قاسيەتتى قۇربان ايت قارساڭىندا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ سەمەي وڭىرىندەگى باس يمامى اسقار قاجى ابىتايۇلىمەن جۇزدەسىپ، الداعى ۇلىق مەرەكە  جونىندە اڭگىمەلەسكەن ەدىك.

- قۇرمەتتى يمام، اسىعا كۇتكەن قۇربان ايت مەرەكەسىنە دە ساناۋلى كۇندەر قالدى. كارانتين جاعدايىندا وتەتىن  بيىلعى مەرەكەنىڭ قانداي ەرەكشەلىكتەرى بار؟

- 31 شىلدەدە قۇربان ايت باستالادى. جالپى دىنىمىزدە اتاۋلى ەكى مەرەكە بار. ءبىرى - ورازا ايت، ەكىنشىسى - قۇربان ايت. وسى قوس  مەرەكەنىڭ ۇلىعى بولىپ سانالاتىن قۇربان ايت - بارشا مۇسىلمان قاۋىمىن بەرەكە-بىرلىككە، ىزگىلىككە، مەيىرىمدىلىككە ناسيحاتتايتىن ۇلىق مەرەكە. 

ارداقتى پايعامبارىمىز (س.ع.س.): «قۇربان ايت كۇنىن مەرەكە تۇتۋعا بۇيىرتقان. بۇل كۇندى اللا تۇتاس ۇمبەت ءۇشىن مەرەكە قىلدى»، - دەگەن. ۇلىق مەرەكە – مۇسىلمان ادامداردىڭ بەرەكە-بىرلىگىنىڭ ۇيتقىسى. اعايىن اراسىنداعى تۋىستىقتى، ءوزارا ىنتىماقتى نىعايتاتىن ايرىقشا مەرەكە. سونىمەن قاتار، بۇل مەرەكەنىڭ ۇلتتار مەن ۇلىستاردىڭ باسىن قوسىپ، بەرەكە-بىرلىككە شاقىرۋداعى ورنى ەرەكشە. سوندىقتان بولار، قۇربان ايت مەملەكەتتىك مەرەكە رەتىندە جاريالانىپ،   ايتتىڭ العاشقى كۇنى بارلىق قازاقستان حالقى ءۇشىن دەمالىس كۇنى. قۇربان ايت – عيبادات مەرەكەسى. بۇل كۇندەرى مۇسىلمان قاۋىمى اللا رازىلىعى ءۇشىن قۇربان شالىپ، سوناۋ يبراھيم پايعامباردان باستاۋ الاتىن ۇلىق عيباداتتى جاسايدى. 

الەمگە تارالعان ىندەتكە بايلانىستى قۇربان ايت مەرەكەسى كەزىندە مەشىتتەرىمىزدە ايت نامازى وقىلمايدى. سونىمەن قاتار قۇرباندىق شالۋ ماسەلەسىندە دە كارانتين كەزىندەگى  سانيتارلىق جاعدايلارعا بايلانىستى    ءبىرشاما قيىندىقتار بولىپ تۇر. دەگەنمەندە،  ءدىني باسقارمانىڭ تاراپىنان  تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولدارى قاراستىرىلۋدا.

 -دىنىمىزدە قۇرباندىق  شالۋدىڭ ماڭىزى قانداي؟ نەگىزگى شارتتارىن اتاپ وتسەڭىز.

-اللا ەلشىسى (س.ع.س.): «قۇربان شالىڭدار! ويتكەنى، ول يبراھيم بابامىزدىڭ جولى»، - دەسە، ەكىنشى ءبىر حاديسىندە سۇيىكتى پايعامبارىمىز (س.ع.س.) «شىن مانىندە امالدار نيەتكە بايلانىستى»، - دەگەن. سوندىقتان ءاربىر امالدى جاسار الدىمىزدا نيەتىمىز دۇرىس بولۋى كەرەك.   

قاسيەتتى قۇران كارىمدە اللا تاعالا: «ۇمىتپاڭدار، ولاردىڭ ەتى دە قانى دا ەشقاشان اللاعا جەتپەيدى. وعان جەتەتىن جالعىز نارسە – جۇرەكتەرىمىزگە ۇيالاعان تاقۋالىق، اللاعا دەگەن قۇرمەت» - دەيدى حاج سۇرەسىندە. 

   جالپى، شاريعات شارتى بويىنشا قۇربان شالۋ بەلگىلى ءبىر ادامعا ءۋاجىپ بولۋ ءۇشىن ونىڭ مۇسىلمان بولۋى، اقىل ەسىنىڭ دۇرىس بولۋى، باليعات جاسىندا بولۋى، قۇربان ايت كەزىندە جولاۋشى بولماۋى جانە نيساپ مولشەرىنە (85 گرامم التىن قۇنىنا) تەڭ كەلەتىن بايلىعى بولۋى شارت. جوعارعىداعىداي داۋلەتى جوق ادامدارعا قۇرباندىق شالۋ مىندەت ەمەس. الايدا، شالىپ جاتسا، ول ءناپىل عيبادات بولىپ ەسەپتەلەدى. ال، داۋلەتتى ادامدار قۇرباندىق شالۋعا شاماسى جوق ادامداردىڭ اتىنان قۇربان شالۋى پايعامبارىمىزدان مۇرا بولىپ قالعان سۇننەت. 

جالپى قۇرباندىق شالۋ  حيجرانىڭ ەكىنشى جىلىندا مۇسىلماندارعا مىندەتتەلگەن. قاسيەتتى قۇران كارىمنىڭ حاج سۇرەسىنىڭ 27-28 اياتتارىندا جاراتۋشى يەمىز: «اللادان رىزدىق رەتىندە بەرىلگەن قۇرباندىق مالداردى بەلگىلى كۇندەردە اللانىڭ اتىن ايتىپ، قۇرباندىق شالسىن»، - دەسە، كاۋسار سۇرەسىندە: «راببىڭ ءۇشىن ناماز وقى جانە قۇربان شال»، - دەپ اللا تاعالا ءامىر ەتكەن. ياعني قۇرباندىق شالۋ شاماسى كەلگەن مۇسىلماندارعا ءۋاجىپ.

داۋلەتتى ادامدار قۇرباندىق ەتىن كەدەيلەرگە، مۇقتاج جاندارعا تاراتۋى جاماعاتتار اراسىندا مەيىرىمدىلىكتى، سىيلاستىقتى نىعايتادى. مەرەكە كۇنى بارلىق ادامدار قۋانىشقا بولەنەدى. 

پايعامبارىمىز (س.ع.س.) «كىمدە-كىم دۇنيە-مۇلكى بولا تۇرا قۇربان شالماسا، مەشىتىمىزگە جولاماسىن» - دەي وتىرىپ نيساب  مولشەرىندە بايلىعى بار داۋلەتتى ادامدار ءۇشىن قۇرباندىق شالۋ  ماڭىزدى مىندەت ەكەنىن ەسكەرتەدى.

-ءمۇفتيات تاراپىنان ونلاين ارقىلى قۇرباندىق شالۋ جونىندە ۇسىنىستار  ايتىلىپ جاتىر... 

-ءيا، بيىلعى كارانتين جاعدايىندا قۇرباندىق شالۋ ماسەلەسىندە ءبىراز قيىندىقتار تۋىنداپ وتىرعانى راس. اسىرەسە قالا تۇرعىندارى ءۇشىن. وسى جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ، ءمۇفتيات ونلاين-قۇرباندىق شالۋ جونىندە ۇسىنىس ەنگىزىپ وتىر. 

قمدب-نىڭ زەكەت قورى ارنايى سايتتى ىسكە قوستى. قالاساڭىز وسى سايت ارقىلى  ءسىز ونلاين  ارقىلى قۇرباندىق شالۋعا تاپسىرىس بەرەسىز. سىزگە مىندەتتى تۇردە تاپسىرىستىڭ ورىندالۋى جونىندە بەينەجازبا ەسەپ بەرىلەدى. تاپسىرىس كەزىندە ءوزىڭىز تۇراتىن ايماقتى كورسەتۋىڭىز  كەرەك. ال قۇرباندىققا شالاتىن مالدىڭ باعاسى سول وڭىردەگى قالىپتاسقان  باعاعا  سايكەس بولادى. ماسەلەن،  سەمەي قالاسىندا 25-30 كگ ەت بەرەتىن  قويدىڭ باعاسى 50 مىڭ تەڭگە، ال ءىرى، سەمىز  توقتىنىڭ قۇنى  40 مىڭ تەڭگە كولەمىندە  بولادى دەپ  وتىرمىز.

سونىمەن قاتار، قۇرباندىق ەتتەرى مەشىت قىزمەتكەرلەرى ارقىلى مۇقتاج جاندارعا تابىستالادى. قاجەت بولسا، ۇشتەن ءبىر بولىگى قۇرباندىق يەسىنە  جەتكىزىلىپ بەرىلەدى. ال قۇرباندىق شالۋعا «Qurban2020.kz» سايتى ارقىلى 30 شىلدەگە دەيىن تاپسىرىس قابىلدانادى. ارنايى ونلاين قۇربان شالۋ ورىندارى اشىلادى. 

شاريعاتىمىز بويىنشا قۇرباندىق ءۋاجىپ بولعان ادام بەلگىلى ءۇزىرلى جاعدايلاردا ەكىنشى ءبىر ادامدى وكىل رەتىندە تاعايىنداۋىنا رۇقسات ەتىلگەن. بۇگىنگىدەي اۋىر كەزەڭدە ۇيدەن شىقپاي-اق قۇرباندىقتى ءوزى سەنگەن وكىل ارقىلى اتقارۋعا بولادى. ياعني ءوزىڭىز وكىلەتتىك بەرگەن تۇلعاعا قارجىسىن بەرىپ، باۋىزداۋعا، ەتىن تاراتۋعا رۇقسات بەرەسىز. ونلاين تاپسىرىس -  بۇگىنگىدەي قيىن كەزەڭدە ۇلىق عيبداتتى  ورىنداۋدىڭ وڭتايلى جولى دەپ بىلەمىز. 

 – كەيبىر ادامدار اراپا كۇنى قۇرباندىق شالىپ جاتادى. وسى دۇرىس پا؟ 

شاريعات شارتى بويىنشا قۇربان شالۋدىڭ ۋاقىتى قۇربان ايتتىڭ العاشقى كۇنى ايت نامازىنان باستالىپ، ايتتىڭ ءۇشىنشى كۇنىنىڭ اقشام نامازىنا دەيىن جالعاسادى. سۇيىكتى پايعامبارىمىز (س.ع.س.) حاديسىندە: «كىمدە- كىم نامازدان بۇرىن قۇرباندىق شالسا، قايتادان شالسىن»، - دەپ ايت نامازدان بۇرىن شالىنعان مالدىڭ قۇرباندىققا جاتپايتىنىن قاتاڭ ەسكەرتكەن. 

 يا، دىنىمىزدە اراپا تاۋىنىڭ الار ورنى ەرەكشە.  ءدىن تاريحىنا كوز جۇگىرتسەك،  ءجانناتتان قۋىلعان ادام  اتا مەن حاۋا انا اراپا تاۋىندا كەزدەسكەن ەكەن. جابىرەيىل پەرىشتە (ع.س.) اللا تاعالانىڭ امىرىمەن اراپا تاۋىنا كەلىپ، يبراھيم پايعامبار (ع.س.)-عا  قاجىلىق جاساۋدىڭ راسىمدەرىن كورسەتكەن دەگەن دەرەكتەر بار.  سوندىقتان اراپا كۇنىنە قۇرمەت كورسەتۋ، دۇعا جاساۋ، ورازا ۇستاۋ كوركەم امال بولىپ تابىلادى.  ال زۋلحيدجا  ايىنىڭ 9-ىنشى  جۇلدىزىندا قاجىلاردىڭ  اراپاعا كەلىپ  تۇرۋى ۇلى ساپاردىڭ باستى  ءۇش شارتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. وكىنىشكە وراي، بيىل ۇلكەن  قاجىلىققا جول جابىلىپ تۇر. بولاشاقتا قاسيەتتى مەككە-ماديناعا  تەزىرەك جول اشىلۋىن تىلەپ، جاراتۋشى يەمىزگە دۇعا جاسايمىز. پايعامبارىمىز حاديسىندە: «اراپا – وتە قۇندى كۇن. ول كۇنى مەيىرىم ەسىكتەرى اشىلادى» دەسە، ەكىنشى ءبىر  حاديس شاريفىندە:  «دۇعانىڭ قادىرلىسى – اراپا كۇنى جاسالعان دۇعا» ،- دەپ اراپا كۇنىنىڭ قادىر-قاسيەتىن بىلدىرگەن.

– ۇلى  مەرەكە قارساڭىنداعى حالىققا ايتار تىلەگىڭىز.

– قۇربان ايت – يسلامداعى قاسيەتتى مەرەكە. سوندىقتان، بۇل مەرەكەگە ەرەكشە قۇرمەت كورسەتىپ، ساۋاپتى شارالاردى مولىنان جاساۋىمىز كەرەك. ەلىمىز قازىرگى كەزەڭدە اۋىر كۇندەردى باستان كەشىرۋدە. كوپ ادامدار كومەككە ءزارۋ. قولدان كەلگەنشە ءبىر- بىرىمىزگە مولىنان كومەك قولىن ۇسىنۋىمىز  كەرەك. اسىرەسە سىرقات جاندارعا دەمەۋ بولايىق، اعايىن! 

بۇل ىندەت حالقىمىز ءۇشىن ۇلكەن سىناق بولىپ وتىر. دەگەنمەندە، سىن ساعاتىندا حالقىمىز بەرەكە-بىرلىكتىڭ ۇلگىسىن كورسەتىپ، كوپتەگەن يگىلىكتى ىستەردى اتقارۋدا. ماسەلەن، سەمەيلىك جاماعاتتار 50- دەن  استام وتتەگىمەن  دەم الۋ اپپاراتىنا قارجى جيناسا، سارجال اۋىلىنىڭ  تۇرعىندارى ءبىر توننادان استام قىمىزدى سىرقات جاندارعا  جانە دامىلسىز ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن دارىگەرلەرگە ۇسىندى. ايتا بەرسەك، بۇنداي مىسالدار جەتكىلىكتى. اۋىر كەزەڭدە حالقىنا دەمەۋ بولعان   ازاماتتارمىزعا ايتار العىسىمىز مول! اللا تاعالا وتباسىلارىنا اماندىق، كاسىپتەرىنە تابىس ءناسىپ ەتسىن! 

  مەرەكە كۇندەرى اتا-اناعا، وتباسىمىزدىڭ مۇشەلەرىنە، تۋعان-تۋىستارعا سىيلىق ۇسىنۋ مەرەكەنىڭ مەرەيىن وسىرەدى. سونىمەن قاتار، سىرقات جاندارعا كومەك بەرۋ، كوڭىلدەرىن سۇراۋ ونەگەلى ءىس  بولىپ تابىلادى.

  اللا ريزاشىلىعى ءۇشىن شالعان قۇرباندىقتارىڭىز، جاساعان امالدارىڭىز  قابىل بولىپ، ىندەتتىڭ اۋىلى الىستاپ،  ەلىمىز امان، جۇرتىمىز تىنىش بولسىن!

– اڭگىمەڭىزگە راحمەت! ءدىن جولىنداعى ساۋاپتى قىزمەتىڭىزگە اللا تاعالا مول يگىلىك ءناسىپ ەتسىن!

سۇحباتتى جۇرگىزگەن: داۋلەت رامازان

Abai.kz