Қазіргі жаһандану кезеңінде әрбір қоғам өзінің ішкі тұрақтылығын сақтау үшін сырттан келетін идеологиялар мен ағымдарға ерекше назар аударуы қажет.

Діни радикализм мен теріс идеологиялар қоғамды тек бөлшектеп қана қоймай, оның ішкі тыныштығына да қауіп төндіреді. Қазақстан қоғамы үшін дәстүрлі исламға қарсы ағымдар мен радикалды діни секталар сияқты ағымдардың таралуы үлкен қауіпке айналып отыр. Бұл ағымдар дәстүрлі қазақ қоғамының діни танымына, мәдениетіне және рухани құндылықтарына қарсы келеді. Сондықтан да, дәстүрлі исламға қарсы ағымдар мен радикалды діни секталар мәселесін түсіну, оның зиянды әсерлерін айқындау және оған қарсы тұру шараларын қабылдау өте маңызды.

Дәстүрлі исламға қарсы ағым – мұсылман әлемінде пайда болған радикалды діни ағым. Оның негізі – Исламның бастапқы кезеңінің таза әрі шынайы түрін сақтау және оны бүгінгі заманға енгізу. Бұл ағымның ұстанушылары «сәләф» деп аталған алғашқы үш ұрпақтың дәстүрін ұстанамыз деп санайды. Дегенмен, дәстүрлі исламға қарсы ағымның қазіргі бейнесі ешқандай тарихи негіздерге сүйенбейді және бұл ағым көптеген дәстүрлі исламдық түсініктерді жоққа шығарады. Дәстүрлі исламға қарсы ағымның басты қағидаларының бірі – «күмәнсіз әрі өзгермейтін ислам шариғатын» ұстану, яғни барлық жаңалықтар мен қоғамда пайда болған жаңашылдықтарды қабылдамау. Бұл көзқарас көптеген ғылыми және мәдени жетістіктерді, қоғамның даму жолдарын жоққа шығарып, қоғамды тұйық шеңберге қамайды. Дәстүрлі исламға қарсы ағымның экстремистік бағыттары жеке тұлғаны ғана емес, тұтас қоғамды да өзгертуге ұмтылады, ал оның әсерінен діни төзімділік, түсіністік және сабырлылық сынды басты құндылықтар бұзылып кетеді. Қазақстан қоғамында дәстүрлі исламға қарсы ағымның таралуы, әсіресе жас буын арасында, ұлтымыздың дәстүрлі діни көзқарасына қауіп төндіреді. Дәстүрлі қазақ исламын ұстанған қоғамның тыныштығына қауіп төндіретін бұл ағымның түпкі мақсаты – ел ішіндегі діни алауыздықты қоздыру, ұлттық бірлікті әлсірету. Осылайша, дәстүрлі исламға қарсы ағым қазақ қоғамының рухани құндылықтарымен үйлеспейді және оны теріс идеология ретінде қарастыру қажет.

Радикалды діни секталар – Ислам тарихында пайда болған ең алғашқы радикалды ағымдардың бірі. Ол Муавия мен Әлидің арасындағы тарихи тартыстардан кейін пайда болды, және өздерінің діндарлығын өте қатаң ұстанатын топтардан құралды. Радикалды діни секталар ағымы негізінен өзге мұсылмандарды «шынайы» емес деп, оларға қарсы күрес жүргізуді мақсат еткен. Радикалды діни секталардың негізгі ұстанымдары да өз уақытында қоғамда үлкен дау тудырған еді. Олар тек өздерінің діни ұстанымдарын дұрыс деп есептеп, өзгелерді бұзық деп жариялап, қарсы шығатындарды экстремистік әрекеттерге итермелейді. Радикалды діни секталар ағымдарының ұстанушылары көп жағдайда өзінің дәстүрлі мұсылман бауырларына қарсы күш қолдануды ақтайды, бұл болса қоғамда зорлық-зомбылықтың кең тарауына себеп болады.

Қазақстанда радикалды діни секталардың идеологиясының таралуы да, әсіресе жастар арасында, үлкен алаңдаушылық туғызуда. Бұл ағымның таралуы ұлттық бірлікті бұзып, дінді бұрмалауға әкеліп, мұсылмандар арасындағы келісімді төмендетуі мүмкін. Тарихта радикалды діни секталар сияқты ағымдар көбінесе бейбіт қоғамдар мен діни тұтастықты бұзып, әлеуметтік тәртіпке қауіп төндірген. Қазақстанға тән діни таным мен рухани құндылықтар да бұл ағымға қарсы тұра алмайды.

Қазақ халқының діни дәстүрі ғасырлар бойы исламның сүнни бағытының кең тараған түрін ұстанды, бірақ оны әртүрлі тарихи және мәдени ерекшеліктермен үйлестіріп, ұлттық болмысқа сай бейімдеп алды. Қазақ халқының дәстүрлі діни сенімі тек діни ілімдермен ғана емес, ұлттық әдет-ғұрыптар мен мәдени құндылықтармен, бауырмалдық пен шыдамдылық сияқты адамгершілік принциптерімен де тығыз байланысты. Дәстүрлі исламға қарсы ағымдар мен радикалды діни секталар сияқты ағымдар қазақ қоғамының діни салт-дәстүріне, оның рухани құндылықтарына жат. Бұл ағымдар қазақ халқының исламға деген көзқарасын бұрмалап, дәстүрлі исламды түсінбеушілікке әкеледі. Дәстүрлі исламға қарсы ағымдар мен радикалды діни секталар өзінің қатаң ұстанымдарымен, қоғамда үстемдікке жетуді мақсат етеді және өзге пікірлер мен көзқарастарды жоққа шығарады. Мұның нәтижесінде қоғамда діни толеранттылықтың жоғалуы, экстремизмнің өршуі мүмкін.

Қазақ қоғамының діни мәдениеті мен құндылықтары кеңдігімен ерекшеленеді, бірақ осыған қарамастан, жат ағымдар жастарды өзіне тартуға тырысады. Бұл жағдай әсіресе жастардың әлеуметтік жағдайы төмен, діни сауаттылығы аз және өмірлік бағыт-бағдары анық емес топтар арасында кең таралған. Бұл топтар радикалды идеологияларды қабылдап, діни төзімділікті және ұлттық бірлікті жоққа шығаратын шешімдер қабылдайды.

Дәстүрлі исламға қарсы ағымдар мен радикалды діни секталарға қарсы тұру үшін қоғамдық түсінік пен ақпараттық жұмыстың маңызы зор. Мемлекет пен қоғамның бірлескен күш-жігері қажет. Бұл бағыттағы жұмыстардың ішінде діни сауаттылықты арттыру, жастар арасында дін мен мәдениеттің шынайы білімін тарату, радикалдық топтардың идеологиясына қарсы нақты дәлелдермен күрес жүргізу аса маңызды. Сондай-ақ, діни экстремизмге қарсы арнайы бағдарламалар жүзеге асырылып, жастарға жат ағымдардың қауіптілігін түсіндіретін жұмыстар жүргізілуі керек.

Дәстүрлі исламға қарсы ағымдар мен радикалды діни секталар сияқты ағымдар қазақ қоғамында өршуіне жол бермейтін ең басты фактор – дәстүрлі исламды насихаттау мен мәдени, рухани құндылықтарды дәріптеу. Бала тәрбиесінен бастап, жастарға дұрыс діни бағыт беру қажет. Отбасы мен қоғамдағы рухани құндылықтар адамның жеке басын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.

Қазақстанның ұлт ретінде құндылықтарын сақтап, дәстүрлі ислам жолын ұстануы өте маңызды. Тек осылай ғана біз жат ағымдардан қорғай аламыз және қоғамдағы бейбітшілік пен келісімді сақтаймыз.

Abai.kz