Basy: Maydandaghy Ukraina arulary: Margarita Rivchachenko

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Oksana Rubanyak

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Aleksandra

Jalghasy:  Maydandaghy Ukraina arulary: Qarlyghash

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Irina Sybuh

Jalghasy: Maydandaghy Ukraina arulary: Kristina Bogatchuk

Maydandaghy Ukraina arularynyng kelesi keyipkeri – әskery psiholog Viktoriya Kravchenko. Áskery sheni – mayor. Ukraina Qaruly Kýshteri qataryna 2008 jyly qosylghan.

– 24 aqpanda tanerteng kózinizdi ashqanda eng birinshi ne oiladynyz, ne istediniz?

– Basyma neshe týrli oy keldi. «Búl tek qana qorqynyshty týs», «balamnyng osynda bolmaghanyna shýkir», «Harikovtegi әkem aman qalsa eken», «sheshemdi qúshaqtasam ghoy», «aqylymnan adaspasam boldy», «endi kýnimiz ne bolady» degen oilar miymdy shyrmap aldy. Ómirimde birinshi ret osynday qatty qobalju men qorqynyshty sezdim. Qoldarym qaltyrap, enirep jyladym. Biraq ózimdi qolgha alu kerektigin týsindim. Pәterdi jinap, jýkterimdi sala bastadym. Azdap sabyrgha keldim. Mening joldastarymnyng biri kelip, ekeumiz әskery bólimge bardyq. Ary qaray әskery qyzmetshi retinde ne isteuimiz kerek turaly tapsyrma aldyq.

– Soghysqa baru turaly sheshimdi qalay qabyldadynyz?

– Men Ukraina Qaruly Kýshterinde 2008 jyldan beri júmys istep kelemin. 16 jasymda ukrain halqyna adal bolugha ant qabyldadym. Men ózimning sanaly tandauymdy sol kezde jasadym jәne tandaghan mamandyghymnyng qanday-qauip qateri boluy mýmkin ekenin bildim.

Óz qyzmetimning manyzyn 2014 jyly Resey elimizding aumaghyna basyp kire bastaghanda týsindim. Men әskery psihologpyn. Sondyqtan osylay bolaryn sezdim. Mening bir ghana maqsatym boldy: armiyada qyzmet istegen barlyq jyldar ishinde alghan bilimimdi әskerlerimizge jәne múqtaj jandargha kómektesu ýshin is jýzinde qoldanu.

– Búl jerdegi qyzmetiniz qanday, kýniniz qalay ótedi?

– Mening bir kýnim ekinshi kýnime úqsamaydy. Mening aldymda әrtýrli mindetter túr, solardyng bәrine ýlgiruge tyrysamyn. Mening oquym bar, ghylymmen ainalysugha tyrysamyn, óitkeni ótken jyly adiunkturagha týstim. Aldymda dissertasiya jazu mindeti túr. Biraq dәl qazir oghan qaraytyn mýmkindik.

Tapsyrma boyynsha men aldynghy pozisiyalargha jәne jauyngerlerdi dayarlau ortalyqtaryna baramyn, onda auyr psihikalyq jaghdaylar tuyndaghan kezde alghashqy psihologiyalyq kómek kórsetu boyynsha qorghaushylarymyzben psihoeduksiyalyq ekspress-sabaqtar, әskery qyzmetshilerding psihikalyq densaulyghyn saqtau jәne qalpyna keltiru boyynsha sabaqtar, ózine-ózi kómek kórsetu jәne ózin-ózi retteu әdisterine baylanysty dәrister ótkizemin . Áriyne, men qajet bolghan jaghdayda, adamdarmen jeke әngimelesu jýrgizemin.

Sonday-aq әskery bólimsheler men beybit túrghyndargha erikti kómek kórsetumen ainalysamyn.

Eger bos bolyp jatsam, otbasymmen uaqyt ótkizemin nemese atpen seruendeymin.

– Sizding bólimshenizde genderlik kemsitushilik bar ma?

– Joq, men qyzmet etken әskery bólimshelerding eshqaysysynan genderlik kemsitushilik kórgen joqpyn. Mening oiymsha, adamnyng jynysyna, genderine qaramastan ainalasyndaghylardyng oghan degen qarym-qatynasy tek adamnyng ózine baylanysty

– Qanday qiyndyqtardy bastan keshtiniz?

– Kýn sayyn qanday-da bir qiyndyqty jenuime tura keledi. Men qazir keybir qiyndyqtardy sizben bólise almaymyn. Uaqyty kelgende aita jatarmyn.

Dәl qazir men ýshin eng auyr taqyryp – mening balam. Úlym Mark tórt aidan beri mening qasymda. Biraq ony qúshaqtap, janynda bola almaymyn (Qúdaygha shýkir, kýieuim ekeumiz ony ýsh ailyq soghystan keyin kem degende eki ret kóruge mýmkindik aldyq). Balamnyng qalay ósip, erjetip kele jatqanyn bilmeymin. Soghan ózimdi kinәli sezinemin. Sonday kezde ózimining Ukrainanyng Qaruly Kýshteri qúramynda ne ýshin jýrgenimdi eske alyp, jigerlenemin. Men Ukrainanyng tez jeniske jetui ýshin barymdy salamyn. Ár bala tezirek ata-anasynyng qúshaghyna oralu ýshin ayanbaymyn.

– Tolyqqandy soghys kezinde sizdi ne tanghaldyrdy?

– Shynymdy aitsam, kýn sayyn bir nәrse tang qaldyrady. Meni, әsirese, myqty, jigerli, kýshti, erkin ukrain halqy tanghaldyrdy. Múnday halyqtyng bostandyghy ýshin qajet bolsa ómirimdi qúrban etuge dayynmyn.

Meni óz jerin, egemendigin, otbasyn qorghau ýshin baryn salghan aldynghy qatardaghy әskerlerimiz tanghaldyrady. Olardyng әrqaysysy batyr. Olar qyin kezde jasyrynbay, bizding jenisimiz ýshin qolynan kelgenning bәrin jasaugha bel bua kiristi.

– Qazir sizding ruhynyzdy týsirmey túrghan ne?

– Mening otbasym. Úlymnyng «zúlym aidahardy» jenemiz degen kirshiksiz senimi. Issaparlar kezinde men sóilesetin әskerlerding alghysqa toly janary. Áueli kózine tik qaray almaytyn, maydannan oralghan jauynger, әngimelesuden keyin betime kýlimsirep qaraydy. Osynday kezde quanyshtan kózime jas keledi. Ózimning kerek kezde, kerek jerde jýrgenimdi týsinemin. Búl maghan kýsh beredi, shabyttandyrady.

– Ukrainanyng bolashaghynan qanday perspektivalardy kóresiz?

– Keremet nәrselerdi ghana kóremin. Mening oiymsha, qazir әlemdegi halqy eng kýshti, qúdiretti el – Ukraina. Búghan bәri kuә. Songhy ailarda barlyq salalarda kóp ózgeris boldy. Bizdi bolashaqta tek jaqsylyq kýtip túr.

– Soghystan keyin ómirinizdegi ne nәrseni mәngilikke ózgertesiz?

– Ómirimde eshteneni keyinge qaldyrmaymyn. Otbasymmen birge әlemdi aralaymyn. Jaqyndarym men tuystaryma kóbirek uaqyt bólemin. Ár atqan tanym ýshin shýkirshilik aitamyn.

Áriyne, jauyngerlik dayyndyghymdy әrdayym jetildiremin. Biz jeniske jetkennen keyin de, ókinishke oray, ózimizdi 100% qauipsiz sezine almaymyz. Sondyqtan әr sanaly ukrainalyq ýnemi dayyn jýrui kerek dep oilaymyn. Sodan keyin, әriyne, úlyma uaqytymdy arnaymyn. Qazir oghan kónil bóle almay jýrmin, sonyng óteuin beremin. Sosyn dýniyege qyz әkelemin. Bireu ghana emes (kýldi).

– Ukrainalyqtar men әlemge ne aitasyz?

– Soghys jýrip jatyr. Úmytpanyzdar, soghys әli ayaqtalghan joq. Bosansymanyzdar. Ukrainanyng jenisi ýshin kýresinizder. Qoldarynyzdan kelgenin ayamanyzdar. Sizderden ótinem, bey-jay qaramanyzdar.

Árqashan adam bolyp qalynyzdar. Bizding balalarymyzdy óltirip jatqandargha úqsamanyzdar. Ózderinizdi saqtanyzdar. Ár kýninizge shýkirshilik aityp ómir sýrinizder.

Bizdi qoldaytyn, jerimizge kelgen zúlymdyqty jenuge kómektesetin әlemning barlyq elderining ókilderine shyn jýrekten alghys aitqym keledi. Sizderding bagha jetpes qoldaularynyzgha raqmet. Ár ukrain jasaghan jaqsylyqtarynyz ýshin sizderge sheksiz riza.

Taghy aitarym, bir-birimizdi qoldayyq! Biz biriksek – kýshtimiz. Biz mindetti «zúlymdyq aidaharyn» jenemiz. Orystyng zúlymdyghynan elimizdi tazartamyz.

Ayjan Temirhan

Abai.kz