ءيا، سونىمەن بيلىك باسىنا پۋتين قايتا كەلمەك... ءامىرشىل، قانىپەزەر، ءازازىل پۋتين جۇرت الدىنا شىعىپ ازۋىن كورسەتتى. ارينە، بۇل مۇقالعان، جۇقارعان تىستەر. بىراق وسى تىستەر تاجىكستان سەكىلدى بوس تىرسەك، قازاقستان سەكىلدى قالتاڭ جۇرتتىڭ قانىن اعىزۋعا انىق جەتەدى. تاجىكستاندا قولعا تۇسكەن ەكى قىلمىسكەر ۇشقىشتى، ەشتەمەگە قاراماستان تاجىكتەردى تەنتىرەتىپ وتىرىپ قايتارىپ الدى. ارىستان ەمەس، كوك دولى كوكبورى ەمەس، قاشىپ-پىسىپ تاۋ باسىنا شىعىپ كەتكەن، قىزىل كىتاپتا قالعان بارىس بولىپ كەتكەن قازاقتىڭ رەسەيگە قارسى كۇشى قايدا... بوستاندىعىن قاڭتاردا دىرىلدەي جاريالاعان، ءانۇرانىن شاتاسىپ ارەڭ تاپقان، ءسوز اۆتورىنا پلاگياتتىق جاساپ تالاسقان، سيمۆولىنا مىسىقمىنەز قىسىق كوز بارىستى العان جۇرت باسىندا بەلى بوس، ءجىبى شەشۋلى ەدى. ەگەمەندىگىمىزدىڭ باستاۋ بۇلاعى لاستاۋ باستالعانداي ما...

سولاي جەلتوقساندا قازاقتىڭ ۇل-قىزىنىڭ كۇرە تامىرىن كۇرەكپەن قيعان كگب وكىلى پۋتين بيلىككە كەلەدى. ءدال وسىعان جاۋاپتاي ءبىز دە كگب دا بولعان جانعا وكىمەت تىزگىنىن ۇستاتتىق. وسىنى باسقارىپ وتىرعان جان رەسەيگە بارىپ قىزمەتتە بولىپ، اقىل الىپ قايتقانداي...

پۋتين بيىك مىنبەدە ءوز باسەكەلەستەرىنە: «ولار سسسر-ءدى تاراتقان» دەپ لاعىنەت ايتتى. سسسر-ءدى تاراتقان ءپۋتيندى بيلىككە اكەلگەن ەلتسين بولاتىن. دەمەك پۋتين وتىرىكشى، مۇتتايىم، جالعان ءسوزدى ساياساتكەر ەكەنىن كورسەتتى. ال ەلتسينگە رەسەيدەگى جەكە بيلىك كەرەك بولدى. رەسەيدى تالاۋ ءالى جالعاسۋ دا، جالعاسادى دا.

ءيا، سونىمەن بيلىك باسىنا پۋتين قايتا كەلمەك... ءامىرشىل، قانىپەزەر، ءازازىل پۋتين جۇرت الدىنا شىعىپ ازۋىن كورسەتتى. ارينە، بۇل مۇقالعان، جۇقارعان تىستەر. بىراق وسى تىستەر تاجىكستان سەكىلدى بوس تىرسەك، قازاقستان سەكىلدى قالتاڭ جۇرتتىڭ قانىن اعىزۋعا انىق جەتەدى. تاجىكستاندا قولعا تۇسكەن ەكى قىلمىسكەر ۇشقىشتى، ەشتەمەگە قاراماستان تاجىكتەردى تەنتىرەتىپ وتىرىپ قايتارىپ الدى. ارىستان ەمەس، كوك دولى كوكبورى ەمەس، قاشىپ-پىسىپ تاۋ باسىنا شىعىپ كەتكەن، قىزىل كىتاپتا قالعان بارىس بولىپ كەتكەن قازاقتىڭ رەسەيگە قارسى كۇشى قايدا... بوستاندىعىن قاڭتاردا دىرىلدەي جاريالاعان، ءانۇرانىن شاتاسىپ ارەڭ تاپقان، ءسوز اۆتورىنا پلاگياتتىق جاساپ تالاسقان، سيمۆولىنا مىسىقمىنەز قىسىق كوز بارىستى العان جۇرت باسىندا بەلى بوس، ءجىبى شەشۋلى ەدى. ەگەمەندىگىمىزدىڭ باستاۋ بۇلاعى لاستاۋ باستالعانداي ما...

سولاي جەلتوقساندا قازاقتىڭ ۇل-قىزىنىڭ كۇرە تامىرىن كۇرەكپەن قيعان كگب وكىلى پۋتين بيلىككە كەلەدى. ءدال وسىعان جاۋاپتاي ءبىز دە كگب دا بولعان جانعا وكىمەت تىزگىنىن ۇستاتتىق. وسىنى باسقارىپ وتىرعان جان رەسەيگە بارىپ قىزمەتتە بولىپ، اقىل الىپ قايتقانداي...

پۋتين بيىك مىنبەدە ءوز باسەكەلەستەرىنە: «ولار سسسر-ءدى تاراتقان» دەپ لاعىنەت ايتتى. سسسر-ءدى تاراتقان ءپۋتيندى بيلىككە اكەلگەن ەلتسين بولاتىن. دەمەك پۋتين وتىرىكشى، مۇتتايىم، جالعان ءسوزدى ساياساتكەر ەكەنىن كورسەتتى. ال ەلتسينگە رەسەيدەگى جەكە بيلىك كەرەك بولدى. رەسەيدى تالاۋ ءالى جالعاسۋ دا، جالعاسادى دا.

پۋتين رەسەيدىڭ بوستان باق-تارىن تاس-تالقان ەتتى. جۋرناليستيكاداعى اسا ءىرى قۇبىلىس گۋسينسكي حولدينگىنىڭ سۇيەگىن سىندىرىپ، كۇلىن شاشىپ جىبەردى. دەمەك پۋتين بيلىككە كەلۋگە بايلانىستى قازاقستانداعى تام-تۇم تاۋەلسىز اقپارات ودان ارى تۇنشىقتىرىلادى. اسىرەسە «اباي»، «ماسا»، «ازاتتىق» سەكىلدى سايتتار نايزا ۇشىندا بولماق...

پۋتين رەسەيدەگى ۇلتشىلدىقتى تۋ ەتىپ كوتەرىپ، ۇلتشىل يدەولوگياعا بۇكىل مەملەكەت كۇشىن جۇمىلدىردى. تەرروريستەردى «دارەتحانادا دا قۇرتاتىنىن» ايتىپ بيلىككە كەلگەن پۋتينگە مىنە، ءبىز دە تاقاۋدا ءۇن قوستىق. بىراق پۋتيننەن ايىرماشىلىعىمىز ءبىز مۇسىلمان بولاتىنبىز. جيرينوۆسكيدە ءسوز، پۋتيندە وق بار. ارينە، سوڭعىسى قاۋىپتى. پۋتين بيلىككە ورىستىق ۇلتشىل يدەيامەن كەلەدى. ول رەسەيدەگى وزگە ۇلتشىلدىق وشاقتاردىڭ ءبارىن سوندىرەدى. داعىستاندى قۇتقارماققا اتتانعان يشكەريا اسكەرىنە جوحار قالادا باتا بەرگەن ۇلكەن قادىروۆتىڭ، يمام قادىروۆتىڭ ۇلى - كىشى قادىروۆ پرەزيدەنت. ءبىز كوز الدىمىزدا كەيىنگى ۇرپاق سەنبەس تراگەديالاردى كورۋدەمىز. اسەم گروزنىيدىڭ ارتىنداعى كوز-جاس تاقاۋ ارادا ەكرانعا شىقپايدى... رەسەيمەن ابدەن قويىنداسىپ بولعان سوڭ ءبىز دە ءبىراز ۇلتشىل جانداردى قۇرباندىققا شالارمىز. «رەسەي جاۋى» دەگەن ءسوز تىم بادىرايىپ كوزگە ۇرادى. «حالىق جاۋى»، «دوستىق جاۋى» سەكىلدى سىڭعىرلى، سايتاني ءسوز تابىلار.

ارينە، ۇيرەنگەن رەسەيىم دەرسىز... بىراق ءدال رەسەي يمپەرياسىنداي قازاقتى قۇشاقتاپ وتىرىپ، تۇنشىقتىرعان ەشكىم جوق... ابىلقايىر ءولىمى، كەنەنىڭ باسى، شوقان ءولىمى، اباي قۇساسى ءبارىن ءتىزۋ مۇمكىن ەمەس. بۇحار كورگەن قاۋىپ وسى. قارا شەگىرتكەشە قاپتاعان قارا شەكپەندىلەر. 1916 جىلعى قىرعىن. قازان وڭكەرىسىندەگى قىرعىن. ۇلى اشتىق. 1937 جىلعى قاساپ. 1941-1945 جىلعى قويداي توعىتىلعان قازاق. قاشان ورىس سەنىڭ قانىڭدى از ءىشتىم دەپ ەدى. ەندى تاعى ىشپەك. قايىعىن توسىپ ۇيرەنگەن اعالارىمىز بار بايلىقتى تۋىسىنا ۇلەستىرىپ بەرىپ تالتايىپ تۇر. تاعى ءبىز اۋىلدا، داۋىلدا، اۋىردا قالدىق. جيىرما جىل «جار-جار» ايتتىق. جانازامىز الىس ەمەس. بيلىك سايلاۋمەن اۋرە. حالىق تويلاۋمەن اۋرە. جات اياعىڭدى بايلاۋمەن اۋرە.

تراگيكومەديا. كورەرمەن بولىپ كورۋگە بولادى. كەيىپكەر بولىپ ولۋگە بولادى. كۇلۋگە بولمايدى. جىلاۋعا بولمايدى. ومىرىڭىزگە كاۋىپتى...

«ماسا-اقپارات»