مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ اكۋتتى ءالىپبيدىڭ قارىپتەرىندە ولقىلىقتار بار ەكەنىن ەسكەرتىپ، ونى جەتىلدىرۋگە بەرگەن تاپسىرماسىنان كەيىن «ءتىل-قازىنا» ۇلتتىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىندا جەكەلەگەن ازاماتتاردىڭ جوبالارى تالقىلانۋدا. ورىندى شارا. ويتكەنى ول ارقىلى جوبا ۇسىنۋشىلاردىڭ ويىن ورتاعا سالعىزىپ، وكپە-نازىنان قۇتىلۋعا، ۇسىنىستارىمەن تانىسىپ، تيىمدىلەرىن پايدالانۋعا بولادى. ارينە، دۇرىس ۇيىمداستىرا بىلسە.

«Sputnik قازاقستان» ءتىلشىسى «لاتىن ءالىپبيى: ۇلتتىق كوميسسيا بىرنەشە نۇسقانى قاراپ شىقتى» جانە «نوۆىي الفاۆيت كازاحسكوگو يازىكا نا لاتينيتسە ۆىبيرايۋت يز ۆوسمي ۆاريانتوۆ» دەگەن ماقالالارىندا ءوزىنىڭ كوميسسيا مۇشەسى، شايسۇلتان شاياحمەتوۆ اتىنداعى «ءتىل-قازىنا» ۇلتتىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ەربول تىلەشوۆتەن سۇحبات العانىن جازىپتى.

وندا مەنىڭ ۇسىنعان ءالىپبي جوباما قاتىستى تومەندەگىدەي جولدار بار.

3, قۋانتقان ۆانوۆتىڭ ءالىپبي جوباسى. ماڭعىستاۋلىق ماتەماتيك ءوز نۇسقاسىندا ماتەماتيكالىق تاڭبالاردى پايدالانعان. ونىڭ الىپبيىندە 33 ءارىپ بار. «بۇل كىسى نوقات قويماۋ ءۇشىن نەمەسە تومەنگى جاعىن سىزباۋ ءۇشىن تازا ماتەماتيكالىق-گەومەتريالىق تاڭبالارمەن شىققىسى كەلگەن. يدەيا دۇرىس. بىراق ءماتىن جازعاندا سوزدەرى تۇسىنىكسىز بولىپ كەتەدى. وعان ۇيرەنۋ دە وڭاي ەمەس»، - دەپتى تىلەشوۆ.

وزىمە قاتىستى اڭگىمە ايتىلعان سوڭ پىكىرىمدى بىلدىرگەندى ءجون كوردىم.

مەن الىپبيدە ماتەماتيكالىق-گەومەتريالىق تاڭبالاردى ەمەس، فونەتيكالىق تاڭبالاردى پايدالانعان بولاتىنمىن، بىراق ول بۇرمالانىپ بەرىلىپتى. نەگە؟ بىلمەدىم. ەگەر فونەتيكالىق تاڭبالاردىڭ كەيبىرىنىڭ ماتەماتيكالىق تاڭبامەن بىردەيلىگىنە بايلانىستى ايتىپ وتىرعان بولسا، مۇنداي جاعدايدا ءارىپ رەتىندە ماتەماتيكالىق تاڭبا پايدالانىلدى دەمەيدى، كەرىسىنشە، ماتەماتيكالىق تاڭباسى رەتىندە مىنا ءارىپ الىنادى دەلىنەدى. 

سۇحبات بەرۋشى «فونەتيكالىق تاڭبا ءماتىندى تۇسىنىكسىز ەتەدى جانە ۇيرەنۋگە وڭاي ەمەس» دەگەندى اۋادان الىپ وتىرعان جوق، «ءتىل-قازىنا» وتكىزگەن سەمينارداعى تالقىلاۋ بويىنشا ايتىپ وتىرعانىن ءتۇسىنىپ وتىرمىن. وندا ساراپشى بولعان ەكى ادام «فونەتيكالىق تاڭبا كوپشىلىك ادامعا بەيتانىس بولعاندىقتان وقۋعا، ۇيرەنۋگە جانە ۇيرەتۋگە قيىندىق كەلتىرەدى» دەگەن ەدى. بىراق وسىنى ورىندى ءۋاج دەۋگە بولا ما؟ مەكتەپكە كەلگەندە ەشقانداي تاڭبانى تانىمايتىن بالا ءبىرشاما ۋاقىتتا ساۋدىراتىپ وقۋدى ۇيرەنىپ الماي ما؟ ءالىپبيدى ونىڭ ارىپتەرىنىڭ وزىنە تانىس، تانىس ەمەستىگىنە قاراي باعالاۋ دۇرىس پا؟ مىسالى، مەن گرۋزيننىڭ ءارپىن تانىمايمىن، سوندىقتان ونىمەن جازىلعان ءماتىندى وقي المايمىن، سوندا ءالىپبيىنىڭ ناشار بولعانى ما؟ ساراپشىلاردىڭ پىكىرى سولاي-اق بولسىن. سوندا ولار نە ايتسا دا، دۇرىس دەپ ەسەپتەلە بەرە مە? بۇل مىسالدان وقىرمانىمىز جوباعا شىن مانىندەگى عىلىمي ساراپتاما جاسالماعانىن اڭعارىپ وتىرعان بولار. 

سۇحباتتا جيناقتالعان جوبالاردىڭ ءتيىمدى جاقتارى ەسكەرىلىپ، ول بويىنشا ءالىپبيدىڭ جەتىلدىرىلەتىنى ايتىلعان ەكەن. قۋانىپ وتىرمىز، ۇمىتتەنىپ وتىرمىز. بىراق جوبانىڭ اتىنان دا، زاتىنان دا كورىنىپ تۇرعان يدەياسىن شاتاستىرىپ، الىپبيگە عىلىمي ساراپتاما جاساۋدىڭ ورنىنا ءبىر-جار ادامنىڭ ءۇستىرتىن پىكىرى نەگىزگە الىنعانىنا قاراپ، دۇرىس قورىتىندى شىعاتىنىنا كۇدىك تە بار. بۇل ورايدا ورفوگرافيالىق توپ مۇشەلەرى ساۋاتسىز ادامدار دەپ ايتا المايمىن. الايدا «ءتىل-قازىنا» پرەزيدەنتتىڭ «ءالىپبيدى جەتىلدىرۋ كەرەك» دەگەنىن اكۋتتى الىپبيدەگى كەيبىر ارىپتەردى تۇزەۋدى ايتىپ وتىر دەپ ءتۇسىنىپ، باسقا جوبالاردى قاراستىرۋعا باتىلى جەتپەي، ولاردى قانداي دا ءبىر كەمشىلىگى بويىنشا جارامسىز ەتۋدى كوزدەپ وتىرعان سياقتى. مىسالى، مەنىڭ يدەيامدى «جاقسى» دەپتى. يدەيا جاقسى بولسا، نەگە كەمشىلىكتەرىن جوندەپ، جەتىلدىرمەسكە؟ ناقتى سەنىم بولماسا، نەگە بالامالى تۇردە قاراستىرىپ، سىناپ بايقاماسقا؟ بىزدىڭشە، ەگەر عالىمدار عىلىمي نەگىزدەلگەن جاقسى نۇسقا ۇسىنسا، بيلىك تە قارسى بولمايدى. سوندىقتان اكۋتتى ءالىپبيدىڭ  كەمشىلىگى بار ءارپىن عانا وزگەرتە سالۋ پىكىرىنەن ارىلىپ، جيناقتالعان جوبالارداعى جىلت ەتكەن جاڭالىقتارعا نازار اۋدارعان ءجون دەپ ەسەپتەيمىز.

ۆانوۆ قۋانتقان ىرزاۇلى

Abai.kz