جاسىن عۇمىردىڭ اسىل جىرلارى
ايازبەك سابدەنوۆ، (1953-1972) تورعاي وبلىسى جارگول اۋىلىندا تۋعان. نەبارى 19 جىل عۇمىر كەشىپ، قىرشىنىنان كەتكەن تۋما تالانت يەسى. «ەل ءىشى ونەر كەنىشى» بولعاندىقتان، كوز كورگەن زامانداستارى ولەڭ كوگىنەن اعىپ تۇسكەن اقىندى تەبىرەنە ەسكە الادى. وكىنىشتى جەرى قانشا سۇراستىرساق تا، اقىننىڭ بالا بەينەسىن تابا المادىق.
دارىندى اقىننىڭ ءالى جارىق كورمەگەن ولەڭدەرىنىڭ ىشىندە «مەندە ءبىر پەرزەنتىمىن جەر انانىڭ» دەگەن ولەڭى ەرەكشە ەكەنى بايقالادى.
«اباي-اقپارات»
مەندە ءبىر پەرزەنتىمىن جەر انانىڭ،
انىق قوي توپىراعىن ورانارىم.
از با، كوپپە، وتكىزىپ ءومىرىمدى،
قۇشاعىڭا جەر-انا، ورالامىن.
تۇنەرىپ تۇرعان جوقپا اسپان ءالى،
ەسكە الۋ ەندى مەنى باستالادى.
توبەدە شوعىرلانعان قارا بۇلتتان،
قابىرىمە ءموپ-ءمولدىر جاس تامادى.
ولەڭىنىڭ ومىرشەڭدىگىنە سەنگەن قايران جەتكىنشەكتىڭ كەلەشەككە دەگەن ىنتازارلىعىنا سۇيسىنىك. ءسۇيسىنىپ وتىرىپ كۇرسىندىك. ويتكەنى ءالى قاعاز بەتىن كورمەگەن ومىرشەڭ جىرلارى وتە كوپ ەكەن. قولداۋشى ازاماتتار تابىلىپ جاتسا جيناق بولىپ شىعاتىن كۇندە تۋار. «ءولى ريزا بولماي، ءتىرى بايىمايدى» دەيتىن قازاقپىز عوي. ايازبەك سابدەنوۆتىڭ تاعى ءبىر قىرى، از عۇمىرىندا ولەڭدى عانا جانىنا سەرىك ەتپەي، ساتيرانىڭ اۋىلىنادا ات شالدىرىپ تۇرىپتى. سونىڭ ءبىر-ەكەۋىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز. جيناقتاعان ناعاشىباي قابىلبەك.
«مالادەس»
تاياۋدا،
ايازبەك سابدەنوۆ، (1953-1972) تورعاي وبلىسى جارگول اۋىلىندا تۋعان. نەبارى 19 جىل عۇمىر كەشىپ، قىرشىنىنان كەتكەن تۋما تالانت يەسى. «ەل ءىشى ونەر كەنىشى» بولعاندىقتان، كوز كورگەن زامانداستارى ولەڭ كوگىنەن اعىپ تۇسكەن اقىندى تەبىرەنە ەسكە الادى. وكىنىشتى جەرى قانشا سۇراستىرساق تا، اقىننىڭ بالا بەينەسىن تابا المادىق.
دارىندى اقىننىڭ ءالى جارىق كورمەگەن ولەڭدەرىنىڭ ىشىندە «مەندە ءبىر پەرزەنتىمىن جەر انانىڭ» دەگەن ولەڭى ەرەكشە ەكەنى بايقالادى.
«اباي-اقپارات»
مەندە ءبىر پەرزەنتىمىن جەر انانىڭ،
انىق قوي توپىراعىن ورانارىم.
از با، كوپپە، وتكىزىپ ءومىرىمدى،
قۇشاعىڭا جەر-انا، ورالامىن.
تۇنەرىپ تۇرعان جوقپا اسپان ءالى،
ەسكە الۋ ەندى مەنى باستالادى.
توبەدە شوعىرلانعان قارا بۇلتتان،
قابىرىمە ءموپ-ءمولدىر جاس تامادى.
ولەڭىنىڭ ومىرشەڭدىگىنە سەنگەن قايران جەتكىنشەكتىڭ كەلەشەككە دەگەن ىنتازارلىعىنا سۇيسىنىك. ءسۇيسىنىپ وتىرىپ كۇرسىندىك. ويتكەنى ءالى قاعاز بەتىن كورمەگەن ومىرشەڭ جىرلارى وتە كوپ ەكەن. قولداۋشى ازاماتتار تابىلىپ جاتسا جيناق بولىپ شىعاتىن كۇندە تۋار. «ءولى ريزا بولماي، ءتىرى بايىمايدى» دەيتىن قازاقپىز عوي. ايازبەك سابدەنوۆتىڭ تاعى ءبىر قىرى، از عۇمىرىندا ولەڭدى عانا جانىنا سەرىك ەتپەي، ساتيرانىڭ اۋىلىنادا ات شالدىرىپ تۇرىپتى. سونىڭ ءبىر-ەكەۋىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز. جيناقتاعان ناعاشىباي قابىلبەك.
«مالادەس»
تاياۋدا،
تىلدەرى سۇيرەڭدەگەن،
تىنىش جۇرۋگە ۇيرەنبەگەن.
ەكى ايەل ۇرسىسىپتى.
ءبىرىن-ءبىرى
قايتسەدە جەڭۋگە تىرىسىپتى.
- سەن قىزىڭدى شالعا بەرگەنسىڭ،
- سەن اتاڭا جارما بەرگەنسىڭ.
- سەن ەنەڭدى باقپاي ءجۇرسىڭ،
- سەن بالا تاپپاي ءجۇرسىڭ.
- سەنىڭ جەتى اتاڭ جارىماعان!
- ءپىشتۋ! سەن قاشان بوپ ەڭ جارىپ ادام؟!
- سەن تۇلا بويى تۇنعان وسەكسىڭ،
- ال، سەنبە، سەن ەسەكسىڭ!
- سەن وڭباعانسىڭ،
- سەن قايبىر وڭدى ادامسىڭ؟!
- ادىرەم قال،
- جادىرەم قال!
- ... بۇلار ءوستىپ قازاق تىلىندەگى،
- «سوزدىك قورلارىن» تاۋىستى.
بىرەۋى كەنەت كۇيەۋىنەن ەستىگەن،
ورىسشاسىنا اۋىستى.
- جارايدى، سەن مالەدەسسىڭ!
- مەن سەنىڭ ورىسشاڭدى تۇسىنبەيتىن بالا ەمەسپىن.
- ءوزىڭ مالەدەسسىڭ!
- جوق، سەن مالەدەسسىڭ،
- جوق، سەن مالەدەسسىڭ!!
وسىمەن ءبىتتى بار ەگەس،
ەكەۋى دە مالەدەس!
جاعىمپاز
بىرەۋدى سونشا ماقتايسىڭ،
اۋزىڭنىڭ سۋى قۇرىپ كەپ.
تەڭەۋدى جىگىت تاپپايسىڭ،
بولارىن دوكەي ءبىلىپ ءدوپ.
قۇسىڭ عوي ەلگە تانىلعان،
ولەتىن بولساڭ تەككە ولمە.
ۇيرەتىپ كەتسەي سوڭىڭنان،
جۇگىرگەن جەتكىنشەكتەرگە.
قاقتىعىس
باكەڭنىڭ ءبىر بالاسى بار،
ءوز تىلىمەن ايتقاندا،
«دىمقىل مۇرىن» قاراسى بار،
ءتاڭىردىڭ ءوزى
جىلاعاندا بەرگەن،
موينىنا بۇرشاق ساپ،
سۇراعاندا بەرگەن،
جالعىزىن،
«قاناتتىڭا قاقتىرمايمىن،
تۇمسىقتىعا شوقتىرمايمىن»
دەپ تۇيگەن ەكەن.
ول بالانىڭ اتى يگەن ەكەن.
سول يگەن كوشەدە ەڭىرەپ تۇر،
ەڭىرەپ ەمەس-اۋ «موڭىرەپ» تۇر.
سول اق ەكەن،
باكەڭنىڭ بايبىشەسىنىڭ اقىلى شولاق ەكەن.
ەكى قاباعى تۇيىلە كەتتى،
ۇرعان بالانىڭ ۇيىنە جەتتى.
بىلاپىت سوزبەن بالاعاتتادى،
ۇرعان بالانىڭ اناسى سالماقتى ەكەن،
بار سوزىنە «قاناعاتتاندى».
الايدا اقىلسىز بايبىشە،
كورمەستەي بولىپ اۋىلداسىنىڭ جۇرەگىن جاراقاتتادى.
دولىرىپ العان يگەننىڭ شەشەسى شاشتاسار ەدى،
اتتەڭ، كۇشى از بولىپ تۇر.
ەكى ايەلدى شاپتاپ قويىپ،
«دىمقىل مۇرىن» ءماز بولىپ تۇر.
"اباي-اقپارات"
