ» اق-نىڭ قۇرامىنا كىرگەلى بەرى كۇرت ناشارلاعان.

2010 جىلدىڭ 4-ناۋرىزىندا جاڭاوزەندىك مۇنايشىلار 2009 جىلعى قاڭتاردىڭ 1-نەن بەرى تولەنبەي كەلە جاتقان 1,8 «سالالىق كوەفيتسيەنتتىڭ» بەرىلۋىن تالاپ ەتىپ تاعى دا ەرەۋىلگە شىقتى. سالالىق كوەفيتسيەنت دەگەنىمىز - ەكولوگيالىق زارداپ ءۇشىن بەرىلۋگە ءتيىستى ايماقتىق كوەففيتسيەنت. ولار سول ەرەۋىلدە تالاپتارى ورىندالماسا، اشتىق جاريالايتىندارىن ەسكەرتتى. الايدا، سول كەزدەگى «قازمۇنايگاز» ۇك پرەزيدەنتى قايىرگەلدى قابىلدين مەن ماڭعىستاۋدىڭ اكىمى قىرىمبەك كوشەرباەۆ حالىقپەن جۇزدەسۋگە بارماعان.

سول جىلدىڭ 17-ناۋرىزى كۇنى عانا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ بىرقاتار دەپۋتاتتارى جاڭاوزەندەگى جاعدايعا بايلانىستى پرەمەر-مينيستر كارىم ماسىموۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى. ال، «وزەنمۇنايگاز» ديرەكتورى باقىتقالي بيسەكەنوۆ ورنىنان الىندى. بىراق، قارسىلىق، ەرەۋىل، اشتىق اكتسيالارى جالعاسىپ جاتتى.

2011 جىلدىڭ شىلدە ايىندا پول مەرفي باستاعان ەۋروپارلامەنت وكىلدەرى ماڭعىستاۋ مۇنايشىلارىمەن كەزدەستى. حالىقارالىق ۇيىم وكىلدەرى مۇنايشىلار تالابىنىڭ ورىندى ەكەنىن ايتىپ، بۇل ەرەۋىلگە ەۋروپانىڭ نازارىن اۋدارتتى.

2011 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا بيلىك وكىلدەرى جاڭاوزەندەگى ەڭبەك داۋى زاڭ اياسىندا شەشىلىپ، ەرەۋىل توقتاتىلعانىن حابارلاعان. شىن مانىندە، ول ۋاقىتتا ەرەۋىل ودان سايىن ۇدەي تۇسكەن ەدى.

2011 جىلدىڭ 26-قازان كۇنى كەشكە جاڭاوزەن قالاسىنداعى ەرەۋىلشى مۇنايشىلاردىڭ بەلسەندىسى ەستاي قاراشاەۆقا قارسى وق اتىلدى.

2011 جىلدىڭ قاراشا ايىندا جاڭاوزەن قالاسىندا شەنەۋنىكتەر مەن جۇمىس بەرۋشىدەن قۇرالعان توپ ەرەۋىلشى مۇنايشىلارمەن كەزدەستى. الايدا، ەكى كۇنگە سوزىلعان كەزدەسۋدە ەكى تاراپ تا كەلىسىمگە كەلە الماي، ناتيجەسىز اياقتالدى.

2011 جىلدىڭ 16-جەلتوقسان كۇنى قر باس پروكۋرورى اسحات داۋىلباەۆ،

“بۇگىن، 2011 جىلى 16 جەلتوقسان كۇنى 11 ساعات 30 مينۋتتا ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى جاڭاوزەن قالاسىندا مەرەكەلىك شارالار كەزىندە ءبىر توپ ادامنىڭ قىلمىستىق ارەكەتى كەسىرىنەن جاپپاي تارتىپسىزدىك شىقتى» دەپ مالىمدەدى.

بارلىق مەملەكەتتىك باق بۇل وقيعا تۋرالدى “باسبۇزارلىق”، “جاپپاي تارتىپسىزدىك” دەگەن حابارلار تاراتىپ جاتتى. ءتىپتى، مەملەكەتتىك سايتتار الەۋمەتتىك جەلىدە وسى وقيعاعا ارنايى پىكىر جازىپ وتىراتىن “مامانداردى” جۇمىسقا الا باستاعان. ماسەلەن، Bnews.kz سايتىنىڭ ديرەكتورى دميتري كيم جانبولات مامىشوۆ دەگەن جۋرناليستكە “جاڭاوزەن تۋرالى نەگاتيف پىكىرلەرگە قارسى جاۋاپ جازىپ وتىراتىن ادام كەرەك. 25 مىڭ تەڭگە تولەيمىز” دەگەن ۇسىنىس ايتقان. ەكەۋارا اڭگىمەنىڭ سكرينشوتىن جانبولات فەيسبۋك پاراقشاسىندا جاريالاعان بولاتىن.

1986 جىلدىڭ جەلتوقسان كۇندەرىندە دە كەڭەس بيلىگى الاڭعا شىققان جاستاردى “باسبۇزارلار”، “ماسكۇنەمدەر” دەپ ايىپتاعان ەدى. اراعا جيىرما بەس جىل سالىپ، ءدال سول ستسەناري قايتالاندى.

وسىنداي ساياسي قاقتىعىستىڭ قۇربانى بولعان ماقسات دوسماعامبەتوۆ باۋىرىمىزدىڭ جانى ءجانناتتا بولعاي!

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz