لەۆ نيكولايۇلى گۋميلەۆ، كەڭەس عالىمى، تاريحشى، ەتنوگراف، شىعىستانۋشى، فيلوسوف، قوس اقىن نيكولاي گۋميلەۆ پەن اننا احماتوۆانىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءوزىنىڭ ەستەلىكتەرىندە، بالالىق شاعىنان قاتارلاستارى باتىس مادەنيەتىنە، تاريحىنا قىزىعىپ جۇرگەندە، ءوزىنىڭ شىعىس مادەنيەتىنە، ناقتى ايتقاندا كوشپەندى مادەنيەتى مەن تاريحىنا قىزىققاندىعىن ايتادى. بۇنى ءوزىنىڭ شىققان تەگىنىڭ تۇركىلىك بولعاندىعى سەبەبىنەن بولۋى ىقتيمال دەپ تۇسىندىرەدى.

ورىس ءشوۆينيزمى مەن ەۆروتسەنتريستىك پىكىرلەر كەڭىنەن قانات جايىپ، قايناپ تۇرعان زاماندا، ەش قايمىقپاستان كوشپەندى تۇركى-تاتارلاردىڭ، ورىس جانە ادامزات تاريحىنداعى ەلەۋلى ورىنى جايىندا عىلىمي ەڭبەكتەر جازدى. سول ءۇشىن عىلىمي قوعام تاراپىنان ايىپتالىپ، عىلىمي جۇمىس جاساۋىنا ءارتۇرلى كەدەرگىلەر كەلتىرىلدى، الايدا گۋميلەۆ عىلىمي ىزدەنىسىن تاستاماي، كوشپەلى قوعام تاريحىنا قاتىستى تالاي قۇندى دەرەكتەر مەن ويلار قالدىردى. عۇنداردىڭ، تۇركىلەردىڭ، تاتارلاردىڭ تاريحىنا بايلانىستى "حۋننۋ", " كونە تۇركىلەر", "تارتاريا ءشولى" "قارا اڭىز" سىندى ەڭبەكتەر قالدىردى.

تاريح عىلىمىنا جالپى ادامزاتقا جاساعان ەڭ ۇلكەن ەڭبەگى ول "گۋميلەۆتىڭ پاسسيونارلىق تەورياسى" بولدى. گۋميلەۆ ەڭبەكتەرىندە كەيبىر قاتەلىكتەردىڭ دە، ورىن العانىن جوققا شىعارۋعا بولماس، ايتسە دە، كوشپەندىلەر تاريحىنا قاتىستى، بولاشاق تاريحشىلارعا اينىماس باعىت كورسەتىپ، انىق جول سالىپ كەتتى.

ءوزىنىڭ تاريحىن بىلۋگە قۇمارتقان ۇلى دالانىڭ ءار بالاسى گۋميلەۆ ەڭبەكتەرىن وقىپ شىعۋعا مىندەتتى. تاعى ءبىر ەستەلىگىندە لەۆ نيكولايۇلى "مەن ءومىر بويى كوشپەندىلەردى، ادىلەتسىز جابىلعان ايىپتاردان قورعاپ كەلەمىن",- دەگەنى بار ەدى. ءومىر بويى ءوزى "قورعاپ كەلگەن" عۇن، تۇركى، تاتارلاردىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارى گۋميلەۆتىڭ كوشپەندى ەلدەر تاريحىنا سىڭىرگەن ەڭبەگىنىڭ الدىندا باس ءيىپ، قۇرمەت رەتىندە، كوشپەندى مادەنيەتىنىڭ قارا شاڭىراعى سانالاتىن قازاق ەلىنىڭ استاناسىندا لەۆ گۋميلەۆ ەسىمىن ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنە بەردى. كوشپەندىلەردىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارى اتىنان لەۆ نيكولايۇلى گۋميلەۆكە ۇلكەن العىس ايتامىز!

رۋستەم اشەتاەۆتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسىنان

Abai.kz