مەن اۋىت مۇقيبەكتىڭ اتىن 2012 جىلى نۇر-سۇلتان قالاسىنا كەلگەندە ەستىدىم. وتباسىمنىڭ قىتايدان ءالى كوشىپ كەلە قويماعان كەزى ەدى. ەرتە مە، كەش پە، ەلگە ورالامىن عوي، الدىمەن ازاماتتىققا  قۇجات تاپسىرىپ تاستايىن دا، ءدام بۇيىرعان كۇنى كوشىپ كەلە سالايىن، دايىن تۇرعان ازاماتتىعىمدى الا قويايىن دەگەن ماقساتپەن جۇرگەم. كىممەن كەزدەسىپ، اڭگىمەلەسە قالام بولدى، اۋىت مۇقيبەك تۋرالى اڭگىمە مازداپ قويا بەرەدى...

ەكى جىلدان كەيىن – 2014 جىلى اتاجۇرتقا ءبىرجولا كوشىپ كەلدىم.

استانا قالالىق كوشى-قون پوليتسياسى باسقارماسىنىڭ الدىندا قولىندا قارا سومكەسى بار، ماڭدايى كەرە قارىس، شاشى سەلدىر-سەلدىر، كەڭ يىقتى، تولىقتاۋ كەلگەن اق سارى جىگىت شىعا كەلىپ، قىزۋ امانداستى.

از-كەم كىدىرىپ بارىپ، ونىڭ اۋىت مۇقيبەك ەكەنىن تانىدىم. وعان دەيىن اتىنا قانىعىپ قانا قويماي، الەۋمەتتىك جەلىلەردەن ءوزىن كورىپ، ءسوزىن ەستىپ جۇرگەم.

«جاقسىدا جاتتىق جوق» دەپ، مەندە ءدال وزىندەي قىزۋ امانداسا باستادىم. تەگىندە اۋىت مۇقيبەكتىڭ شىعارمالارىمەن تانىس بولماعانىممەن، ەل اۋزىنان ونىڭ داڭقىن ەستىپ جۇرەتىنمىن.

مىنە، ءبىرىنشى رەت وزىمەن جۇزبە-ءجۇز كەزدەسىپ تۇرمىن.

ول دا مەنى سىرتتاي جاقسى بىلەتىن بولىپ شىقتى.

ارى قاراي ەكەۋمىز دە كونە دوستار سەكىلدى شۇيىركەلەسىپ كەتتىك.

ول قىتايداعى ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدى سۇراپ، مەن ونىڭ ءوز جاعادايىن، قازاق ەلىنىڭ قانداستارىمىزعا جاسايتىن قانداي تيىمدىلىكتەرى بار ەكەنىن  سۇراپ، بىردەمدە شۇيىركەلەستىك تە كەتتىك.

ماقساتىم – ەلگە كەلۋ بولعان سوڭ، اتاجۇرتتىڭ كوشى-قون ساياساتىن بىلە ءتۇسۋىم كەرەك. سول ءۇشىن، ونى كوبىرەك سويلەتىپ، ءوزىم بارىنشا  مۇقيات تىڭداپ تۇردىم. اۋىت مۇقيبەكتىڭ سوندا ايتقان سوزدەرى ءالى قۇلاعىمدا سايراپ تۇر. «كوشى-قون زاڭدارىنا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ جونىندە، جالپى 474 بەتتىك ماقالالار مەن ۇسىنىستار جازدىم. سونى كىتاپ ەتىپ شىعارىپ، بيلىك باسىندا وتىرعاندارعا بىردەن تارتۋىم كەرەك ەدى. قولىم قىسقا بولىپ تۇر. انا ارتتا قالعان ەل-جۇرتىمدى وتانىنا كەدەرگىسىز ورالۋدىڭ جولىن ىزدەپ، كۇنى-ءتۇنى جازىپ-سىزىپ ەڭبەكتەنىپ كەلەمىن. ەلباسىنا اشىق حات جازام دەپ، جۇمىستان شىعىپ قالدىم. قازىر جۇمىسسىزبىن. سونداي بولسا دا ەل قاتارى كۇن كورىپ كەلە جاتىرمىن. اشتان ءولىپ، كوشتەن قالىپ جاتقان جوقپىن.  قۇداي بەرەكەسىن بەرسىن، كىمگە بولسا دا ەسىگىم اشىق. اينالدىرعان ەكى بولمەلى جالدامالى پاتەرىمنەن قىتايدان كەلگەن قوناقتاردىڭ اياعى ۇزىلگەن ەمەس. سەن دە ۇيگە بارىپ ءشاي ءىشىپ قايت!»-دەپ ءوز ىقىلاسىن ءبىلدىردى.

مەن ءوزىمنىڭ اسىعىس ەكەنىمدى جەتكىزىپ، راحمەتىمدى ايتتىم. اۋكەڭ دە ورايدى قولدان جىبەرمەي باسىندا ايتايىن دەگەن ويىن ايتىپ قالعىسى كەلدى اۋ دەيمىن: «ەرەكە، ۇيات بولسا دا ايتايىن، وزدەرىڭ سەكىلدى ۇلتتىڭ قامىن ويلايتىن لاۋباندار (كاسىپكەرلەر) قول ۇشىن بەرمەسە، ماعان ەشكىمنىڭ  كومەكتەسەتىن ءتۇرى جوق! ءوزىم ءۇشىن ەمەس، كوشى-قون ءۇشىن. وسى كىتابىمنىڭ شىعارۋىنا كومەكتەس، بۇل بۇكىل شەتتەگى قازاقتىڭ تاعدىرىنا تىكەلەي قاتىستى جۇمىس. جالعىز مەنىڭ عانا شارۋام ەمەس!» - دەدى.

مەن اۋىت مۇقيبەكتىڭ كوشى-قونعا قاتىستى 474 بەتتىك ەڭبەك جازدىم دەگەنىن ەستىپ، ىشتەي قايران قالدىم. شىنىمدى ايتسام، سەنگەم جوق. «جارايدى! ەڭبەگىڭىز زور ەكەن! مەن ءالى ەلگە ورالعان جوقپىن، قالاي دا ءبىر ىڭعايىن تاۋىپ، ءسىزدىڭ ەڭبەگىڭىزدىڭ جارىق كورۋىنە كومەكتەسەم!»-دەپ، قوشتاسىپ كەتە باردىم.

ءبىر جولا كوشىپ كەلدىم دەگەن اتى بولماسا، جۇمىس بابىمەن ءوزىم قىتايدا كوبىرەك ءجۇردىم.

2016 جىلى اۋىت مۇقيبەكپەن قايتا كەزدەستىم. ول كەزدە قازاق كوشى  توقىراپ بارىپ، قايتا وڭالا باستاعان تۇس ەكەن. ءتورت جىلسىز ازاماتتىق بەرىلمەيتىن قاتاڭ زاڭنىڭ بەتى بەرى قاراپ، اۋىت مۇقيبەكۇلىنىڭ سول زاڭداعى قانداستارىمىزدىڭ قۇجاتتانۋىنا كەدەرگى جاسايتىن تۇستارىن ءبىرشاما تۇزەتىپ، «سوتتىلىق» تۋرالى انىقتامانى جوعالتۋ ءۇشىن بيۋروكراتتارعا بۇيىدەي ءتيىسىپ جاتقان تۇسىنا ءدوپ كەلىپپىن.

ماناعى 474 بەتتىك ماقالاسىن «كوش، كوشكە كىم ءوش؟!» دەگەن اتپەن كەتپەكتەي كىتاپ ەتىپ شىعارىپ الىپتى.

2012 جىلدارداعى ەستىگەنىم تۇك ەمەس ەكەن. دەپۋتاتتار مەن  مينيسترلەر بىلاي قالىپ، اۋىت مۇقيبەك ەندى سول كەزدەگى ۇكىمەت باسىن سوتقا بەرەم دەپ، ايدى اسپاننان بىراق شىعاردى. جاڭىلماسام، «31» ارنانىڭ ەفيرىنەن ايتتى. ايتىپ قانا قويعان جوق، ەڭبەك دەمالىسىن الىپ، زاڭگەر ءابزال قۇسپان ەكەۋى ىسكە كىرىسكەلى جاتقانىن دا جازدى.

اۋىت مۇقيبەكتىڭ بۇل ارەكەتىن كورىپ، جاعامدى ۇستادىم. «ويپىرماي، بۇل نەتكەن جۇرەك جۇتقان ادام؟! نەتكەن قايسارلىق؟!»-دەپ، تاڭ قالدىم. وسى جاسقا كەلگەنشە «ۇلت ءۇشىن باسىن بايگەگە تىككەن قاھارمان!» دەگەندى كىتاپتاردان وقىعانىم، كينولاردان تاماشالاعانىم بولماسا، ءوزىن جاقىننان تىرىدەي كورگەنىم وسى ەكەن. سول كەزدە عانا، مەن ونىڭ العاش كەزدەسكەندە ايتقان سوزدەرىنىڭ راس ەكەنىنە كوز جەتكىزدىم. ونىڭ پوپۋليست ەمەس، كەرىسىنشە ەل ءۇشىن ەڭىرەگەن ەر ەكەندىگىن تولىق مويىندادىم. شىن مانىندەگى باتىلدىعى مەن كۇرەسكەرلىگىنە ءدان ريزا بولدىم.

مەنىڭ بۇرىنان كەلە جاتقان ءبىر جاقسى ادەتىم بار، ءوزىم مويىنداعان ادامدى شايگە شاقىرىپ، اڭگىمەسىن تىڭداپ قايتام. سول كادۋەلگى ادەتىم بويىنشا اۋكەڭدى دە شايگە شاقىردىم. ءشاي ىشە وتىرىپ ۇزاق اڭگىمەلەستىك. كوزقاراستارىمىز توعىستى. سودان باستاپ اۋىت مۇقيبەكۇلىمەن شىنايى جاقىن دوس بولىپ كەتتىم.

اۋىت مۇقيبەكۇلىمەن دوستاسقاننان كەيىن، سىرتتاعى قانداستاردىڭ قازاقستانعا ورالۋ ماسەلەلەرىن ءوز ارا ءجيى تالقىلاپ وتىراتىن بولدىق. «بيداي نانىڭ جوق بولسا دا، بيداي ءسوزىڭ بولسايشى» دەمەكشى، اۋكەڭنىڭ ءار ءبىر ىستەگەن جۇمىستارىنا ۇلكەن كومەك بەرە الماسام دا، بىلگەن اقىلىمدى ايتىپ، رۋحاني جاقتان دەم بەرىپ كەلەم. ونىڭ  ءتورت جىلسىز ازاماتتىق بەرىلمەيتىن زاڭدى قالپىنا كەلتىرىپ، تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، ازاماتتىققا قۇجات تاپسىراتىن كەزدە، قىتايدان كەلگەن قانداستارىمىزعا كەدەرگى بولىپ كەلگەن اتى شۋلى «ەكى انىقتامانى» (سوتتالماعانى جانە تىركەۋدەن شىعۋ تۋرالى انىقتاما) كۇشىنەن قالدىرۋ سىندى ماسەلەلەردى كوتەرىپ، ونى ەلباسىنا دەيىن جەتكىزۋ بارىسىندا كورگەن قيىنشىلىقتارىن ەت قۇلاعىممەن ەستىپ، ءوز كوزىممەن كورىپ كەلەم.

ءيا، بۇل مۇڭ بارىمىزگە ورتاق مۇڭ. بۇل قايعى – بارىمىزگە ورتاق قايعى. «مىڭنىڭ قامىن ءبىر ويلار، ءبىردىڭ قامىن كىم ويلار»! دەگەن راس ەكەن. مىڭنىڭ قامىن اۋىت مۇقيبەك ويلادى. ونىڭ قاجىرلىلىعىنىڭ ارقاسىندا زاڭناما تولىق تۇزەلدى دەۋگە بولادى.

ال، ءبىز ونىڭ كوزىنىڭ اششى تەرىن سۇرتە الدىق پا، جوق پا، بىلمەيمىن.

ول شابىسىنان تانعان جوق. تاجىريبەلى مامانعا، ساليقالى ءارى باتىل ساياساتكەرگە اينالدى. قازاق بيلىگى ونىڭ شىنايى ۇلت جاناشىرى، مەملەكەتشىل جان ەكەنىن ءتۇسىندى جانە سەنىم ارتتى. سول ءۇشىن، «قوعام قايراتكەرى» دەپ اتاپ، كەلەلى كەڭەسكە مۇشە ەتىپ قابىلدادى. ءبىز تولىق باعالاپ ۇلگەرمەگەن ەڭبەگىن وتانى باعالادى.

ەلۋ جاسقا تولعاندا، ءبىز ونىڭ تويىن ۇيىمداستىردىق. مەرەيتويىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوز اتىنا قۇتتىقتاۋ حاتىن جىبەردى.

كوزىم جەتكەن ءبىر شىندىقتى ايتا كەتەيىن. الەۋمەتتىك جەلىلەردە فەيك اتتارمەن اۋىت مۇقيبەكتى قارالاعان جازبالار شىعىپ جاتادى. مىنا جاقتان قازاق پرەزيدەنتى ونى قازاق كوشىنىڭ قامقورى رەتىندە قابىلداپ، ماراپاتتاپ كەلەدى.

سول كەراعار ەكى وقيعانىڭ بىرەۋىنە جاسىپ، شامدانعان، ەكىنشىسىنە ماساتتانىپ، جەلپىنگەن اۋىت مۇقيبەكتى كورگەم جوق. ءوزىن بارىنشا سالماقتى ۇستايدى، بولمىسقا ادىلەتتى كوزبەن قارايدى. بۇل – ساياساتكەر ءۇشىن تابىلمايتىن جاقسى قاسيەت.

مىنە، جەرلەسىمىز اتىن باپتاپ، الامانعا قاتىسىپ جاتىر ەكەن. پرايمەريزدەن وزىپ شىعىپ، ءماجىلىس تورىنەن ورىن الادى دەگەن ءۇمىتىمىز زور.

پارلامەنتتە بارلىق سالانىڭ وكىلى بار، تەك كوشى-قون سالاسىنىڭ وكىلى جوق.

اۋىت مۇقيبەك ءوزىن ىسىمەن دالەلدەگەن ازامات، ماجىلىسكە لايىق تۇلعا. بىزگە ءدال وسىنداي دەپۋتات كەرەك، قازىر!

جولىڭ اشىق بولسىن، اۋىت اقىن!

ەربوسىن نۇرمۇحانۇلى،

ەكونوميست-كاسىپكەر.

Abai.kz